కాళిదాస చరిత్ర
ఉపోద్ఘాతము
గడ్యచక్రవర్తు లను ఓరకమునకు తమ గ్రంథరాజమ: లచే సంతయుఁ బౌ తులయిన ! బహ్మ శ్రీ చిలకమర్తి లక్ష్మీ నరసింహము పంతులుగారి కృతిక, పోదా తము వ్రాయఁ?నట సూర్యుచూపించుట కే ది వీ టీ వెలిగించునట్టిపనియని వేగుగఁ జెప్ప నక్కజ లేదు. కాని, ఈ పుస్తక ప్రకాశకులు నన్ను కొరియుండుట చేతను, కాలిదాస మహాకవి సార్వభౌముని వృత్తాంతమును దెలుపు Xథ మగుటచేతను, శ్రీ లక్ష్మీనరసింహముగారి కృతికి ప్రేక పోయుటయే గౌరవదాయకమగుటచేతను నేనీపనికి: బూనికోటిని,
మన పూర్వక నీశ్వరులనుగూర్చిన చరి తవిషయములు మన కంతగా కానరాకుండుట చాల విచారకరము. అందును లోకమునంతటినీ గమ కవితామృతమున చొక్కింప జేసిన కాళిదాసాది మహాకవుల గో' తెలిసికొనఁగలుగుటకు వలయు సాధనము లేకుండుట కడుంగడు శోచనీయముగదా. | 'ఆూళిదాసే కాలమువాఁడు ! అన్న విషయముం \"ర్చి : డినులును చరిత్ర ప్రియులును తరవితర్కములను చేయుచున్నారు. రఘువంశ కావ్యము చివర
"తం భావాయ , ప్రసవ సమయాకాం -నాం ! ప్రజానా
మంతర్దూఢం ఓ తీరివ నభో భీజముష్టిం గధానా
మాలై స్వార్థం స్థవిర సచివై క్షేమసింహాసనస్థా
రాజ్జీ రాజ్యం విధివ దశిమ ద్భక్తురవ్యాహతాజఙ్ఞా
అనివ్రాయుచు కాళిదాసు అగ్ని వర్ణుని భార్య గర్భమందుండిన శిశువుతో రఘుకులముగల , దాను జెప్పఁదలచిన రాజుల పేర్లను పరిసమా ________________
మొగించినందున నీ మహాకవి యగ్నివర్లునికి సమకాలికుఁడై యుండ వచ్చుననియు, నగ్నిసగ్గుఁ:ను క్రీస్తుపూర్వ 'మెనిమిదవ శతాబ్దమువాడు గావున కాళిదాసు కూడ క్రీII పూII ఎనిమిదవ శతాబ్దమువాఁడై యుండు సనీయు గోకరనిరి. కాళీదాసు మాళవశక న నారంభించిన విక్రమారుని యాస్థానమువాఁడని నవరత్నములను వివరించు శ్లోకమువలన దెలియ వచ్చుచున్న ది. కావునను, మాళ దశకము క్రీII పూ 58 సంll ప్రారంభ మగుటను కాళ్ళ దాసు క్రీII పూ 53 సంవత్సరముల ప్రాంతములపోడని యింకోక గనిరి. సh న స 15మున విక్రమార్లుఁడను రాజే లేఁడనియు, సోకులను కోరూ యుద్ధములో జయించిన విక్రమాదిత్యుఁడే కాళిదాసు ప్రభువగు ఏకమారుఁడనియు, ఈ యుద్దము క్రీ|| శ 544 సం||రములో జరిగియుండుట చేత కాళిదాసు క్రీ శ ఆజనశతాబ్దమువాఁ డనియు మజ యొక రని. కాళిదాసు భోజమహారాజు సొస్థానములోనివాఁడను ప్రతీతి ననుసరించి కొండజాతఁడు ; కీ|| శ | పదునొకండవ శతాబ్దముపోఁ డని వాసిరి ఇక ను ని ప్లే యిరు లితహారపత్తులఁ దెలిపి యితర