పోతన తెలుగు భాగవతము/దశమ స్కంధము (ద్వితీయాశ్వాసము)/శిశుపాలుని వధించుట
శిశుపాలుని వధించుట
| ←రాజసూయంబు నెఱవేర్చుట | తెలుగు భాగవతము (పోతన తెలుగు భాగవతము/దశమ స్కంధము (ద్వితీయాశ్వాసము)/శిశుపాలుని వధించుట) రచయిత: పోతన |
ధర్మరాజాదుల అవబృథంబు→ |
తెభా-10.2-788-క.
"చాలుఁ బురే యహహా! యీ
కాలము గడపంగ దురవగాహం బగు నీ
తేలా తప్పెను నేఁ డీ
బాలకు వచనములచేతఁ బ్రాజ్ఞుల బుద్ధుల్?
టీక:- చాలున్ = చాలులే; పురే = ఔరా; అహహా = భలే; ఈ = ఈ; కాలమున్ = కాలము అన్నది; కడపంగన్ = చివరికి; దురవగాహంబున్ = అవగాహన చేసికొన రానిది; అగున్ = ఐ ఉన్నది; నీతి = నీతిని, రీతిని; ఏలా = ఎందుకు; తప్పెన్ = తప్పినది; నేడు = ఇవాళ; ఈ = ఈ; బాలకున్ = పిల్లవాని; వచనముల్ = మాటలు; చేతన్ = చేత; ప్రాజ్ఞుల = మిక్కిలి తెలిసినవారి; బుద్ధుల్ = బుద్దులన్ని.
భావము:- “ఆహా! భలే! భలే! ఎలాంటి కాలం వచ్చేసింది, దీనిని దాటడం చాలా దుర్లభంగా ఉంది. ఈ కాల ప్రభావం చూడండి, ఇంత పసివాడి మాటలకి బుద్ధిమంతులైన ఈ పెద్దల బుద్ధులు నీతిని ఎలా తప్పాయో?
తెభా-10.2-789-వ.
ఇట్లు దప్పిన తెఱం గెట్టనినఁ బాత్రాపాత్ర వివేకంబు సేయనేర్చిన విజ్ఞాననిపుణులు, నున్నతసత్త్వ గరిష్ఠులు, బహువిధ తపోవ్రత నియమశీలురు, ననల్పతేజులు, మహైశ్వర్యశక్తిధరులుఁ, బరతత్త్వవేదులు, నఖిలలోకపాలపూజితులు, విగతపాపులుఁ, బరమయోగీంద్రులు నుండ వీరిం గైకొనక వివేకరహితులై గోపాలబాలునిం బూజసేయుటకు నెట్లు సమ్మతించిరి; పురోడాశంబు సృగాలంబున కర్హంబగునే? యదియునుంగాక.
టీక:- ఇట్లు = ఈ విధముగ; తప్పిన = తప్పినట్టి; తెఱంగు = క్రమము; ఎట్టు = ఏ విధముగా; అనినన్ = అనగా; పాత్రాపాత్ర = యుక్తాయుక్తములు; వివేకంబు = విడమరచి తెలియు తెలివి; చేయ = ఉపయోగించు; నేర్చిన = నేర్పు కలిగిన; విజ్ఞన = విశేష జ్ఞానము నందు; నిపుణులున్ = నైపుణ్యము కలవారు; ఉన్నత = అధికమైన; సత్త్వ = సాత్విక గుణముచేత; గరిష్ఠులు = గొప్పవారు; బహువిధ = అనేక విధములైన; తపః = తపస్సులు చేయు టందు; వ్రత = వ్రతనిష్ఠ లందు; నియమ = నియమ పాలన లందు; శీలురు = మెలగువారు; అనల్ప = మిక్కిలి; తేజులు = తేజస్సు కలవారు; మహత్ = మహత్తు; ఐశ్వర్య = అష్టైశ్వర్యములు (అణిమాది); శక్తి = సర్వశక్తులు (సర్వజ్ఞత్వాది); ధరులు = పొందినవారు; పరతత్వ = పరబ్రహ్మను; వేదులు = తెలిసినవారు; అఖిల = సర్వ; లోకపాల = ఎల్ల లోకములలోని ప్రభులచేత; పూజితులు = గౌరవింపబడువారు; విగత = తొలగిన; పాపులు = పాపములు కలవారు {త్రివిధపాపములు - 1అంహ (దోషము) 2ఆగము (తప్పు) 3ఏనస్సు (అపరాధము)}; పరమ = ఉత్కృష్టమైన; యోగి = ఋషి; ఇంద్రులు = శ్రేష్ఠులు; ఉండన్ = ఉండగా; వీరిన్ = వీరెవరిని; కైకొనక = లక్ష్యపెట్టకుండ; వివేకరహితులు = తెలివిలేనివారు; ఐ = అయ్యి; గోపాల = గొల్ల; బాలునిన్ = పిల్లవానిని; పూజచేయుటకున్ = పూజించుటకు; ఎట్లు = ఏ విధముగ; సమ్మతించిరి = ఒప్పుకొన్నారు; పురోడాశంబున్ = యజ్ఞ శిష్ట హవిస్సునకు; సృగాలంబున్ = నక్క; కున్ = కు; అర్హంబు = తగినది; అగునే = ఔతుందా, కాదు; అదియునున్ = అంతే; కాక = కాకుండా.
భావము:- నీతి తప్పాయని ఎలా అంటున్నావు అంటారా! యోగ్యత అయోగ్యతలనూ నిర్ణయించ గలిగిన మహా వివేకులు, గొప్ప సత్త్వగుణ సంపన్నులు, పాపరహితులు, సకల విధ మహా తపస్సులు, వ్రతశీలులు, మహా నియమ పాలకులు, అమిత తేజోశాలురు, గొప్ప ఐశ్వర్యవంతులు, బ్రహ్మజ్ఞానులు, సమస్త లోకపాలుర చేత పూజింపబడువారు, యోగీశ్వరులు ఎందరో ఈ సభలో ఉన్నారు. వీరందరినీ లెక్కించక బుద్ధిహీనుడైన ఒక గొల్లపిల్లవాడిని పూజించటానికి ఎలా సమ్మతించారు. యజ్ఞం కోసం ఉద్దేశించిన పురోడాశం నక్కకు ఎలా అర్హమవుతుంది? అంతేకాకుండా...
తెభా-10.2-790-సీ.
గురుదేవశూన్యుండు, కులగోత్రరహితుండు,-
దలిదండ్రు లెవ్వరో తడవఁ గాన,
మప్పులఁ బొరలెడు, నాదిమధ్యావసా-
నంబులం దరయ మానంబు లేదు,
బహురూపియై పెక్కుభంగుల వర్తించు,-
వావి వర్తనములు వరుస లేవు
పరికింప విగతసంబంధుండు, తలపోయ-
మా నిమిత్తంబున మాని సయ్యెఁ
తెభా-10.2-790.1-తే.
బరఁగ మున్ను యయాతిశాపమునఁ జేసి
వాసి కెక్కదు యీ యదువంశమెల్ల,
బ్రహ్మతేజంబు నెల్లఁ గోల్పడిన యితఁడు
బ్రహ్మఋషి సేవ్యుఁ డగునె గోపాలకుండు?
