పోతన తెలుగు భాగవతము/దశమ స్కంధము (ద్వితీయాశ్వాసము)/కాళింది మిత్రవిందల పెండ్లి

కాళింది మిత్రవిందల పెండ్లి

←అర్జునితో మృగయావినోదంబు

తెలుగు భాగవతము (పోతన తెలుగు భాగవతము/దశమ స్కంధము (ద్వితీయాశ్వాసము)/కాళింది మిత్రవిందల పెండ్లి) రచయిత: పోతన

నాగ్నజితి పరిణయంబు→

తెభా-10.2-124-వ.
అంతం గృష్ణుండు ధర్మరాజప్రముఖుల వీడుకొని, సాత్యకిప్రముఖ సహచరులు గొలువ, మరలి తనపురంబునకుం జని బంధుజనంబులకుఁ బరమానందంబు సేయుచు నొక్క పుణ్య దివసంబున శుభలగ్నంబునం గాళిందిం బెండ్లి యయ్యె; మఱియు నవంతి దేశాధీశ్వరులయిన విందానువిందులు దుర్యోధనునకు వశులై హరికి మేనత్తయైన రాజాధిదేవి కూఁతురైన తమ చెలియలిని వివాహంబు సేయనుద్యోగించి స్వయంవరంబుఁ జాటించిన.
టీక:- అంతన్ = పిమ్మట; కృష్ణుండు = కృష్ణుడు; ధర్మరాజు = ధర్మరాజు; ప్రముఖుల = మున్నగువారి; వీడుకొని = సెలవుతీసుకొని; సాత్యకి = సాత్యకి; ప్రముఖ = మున్నగు; సహచరులున్ = పరిజనులు; కొలువన్ = సేవించుచుండగా; మరలి = వెనుతిరిగి; తన = అతని యొక్క; పురంబున్ = పట్టణమున; కున్ = కు; చని = వెళ్ళి; బంధు = బంధువులు; జనంబుల = అందరి; కున్ = కి; ఆనందంబున్ = సంతోషము; చేయుచున్ = కలిగించుచు; ఒక్క = ఒకానొక; పుణ్య = మంచి; దివసంబునన్ = రోజున; శుభలగ్నంబునన్ = మంచి ముహుర్తము నందు; కాళిందిన్ = కాళిందిని; పెండ్లి = పెండ్లి; అయ్యెన్ = ఆడెను; మఱియున్ = పిమ్మట; అవంతి = అవంతి అను దేశమును; దేశాధీశ్వరులు = ఏలువారు; అయిన = ఐన; వింద = విందుడు; అనువిందులు = అనువిందులు; దుర్యోధనున్ = దుర్యోధనుని; కున్ = కి; వశులు = ప్రేరణకులో నైనవారు; ఐ = అయ్యి; హరి = కృష్ణుని; కిన్ = కి; మేనత్త = మేనత్త {మేనత్త - తండ్రికి చెల్లెలు}; ఐన = అగు; రాజాధిదేవి = రాజాధిదేవి యొక్క; కూతురు = పుత్రిక; ఐన = అయిన; తమ = వారి; చెలియలిని = చెల్లెలును; వివాహంబు = పెండ్లి; చేయన్ = చేయవలెనని; ఉద్యోగించి = ప్రయత్నించి; స్వయంవరంబున్ = స్వయంవరమును {స్వయంవరము - రాకుమారి పెనిమిటిని తానే ఎన్నుకొనుటకు జరుపు ఉత్సవము, నిర్ణయించిన సభలోని వారిలో తనకు నచ్చిన లేదా నియమించిన పరీక్షలో నెగ్గిన వానిని అంగీకరించి వరించుట}; చాటించినన్ = ప్రకటించగా.
భావము:- అటుపిమ్మట, శ్రీకృష్ణుడు ధర్మరాజాదుల వద్ద వీడ్కోలు తీసుకుని, సాత్యకి మొదలైన సహచరులతో ద్వారకకు తిరిగి వచ్చాడు. బంధువు లందరకూ సంతోషం కలిగిస్తూ, ఒక శుభముహుర్తంలో కాళిందిని పరిణయమాడాడు. అనంతరం అవంతీ పరిపాలకు లైన విందానువిందులు దుర్యోధనునకు వశమయ్యారు. వారి తల్లి అయిన రాజాధిదేవి శ్రీకృష్ణునకు మేనత్త, వారు తమ చెల్లి పెండ్లికి స్వయంవరం చాటించారు.

తెభా-10.2-125-క.
భూ రమణులు సూడఁగ హరి
వీరతఁ జేకొనియె మిత్రవిందను నిత్యా
పూరిత సుజనానందం
జారు చికురకాంతి విజిత షట్పదబృందన్.
టీక:- భూరమణులు = రాజులు; చూడగన్ = చూస్తుండగా; హరి = కృష్ణుడు; వీరతన్ = శూరత్వముచేత; చేకొనియెన్ = చేపట్టెను; మిత్రవిందను = మిత్రవిందను; నిత్య = ఎల్లప్పుడు; ఆపూరిత = సంపూర్ణమైన; సుజన = సత్పురుషులకు; ఆనందన్ = సంతోషము కలిగించు ఆమెను; చారు = మనోజ్ఞమైన; చికుర = ముంగురుల; కాంతిన్ = ప్రకాశముచేత; విజిత = జయింపబడిన; షట్పద = తుమ్మెదల {షట్పద - ఆరుకాళ్ళ పురుగు, తుమ్మెద}; బృందన్ = సమూహము కలామెను.
భావము:- రాజులు అందరూ చూస్తూ ఉండగా, శ్రీ కృష్ణుడు ఎదురులేని తన పరాక్రమం ప్రదర్శించి, అలినీలవేణి కాంతులతో తుమ్మెదల కదుపులను ఓడించేటంత, సుజనుల కన్నులకు నిండు సంతోషం కలిగించేటంత అందాలరాణి ఐన మిత్రవిందను చేపట్టాడు.