పోతన తెలుగు భాగవతము/దశమ స్కంధము (ద్వితీయాశ్వాసము)/భృగుమహర్షి శోధనంబు
భృగుమహర్షి శోధనంబు
| ←వృకాసురుండు మడియుట | తెలుగు భాగవతము (పోతన తెలుగు భాగవతము/దశమ స్కంధము (ద్వితీయాశ్వాసము)/భృగుమహర్షి శోధనంబు) రచయిత: పోతన |
విప్రుని ఘనశోకంబు→ |
తెభా-10.2-1267-క.
వితతక్రియ లొప్పఁగ స
త్క్రతువుల నొనరించు చచటఁ గైకొని లక్ష్మీ
పతి భవ పితామహులలో
నతులితముగ నెవ్వ రధికు లని తమలోనన్.
టీక:- వితత = విస్తారమైన, విశేషమైన; క్రియలు = కార్యక్రమములు; ఒప్పగన్ = చక్కగా జరుగునట్లు; సత్ = మంచి; క్రతువులన్ = యాగములను; ఒనరించుచున్ = చేయుచు; అచటన్ = అక్కడ; కైకొని = చేపట్టి; లక్ష్మీపతి = విష్ణుమూర్తి; భవ = పరమశివుడు; పితామహుల = బ్రహ్మదేవుల; లోన్ = అందు; అతులితముగన్ = సాటిలేనిట్టి విధముగ; ఎవ్వరు = ఎవరు; అధికులు = గొప్పవారు; అని = అని; తమలోనన్ = వారిలోవారు.
భావము:- వారు పలు యాగాలను వైభవోపేతంగా చేయసాగారు. ఆ సమయంలో బ్రహ్మ, విష్ణు, మహేశ్వరులలో ఎవరు ఎక్కువ గొప్పవారు అన్న చర్చ వారి మధ్య వచ్చింది.
తెభా-10.2-1268-వ.
ఇట్లు దలపోసి తన్మమహత్త్వం బంతయుం తెలిసి రమ్మని భృగు మహాముని నమ్మువ్వురు వేల్పులకడకుం బంపిన నత్తాపసోత్తముండు సనిచని ముందట.
టీక:- ఇట్లు = ఈ విధముగా; తలపోసి = ఆలోచించుకౌని; తత్ = వారల యొక్క; మహత్వంబున్ = గొప్పదనమును; అంతయున్ = సమగ్రముగా; తెలిసి = తెలిసికొని; రమ్ము = రావలసినది; అని = అని; భృగు = భృగువు అను; మహా = గొప్ప; మునిన్ = ఋషిని; ఆ = ఆ; మువ్వురు = ముగ్గరు (3); వేల్పుల = దేవతల; కడ = వద్ద; కున్ = కు; పంపినన్ = పంపించగా; ఆ = ఆ; తాపస = ఋషి; ఉత్తముండు = ఉత్తముడు; చనిచని = వెళ్ళివెళ్ళి; ముందటన్ = ఎదుట.
భావము:- ఇలా చర్చించుకుని, భృగుమహర్షిని త్రిమూర్తుల మహత్యములను పరీక్షించి రమ్మని పంపారు. అంతట ఆ మహర్షి బయలుదేరి వెళ్ళి…..
తెభా-10.2-1269-క.
జలరుహసంజాత సభా
స్థలమున కొగి నేఁగి యతని సత్త్వగుణంబుం
దెలియుటకై నుతివందన
ములు సేయక యున్న నజుఁడు ముసముస యనుచున్.
టీక:- జలరుహసంజాత = బ్రహ్మదేవుని; సభాస్థలమున్ = కొలువుకూటమి; కున్ = కి; ఒగిన్ = యుక్తముగా; ఏగి = వెళ్ళి; అతని = ఆ బ్రహ్మదేవుని; సత్త్వగుణంబున్ = సాత్వికగుణమును; తెలియుట = తెలిసికొనుట; కై = కోసము; నుతి = స్తుతించుట; వందనములు = నమస్కరించుటలు; చేయక = చేయకుండా {నమస్కరించుటలు + చేయక – నమస్కరించుటలుసేయక, గసడదవాదేశ సంధి}; ఉన్నన్ = ఉండగా; అజుడు = బ్రహ్మదేవుడు; ముసముసయనుచున్ = చిఱచిఱలాడుచు.
