పోతన తెలుగు భాగవతము/దశమ స్కంధము (ప్రథమాశ్వాసము)/గోపికలు కృష్ణుని వెదకుట
తెభా-10.1-1009-క.
భూతముల లోన వెలిఁ బ్ర
ఖ్యాతుం డగునట్టివానిఁ; గాంతలు కాళిం
దీ తీర వనాంతరముల
భ్రాంతిన్ వెదుకంగఁ జనిరి పాడుచు నధిపా!
టీక:- భూతముల = సకల ప్రాణుల; లోనవెలిన్ = అంత ర్బహిరంగము లందు; ప్రఖ్యాతుండు = ప్రసిద్ధముగ ఉండువాడు; అగునట్టి = ఐనట్టి; వానిన్ = అతనిని; కాంతలు = ఇంతులు; కాళిందీ = యమునానదీ; తీర = తీరప్రాంతము లందలి; వనాంతరములన్ = అడవులలో; భ్రాంతిన్ = భ్రమలోనుండి; వెదుకన్ = అన్వేషించుటకు; చనిరి = మొదలిడిరి; పాడుచున్ = పాటలు పాడుతు; అధిపా = రాజా.
భావము:- పరీక్షన్మహారాజా! చరాచరములైన సమస్త భూతముల లోపలా వెలుపలా వసించి ఉన్న ఆ వాసుదేవుడిని వల్లవాంగనాలు యమునా తీర వనం మధ్యలో ప్రేమతో ఇలా పాడుతూ వెదుకుటకు బయలుదేరారు.
తెభా-10.1-1010-సీ.
"పున్నాగ కానవే! పున్నాగవందితుఁ-
దిలకంబ! కానవే తిలకనిటలు;
ఘనసార! కానవే ఘనసారశోభితు-
బంధూక! కానవే బంధుమిత్రు;
మన్మథ! కానవే మన్మథాకారుని-
వంశంబ! కానవే వంశధరునిఁ;
జందన! కానవే చందనశీతలుఁ-
గుందంబ! కానవే కుందరదను;
తెభా-10.1-1010.1-తే.
నింద్రభూజమ! కానవే యింద్రవిభవుఁ;
గువల వృక్షమ! కానవే కువలయేశుఁ;
బ్రియకపాదప! కానవే ప్రియవిహారు;"
ననుచుఁ గృష్ణుని వెదకి ర య్యబ్జముఖులు.
టీక:- పున్నాగ = ఓ పొన్నచెట్టు; కానవే = చూసావా; పున్నాగ = పురుషశ్రేష్ఠులచే, మగ ఏనుగుచేత; వందితున్ = నమస్కరింపబడినవాడు; తిలకంబ = ఓ బొట్టుగ చెట్టు; కానవే = చూసితివా; తిలకనిటలున్ = తిలకము నుదుట కలవానిని; ఘనసార = ఓ కప్పురపు చెట్టు; కానవే = చూసితివా; ఘనసార = మేఘమువంటి కాంతిచే; శోభితున్ = ప్రకాశించువానిని; బంధూక = ఓ మంకెన చెట్టు; కానవే = చూసితివా; బంధు = బంధువుల ఎడ; మిత్రున్ = మిక్కిలి స్నేహము గలవానిని; మన్మథ = ఓ వెలగచెట్టు; కానవే = చూసితివా; మన్మథ = మన్మథుని వంటి; ఆకారుని = ఆకారము కలవానిని; వంశంబ = ఓ వెదురు పొద; కానవే = చూసితివా; వంశధరుని = మురళీధరుని; చందన = ఓ గంధపుచెట్టు; కానవే = చూసితివా; చందన = మంచి గంధము వలె; శీతలున్ = చల్లనివానిని; కుందంబ = ఓ మొల్లచెట్టు; కానవే = చూసితివా; కుంద = మల్లెమొగ్గల వంటి; రదనున్ = పండ్లు కలవానిని; ఇంద్ర = ఓ మరువపు; భూజమ = చెట్టు.
కానవే = చూసితివా; ఇంద్ర = ఇంద్రునివంటి; విభవున్ = వైభవముకలవాని; కువల = ఓ రేగు; వృక్షమ = చెట్టు; కానవే = చూసితివా; కువలయేశున్ = భూమికిప్రభువును; ప్రియక = ఓ కడప; పాదప = చెట్టు; కానవే = చూసితివా; ప్రియ = మనోజ్ఞమైన; విహారున్ = విహారములు కలవాని; అనుచు = అని; కృష్ణుని = కృష్ణుని యొక్క; వెదకిరి = అన్వేషించిరి; ఆ = ఆ యొక్క; అబ్జముఖులు = అందగత్తెలు {అబ్జముఖి - పద్మములవంటి మోములు కలామె, సుందరి}.
