నిజాంరాష్ట్రములోని ఆంధ్రమహాశయులలో, ప్రభు సేవయందును దేశసేవయందును, విద్యాపోషణమునందును, పరోపకారపారీణయందును, నిరుపమాన విఖ్యాతి వహించిన వారును, బాలికల, పాఠశాల ముఖ్యాతి ముఖ్యులగు పోషకులును పాలకకమిటీ అధ్యక్షులు అయిన రాజా బహదరు వేంకట రామారెడ్డి ఓ.బి . ఇ. స్పెషలు ఆఫిరు సర్ఫఖానును ముభారకు గారి బోధ ప్రదమగు జీవిత చరిత్రమును శ్రీవారి డెబ్బదియవ వత్సరారంభమున ప్రటించు భాగ్యము "లభించినందునకు గర్వపడు చున్నాము.
శ్రీ రాజాబహదరు గారి జీవితమును తెనుగున ప్రకటించ మొదట సంకల్పించిన వారు ఈపాఠశాల యెక్క ప్రాత విద్యార్థిని శ్రీమతి కొమ్మిడి లక్ష్మిబాయమ్మ గారు. వీరు ఈ విషయమున నొకచిన్న పుస్తకము వ్రాసి పాఠశాల కమిటీవారికిచ్చి యండిరి. తరువాత కొలది కాలమున క్షయ వ్యాధిచే దివంగతులైరి. ఈపుస్తకమును మా పాతవిద్యార్థి సంఘము వారు ప్రకటింప సంకల్పించి శ్రీరాజాబహాదరు గారి 68 జన్మోత్సర సందర్భమున నర్పింపబడిన సన్మానపత్రములో తమ యుద్దేశమును సూచిం చియుండిరి. కాని శ్రీరాజాబహదరు గారి జీవిత విశేషములు అతి కొద్ది పుస్తకములలో నిమడజానందుప శ్రీయుత సురవరము ప్రతాపరెడ్డి గారు, ఇట్టి యుయుద్గ్రంధమును రచించి, పటములు సేకరించి గ్రంధము యొక్క అంత స్వరూపమును బహిన్స్వ రూపమును ఆకర్షకముగా నుండునట్లు సిద్ధబరచి యిచ్చిరి. ఇట్టి యుత్తమ చరిత్రను రచించిన వీరు మా వ్యందులులు. మూలగ్రంధ రచయిత్రి శ్రీమతి లక్ష్మీ బాయమ్మ గారు జీవించియుండినచో, నేడు ఆమె యానందము అపారము గామండెడిది.
శ్రీరాజాబహదరు గారి సేవాభక్తి యదార్యమును మేమీ విజ్ఞప్తి యందు ఎక్కువగా ప్రస్తావించదలచలేదు.తలచినను ఆది పౌధ్యము గాదు. ఈ నిజాం రాష్ట్రంలో 50 సంవత్సరములకంటె ఎక్కువ కాల
మునుండిప్రభు సేవయొనర్చుచు దాదాపుగా నీకాలమంతయు పోలీసు ఉద్యో గమునగడపియు, జాతి మత భేదములుగాని, సంపన్నులు, పేదలు అను తార తమ్యమునుగాని గమనించక ఆబాల గోపాలము అందరి మన్ననకును పాత్రులై, చేత నైనయుపకారము అడిగినను ఆడుకపోయివను. పతివారికి చేయు జీవసమును ధన్యముగా గడపుచున్న శ్రీ రాజబహదరు రెడ్డి గారు నిజాము రాష్ట్రములోని ప్రతివ్యక్తి కిని - ప్రభుత్వోద్యోగులకు సహితము - ఆదర్శప్రాయుడుగు తమజీవితమును ప్రకటించుటకు మాకు అంగీకార మొసగి ఈ పుస్తకము వలని లాభము వారియభి మాసమునకు పాత్రమైన ఈబాలికా పాఠశాలకు చెందునట్లసుగ్రహించినందుసకు వారికి మేము ఎంతయు కృతగ్నులము.
