పురుషోత్తమప్రాప్తి యోగము
| భగవద్గీత - తెలుగు అనువాదము (పురుషోత్తమప్రాప్తి యోగము) | సంస్కృత శ్లోకములు→ |
ఊర్ధ్వమూలమధఃశాఖమశ్వత్థం
[మార్చు]శ్రీ భగవానుడన్నాడు:మొదలు పైకి శాఖలు క్రిందకు ఉన్న అశ్వత్థానిని అవ్యయమైనదని పెద్దలు చెప్తారు. దాని ఆకులు ఛందస్సులు. దీనిని ఎరిగినవాడు వేదాలను ఎరిగినట్లే.
అధశ్చోర్ధ్వం ప్రసృతాస్తస్య శాఖా
[మార్చు]దానికొమ్మలు క్రిందికి పైకి విస్తరించుకొని ఉన్నాయి. గుణాలచే పెరుగుతాయి. విషయ వస్తువులనే చిగుళ్ళు కలవి. కర్మలలో బంధిస్తాయి. దాని వేళ్ళు క్రింద బాగా పాతుకొని మనుష్య లోకం అంతా వ్యాపించి కర్మలతో బంధిస్తాయి.
న రూపమస్యేహ తథోపలభ్యతే
[మార్చు]దాని రూపము ఆ ప్రకారము(తల క్రింద ఉండే చెట్టులా)ఇక్కడ కనిపించదు. దాని మొదలూ, తుదీ, ఆధారము ఏవీ కనిపించదు. గట్టిగా పాతుకు పోయిన ఈ అశ్వత్థానిని దృఢమైన అసంగ భావమనే ఆయుధంతో ఛేధించి,
తతః పదం తత్పరిమార్గితవ్యం
[మార్చు]ఆ తరవాత ఎక్కడికి పోతే మరలా తిరిగి రారో ఆ స్థానాన్ని వెదకాలి. ఎవరినుండి ఈ పురాతన సృష్టి కార్యము ప్రారంభము ఐనదో , ఆ ఆది పురుషుణ్ణే నేను శరణు వేడుతాను.
నిర్మానమోహా జితసఙ్గదోషా
[మార్చు]మానవ మోహాన్ని త్యజించిన వాళ్ళూ, సంగదోషాన్ని జయించిన వాళ్ళూ, సదా ఆత్మ జ్ఞానంలో నిమగ్నమైన వారు, విషయ వాంఛలన్నీ వెనుకకు మరలించిన వాళ్ళూ, సుఖ దుఃఖాలనే ద్వందాలనుండి విముక్తులైన వారు, మూఢత్వము పోయి అవ్యయ పదాన్ని చేరు కుంటారు.
న తద్భాసయతే సూర్యో
[మార్చు]ఆ పదాన్ని సూరుడు, చంద్రుడు, అగ్ని వెలిగించరు. ఎక్కడకు వెళితే తిరిగి రారో అది నా పరమ ధామము.
మమైవాంశో జీవలోకే
[మార్చు]సనాతనమైన నా అంశే జీవలోకములో జీవుడిగా మారి, ప్రకృతినుండి మనస్సుతో కూడిన ఆరు ఇంద్రియాలను ఆకర్షిస్తుంది.
శరీరం యదవాప్నోతి
[మార్చు]ఈశ్వరుడు శరీరాన్ని పొందినప్పుడూ, విడిచినప్పుడూ వాయువు పూలలోంచి వాసనను తీసుకుపోయే విధముగా ఈ ఆరింటిని తీసుకొని ప్రయాణిస్తాడు.
శ్రోత్రం చక్షుః స్పర్శనం
[మార్చు]చెవీ, ముక్కూ, కన్నూ, నాలుకాచర్మమూ, మనస్సు వీటిని అధిష్టించి జీవుడు విషయాలను అనుభవిస్తాడు.
ఉత్క్రామన్తం స్థితం వాపి
[మార్చు]శరీరము నుండి నిష్క్రమించేటప్పుడు కానీ, శరీరంలో ఉన్నప్పుడు కానీ విమూఢులు ఈయనను చూడరు. జ్ఞానులు మాత్రమే చూస్తారు.