భావము:- “ఓ పున్నాగవృక్షమా! పురుష పుంగవుల వందనాలు అందుకునే వానిని నీవు చూసావా? ఓ బొట్టుగుచెట్టా! ఫాలమున తిలకం ధరించిన వానిని తిలకించావా? ఓ కర్పూరపు చెట్టూ! గొప్ప బలిమిచే భాసిల్లు వానిని కనుగొన్నావా? ఓ మంకెన మొక్కా! అందరికీ బంధుమిత్రుడైన వానిని చూసావా? ఓ వెలగమ్రానూ! మన్మథుని వంటి ఆకారం గల వానిని అవలోకించావా? ఓ వెదురు తరువా! వేణువు ధరించి ఉంటాడు కదా ఆ వెన్నుని వీక్షించావా? ఓ చందనవృక్షమా! చందనము వలె చల్లనైన వానిని సందర్శించావా? ఓ మొల్లలతికా మొల్ల మొగ్గలవంటి దంతములు కల వానిని పరికించావా? ఓ మరువమా! దేవేంద్ర వైభవం గల వానిని కన్నావా? ఓ రేగుచెట్టా! భూమండలానికి అధినాథుడైన వానిని ఆలోకించావా? ఓ కడప చెట్టా! ప్రియ విహారములు గల వానిని చూసావా?” అంటూ తామరరేకుల వంటి మోములు గల గొల్లభామలు బృందావనంలో అందాల కృష్ణుని వెదుకసాగారు.
తెభా-10.1-1011-వ.
మఱియును.
టీక:- మఱియును = ఇంకను.
భావము:- ఇలా వనంలోని చెట్టూచేమలను కృష్ణుడిని చూసారా అని విచారిస్తున్న యాదవ స్త్రీలు ఇంకా ఇలా అడుగుతున్నారు. . .
తెభా-10.1-1012-ఉ.
"నల్లనివాఁడు పద్మనయనంబులవాఁడు గృపారసంబు పైఁ
జల్లెడువాఁడు మౌళిపరిసర్పిత పింఛమువాఁడు నవ్వు రా
జిల్లెడు మోమువాఁ డొకఁడు చెల్వల మానధనంబుఁ దెచ్చె నో!
మల్లియలార! మీ పొదలమాటున లేఁడు గదమ్మ! చెప్పరే!
టీక:- నల్లనివాడు = నల్లని రంగు వాడు, కృష్ణుడు; పద్మనయనంబుల వాడు = పద్మాక్షుడు, కృష్ణుడు; కృపారసంబున్ = దయను; పైన్ = మీద; చల్లెడువాడు = చిలికెడివాడు; మౌళి = సిగ యందు; పరిసర్పిత = చుట్టబడిన; పింఛమువాడు = నెమలిపింఛము గలవాడు; నవ్వు = చిరునవ్వులు; రాజిల్లెడు = ప్రకాశించెడి; మోమువాడు = ముఖము కలవాడు; ఒకడు = ఒకా నొకడు; చెల్వలన్ = స్త్రీల; మాన = శీలము అనెడి; ధనంబున్ = సంపదను; తెచ్చెను = దొంగిలించుకుని వచ్చెను; ఓ = ఓ; మల్లియలారా = మల్లపూలు; మీ = మీ; పొదలన్ = పొదలందు; మాటున = దాగుకొని; లేడు = లేడు; కదా = కదా; అమ్మ = తల్లి; చెప్పరే = చెప్పండి.
భావము:- నల్లని దేహము వాడు, కమలములవంటి కన్నులు గల వాడు, కరుణా రసము కురిపించే వాడు, సిగపై నెరపిన నెమలి పింఛము కల వాడు, చిరునవ్వు చెలువారే చక్కని మోము కల వాడు నైన ఓ కుఱ్ఱవాడు మా మానినీమణుల మానధనం దోచి తెచ్చాడు. ఓ మల్లెతీవలార! మీ మల్లె పొదల మాటున కాని ఉన్నాడేమో కొంచెము చెప్పండమ్మా.
తెభా-10.1-1013-ఉ.