భావము:- ఆయన సత్త్వ గుణసంపదను పరీక్షించాలి అనుకుని, భృగుమహర్షి బ్రహ్మదేవుడి కొలువులోనికి ప్రవేశించాడు. బ్రహ్మను స్తుతించకుండా ఆ మహర్షి మౌనంగా నిలబడ్డాడు. బ్రహ్మదేవుడు రుసరుస లాడి చిరాకుగా చూస్తూ....
తెభా-10.2-1270-క.
మనమునఁ గలఁగుచు భృగుఁ దన
తనుజాతుం డనుచు బుద్ధిఁ దలఁచినవాఁడై
ఘనరోషస్ఫురితాగ్నిని
ననయము శాంతోదకముల నల్లన నార్చెన్.
టీక:- మనమునన్ = మనసు నందు; కలగుచున్ = కలతచెందుతు; భృగున్ = భృగువును; తన = తన యొక్క; తనూజాతుండు = కొడుకు; అనుచున్ = అని; బుద్ధిన్ = మనసు నందు; తలచిన = ఎంచిన; వాడు = వాడు; ఐ = అయ్యి; ఘన = అధికమైన; రోష = రోషము అను; స్ఫురిత = మండుచున్న; అగ్నినిన్ = అగ్నిని; అనయము = మిక్కిలి; శాంత = ఓర్పు అను; ఉదకములన్ = నీళ్ళతో; అల్లనన్ = మెల్లిగా; ఆర్చెన్ = చల్లార్చెను.
భావము:- చతుర్ముఖుడు తన మనసులో కలతపడ్డాడు. భృగువు తన కొడుకే కదా అనుకుని, బ్రహ్మదేవుడు తన రోషాన్ని ఎలాగో చల్లార్చుకున్నాడు
తెభా-10.2-1271-చ.
మహితతపోధనుండు మునిమండనుఁ డయ్యెడఁ బాసి వెండియు
న్నహిపతిభూషుఁ గాన రజతాద్రికి నేగిన నగ్గిరీంద్రుపైఁ
దుహినమయూఖశేఖరుఁడు దుర్గయుఁ దానును విశ్రమించుచున్
ద్రుహిణతనూభవుండు సనుదెంచుట కాత్మఁ బ్రమోదమందుచున్.
టీక:- మహిత = గొప్ప; తపః = తపస్సు చేత; ధనుండు = సంపన్నుడు; ముని = మునులలో; మండనుడు = అలంకారమైనవాడు; ఆ = ఆ; ఎడన్ = చోటు; పాసి = వదలిపెట్టి; వెండియున్ = పిమ్మట; అహిపతిభూషున్ = పరమశివుని {అహిపతి భూషుడు - అహిపతి (నాగేంద్రుడు) భూషుడు (అలంకారముగా కలవాడు), శివుడు}; కానన్ = దర్శించుటకు; రజతాద్రి = వెండికొండ, కైలాసమున; కిన్ = కు; ఏగినన్ = వెళ్ళగా; ఆ = ఆ; గిరి = పర్వత; ఇంద్రమున్ = శ్రేష్ఠము; పైన్ = మీద; తుహినమయూఖశేఖరుఁడు = శివుడు {తుహిన మయూఖ శేఖరుడు - చల్లని కిరణములు కలవాడు (చంద్రుడు) శిఖ యందు కలవాడు, శివుడు}; దుర్గయున్ = పార్వతీదేవి; తానును = అతను; విశ్రమించుచున్ = కూర్చుండి; ద్రుహిణతనూభవుండు = భృగుమహర్షి {ద్రుహిణ తనూభవుడు – బ్రహ్మదేవుని యొక్క కొడుకు, భృగువు}; చనుదెంచుట = వచ్చిన; కున్ = అందుకు; ఆత్మన్ = మనసు నందు; ప్రమోదము = సంతోషమును; అందుచున్ = పొందుతు {ప్రమోదము + అందుచున్ – ప్రమోదమందుచున్, ఉకార సంధి}.