శ్రీరాజాబహదరు గారు ప్రభు సేవయు, దేశ సేవయు చేయుచు చిరకాలము దీర్గాయువులై జీవింతురు గాకయని పరమేశ్వరుని మ:పూర్వకము గా పొర్ధించుచున్నాము.
This life of Raja Bahadur Venkata Rama Reddy forms one of the most interesting and instructive biographies published in Telugu. It is a lucid exposition written in attractive style, of one of the worthiest citizens of Hyderabad, who is also held in high esteem throughout the entire Andhra Country and more especially by the extensive and important community of Reddies. There is no need to review this excellent narrative presented by an accomplished writer of Telugu prose. On the contrary, the only work that I should undertake is to supplement it by a brief account of my personal relations with the distinguished Raja Bahadur and the impression he made on me.
It is however, a quarter of a century since I first met him at Hyderabad. He was then holding a very important post in the Police Department, a post which gave him frequent access to His Exalted Highness the Nizam and for which the utmost delicacy of thought and feeling and the coolest judgment were indispensable qualifications. The Raja Bahadur, a strongman, silent but observant, modest in manner and moderate in speech, cool, calm, unruffled and sympathetic and charitable in his constructions and inferences, was. I was proud to note, regarded by Muslims as well as Hindus as an ideal officer. No wonder he rose to the Headship of the Department and was awarded, for his signal and faithful services by His Exalted Highness the title of Raja Bahadur.
Mr. Venkata Rama Reddy is not merely a man of broad shoulders but one of a broad mind also. The perfect affection with which he greeted his English daughter-in-law has always remained in my memory as the best and most conclusive evidence of the great and noble spirit of the Raja Bahadur.
He was not content with being a mere official, though excellence in the very difficult position he occupied would have by itself constituted merit of no ordinary degree. In his own quiet way he was the friend and adviser of every one in distress. He promoted organisations intended for the uplift of the Reddy community and may be regarded as one of the founders of the noble Reddy Residential school and Library, which is a big factor in the cultural and social life of the Reddy community in Hyderabad. The education of Telugu girls has received powerful impetus from his sympathy and organising capacity. Outside Hyderabad too, his silent influence has not been ineffective. The most astonishing features in the Raja Bahadur's life is the range of his beneficent activities and the perfect mystery in which they are shrouded. The fact is, he is not secretive but modest---modest by nature, preferring to be the power behind the throne instead of the occupant thereof. To hasty judgment he might look as a man of cold and reserved. temperament. Reserved he is, but not cold. I have not come across a warmer heart or more generous impulses than the Raja Bahadur's. A true friend in private life, he is just as true a comrade in public.
He is popular with the Muslims as with the Hindus. In fact genuine Hindu-Muslim unity can be promoted only by people of the type of the Raja Bahadur who do not suffer from the inhibition of racial or religious animosities. He is a synthetic genius -- a synthesis that is produced by mutual affection, and reconciliation, and not through attempts at absorption of one into the other by force or policy. He is the friend of the Muslims no less than of the Hindus or the Reddies for the simple reason that he places his loyality and duty to is Exalted Highness and the Dominion above all other considerations.
I trust, that this fine life of the illustrious Raja Bahadur will find a wide and enthusiastic audience and that this silent hero of the Reddy race will continue to be, for generations to come, the healthy influence that he has been in the grateful appreciation of us all these many years.
May be enjoy many, many more years of noble service to his state, country and community.