అంగజునైనఁ జూడ హృదయంగముఁడై కరఁగించు వాఁడు శ్రీ
రంగదురంబు వాఁడు, మధురంబగు వేణురవంబు వాఁడు మ
మ్మంగజుపువ్వుఁదూపులకు నగ్గము చేసె లవంగ! లుంగ నా
రంగములార! మీకడకు రాఁడు గదా! కృప యుంచి చూపరే!
టీక:- అంగజున్ = మన్మథుని {అంగజుడు - దేహమున పుట్టువాడు, మన్మథుడు}; ఐనన్ = అయినను; చూడన్ = తనను చూడగానే; హృదయంగముడు = మనోహరుడు; ఐ = అయ్యి; కరగించువాడు = మోహము పుట్టించువాడు; శ్రీ = లక్ష్మీదేవికి; రంగత్ = రంగస్థలమైన; ఉరంబువాడు = వక్షస్థలము కలవాడు; మధురంబు = ఇంపైనది; అగు = ఐనట్టి; వేణు = మురళీ; రవంబువాడు = ధ్వని చేయువాడు; మమ్మున్ = మమ్ములను; అంగజున్ = మన్మథుని; పువ్వు = పూల; తూపుల్ = బాణముల; కున్ = కు; అగ్గముచేసెన్ = ఒప్పగించెను; లవంగ = ఓ లవంగము చెట్టు; లుంగ = ఓ పుల్ల మాధీఫలము చెట్టు; నారంగములారా = ఓ నారింజ చెట్లు; మీ = మీ; కడ = వద్ద; కున్ = కు; రాడు = రాలేదు; కదా = కదా; కృపన్ = దయ; ఉంచి = ఉంచి; చూపరే = చూసి చెప్పండి.
భావము:- ఓ లవంగ వృక్షాల్లారా! ఓ మాధీఫల మొక్కల్లారా! ఓ నారింజ చెట్లులారా! దర్శించినంత మాత్రముననే మనసుకు ఇంపు కలిగించి మన్మథుడిని కూడా కరిగించే వాడూ, సిరిగల వక్షము గల వాడూ, మధుర మోహనంబైన మురళీనాదం చేసేవాడూ అయినట్టి మా నల్లనయ్య మమ్మల్ని మన్మథుని పూలబాణాలకు గురిజేసి మీ దగ్గరకు రాలేదు గదా! వస్తే దయతో మాకు చూపండమ్మా!
తెభా-10.1-1014-సీ.
మానినీమన్మథు మాధవుఁ గానరే-
సలలితోదార వత్సకములార!
సలలితోదార వత్సక వైరిఁ గానరే-
సుందరోన్నత లతార్జునములార!
సుందరోన్నతలతార్జునభంజుఁ గానరే-
ఘనతర లసదశోకంబులార!
ఘనతర లసదశోకస్ఫూర్తిఁ గానరే-
నవ్య రుచిరకాంచనంబులార!
తెభా-10.1-1014.1-ఆ.
నవ్య రుచిర కాంచన కిరీటుఁ గానరే
గహనపదవిఁ గురవకంబులార!
గహనపదవి గురవక నివాసిఁ గానరే
గణికలార! చారుగణికలార!
