దశరథరాజనందనచరిత్ర/తృతీయాశ్వాసము
శ్రీ
దశరథరాజనందనచరిత్ర
తృతీయాశ్వాసము
| క. | శ్రీతరుణీమణికుచనత | 1 |
| వ. | ఆతఱిఁ గథాసరణి యెట్లంటేని. | 2 |
| సీ. | అట్టి చెంగట రాక్షసారాతి గిరి డిగ్గి | 3 |
| క. | [1]శరజాస్త్రశస్త్రసంఖ్యా | 4 |
| చ. | అనయ దశాసనాఖ్య గలయట్టి నిశాచరనేత చెల్లె లా | 5 |
| క. | ఆనడ లాచక్కదనా | 6 |
| చ. | జలచరకేతనాచ్ఛకరచండశరాసనశాతశస్త్రికా | 7[3] |
| వ. | ఇట్లు చేరి నిలచి. | 8[4] |
| క. | అనఘా నీయాకృతి నే | 9 |
| క. | ఇల నే నెఱిఁగిన కాయజ | 10 |
| ఆ. | అనిన దానిఁ గాంచి యఖిలచర్యలఁ దేల | 11 |
| ఉ. | అల్లన రాక్షసారి తనయండ జరించెడి దాయిరానెలల్ | 12 |
| వ. | ఇక్కరణిఁ రక్కసియైన రక్కసి రక్కెసకర్ణనాసికలు చెక్కిన రక్తజల | 13 |
| త. | కలఁగక తనయాస్థానిన్ | 14 |
| క. | నరఖాదనకర్తన్ నా | 15 |
| చ. | ఖరఖచరారి హృజ్జనితగాఢతరాగ్రహకీల నిండఁగా | 16 |
| ఆ. | ఆజి కేగినంత నందఱి నన్నిచం | 17 |
| క. | ఏరీతిఁ జనిన సేనల | |
| | శ్రీ రంజిల నని జేసెన్ | 18 |
| ఆ. | ఇట్టి సరణిచేత నెల్ల రక్కసిఱేండ్ల | 19 |
| సీ. | కరటి దేహాక్రాంతఘంటికాసంజాత | 20 |
| వ. | ఇట్లు చేర. | 21 |
| క. | ఖరరాత్రించరనాయక | 22 |
| వ. | అంత. | 23 |
| చ. | సరగున రాక్షసారి కరచండశరాసనయష్టిశింజినీ | |
| | గరటిశతాంగరాత్రిచరకాండనికాయత నంత తద్ధరన్ | 24 |
| వ. | ఇట్లు ఖరాదిరాక్షసశ్రేణి ద్రెళ్లిన జెల్లెలయినరక్కసి యతిరయగతి నాకాశ | 25 |
| తే. | అన్ననీకయి సీత నే నర్థి దేగఁ | 26 |
| చ. | నరఖచరాహిదేశనరనాయకకన్యల నెల్లఁ జక్కఁగా | 27 |
| చ. | అని తనచెల్లె లాడ హృదయస్థలి రంజిలఁ జెంతఁ దాటకా | 28 |
| క. | జానకిఁ గలసి యనేక | 29 |
| ఉ. | నీనయశక్తి నీనటన నీధృఢసాహసధైర్యచర్యలన్ | 30 |
| ఆ. | అనిన నతనిగాథ లాలించి యాలించి | |
| | సకలనీతిశాస్త్రసరణి నాతాటకా | 31 |
| ఉ. | నెట్టన ధాతృసంతతి జనించి యనేకకళానయక్రియల్ | 32 |
| ఉ. | తాటకఁ గీటడంచె శశిధారిశరాసనయష్టి లీల స | 34 |
| క. | తనదాయిచేత నీచ | 35 |
| చ. | అలజడి నగ్రజార్యఘట లంచితదండకకాననాంతర | 36 |
| క. | ఖరశస్త్రిక నాదాయిన్ | 37 |
| ఆ. | అనిన నాగ్రహించి యాదశాస్యనిశాట | 38 |
| చ. | హితగతి నీతిచర్య గణియించిన గానఁగలేక యాగ్రహిం | 39 |
| చ. | అని తృణలీలఁగా తెలియనాడి తదాజ్ఞ ధరించి తాటకా | 40 |