టీక:- గురు = చెప్పగల గురువులు కాని; దేవ = పూజించదగ్గ దేవతలు కాని; శూన్యుండు = లేనివాడు; కుల = కులము కాని; గోత్ర = గోత్రము కాని; రహితుండు = లేనివాడు; తల్లిదండ్రులు = జన్మకారకులు; ఎవ్వరో = ఎవరో; తడవన్ = ఎంతవిచారించినా; కానము = తెలిసికొనలేము; అప్పులన్ = నీటిలో; పొరలెడున్ = పడుకొని ఉంటాడు; ఆది = మొదలు, పుట్టుక; మధ్య = నడుమ, జీవితం; అవసానంబులన్ = తుదల, మరణముల; అందున్ = లో; అరయన్ = తరచిచూసినచో; మానంబు = గౌరవము, మేర; లేదు = లేదు; బహు = అనేక; రూపి = వేషాలేసేవాడు,అవతారాలెత్తేవాడు; ఐ = అయ్యి; పెక్కు = అనేకమైన; భంగులన్ = విధములుగా; వర్తించున్ = నటించును, మెలగును; వావి = సంబంధముననుసరించి; వర్తనములు = మెలగుటలేదు; వరుసలు = బంధుత్వములు, తగులములు; లేవు = లేవు; పరికింపన్ = చక్కగావిచారించినను; విగత = తొలగిన, ఎప్పుడులేని; సంబంధుండు = సంబంధాలు కలవాడు, బంధములుకలవాడు; తలపోయన్ = ఆలోచించి చూసినచో; మా = మా; నిమిత్తంబునన్ = మూలమున, కోసము; మానిసి = మర్యాదస్తుడు, మనిషి అవతారము ఎత్తినవాడు; అయ్యెన్ = అయ్యెను; పరగన్ = ప్రసిద్ధముగా; మున్ను = పూర్వము; యయాతి = యయాతి ఇచ్చిన; శాపమునన్ = శాపము; చేసి = వలన; వాసి = ప్రసిద్ధి; కిన్ = కి; ఎక్కదు = వృద్ధిచెందదు; ఈ = ఈ; యాదవ = యాదవుల; వంశము = కులము; ఎల్లన్ = సమస్తమును; బ్రహ్మతేజంబున్ = బ్రాహ్మణతేజస్సును; ఎల్లన్ = అంతటిని; కోల్పడిన = పొగొట్టుకొన్న; ఇతడు = వీడు; బ్రహ్మఋషి = బ్రహ్మర్షులచేత; సేవ్యుడు = సేవింపదగినవాడు; అగునె = ఔతాడా; గోపాలకుండు = గోవులుకాయువాడు, కృష్ణుడు.
భావము:- ఈ కృష్ణుడికి గురువులు దేవుడు లేరు, కులం గోత్రం లేవు, తల్లితండ్రులు ఎవరో తెలియదు, నీటి మీద శయనిస్తాడు, ఆది మధ్యాంతాలు కానరావు, నటుడిలా అనేక రూపాలు ధరిస్తూ రకరకాలరీతులో ప్రవర్తిస్తుంటాడు, వర్తించే వావివరుసులు లేవు, ఏ బాంధవ్యబంధాలు లేవు. ఇతడు మా కారణంగానే మాననీయుడయ్యాడు కానీ, యయాతిశాపం వలన ఈ యదువంశం ప్రసిద్ధి అణగారిపోయింది. వీరి వంశం బ్రహ్మతేజాన్నికోల్పోయింది. ఇలాంటి ఈ గోపాలకుడు బ్రహ్మర్షుల పూజకు ఎలా అర్హుడవుతాడు?
తెభా-10.2-791-క.
జారుఁడు, జన్మావధియునుఁ
జోరుఁడు, ముప్పోకలాఁడు సుమహితపూజా
చారక్రియలకు నర్హుఁడె?
వారక యితఁ"డనుచు నశుభవాక్యస్ఫూర్తిన్.
టీక:- జారుడు = పెక్కులతో గడపువాడు; జన్మావధియును = పుట్టిన నాటనుండి, జన్మజన్మల; చోరుడు = దొంగ, అపహరించువాడు; ముప్పోకలాడు = ముప్పు+పోకల+ఆడి (ప్రమాద కరమైన వర్తనల వాడు), మూడు+పోకల+ఆడు, త్రిగుణాత్మకుడైన భగవంతుడు {త్రిగుణాత్మకుడు - రజోగుణముచే సృష్టి సత్వగుణముచే స్థితి తమోగుణముచే లయము చేయువాడు, భగవంతుడు, విష్ణువు}; సు = మిక్కిలి; మహిత = గొప్ప, గౌరవించెడి; పూజ = అర్చనాది; ఆచార = నడపెడి; క్రియలు = పనుల; కున్ = కు; అర్హుడె = తగినవాడా; వారక = సంకోచింపకుండ; ఇతడు = ఈ కృష్ణుడు; అనుచున్ = అంటూ; అశుభ = అమంగళకరమైన; వాక్య = మాటలను; స్ఫూర్తిన్ = స్ఫురింపజేయుచు.