భావము:- ఆ మహాతపశ్శాలి, మునివరుడు, భృగుమహర్షి బ్రహ్మదేవుడి సభనుండి నిష్క్రమించి, నాగాభరణుడు అయిన ఈశ్వరుని కోసం కైలాస పర్వతం దగ్గరకు వెళ్ళాడు. అప్పుడు ఆ వెండికొండ మీద విశ్రమించి ఉన్న పార్వతీపరమేశ్వరులు బ్రహ్మదేవుని పుత్రుడు అయిన భృగువు రాకకు సంతోషించారు.
తెభా-10.2-1272-క.
కనుఁగొని భ్రాతృస్నేహం
బునఁ గౌఁగిటఁ జేర్చు ననుచు ముక్కంటి రయం
బున నెదురేగిన ముని రు
ద్రుని యందలి సత్త్వగుణ మెఱుంగుటకొఱకై.
టీక:- కనుగొని = చూసి; భాతృ = సోదర; స్నేహంబునన్ = ప్రీతిచేత; కౌగిటన్ = సందిటలో; చేర్చును = తీసుకొనును; అనుచున్ = అని; ముక్కంటి = శివుడు {ముక్కంటి - మూడు కన్నుల వాడు, శివుడు}; రయంబునన్ = వేగముగా; ఎదురేగినన్ = ఎదురుగా వెళ్ళగా; ముని = ముని; రుద్రుని = శివుని; అందలి = అందు కల; సత్త్వగుణమున్ = సాత్వికగుణమును; ఎఱుంగుట = తెలిసికొనుట; కొఱకై = కోసము.
భావము:- భృగువు సోదరవాత్సల్యంతో తనను కౌగలించుకుంటాడు అనుకుని పరమశివుడు వేగంగా అతనికి ఎదురు వెళ్ళాడు. కాని, శివుడి సత్త్వగుణం పరీక్షించాలనే ఉద్దేశంతో....
తెభా-10.2-1273-వ.
అతనిం గైకొనక యూరకుండిన.
టీక:- అతనిన్ = అ శివుని; కైకొనక = లక్ష్యపెట్టకుండ; ఊరకుండినన్ = మౌనము వహించగా.
భావము:- భృగువు శివుని రాకకు స్పందించకుండా ఊరక నిలబడ్డాడు.
తెభా-10.2-1274-ఉ.
ఆ నిటలాంబకుండు గమలాసన నందనుఁ జూచి భూరి కా
లానల రోషవేగ భయదాకృతిఁ దాల్చి పటుస్ఫులింగ సం
తానము లొల్క శూలమునఁ దాపసముఖ్యు నురంబు వ్రేయఁగాఁ
బూనినఁ బార్వతీరమణి బోరన నడ్డము వచ్చి చెచ్చెరన్;
టీక:- ఆ = ఆ యొక్క; నిటలాంబకుండు = శివుడు {నిటలాంబకుడు - నుదుట కన్ను కలవాడు, శివుడు}; కమలాసననందనున్ = భృగువును {కమలాసన నందనుడు - బ్రహ్మదేవుని కొడుకు, భృగువు}; చూచి = చూసి; భూరి = మిక్కుటమైన; కాలా = ప్రళయకాలపు; అనల = అగ్ని వంటి; రోష = కోపము యొక్క; వేగ = వడిచేత; భయద = భీకరమైన; ఆకృతిన్ = ఆకారమును; తాల్చి = ధరించి; పటు = అధికమైన; స్ఫులింగ = అగ్నికణముల; సంతానములు = సమూహములు; ఒల్కన్ = రాలగా; శూలమునన్ = త్రిశూలముతో; తాపస = ఋషి; ముఖ్యున్ = ఉత్తముని; ఉరంబున్ = వక్షస్థలమును; వ్రేయగా = కొట్టుటకు; పూనినన్ = సిద్ధపడగా; పార్వతీరమణి = పార్వతీదేవి; బోరనన్ = అతి శీఘ్రముగా; అడ్డమున్ = అడ్డముగా; వచ్చి = వచ్చి; చెచ్చెరన్ = తటాలున.
భావము:- ముక్కంటి పరమశివుడు, బ్రహ్మపుత్రుడైన భృగువు ఎడల ఆగ్రహోదగ్రుడయ్యాడు. తన విస్ఫులింగాలు వెదజల్లే త్రిశూలంతో ఆ మహర్షిని వక్షంపై పొడవడానికి ప్రయత్నించాడు. కాని, పార్వతీదేవి చటుక్కున అడ్డువచ్చి....