| చ. | తనహృదయస్థలిన్ గలఁక దాల్చఁగ నిశ్చయదృష్టిఁ దాటకా | 41 |
| క. | తనచెంగట దాశరథిన్ | 42 |
| చ. | అని జలజాక్షి యాడ నతిహర్షగతిన్ ఖరరాక్షసారి చ | 43 |
| క. | దానిగతి దెలిసి సీతా | 44 |
| వ. | అంత. | 45 |
| క. | 46 |
| ఉ. | అన్నలినాయతాక్షి తనయండఁ జరించెడి దిట్టఁ గాంచి, నీ | 47 |
| ఆ. | అనఁగ దరలనట్టియారాచనెలఁ గాంచి | 48 |
| వ. | అంతనిట దశకంఠలేఖారి [7]చదుర యగ్రజక్రియ నేతెంచి నిజలీల దెలియఁ | 49 |
| చ. | జనకజ యాతగాని గని జాలి ఘటిల్లఁగ నేలజారినన్ | 50 |
| క. | ఈరీతి జనిన దినకర | 51 |
| ఆ. | దాని ద్రెళ్ల నడఁచి దశకంధరాదితే | 52 |
| క. | జనకజ నేకాంతస్థలిఁ | 53 |
| వ. | అంత నక్కడ. | 54 |
| క. | తనదాయి నగ్రధాత్రిన్ | 55 |
| తే. | తిరగి నిజదళశాల కేతెంచి ధరణి | 56 |
| క. | ధృతిచే నాకాంతార | 57 |
| ఉ. | హా కలకంఠి! హా కిసలయాధర! హా యలినీలకేశ! యా | 58 |
| వ. | అని చింతించి. | 59 |
| సీ. | తరణికంజారాతి తారకాసరణి స | |
| | యహిఖడ్గకిటిదంతిహర్యక్షగంధసా | 60 |
| చ. | అలజడి రాక్షసారి చన నాసరణిన్ ధరణీధరాంగణ | 61 |
| చ. | అనఘచరిత్ర! సత్యనిధి! యార్తశరణ్య! దయానిధాన! య | 62 |
| క. | అరికట్టి సాగనీయక | 63 |
| క. | ఇతరేతరకరదళితా | 64 |
| క. | నీతండ్రికి నా కధికహి | 65 |
| క. | అని యీల్గిన యాగ్రద్దన్ | 66 |
| సీ. | ఆగ్రద్ద యెఱిఁగించి నట్టిజాడల్ నిద | 67 |
| వ. | ఇట్లుచేరి యధిజ్యశరాసనశస్త్రికల్ దాల్చి తరణికళాధరలీలఁ దేజరిల్లెడి | 68 |
| క. | ఇనతనయాగచరాజ్ఞం | 69 |
| ఆ. | ఎచటి కెట్టియాత్ర యెట్టికార్యస్థితి | 70 |
| సీ. | నాతండ్రి దశరథనరనేత చినతల్లి | 71 |
| క. | అని యాద్యంతక్రియ లా | 72 |
| ఆ. | ఇట్టి కార్యసరణి కేటికి చింతించ | 73 |
| చ. | హరిశిజహేళినందన నరాశననాథ నదీశనార్థ రా | 74 |
| క. | అని యతనియాజ్ఞ నొద్దికిఁ | 75 |
| వ. | ఇట్లాంజనేయహరి యార్కియానతిఁ దిరిగిచని దాశరథిం గాంచి. | 76 |
| క. | [10]ఇక్కడికార్కికి రారా | 77 |
| మ. | అలధాత్రీశిత యంజనాతనయ సాహాయ్యక్రియల్ రా గిరి | 78 |
| క. | ఆదాశరథిని గని య | 79 |
| చ. | అనఘచరిత్ర! నీనడక లాహరిచేత నెఱింగినాడఁ జ | 80 |
| సీ. | అదిగాక నే నిట్టియద్రిఁ గీశసహాయ | |
| | జనకకన్యాకాంత తనచీరగండ్ర చే | 81 |