భావము:- ఇతడు పుట్టింది మొదలు చోరుడు, జారుడు, మూడు త్రోవల్లో నడచేవాడు. మరి ఇతగాడు ఇంత గొప్ప పూజకు ఎలా అర్హుడు అవుతాడు?” అంటూ అమంగళకరమైన మాటలతో శిశుపాలుడు శ్రీకృష్ణుడిని నిందించాడు.
తెభా-10.2-792-చ.
అని తను దూఱనాడిన మురాంతకుఁడా శిశుపాలు వాక్యముల్
విని మదిఁ జీరికిం గొనఁడు విశ్రుతఫేరవ రావ మాత్మఁ గై
కొనని మృగేంద్రురీతి మునికోటియు రాజులుఁ బద్మనాభు నా
డిన యవినీతి భాషలకు డెందమునం గడు వంత నొందుచున్.
టీక:- అని = ఆ విధముగా పలికి; తను = తనను; దూఱనాడిన = నిందించగా; మురాంతకుడు = కృష్ణుడు; ఆ = ఆ యొక్క; శిశుపాలున్ = శిశుపాలుని; వాక్యముల్ = మాటలను; విని = వినినను; మదిన్ = మనసు నందు; చీరికింగొనడు = లెక్కచేయడు; విశ్రుత = గట్టిగా వినబడిన; ఫేరవ = నక్క; రావమున్ = కూతలను; ఆత్మన్ = తనలో; కైకొనని = లెక్కచేయని; మృగేంద్రు = సింహము; రీతిన్ = వలె; ముని = మునులు; కోటియున్ = అందరు; రాజులున్ = రాజులు; పద్మనాభున్ = కృష్ణుని; ఆడిన = అన్నట్టి; అవినీతి = నీతిమాలిన; భాషల్ = మాటల; కున్ = కు; డెందమున్ = మనసు నందు; కడున్ = మిక్కిలిగా; వంతన్ = సంతాపము; ఒందుచున్ = పొందుతు.
భావము:- ఇలా శిశుపాలుడు నిందిస్తూ ఉంటే, నక్కకూతలను లెక్కపెట్టని సింహంలాగా శ్రీకృష్ణుడు లక్ష్యపెట్టలేదు కానీ, సభలో ఉన్న ఋషులు, రాజులు, మాత్రం శిశుపాలుడు పలికిన దుర్భాషలకు చాలా బాధపడ్డారు.
తెభా-10.2-793-ఉ.
వీనులుమూసికొంచు వినవిస్మయ మంచు "ముకుంద! మాధవా!
శ్రీనిధి! వీని నేగతికిఁ జేర్చెదొ"యంచు దురాత్ముఁ దిట్టుచు
న్నా నరనాథులున్ మునులు నచ్చట నిల్వక పోవఁ బాండు సం
తానము లప్రమేయ బలదర్ప మహోద్ధత రోషచిత్తులై.
టీక:- వీనులున్ = చెవులు; మూసికొంచున్ = మూసేసుకొంటు; వినన్ = వినుటకు; విస్మయము = వింతలు; అంచున్ = అనుచు; ముకుంద = కృష్ణా; మాధవా = కృష్ణా; శ్రీనిధి = కృష్ణా{శ్రీనిధిః- ఐశ్వర్యానికి నిధి, విష్ణుసహస్రనామాలలో 608వ నామం}; వీనిన్ = ఇతనిని; ఏ = ఎలాంటి; గతి = గతి; కిన్ = కి; చేర్చెదొ = చేరుస్తావో; అంచున్ = అనుచు; దురాత్మున్ = చెడ్డతలపు కలవానిని; తిట్టుచున్ = నిందించుచు; ఆ = ఆ; నరనాథులున్ = రాజులు; మునులు = ఋషులు; అచ్చటన్ = అక్కడ; నిల్వకన్ = నిలబడకుండ; పోవన్ = వెళ్ళిపోగా; పాండుసంతానములు = పాండవులు; అప్రమేయ = మేరలేని; బల = సైనికబలములు; దర్ప = అహంకారములచే; మహా = మిక్కిలి; ఉద్ధతన్ = అతిశయించిన; రోష = కోపముతోటి; చిత్తులు = మనస్సులు కలవారు; ఐ = అయ్యి.