కాలములను నిరూపించియున్నారు. ఈ గీతిగా గోళిదాసు క్రీస్తు పూర్వము - ఎనిమిదవశతాబ్దమునుండి క్రీస్తుతరువాత పదునొకండవ శతాబ్దము నటినుసు గల పదు నెనిమిదేళ తాబ్దముల మధ్య కాలములో నుండీనటుమా, తము గుడికి జారెను దూరముగా నొక నిర్ధారణ చేయ వలసి యేయున్నదిగాని మతి యొక దారి కానరానట్లుతోచుచున్నది. కానీ, ఋ మహాకవి సయొక కాలమువాఁడు కోడని యే చెప్పవలెను. కాళిదో సెప్పుడు జన్మించినను ఆతనియం దార్యసాం పదాయములును, ఆర్యుల మానససౌందర్యమును మూర్తీభవించియుండుట చే సొర్వజూతి యెన్నడు ప్రభవించినదో యప్పుడే, కవి జనన మొందెననియు, ఆతఁడు ఏ పదు నొక ండవశతాబ్దముననో యంతరించ లేదనియు, ఆర్యజాతి భూమిపై నిలిచి చేస్తున్నన్నాళ్లు, అతని శాకుంతలాదిమహా గ్రంధములఁజదివి యానంచంపం ________________
గల యొక డై నను ! ప్రపంచమున మిగిలియున్నంగవజుకును నాతఁడు తన యశఃకాయముతో జీవించియే యుండుననీయు మన మనుకొనక తప్పదు.
ఇంక కాళిదా సే ప్రాంతము వాఁడను విడ. యమున మన మొక నిర్ధారణము చేసితిమేని, దేశములోని వివిధ రాష్ట్రములవారికీ, జాతుల వారికీని ఎడతెగని వేగముఁ గల్పించినవారమగుదుము. గౌ దేశీయులు గడుసువారగుటచే 'తొలుత నే కాళిదాసు తమపోరని నిశ్చయించిరి. మహాషురాలురరావరీమనుష్యులగుటచే మహాకవి తమసోఁడేయనీ నిశ్చయించిరి. కాశ్మీర దేశస్థులు జబగ స్త్రీ పురుషులగుటచే కాళిదాసును తాము లాగికొనఁ బ్రయత్నించిరి. అరవ పోరును కేరళుున చాప కింది నీటివలె చల్ల చల్లగా కాళిదాసు మావాఁడే యన మొదలిడుచున్నాను ఆం! ధులుమా తము వెనుక (బ కుదు రా ? రాళీ దాసు దిజ్నాగునికి ప్రతిస్పర్ధియైనయెడల, దిజ్నాగుడు వేర్ విశ్వవిద్యాలయమున కధ్యక్షుఁ డుగా నుండినవాఁడను దారి తకవిషయము చీకా దేశపు బౌద్ద, గంధముల వలనఁ దేటపడుచుండుట చేఁ గౌళీదాసు ఆంధ్రుల చెక్ యైయుండవలెను. ఆంధ్రులివిషయమై తగినకృషి చేయక పోరని నా సమకము. కాళిదాసు భారతవరీ యుఁ డని మా తము చెప్పినంపజరును మన మేమియు ననరాదు. కాని, భారతవర్షమున నే పొంతముతోఁడను ! పశ్న వచ్చి నప్పుడుమాత్రము ఆంధ్రులు తమ సహజో లోహమునుజూపి వారికి నా జమగు కేవలోత్సాహముతోఁ దృ పిజెందక, ఆ నుహాకవికృతకావ్య నాటకములఁ జదివి యందలి యానందమును గ్రహించి వానిరసముగాని, "కాళిదాసు కేవలాంధ్రుఁడగుట యటుండ, ఆతఁడు మా జిల్లా వాఁడు, మా తాలూకావాఁడు, మా గ్రామమువాఁ డు, అనుస్పర్థనహింతురుగాక యని కోరుచున్నాను.