టీక:- మానినీ = స్త్రీలకు; మన్మథున్ = మోహముపుట్టించువాడు {మన్మథుడు - మనసును కలత పెట్టువాడు, రతీదేవి భర్త}; మాధవున్ = మాధవుని {మా (లక్ష్మీదేవి) యొక్క భర్త}; సలలిత = మిక్కిలి మనోజ్ఞమైన; ఉదార = ఉన్నతమైన; వత్సకములారా = ఓ కొడిసె చెట్టులు; సలలిత = మిక్కిలిమనోజ్ఞమైన; ఉదార = మనసుగల; వత్సక = వత్సకాసురునికి; వైరిన్ = శత్రును; కానరే = చూసితిరా; సుందర = అందమైన; ఉన్నత = ఎత్తైన; లతా = తీగలతో కూడి యున్న; అర్జనములారా = ఓ మద్దిచెట్లు; సుందర = అందమైన; ఉన్నత = ఎత్తైన; లత = లతలతో కూడి యున్న; అర్జువ = మద్దిచెట్లను; భంజున్ = పడగొట్టినవానిని; కానరే = చూడలేదా; ఘనతర = మిక్కిలి ఉన్నతమైనవి {ఘనము - ఘనతరము - ఘనతమము}; లసత్ = చక్కటి; అశోకంబులారా = ఓ అశోకవృక్షములు; ఘనతర = మిక్కిలి {ఘనము - ఘనతరము - ఘనతమము}; లసత్ = ప్రకాశించునట్టి; అశోక = అధికానందమును; స్ఫూర్తిన్ = తోపించువాడైన; నవ్య = ఓ తాజా; రుచిర = కాంతులు గల; కాంచనంబులరా = సంపెంగ వృక్షములారా;
నవ్య = సరికొత్త; రుచిర = కాంతివంతమైన; కాంచన = బంగారపు; కిరీటున్ = కిరీటము కలవానిని; కానరే = చూసితిరా; గహన = అడవి; పదవిన్ = మార్గమున; కురవకంబులారా = ఓ ఎఱ్ఱగోరింట చెట్లులారా; గహన = అడవి; పదవిన్ = ప్రదేశము లందు; కురవక = ఎఱ్ఱగోరింట చెట్లకింద; నివాసిన్ = ఉండువానిని; కానరే = చూసితిరా; గణికలారా = ఓ అడవిమెల్లలారా; చారు = ఓ అందమైన; గణికలారా = ఆడ ఏనుగులు.
భావము:- మనోహరములు, ఉన్నతములు యైన కొడిసె చెట్లులార! మానవంతులైన మహిళల మనసులను మథించే మన్మథుడైన లక్ష్మీపతిని చూసారా? చిక్కనైన లతలు అల్లుకున్న చక్కటి పొడవైన మద్దివృక్షములార! మనోజ్ఞమైన రూపువాడు, ఉదారుడు, వత్సాసురుని వధించిన వాడు అయిన అచ్యుతుని కన్నారా? మిక్కిలి యెత్తైన చక్కటి అశోకతరువులార! చిక్కనైన లతలు అల్లుకున్న చక్కటి పొడవైన మద్దివృక్షములను పడగొట్టిన పద్మాక్షుని పరికించారా? తాజాగా నున్న చక్కదనాల సంపెంగలలారా! దుఃఖరహితుడై వెలయుచున్న తోయజాక్షుని పరికించారా? ఎఱ్ఱగోరింటలార! ఈ వనంమధ్యలో సరికొత్త బంగారు కిరీటము గల శౌరిని కాని కనుగొన్నారా? ఓ అందమైన అడవిమల్లెలలార! బృందావన మందలి ఎఱ్ఱగోరింట పొదలలో సంచరించే హరిని అవలోకించారా?
తెభా-10.1-1015-సీ.
అదె నందనందనుం డంతర్హితుం డయ్యెఁ-
బాటలీతరులార! పట్టరమ్మ!
హేలావతులఁ గృష్ణ! యేల పాసితి వని-
యైలేయ లతలార! యడుగరమ్మ!
వనజాక్షుఁ డిచటికి వచ్చి డాఁగఁడు గదా;-
చూతమంజరులార! చూడరమ్మ!
మానినీమదనుతో మారాక యెఱిఁగించి-
మాధవీలతలార! మనుపరమ్మ!
తెభా-10.1-1015.1-ఆ.
జాతిసతులఁ బాయ నీతియె హరి కని
జాతులార! దిశలఁ జాటరమ్మ!
కదళులార! పోయి కదలించి శిఖిపింఛ
జూటుఁ దెచ్చి కరుణఁ జూపరమ్మ!
టీక:- అదె = అదిగో; నందనందనుండు = కృష్ణుడు {నందనందనుండు - నందుని కొడుకు, కృష్ణుడు}; అంతర్హితుండు = కనబడకపోయినవాడు; అయ్యెన్ = అయ్యెను; పాటలీ = ఓ పాదిరి; తరులార = చెట్లు; పట్టరమ్మ = వెతికిపట్టుకొనండి; హేలావతులన్ = విలాసినులను; కృష్ణ = కృష్ణుడా; ఏల = ఎందుకు; పాసితివి = దూరమైతివి; అని = అని; ఐలేయ = ఓ ఏలకి; లతలార = తీగలు; అడుగరమ్మ = అడగండి; వనజాక్షుడు = పద్మాక్షుడు, కృష్ణుడు; ఇచటి = ఇక్కడ; కిన్ = కి; వచ్చి = చేరి; డాగడు = దాక్కోలేదు; కదా = కదా; చూత = ఓ తియ్యమామిడి; మంజరులార = గుబుర్లు; చూడరమ్మ = చూడండి; మానినీ = స్త్రీలను; మదనున్ = మోహింపజేయువాని; తోన్ = తోటి; మా = మేము; రాకన్ = వచ్చుటను; ఎఱిగించి = తెలిపి; మాధవీ = ఓ పూలగురివింద; లతలార = తీగెలు; మనుపరమ్మ = కాపాడండి.