భావము:- కృష్ణుడిని నిందిస్తున్న శిశుపాలుడి దురాలాపాలను వినలేక మునులు రాజులు చెవులు మూసుకుని ఆశ్చర్యపడుతూ “ఓ కృష్ణా! వీడిని ఎలా కడతేరుస్తావో ఏమిటో?” అంటూ శిశుపాలుడిని నిందిస్తూ సభ నుంచి నిష్క్రమించారు. పాండవులకు శిశుపాలుడి మీద ఎంతో కోపం వచ్చింది.
తెభా-10.2-794-వ.
అప్పుడు కేకయ సృంజయభూపతులుం దామును వివిధాయుధ పాణులై యదల్చి నిల్చిన వాఁడునుం బిఱుతివక యదల్చి పలకయు వాలునుం గైకొని, భుజాగర్వదుర్వారుండై గోవిందునిఁ దదనువర్తులైన వారలం గుపితుండై నిందింప నమ్ముకుందుం డాగ్రహంబున లేచి తన కట్టెదుర నెదిర్చియున్న శిశుపాలుని రూక్షేక్షణంబుల వీక్షించుచు, నా క్షణంబ తన్మస్తకంబు నిశితధారా కరాళంబైన చక్రంబున నవక్రపరాక్రముండై రుధిరంబు దొరఁగం దునుమ, నమ్మహాకలకలం బాకర్ణించి చైద్యబలంబులు దదీయపక్షచరులైన భూపతులును గనుకనిం బఱచి; రయ్యవసరంబున.
టీక:- అప్పుడు = ఆ సమయము నందు; కేకయ = కేకయ దేశములకు; సృంజయ = సృంజయ దేశములకు; భూపతులున్ = రాజులు; తామును = వారు; వివిధ = పెక్కువిధములైన; ఆయుధ = ఆయుధములు; పాణులు = చేత ధరించినవారు; ఐ = అయ్యి; అదల్చి = అదలించి; నిల్చినన్ = నిలబడగా; వాడును = ఆ శిశుపాలుడు; పిఱుతివక = వెనుదీయకుండా; అదల్చి = అదలించి; పలకయున్ = డాలు; వాలునున్ = కత్తి; కైకొని = చేపట్టి; భుజా = బాహుబలము వలని; గర్వ = గర్వముచేత; దుర్వారుండు = వారింపరానివాడు; ఐ = అయ్యి; గోవిందునిన్ = కృష్ణుని; తత్ = అతని; అనువర్తులు = అనుసరించువారు; ఐన = అయిన; వారలన్ = వారిని; కుపితుండు = కోపించినవాడు; ఐ = అయ్యి; నిందింపన్ = దూషింపగా; ఆ = ఆ; ముకుందుండు = కృష్ణుడు; ఆగ్రహంబునన్ = కోపముతో; లేచి = లేచి నిలబడి; తన = తనకు; కట్టెదురన్ = ఎట్టెదురుగా; ఎదిర్చి = ఎదిరించి; ఉన్న = ఉన్నట్టి; శిశుపాలునిన్ = శిశుపాలుని; రూక్ష = కరుకైన; ఈక్షణంబులన్ = చూపులతో; వీక్షించుచున్ = చూస్తు; ఆ = ఆ; క్షణంబ = క్షణములోనే, వెంటనే; తత్ = అతని; మస్తకంబున్ = తలను; నిశిత = వాడియైన; ధారా = అంచులతో; కరాళంబు = భయంకరము; ఐన = అయిన; చక్రంబున్ = చక్రమును; అవక్ర = తిరుగులేని; పరాక్రముండు = పరాక్రమము కలవాడు; ఐ = అయ్యి; రుధిరంబున్ = రక్తములు; తొరగన్ = కారునట్లుగా; తునుమన్ = నరికివేయగా; ఆ = ఆ; మహా = గొప్ప; కలకలంబున్ = కోలాహలమును; ఆకర్ణించి = విని; చైద్య = శిశుపాలుని {చైద్యుడు - చేది దేశపువాడు, శిశుపాలుడు}; బలంబులున్ = సైన్యము; తదీయ = అతని; పక్ష = వైపున; చరులు = మెలగువారు; ఐన = అయిన; భూపతులున్ = రాజులును; కనుకనిన్ = సంభ్రమముతో; పఱచిరి = పారిపోయిరి; ఆ = ఆ; అవసరంబునన్ = సమయము నందు.