తెభా-10.2-1275-క.
తన విభుపాదములకు వం
దనముం గావించి సముచితప్రియముల న
య్యనలాక్షుని కోపము మా
న్చిన నమ్మునినాథుఁ డచట నిలువక చనియెన్.
టీక:- తన = తన యొక్క; విభు = భర్త; పాదములు = కాళ్ళ; కున్ = కు; వందనమున్ = నమస్కారములు; కావించి = చేసి; సముచిత = తగిన; ప్రియములన్ = మంచిమాటలచేత; ఆ = ఆ; అనలాక్షుని = శివుని {అనలాక్షుడు - అగ్నికల కన్నులు కలవాడు, శివుడు}; కోపము = కోపమును; మాన్చినన్ = పోగొట్టగా; ఆ = ఆ; ముని = ముని; నాథుడు = నాయకుడు; అచటన్ = అక్కడ; నిలువక = నిలబడకుండా; చనియెన్ = వెళ్ళిపోయెను.
భావము:- పార్వతీదేవి పతి పాదాలమీదపడి సముచిత మధుర వచనాలతో అతని కోపం పోగొట్టింది. భృగువు అక్కడ నుండి వెళ్ళిపోయాడు.
తెభా-10.2-1276-సీ.
పొలుపొందు వైకుంఠపురమున కర్థితోఁ-
జని యందు సమధికైశ్వర్య మొప్పఁ
గమలాంక పర్యంకగతుఁడై సుఖించు న-
క్కౌస్తుభభూషు వక్షస్థ్సలంబుఁ
దన పాదమున బిట్టు దన్నెఁ దన్నినఁ బాన్పు-
డిగి వచ్చి మునిఁ జూచి నగధరుండు
పదముల కెఱఁగి "యో! పరమతపోధన!-
యీగతి నీ వచ్చు టెఱుఁగ లేక
తెభా-10.2-1276.1-తే.
యున్న నా తప్పు మన్నించి నన్నుఁ గరుణఁ
జూచి యీ దివ్యమణిమయస్ఫూర్తిఁ దనరు
రుచిర సింహాసనమునఁ గూర్చుండు దివ్య
తాపసోత్తమ! యభయప్రదాననిపుణ!
టీక:- పొలుపు = అందము; పొందు = కలిగినట్టి; వైకుంఠపురము = వైకుంఠపురమున; కున్ = కు {వైకుంఠపురము + కున్ – వైకుంఠపురమునకున్, నుగాగమ సంధి}; అర్థి = ప్రీతితో; చని = వెళ్ళి; అందున్ = అక్కడ; సమ = మిక్కిలి; అధిక = అధికమైన; ఐశ్వర్యము = సంపదల వైభవము; ఒప్పన్ = ఉన్నట్టి; కమల = లక్ష్మీదేవి; అంక = ఒడి అందు; పర్యంక = పాన్పుపై; గతుడు = ఉన్నవాడు; ఐ = అయ్యి; సుఖించున్ = సుఖము అనుభవిస్తున్న; ఆ = ఆ దివ్యమైన; కౌస్తుభభూషున్ = విష్ణుమూర్తి; వక్షస్థ్యలంబున్ = రొమ్ము భాగమున; తన = తన యొక్క; పాదమునన్ = కాలితో; బిట్టున్ = గట్టిగా; తన్నెన్ = తన్నెను; తన్నినన్ = తన్నగా; పాన్పున్ = పాన్పును; డిగి = దిగి; వచ్చి = వచ్చి; మునిన్ = మునిని; చూచి = చూసి; నగధరుండు = విష్ణుమూర్తి; పదముల్ = కాళ్ళ; కున్ = కి; ఎఱగి = మొక్కి; ఓ = ఓయీ; పరమ = ఉత్తమమైన; తపః = తపస్సు అను; ధన = సంపద కలవాడ; ఈ = ఈ; గతిన్ = విధముగా; నీవున్ = నీవు; వచ్చుట = వచ్చుటను; ఎఱుగలేక = తెలిసికొనలేక {వచ్చుట + ఎఱుగలేక, వచ్చుటెఱుగలేక, అకార సంధి};
ఉన్న = ఉన్నట్టి; నా = నా; తప్పున్ = తప్పును; మన్నించి = ఓర్చి; నన్నున్ = నన్ను; కరుణన్ = దయతో; చూచి = చూసి; ఈ = ఈ; దివ్య = గొప్ప; మణి = రత్నాలు; మయ = పొదిగిన; స్ఫూర్తి = కాంతులకలిగి; తనరు = ఉన్నట్టి; రుచిర = తేజరిల్లుతున్న; సింహాసనమునన్ = సింహాసనముపై; కూర్చుండు = కూర్చుండుము; దివ్యతాపస = దేవర్షి; ఉత్తమ = ఉత్తముడా; అభయ = రక్షణను; ప్రదాన = ఇచ్చుటందు; నిపుణ = మిక్కిలి నేర్పుకలవాడా.