యతన్తో యోగినశ్చైనం
[మార్చు]సాధన చేసే యోగులు తమ ఆత్మలో ఉన్న భగవదంశను చూడకలరు. మస్సు పరిపక్వము కాని వారు వివేకహీనులు సరైన జ్ఞానము లేనందువలన సాధన చేసినా చూడలేరు.
యదాదిత్యగతం తేజో
[మార్చు]జగత్తు నంతటినీ వెలిగించే సూర్యునిలో, చంద్రునిలో, అగ్నిలో ఉన్న తేజస్సు ఏదో అది నాదని తెలుసుకో.
గామావిశ్య చ భూతాని
[మార్చు]భూమిలోనికి ప్రవేశించి ప్రాణులందరిని నేను నా శక్తితో భరిస్తాను. ఇంకా రసాత్మకుడైన చంద్రుడిని అయి ఓషధులన్నింటికీ పుష్టి ని ఇస్తాను.
అహం వైశ్వానరో భూత్వా
[మార్చు]నేను వైశ్వానరుణ్ణి అయి ప్రాణుల శరీరాన్ని ఆశ్రయించి, ప్రాణ ఆపానములతో కలిసి నాలుగు రకముల అన్నాన్ని ఆరగిస్తాను.
సర్వస్య చాహం హృది సంనివిష్టో
[మార్చు]ఇక నేను అందరి హృదయాలలో ప్రవేశించి ఉన్నాను. నానుండే జ్ఞానము, జ్ఞాపకము, మరుపూ కలుగుతాయి. అన్ని వేదాల ద్వారా తెలియబడవలసిన వాడిని నేనే, వేదాంతాన్నిచేసిన వాడిని, వేదాన్ని తెలుసుకునే వాడిని కూడా నేనే.
ద్వావిమౌ పురుషౌ లోకే
[మార్చు]శరీరం అనబడు లోకములో క్షరుడూ, అక్షరుడు అనే ఇద్దరు పురుషులు ఉన్నారు. అందులో క్షర పురుషున్ని జీవాత్మ గానూ , అక్షర పురుషున్ని ఆత్మగానూ చెప్పారు. ప్రతి శరీరంలోనూ జీవాత్మ(క్షరుని) తోపాటు అక్షరుడైన ఆత్మ కూటస్థంగా వున్నాడు.
దీనికి ఉదాహరణ , "అఖిల జీవసంగ ఆత్మలింగ" అనే బ్రహ్మంగారి ఆత్మజ్ఞాన పద్యాల మకుటం.
ఉత్తమః పురుషస్త్వన్యః
[మార్చు]ఉత్తమ పురుషుడు వేరే ఉన్నాడు. అతడిని పరమాత్మ అంటారు. నాశనము లేని ఆ ఈశ్వరుడు మూడు లోకాలలో ప్రవేశించి వాటిని భరిస్తాడు.
యస్మాత్క్షరమతీతోऽహమక్షరాదపి
[మార్చు]నేను క్షరానికి అతీతుడిని మరియు, అక్షరుడికన్నా కూడా ఉత్తముడినికనుక ఈ లోకములోనూ వేదములోనూ పురుషోత్తముడిగా కీర్తింపబడ్డాను.
యో మామేవమసంమూఢో
[మార్చు]అర్జునా! పురుషోత్తముడిని అయిన నన్ను ఈ విధముగా ఏ జ్ఞాని తెలుసుకుంటాడో, అతడు సర్వమూ తెలిసిన వాడై అన్ని విధములుగా నన్ను సేవిస్తాడు(పొందుతాడు).
ఇతి గుహ్యతమం శాస్త్రమిదముక్తం
[మార్చు]భారతా అలా గోప్యమైన ఈ శాస్తం నాచే చెప్పబడినది. దీనిని అర్ధము చేసుకుంటే బుద్ధిమంతుడూ కృతకృత్యుడూ ఔతాడు.
| భగవద్గీత - తెలుగు అనువాదము | సంస్కృత శ్లోకములు→ |