భావము:- ఆ సమయంలో కేకయ రాజులు, సృంజయ రాజులు, పాండవులు ఆయుధాలు ధరించి శిశుపాలుడిని అదలించి నిలబడ్డారు. వాడు కూడ భుజబలగర్వంతో పాండ వాదులను లక్ష్యపెట్టక, కత్తీ డాలూ పట్టుకుని కృష్ణుడిని అతడిని అనుసరించే వారిని కోపంగా నిందించసాగాడు. అప్పుడు ముకుందుడు ఆగ్రహంతో లేచి తనకు ఎదురుగా పోరుకు సిద్ధంగా ఉన్న శిశుపాలుడిని తీవ్రంగా చూస్తూ, బహు వాడి కలదైన తన సుదర్శన చక్రంతో వాడి తల తరిగాడు. ఆ భయంకర కలకలాన్ని వినిన చూసిన, శిశుపాలుడి సైన్యము, అతడి పక్షపు రాజులు తత్తరపాటుతో పారిపోయారు. అప్పుడు.....
తెభా-10.2-795-క.
మునివరులును జనపతులునుఁ
గనుఁగొని వెఱఁగంద జైద్యుగాత్రమునందుం
డనుపమ తేజము వెలువడి
వనజోదరు దేహమందు వడిఁ జొచ్చె నృపా! "
టీక:- ముని = ముని; వరులును = ఉత్తములు; జనపతులునున్ = రాజులు; కనుగొని = చూసి; వెఱగు = ఆశ్యర్యము; అందన్ = పొందగా; చైద్యు = శిశుపాలుని; గాత్రమున్ = దేహము; అందుండి = నుండి; అనుపమ = సాటిలేని; తేజము = తేజస్సు; వెలువడి = బయటకు వచ్చి; వనజోదరు = కృష్ణుని; దేహము = శరీరము; అందున్ = లో; వడిన్ = వేగమె; చొచ్చెన్ = ప్రవేశించెను; నృపా = రాజా.
భావము:- ఓ పరీక్షిన్మహారాజా! ఆ సమయంలో శిశుపాలుని దేహంనుంచి దేదీప్యమానమైన తేజస్సు వెలువడి ఆ పద్మనాభుడు కృష్ణుడు శరీరంలో ప్రవేశించింది, మునీశ్వరులు రాజులు అది చూసి ఆశ్చర్యపోయారు.”
తెభా-10.2-796-వ.
అనిన మునివరునకు భూవరుం డిట్లనియె.
టీక:- అనినన్ = అనగా; మునివరున్ = శుకుని; కున్ = కి; భూవరుండు = పరీక్షిత్తు; ఇట్లు = ఈ విధముగ; అనియె = పలికెను.
భావము:- ఇలా చెప్పిన శుక యోగీశ్వరుడితో మహారాజు పరీక్షిత్తు ఇలా అన్నాడు.
తెభా-10.2-797-క.