జాతిసతులన్ = కులాంగనలను; పాయన్ = ఎడబాయుట; నీతియె = ధర్మమేనా; హరి = కృష్ణుని {హరి - భక్తుల కష్టములు హరించువాడు, విష్ణువు}; కిన్ = కి; అని = అని; జాతులార = ఓ జాజిపొదలు; దిశలన్ = నలుదిక్కులను; చాటరమ్మ = చాటించండి; కదళులార = ఓ అరటిచెట్లు; పోయి = వెళ్ళి; కదలించి = బయలుదేరదీసి; శిఖి = నెమలి; పింఛ = పింఛము, కుంచె; జూటున్ = సిగలోకలవాడు; తెచ్చి = తీసుకొని వచ్చి; కరుణన్ = దయతో; చూపరమ్మ = చూపించండి.
భావము:- అడుగో నందగోపుని తనయుడు ఉన్నట్టుండి మాయమైపోయాడు. ఓ కలిగొట్టుచెట్టులారా! పట్టుకోండి “కృష్ణా! విలాసవతులను ఎందుకు వదలి వేసా” వని ఓ మిరియపు తీవలారా! ఆయనను అడగండి. పద్మనేత్రుడు ఇక్కడికి వచ్చి దాక్కోలేదు కదా? ఓ మామిడి గుత్తులారా! చూడండి. ఓ బండి గురివిందలారా! మగువల పాలిటి మన్మథుడైన మాధవునకు మారాక చెప్పి మమ్ము బ్రతికించండి. జాజులారా! “చక్కటి కుల కాంతలను ఎడబాయుట శ్రీహరికి నీతి గా” దని దిక్కులలో చాటండి. ఓ కదళీ వృక్షములారా! మీరు వెళ్ళి నెమలి పింఛము తలలో ధరించిన పద్మనేత్రుడిని కదలించుకుని వచ్చి కరుణతో మాకు చూపండి.
తెభా-10.1-1016-క.
హరి చరణములకుఁ బ్రియవై
హరి నిను మన్నింప భద్ర మందెడు తులసీ!
హరి నీ దెస రాఁడు గదా
హరి చొప్పెఱిఁగించి శుభము లందింపఁగదే.
టీక:- హరి = విష్ణుమూర్తి; చరణముల్ = పాదముల; కున్ = కు; ప్రియవు = ఇష్టమైనదానివి; ఐ = అయ్యి; హరి = విష్ణుమూర్తి; నినున్ = నిన్ను; మన్నింపన్ = ఆదరింపగా; భద్రమున్ = శుభమును, ప్రశస్తమును; అందెడు = పొందెడి; తులసీ = ఓ తులసి చెట్టు; హరి = కృష్ణుడు; నీ = నీ; దెసన్ = వైపునకు; రాడు = రాలేదు; కదా = కదా; హరి = కృష్ణుని; చొప్పు = జాడ; ఎఱిగించి = తెలిపి; శుభములు = శుభాలు; అందింపగదే = కలుగజేయుము.
భావము:- ఓ తులసీ! నీవు గోవింద చరణారవింద ప్రియురాలవు కదా. మాధవుడు ఆదరిస్తుండగా సకల మంగళములు పొందుతావు. శ్రీకృష్ణుడు నీ చెంతకు చేరరాలేదు కదా వస్తే అతడు వచ్చిన మార్గం తెలిపి మాకు క్షేమం కలిగించు
తెభా-10.1-1017-తే.
పొగడఁ దగువానిఁ గానరే పొగడలార!
యీ డెఱుంగని విభుఁ జూపుఁ డీడెలార!
మొల్లమగు కీర్తివాఁ డేడి మొల్లలార!
శుక నిగదితునిఁ జెపుఁడు కింశుకములార!