ఈ రాజాబహద్దరు వేంకట రామారెడ్డిగారి జీవితచారిత్రము ఆంధ్రభాషలోఁ బ్రకటితము లయిన, మనోహరమైనట్టియు, ఉపదేశాత్మక మైనట్టియు జీవిత చారిత్రములలో నొక్కటియై యున్నది. ఇది ఆకర్షణీయమైన శైలిలో హైదరాబాదు నగర పౌరావతంసులగు నొక్కరినిగూర్చి ప్రకాశమానమగు వర్ణనము. వీరు ఆంధ్ర దేశమునం దంతటను, ముఖ్యముగా, విశాలమగు సుప్రసిద్ధ రెడ్డి సంఘీయులచేత నెక్కువగను, అత్యంత గౌరవ పురస్పరముగ భావింపబడు చున్నారు. ఆంధ్రవచన రచనా ధురీణునిచే సమర్చితమైన యీ యుత్తమ చారిత్రమును విమర్శింప వలసిన యవసరము లేదు. అందుకు బదులుగా, మహిమోన్నతులను రాజాబహద్దరు వారితో నాకుగల వ్యక్తి సంబంధములను గూర్చియు, శ్రీవారినిగూర్చి నా మానసముపై ముద్రితమైన భావములను గూర్చియు కొంత నుడివి, యీ కథాంశమును పూర్ణము గావించుటయే నేను చేయవలసిన కార్యమయి యున్నది.
హైదరాబాదులో నేను వారిని మెట్టమొదట సందర్శించి యిరువయిదయిదేండ్లు గావచ్చినది. అప్పుడు వారు పోలీసుశాఖలో చాల ముఖ్యమైన యుద్యోగములో నుండిరి. ఈ యుద్యోగ ధర్మముననుసరించి మ. ఘ. వ. నిజాంప్రభువు సన్ని ధన వర్తులుగా నుండుటకు పెక్కు అవకాశములు వారికి కలుగుచుండెను. ఇట్టి రాజసన్నిధాన వర్తులయందు ఆలోచనా సునిశితత్వము, గ్రహణశీలము, శాంతసమాలోచవము, ముఖ్య ముగా నుండవలసిన అత్యవసర గుణసంజాతము. • రాజూ బహద్దరు వారు ధీర సంపన్నులు, మౌసశీలురు, అయినను; గ్రహణ శీలురు, వినయాచారులు, మిత భాషులు, శాంతియుక్తులు, స్తిమితవిభవులు, అచంచలరు, సానుభూతి సంభావితులు సిద్దాంత రాద్దాంతములయందు మహోదారులు, కావున. హిందువులను, ముసల్మానులును సమానముగా వీరిని ఆదర్శ నీయులగు అధికారిగా నన్నుచుండిరని తెలుపుటకు నేను మిగుల గర్వించుచున్నాను. వీరు పోలీసుళాఖా ప్రధానాధి కార పదవి కెక్కగలిగి, విశ్వాస, పూర్వకముగను, గణనీయ ముగను చేసిన సేవలకు ప్రతిఫలముగా శ్రీమహాఘనత పహించిన ప్రభువువారు రాజాబహద్దరు బిరుదమును ప్రసాదించుటలో ఆశ్చర్యమేమియు లేదు. -
శ్రీయుత వేంకట్రామారెడ్డిగారు విశాల భుజస్కంధులు మాత్రమేగాక, విశాలహృదయులును నైయున్నారు. వీరు
తన కోడలగు ఇంగ్లేయ కన్యకను అత్యంత ప్రీతిపూర్వకముగ సంభావించిన విధము, రాజబహద్దరు వారి సమధిక యాదార్యశీలమునకు ఉత్త మోత్తమ ప్రబల తార్కాణముగా నా మనోవీడియందు ఎల్లప్పుడు నుండఁగలదు. దుష్కరమయిన అధికారపదవిని వహించుటయే గొప్ప విషయమై, అసామాన్యమైన కీర్తి ప్రతిష్ఠలకు కారణభూత మయినను, శ్రీ వారు కేవల మధికార పదవిమోహితులై తృప్తిపడి యుండ లేదు. వారికి సహజమగు నిరాడంబర విధమున దుఃఖ బాగులయిన ప్రతివారికి మిత్రులున , ఉప దేశకులును అయియుండిరి. రెడ్డి సంఘీయుల సముద్ధరణాత్మకములగు సవస్త ప్రతిష్టాపనము లకును దోహద మొసంగిరి. కావున