"కమలాక్షుని నిందించిన
దమఘోషతనూభవుండు దారుణ మల కూ
పమునుం బొందక యే క్రియ
సుమహితమతిఁ గృష్ణునందుఁ జొచ్చె మునీంద్రా! "
టీక:- కమలాక్షునిన్ = కృష్ణుని; నిందించిన = దూషించినట్టి; దమఘోషతనూభవుండు = శిశుపాలుడు; దారుణ = భయంకరమైన; మలకూపమునున్ = మలమునుయ్యి కల నరకమును; పొందక = పొందకుండ; ఏ = ఏ; క్రియన్ = విధమైన; సుమహిత = మిక్కిలిగొప్ప; మతిన్ = జ్ఞాని; కృష్ణున్ = శ్రీకృష్ణభగవానుని; అందున్ = అందు; చొచ్చెన్ = ప్రవేశించెను; ముని = ముని; ఇంద్రా = శ్రేష్ఠుడా.
భావము:- “ఓ మునీశ్వరా! శుకా! శ్రీకృష్ణుడిని అంతగా దూషించిన ఆ దమఘోష సుతుడైన శిశిపాలుడు భయంకర నరకకూపంలో పడకుండా, అంత గొప్పగా భగవంతుడైన కృష్ణుడిలో ఎలా ప్రవేశించాడయ్యా.”
తెభా-10.2-798-వ.
అనిన శుకయోగి రాజయోగి కిట్లనియె.
టీక:- అనినన్ = అనగా; శుక = శుకుడు అను; యోగి = ముని; రాజయోగి = రాజర్షి; కిన్ = కి; ఇట్లు = ఈ విధముగ; అనియె = పలికెను.
భావము:- ఈ మాదిరిగా సందేహం వెలిబుచ్చిన మహారాజుతో మహర్షి ఇలా అన్నాడు.
తెభా-10.2-799-మ.
"మధుదైత్యాంతకుమీఁది మత్సరమునన్ మత్తిల్లి జన్మత్రయా
వధి యే ప్రొద్దుఁ దదీయ రూప గుణ దివ్యధ్యాన పారీణ ధీ
నిధి యౌటన్ శిశుపాలభూవిభుఁడు తా నిర్ధూత సర్వాఘుఁడై
విధి రుద్రాదుల కందరాని పదవిన్ వే పొందె నుర్వీశ్వరా!
టీక:- మధుదైత్యాంతకు = కృష్ణుని; మీది = పై కల; మత్సరమునన్ = విరోధముచేత; మత్తిల్లి = మత్తెక్కి; జన్మ = జన్మములు; త్రయా = మూడు (3); అవధిన్ = కాలవ్యవధిలో; ఏ = ఏ ఒక్క; ప్రొద్దున్ = పూట; తదీయ = అతని; రూప = స్వరూపమును; గుణ = గుణములను; దివ్య = గొప్పగా; ధ్యాన = ధ్యానించు టందు; పారీణ = నైపుణ్యము నొందిన; ధీ = బుద్ధికి; నిధి = ఉనికిపట్టయినవాడు; ఔటన్ = అగుటచేత; శిశుపాల = శిశుపాలుడు అను; భూవిభుడు = రాజు; తాన్ = తాను; నిర్ధూత = పూర్తిగా ఎగురగొట్టబడిన; సర్వా = ఎల్ల; అఘుడు = పాపములు కలవాడు; ఐ = అయ్యి; విధి = బ్రహ్మదేవుడు; రుద్ర = శివుడు; ఆదుల్ = మున్నగువారి; కిన్ = కి; అందరాని = పొందలేనట్టి; పదవిన్ = స్థానమును; వేన్ = వేగముగా; పొందెను = పొందెను; ఉర్వీశ్వరా = రాజా.
భావము:- “ఓ రాజేంద్రా! పరీక్షిత్తూ! మధుసూదనుడైన శ్రీహరి మీది మాత్సర్యంతో మదోన్మత్తుడై మూడు జన్మలనుండి విడువకుండా నిందించడం పేర, ఎల్లప్పుడు ఆ విష్ణుమూర్తి దివ్యమైన రూప గుణాలను ధ్యానిస్తూ ఉండడం వలన, పాపాలు సమస్తం నుండి విముక్తుడై ఈ శిశుపాలుడు బ్రహ్మరుద్రాదులకు సైతం అందరాని పదవిని అందుకున్నాడు.