టీక:- పొగడన్ = కీర్తించుటకు; తగు = అర్హత కలిగిన; వానిన్ = వానిని; కానరే = చూసారా; పొగడలార = ఓ పొగడచెట్లు; ఈడెఱుంగని = సాటివచ్చువారు లేని; విభున్ = ప్రభువును; చూపుడు = చూపించండి; ఈడెలారా = ఓ కమలాఫల చెట్లు; మొల్లము = అధికమైనది; అగు = ఐనట్టి; కీర్తి = యశస్సు కలిగిన; వాడు = అతడు; ఏడీ = ఎక్కడ ఉన్నాడు; మొల్లలార = ఓ మొల్లపొదలు; శుక = శుకమహర్షిచే; నిగదితుని = వర్ణింపబడినవానిని; చెపుడు = ఎక్కడున్నాడో చెప్పండి; కింశుకములారా = ఓ మోదుగ చెట్లు.
భావము:- పొగడలారా! పొగడ దగిన పురుషోత్తముణ్ణి చూసారా? ఓ కమలాఫలం చెట్లులారా! సాటిలేని పురుషోత్తముని మాకు చూపండి. ఓ మొల్లలారా! వెల్లివిరిసిన కీర్తిగల నల్లనయ్య ఎక్కడ? ఓ మోదుగ వృక్షములారా! శుక మహర్షిచే వర్ణించబడిన వనమాలి ఏడి చెప్పండి.
తెభా-10.1-1018-క.
తరుణీకుచ కుంకుమ యుత
హరికంధర దామగంధ మడరెడు చూడ్కిన్
హరిఁ గనిన పగిదిఁ దనరెడి
హరిణీ! హరిజాడఁ బుణ్యమయ్యెడిఁ జెపుమా!
టీక:- తరుణీ = ఇంతుల యొక్క; కుచ = స్తనము లందలి; కుంకుమ = కుంకుముపువ్వుతో; యుత = కూడిన; హరి = కృష్ణుని; కంధర = మెడలోని; దామ = దండ యొక్క; గంధము = సువాసన; అడరెడున్ = వ్యాపించుటచేత; చూడ్కిన్ = చూపులతో; హరిన్ = కృష్ణుని; కనిన = చూసిన; పగిదిన్ = విధముగ; తనరెడి = అతిశయించెడి; హరిణీ = ఓ ఆడులేడి; హరి = కృష్ణుని; జాడన్ = వివరమును; పుణ్యము = నీకు పుణ్యము; అయ్యెడిన్ = ఉంటుంది; చెపుమా = చెప్పుము.
భావము:- ఓ ఆడులేడి! యువతులు స్తనాలపై పులుముకున్న కుంకుమ పూతలు అంటుకున్న హరి కంఠంలోని పుష్పమాలికా పరిమళం బుగులు కొలుపుతున్న నీ చూపులు పరికించగా గోపాలుడిని చూసినట్లుగా ఉన్నాయి. నీకు పుణ్యం ఉంటుంది శ్రీకృష్ణుని జాడ తెలుపు.
తెభా-10.1-1019-క.
కిటి యై కౌఁగిటఁ జేర్చెను
వటుడై వర్ధిల్లి కొలిచె వడిఁ గృష్ణుండై
యిటు పదచిహ్నము లిడెఁ గ్రిం
దటి బామున నేమి నోచి తమ్మ ధరిత్రీ!"
టీక:- కిటి = వరాహావతారుడు; ఐ = అయ్యి; కౌగిటన్ = ఆలింగనమున; చేర్చెను = చేర్చుకొనెను; వటుడు = వామనావతారుడు; ఐ = అయ్యి; వర్ధిల్లి = మిక్కిలి పెరిగి; కొలిచెన్ = కొలతవేసెను; వడిన్ = వేగముగ; కృష్ణుండు = కృష్ణుడు; ఐ = అయ్యి; ఇటు = ఇలా; పద = పాదముల; చిహ్నములు = గుర్తులు; ఇడెన్ = వేసెను; క్రిందటి = పూర్వపు; బామునన్ = జన్మ యందు; ఏమి = ఎలాంటి; నోచితి = నోమునోచినావు; అమ్మ = తల్లి; ధరిత్రీ = భూమాత.
భావము:- ఓ భూదేవీ! వరాహావతారం ధరించి నప్పుడు నిన్ను కౌగిట చేర్చుకున్నాడు. త్రివిక్రమ స్వరూప ధరుడై నిన్ను కొలిచాడు కదా. ఇప్పుడు కృష్ణుడు నీపై అడుగులు ఉంచాడు. పూర్వజన్మలలో నీవు ఎంతటి నోములు నోచావో!”