రెడ్డి వసతి గృహము, రెడ్డి గ్రంధాలయము అను గొప్ప సంస్థల ప్రతిపాదకులలో నొక్కరని పరిగణింప వచ్చును. ఈ సంస్థలు హైద్రాబాదులోని రెడ్డి సంఘముల విజ్ఞావవికాసమునకును, సాంఘికాభి వృద్దికిని మహోత్కరములయి యుండుట గమనింపదగిన యంశము. శ్రీవారి సానుభూతి, నిర్మాణచాతుర్యముల మూలముననే ఆంధ్ర బాలికల విద్యా విషయమునకును ప్రబల ప్రోత్సాహము కలిగినది. హైద్రాబాదు ప్రాంతేతర భాగములందును, వీరి నిరాడంబర జీవిత ప్రాబల్యము ఫలరహితముగా నుండి
యుండ లేదు. వీరానందించు హితవర్ధక కార్యకలాపముల విస్తృ
తియు, వాని సిగూఢత్వమును రాజాబహద్దరు వారి జీవితము లోని యత్యంత అద్భుతకధ నాత్మక విషయమై యున్నది. సంగతియేమనగా, వారిలో రహస్యము లేదు. కాని సమత కలదు. నంరతయే వారిస్వభావము. గద్దెమీదనుండుటకంటె గద్దె వెనుక నుండియే తమ శక్తి యుక్తులను ప్రయోగించుటయే వారి యభిలాషము, శీఘ్రాభి ప్రాయులకు శ్రీ వారు వీరసులుగను, వాగ్మిగాను గనబడవచ్చును. నిజముగా వాగ్మియే కాని విరసులుగను మాత్రము కారు. రాజాబహద్దరు వారికంటే ప్రేమ హృదయులను, ఔదార్యభావులను నేను సందర్శించి యుండ లేదు. సాంసారిక జీవితమందెట్టి సత్యమిత్రమో, ప్రజా హిత జీవితమునం దంతయు సత్య సహచరులు.హిందువులకెట్లో ముసల్మానుకును అట్లే ప్రియులయి యున్నారు. రాజబహద్దరు గారు, జాతీయ లేక ధార్మిక వైమసస్య సంబంధములగు అభ్యంతరములతో సంకటపడు వారు కాక పోవుటచే, ఇట్టివారే, శుద్ధమైన హిందూ ముసల్మానులు ఐక్యతను పెంపొందింపగల రనుట ధృవము. వీరిది సంయోగము చెందిన ప్రతిభ. ఈ సంయోగము పరస్పర | ప్రేమవలససు, సహనభావము, ఒద్దిక వలపను ఏర్పడినదేశాని బలవంతమునో, కార్యనీతిని పురస్కరించుకొనియో ఒకరిలో మరియెకరు ఐక్యము కావలయునను ప్రయత్నము లద్వారా ఏర్పడి
నది కాదు. హిందువుల యెడను, రెడ్ల యెడను చూపెడు మైత్రి కంటె, ముసల్మానులయెడ చూపెడు మైత్రి తక్కువది కాదు. దీనికి ముఖ్య కారణ మేమనగా, వీరు ఇతర విషయ భావసల నటుంచి, శ్రీ నిజాము (ప్రభువు వారియెడను, రాష్ట్రము నెడను, తన రాజభక్తికిని, విధ్యుక్త ధర్మనిర్వహణమునకును ప్రధాన స్థానమిచ్చి యున్నారు.
తన రాష్ట్రమునకును, దేశమునకును, సంఘమునకును తన ఘనమైన సేవను అర్పించుచు, శ్రీరాజా బహద్దరు వారు బహుకాలము సౌఖ్యజీవితమును నడిపెదరుగాక.
4
This work is in the public domain in India because it originates from India and its term of copyright has expired. According to The Indian Copyright Act, 1957, all documents enter the public domain after sixty years counted from the beginning of the following calendar year (ie. as of 2024, prior to 1 January 1964) after the death of the author.