భావము:- పిమ్మట భృగుమహర్షి వైకుంఠానికి వెళ్ళాడు. ఆ సమయంలో విష్ణుమూర్తి లక్ష్మీదేవి ఒడిలో తలపెట్టుకుని పవళించి ఉన్నాడు. కౌస్తుభమణితో విరాజిల్లుతున్న విష్ణువు యొక్క వక్షాన్ని మునీశ్వరుడు తన కాలితో గట్టిగా తన్నాడు. నారాయణుడు నిర్వికారంగా పానుపు దిగి, ముని దగ్గరకు వచ్చి, కాళ్ళకు నమస్కారించి ఇలా అన్నాడు. “ఓ మునివర! దివ్య తపశ్శాలి! నీ రాకను గురించి తెలిసికొనలేక నేను చేసిన అపరాధాన్ని మన్నించు నన్ను కరుణించు. నీవు అభయము ఇచ్చుటలో ముందుండు వాడవు. ఈ మణిమయ సింహాసనంపై ఆసీనులు కండు.
తెభా-10.2-1277-క.
అలఘుపవిత్ర! భవత్పద
జలములు నను నస్మదీయ జఠరస్థ జగం
బుల లోకపాలురను బొలు
పలరఁగఁ బుణ్యులనుఁ జేయు ననఘచరిత్రా!
టీక:- అలఘు = మిక్కిలి; పవిత్ర = పరిశుద్ధమైనవాడ; భవత్ = నీ యొక్క; పద = పాదముల; జలములు = నీళ్ళు; ననున్ = నన్ను; అస్మదీయ = నా యొక్క; జఠరస్థ = కడుపులో నున్న; జగంబులన్ = భువనములను; లోకపాలురన్ = లోకపాలకులను; పొలుపు = చక్కదనము; అలరగన్ = అతిశయించగా; పుణ్యులన్ = పుణ్యాత్ములను; చేయున్ = చేయును; అనఘచరిత్రా = భృగుమహర్షి {అనఘ చరిత్రుడు - పుణ్యవంతమైన నడవడి కలవాడు, భృగువు};
భావము:- పవిత్రమూర్తి! మహానుభావా! నీ పాదజలం నన్నే కాదు నా కడుపులో ఉన్న సమస్త లోకాలను, లోకపాలకులను పవిత్రం చేయగలదు.
తెభా-10.2-1278-వ.
మునీంద్రా! భవదీయ పాదాబ్జహతి మద్భుజాంతరంబునకు భూషణం బయ్యె; భవదాగమనంబు మాఁబోటివారికి శుభావహం బగుంగాదె; యేను ధన్యుండ నైతి"నని మృదుమధురాలాపంబుల ననునయించిన నమ్మునివరుండు లక్ష్మీనాథు సంభాషణంబులకుఁ జిత్తంబునం బరమానందంబు నొంది, యమ్ముకుందు ననంతకల్యాణగుణనిధి నభినందించి, యానందబాష్పధారాసిక్త కపోలుం డగుచుఁ దద్భక్తి పారవశ్యంబున నొండు పలుకనేరక యతనిచేత నామంత్రణంబువడసి మరలి సరస్వతీతీరంబున నున్న మునుల సన్నిధికిం జనుదెంచి వారలం గనుంగొని.