కాళిదాసోక్క-cకు కాఁడు. ఆ పేరుగలవారు పెక్కుర్ను ని కొందఱు పండితులు బుజువుచేయుచున్నారు. ఎకరెంతమంది యున్న ను," ప్రజలహృదయపరివర్తియగు కాళిదాస్యో : డే. అతనివిషయమైనగాథ లే ________________
గ్రంథమునందు జోడీకరింపఁబడియున్న పే. కాళిదాసుని కవిత్వ సంపదను పండీ.ు సూ వికొను చుండు ఆ మహామహునీకథలను చెప్పికొనుచు. వెండిత పామరులందఱును నానందించుచుందురు. ఈ కథలు జేశ దేశ ములందును 'లవు. భిన్న భిన్న ములుగాఁగలవు. ఆంధ్ర దేశ ముల నాగనిఁగూ పండితసం పదాయములో వచ్చుచున్న కథలనన్నిటి నొకచోఁ జేర్చి : శ్రీ లక్ష్మీనరసింహము పంతులుగారు మహోపకారి మొనర్చి, ఈ కథలు సోనాటికి దేశమున విస్మరింపఁబడుచున్నవి. "నిని గ్రంథరూపముఁ జేర్పకుండిన నవియన్నియు సంతరింపఁగలవు. నాని స్థానమున పాశ్చాత్యులకథ అల్లుకొనఁగలవు. కావున, జంధుతీ గ్రంథమండలీ కథలనుజదివి, యింటింటను వీనిని స్త్రీలకును బాల బాలికలకును వినుపింపవలయును. ఇంగ్లీషువారీ పూర్వక వులఁ గూర్చి కూడ వింతకంటె జులైఫొర ములుగల కథలు లేవు. అయినను వారు తమ పూర్వుల కథల నత్యుశ్సాహముళోఁ జదివి, పిల్లలకు చిన్న తనము నుండియు నేర్పుచుందురు. ఇందుచే దేశాభిమానము నేలయును. తమ పూర్వుల పన్ను శ్యముంగూర్చి గొప్ప యభి ప్రాయములు కుదురు కొనును. జాతీయత యనునదిట్టి కధాసం! పదాయములవలననే యల కొనును. కావున ఆంధ్రులుకూడ భారతజాతీయతాస్థిరత్వమునకు తోడ్పడ నెంచినచో విద్యావిధానమున నిట్టి కథలను పఠించుటగూడ కొక యంగముగా గ్రహింపవలయును.
చకని శైలితో, సులభవచనముగ,రసవత్తరముగ నీగ్రంథమును రచించిన శ్రీ లక్ష్మీనరసింహముగారియెడల నాం: ధులు కృతజ్ఞులై యుందునుగాక !
చిలుకూరి సొరాయణగోవు, M. A. L, T..
Lecturer in Telugu and Sanskrit, and Superintendent of Vernaculars, Govč. Arts College, Rajahmundry.
విషయ సూచిక
22 త్వమేవాహాతమ్
23 కాళిదాసుని బుద్ధికుశలత
24 కాళిదాసుని శాస్త్రజ్ఞానము
25 నవనవ
26 చకొరకు
27 సమస్యా పూరణము
28 కందుకవర్ల నము
29 నేరేడు పండ్లు
30 రేపో పెరుగు శ్లోకము
31 జవుల కానుక
32 అమావొస్య పూర్ణిమ యగుట
33 వేద వేదోంగసారము
34 జూదముమీఁదీ యాస క్రిఁ బోగొట్టుట
35 రావే రావే
36 ఓం టం టం టం
37 యజ్ఞోపవీతం పరమం పవిత్రమ్
38 అశ్వినీ దేవతల వైద్యము
39 చంద్రబింబనర్ల సము
40 జాతిపలక
41 బ్రహ్మ రాక్షసుఁడు
42 కుంపటి
43 అల్లాళ రాజు
44 మరణ వర్ల నము
45 కికూతకు భయపడిన స్త్రీ 46 బాలవితంతువు 17 ఢక్కా కవి విజయము 48 బాధతి 44 పర్వము 51 చందమామ 52 పండిత ప్రయోగము 3 పలాయనము 51 సన్యాసము 55 నక్షత్రముల శ్లోకము 56 రోకలి 57 కత్తెరబోను 58 తేనెటీగ 59 మత్స్యములు 60 అప్రశిఖః 61. విచిత్రి శ్రాద్ధము 62 పుట్టుమచ్చ 6ణి కాళిదాసుని మరణము 64 భోజుని మరణము
This work is in the public domain in India because it originates from India and its term of copyright has expired. According to The Indian Copyright Act, 1957, all documents enter the public domain after sixty years counted from the beginning of the following calendar year (ie. as of 2024, prior to 1 January 1964) after the death of the author.