టీక:- ముని = మునులలో; ఇంద్రా = ఉత్తముడా; భవదీయ = నీ యొక్క; పాద = పాదములు అను; అబ్జ = పద్మముల; ఆహతిన్ = తాకిడిచేత; మత్ = నా యొక్క; భుజాంతరంబున్ = వక్షమున; కున్ = కు; భూషణంబు = అలంకారము; అయ్యెన్ = అయినది; భవత్ = నీ; ఆగమనంబు = రాక; మా = మా; బోటి = లాంటి; వారి = వారల; కిన్ = కు; శుభా = శుభములను; ఆవహంబు = కలిగించునది; కాదె = కదా; ఏను = నేను; ధన్యుండను = కృతార్థుడను; ఐతిని = అయ్యాను; అని = అని; మృదు = మెత్తని; మధుర = తియ్యని; ఆలాపంబులన్ = పలుకులతో; అనునయించినన్ = బుజ్జగించగా; ఆ = ఆ; ముని = ముని; వరుండు = ఉత్తముడు; లక్ష్మీనాథు = విష్ణుమూర్తి యొక్క; సంభాషణంబుల్ = మాటల; కున్ = కు; చిత్తంబునన్ = మనసునందు; పరమ = మిక్కిలి; ఆనందంబున్ = ఆనందమును; ఒంది = పొంది; ఆ = ఆ దివ్యుడైన; ముకుందు = విష్ణుమూర్తిని; అనంత = అంతులేని; కల్యాణ = మంగళకరమైన; గుణ = గుణములకు; నిధిన్ = ఉనికిపట్టైనవానిని; అభినందించి = కొనియాడి; ఆనంద = సంతోషముచేత; బాష్ప = కన్నీటి; ధారా = ధారలచేత; సిక్త = తడిసిన; కపోలుండు = చెక్కిళ్ళు కలవాడు; అగుచున్ = ఔతు; తత్ = అతని; భక్తి = భక్తివలన; పారవశ్యంబునన్ = చొక్కుటచేత; ఒండు = ఏమియును; పలుకనేరక = మాట్లాడలేక; అతని = అతని; చేత = వలన; ఆమంత్రణంబున్ = వీడుకోలు; పడసి = పొంది; మరలి = వెనుదిరిగి; సరస్వతీ = సరస్వతీనది; తీరంబునన్ = గట్టున; ఉన్న = ఉన్నట్టి; మునుల = మునుల యొక్క; సన్నిధి = సమీపమున; కున్ = కు; చనుదెంచి = వచ్చి; వారలన్ = వారిని; కనుంగొని = చూసి.
భావము:- ఓ మునీశ్వరా! నీ పాదతాడనము నా వక్షానికి అలంకారము అయిది. నీ రాక మా వంటి వారికి శుభదాయకం కదా. నేను ధన్యుడను అయ్యాను.” అని మృదుమధురంగా మాట్లాడాడు. శ్రీపతి మధురోక్తులకు భృగుమహర్షి మనసు సంతుష్టి చెందింది. ఆ శ్రీహరిని, ముకుందుడిని, అనంతగుణ నిధిని పలువిధాల స్తుతించాడు. ఆనంద భక్తి పారవశ్యాలతో కనులు చెమర్చుతుండగా విష్ణువు దగ్గర అనుమతి తీసుకొని, వెనుదిరిగి సరస్వతీనదీ తీరంలో ఉన్న మునుల వద్దకు వచ్చి, వారికి విషయం అంతా చెప్పాడు.....
తెభా-10.2-1279-సీ.
మునినాయకులతోడఁ దన పోయి వచ్చిన-
తెఱఁగును దనమది దృష్టమైన
మూఁడుమూర్తుల విధంబును నెఱింగించిన-
విని వారు మనముల విస్మయంబు
నంది చిత్తంబున సందేహమునుఁ బాసి-
చిన్మయాకారుండు, శ్రీసతీశుఁ,
డనుపముఁ, డనవద్యుఁ, డఖిల కల్యాణగు-
ణాకరుఁ, డాదిమధ్యాంతరహితుఁ,
తెభా-10.2-1279.1-తే.
డై తనర్చిన పుండరీకాక్షుఁ డొకఁడ
కాక గణుతింప దైవ మొక్కరుఁడు వేఱ
కలఁడె యనుబుద్ధి విజ్ఞాన కలితు లగుచు
హరిపదాబ్జాతయుగళంబు నర్థిఁ గొలిచి.
టీక:- ముని = ఋషి; నాయకుల = నాథుల; తోడన్ = తోటి; తన = తను; పోయి = వెళ్ళి; వచ్చిన = వచ్చినట్టి; తెఱగును = వివరములు; తన = తన యొక్క; మదిన్ = మనసునందు; దృష్టమైన = తోచిన; మూడుమూర్తుల = త్రిమూర్తుల {త్రిమూర్తులు - 1బ్రహ్మ 2విష్ణు 3మహేశ్వరుడు}; విధంబును = విధమును; ఎఱింగించిన = తెలుపగా; విని = విని; వారు = వారు; మనములన్ = మనస్సులందు; విస్మయంబు = ఆశ్చర్యమును; అంది = పొంది; చిత్తంబునన్ = మనసునందు; సందేహమునున్ = అనుమానము; పాసి = తొలగి; చిన్మయకారుడు = జ్ఞానస్వరూపుడు; శ్రీసతీశుడు = లక్ష్మీపతి; అనుపముడు = సాటిలేనివాడు; అనవద్యుడు = నిదింపరానివాడు; అఖిల = ఎల్ల; కల్యాణ = మంగళకరమైన; గుణ = గుణములకు; ఆకరుడు = నివాసమైనవాడు; ఆది = మొదలు, పుట్టుక; మధ్య = నడుమ, పెరుగుట; అంత = చివర, లయమగుట; రహితుడు = లేనివాడు; ఐ = అయ్యి;
తనర్చిన = అతిశయించిన; పుండరీకాక్షుడు = పద్మాక్షుడు, విష్ణువు; ఒకడు = ఒక్కడు; కాక = తప్పించి; గణుతింపన్ = లెక్కలోకితీసుకొనుటకు; దైవము = దేవుడు; ఒక్కరుండు = మరొకడు; వేఱన్ = వేరే; కలడె = ఉన్నాడా; అను = అనెడి; బుద్ధిన్ = బుద్ధియందు; విజ్ఞాన = విజ్ఞానము; కలితులు = కలవారు; అగుచున్ = ఔతు; హరి = విష్ణువు యొక్క; పద = పాదములు అను; అబ్జాత = పద్మముల; యుగళంబున్ = జంటను; అర్థిన్ = ప్రీతితో; కొలిచి = సేవించి.
భావము:- ఆ ఋషీశ్వరులకు తను వెళ్ళివచ్చిన వివరాలు, తనకు అవగతము అయిన త్రిమూర్తుల స్వభావాలు భృగుమహర్షి సవిస్తరంగా తెలిపాడు. ఆ మునీంద్రులు అచ్చెరు వొందారు. వారు సందేహాలు విడిచిపెట్టారు. సకల కల్యాణనిధి, చిన్మయస్వరూపుడు, లక్ష్మీపతి, అనుపమ అనవద్యుడు, ఆదిమధ్యాంత రహితుడు, పుండరీకాక్షుడు అయిన శ్రీమహావిష్ణువు ఒక్కడే పరమదైవం అని నిర్ణయించారు. అలా ఆ మునులు మహాజ్ఞానులు అయి, హరిపాదారవింద ధ్యానరతులు అయి, ప్రీతితో సేవించారు.
తెభా-10.2-1280-వ.
అట్లు సేవించి యవ్యయానందంబయిన వైకుంఠధామంబు నొంది; రని చెప్పి వెండియు నిట్లనియె.
టీక:- అట్లు = ఆ విధముగ; సేవించి = కొలిచి; ఆ = ఆ; అవ్యయ = తరగని; ఆనందంబు = ఆనందము కలది; అయిన = ఐన; వైకుంఠధామంబున్ = వైకుంఠపురమును; ఒందిరి = పొందారు; అని = అని; చెప్పి = చెప్పి; వెండియున్ = ఇంకను; ఇట్లు = ఈ విధముగ; అనియె = పలికెను.
భావము:- అలా విష్ణుమూర్తిని భక్తితో సేవించిన ఆ మునులు వైకుంఠప్రాప్తిని పొందారు.” అని చెప్పి శుకమహర్షి పరీక్షిత్తుతో ఇంకా ఇలా అన్నాడు.