| వ. | ఇట్లు శాంతిఁ జెందిన దాశరథిం గాంచి యార్కి యిట్లనియె. | 82 |
| ఆ. | ఇంత చింతఁ గలఁగ నేటికి నాకాంక్ష | 83 |
| క. | తారాసతి నాకడ కే | 84 |
| తే. | ఆవకాఖ్య గలిగినట్టిఖగారాతి | 85 |
| క. | ఈడనరాని దృఢక్రియ | 86 |
| క. | అనినం దరహాసయుతా | 87 |
| చ. | అనఘా! నీయెదఁ జింతసేయఁ దగదే నా నిర్జరాధీశనం | 88 |
| ఆ. | అంగజారియైన నచలాధరారాతి | 89 |
| క. | అని యార్కి చెంతరాగా | 90 |
| వ. | అది గడచి. | 91 |
| ఉ. | ఎన్నికఁ దాడిచెట్లకడ కేఁగి ధరాతనయాధినేత య | 92 |
| క. | తనకట్టిదె నాదశరథ | 93 |
| ఉ. | చేరి దినేశజాతహరిఁ జీఱిన [13]నంతట నాలకించి నిం | 94 |
| క. | సాలాసాలి శిలాశిలి | 95 |
| చ. | చని ఖరహంత చెంతఁగల శాఖయె యండగ నిల్చి సాయకా | 96 |
| క. | ఈరీతి శాక్రి ద్రెళ్లిన | 97 |
| వ. | అంత. | 98 |
| శా. | తారాకాంత దినేశజాతహరి నిత్యశ్రీల శృంగారకాం | 99 |
| క. | ఏతఱిఁ దెలియఁగ నేరక | 100 |
| వ. | అయ్యెడ నాషాఢాదిదినచర్యల్ నడచె నయ్యెడ. | 101 |
| క. | క్షితి గగనస్థలి యేకా | 102 |
| మ. | కరచాచ్ఛిన్నదిగంతశాఖియయి నిర్ఘాతాహతా[14]గారయై | 103 |
| తే. | అట్టిజడినాళ్ల నాదైత్యహంతచింతఁ | 104 |
| క. | చేసిన [15]శరతికి రాకే | 105 |
| క. | తేలిన తనకార్యస్థితి | 106 |
| క. | తన రాజ్యశ్రీచేతన్ | 107 |
| ఉ. | చక్కఁగ ధాత్రి నద్రిచరజాలసహాయత గల్గి యార్కి తా | 108 |
| క. | అని యాడి యన్న యిచ్చిన | 109 |
| క. | అనలాకృతిచే దశరథ | 110 |
| క. | సరగ సదనాంతరస్థలి | 111 |
| వ. | అంత శేషాంశసంజాతధరణిజాని యంతఃస్స్థలికిం జని. | 112 |
| చ. | ఇనతనయాగచారిఁ గని యిద్దతరాగ్రహదృష్టిఁ జీఱి చే | 113 |
| వ. | అని దాశరథిదాయి యనినఁ దారాసహాయత దినకరనందన | 114 |
| ఉ. | దారనఛాత్రి సాగిలి హితస్థితిచేఁ గణియించి డగ్గరాఁ | 115 |
| ఉ. | ఆ నలినీశాజాచలచరాగ్రణి రంజిలి యద్రికన్యకా | 116 |
| క. | దిననాథజాతహరి శా | 117 |
| ఉ. | అనిచిన గీశసేన లఖిలాశల కేఁగి యనేకచర్యలన్ | 118 |
| ఉ. | అనగచారిసంతతి దృణాకృతిగా (నిరసించి చాలక) | 119 |
| క. | తనచేతియలంక్రియ నా | 120 |
| వ. | ఇట్లు చనిచని. | 121 |
| ఉ. | కానల నేటిచాళికల గట్లయదాటికిఁ గందరాంతర | 122 |
| క. | ఆహారనిద్ర లెఱుఁగక | 123 |
| క. | అలయికచే నీరీతిం | 124 |
| వ. | అంత. | 125 |
| సీ. | అంజనానందనహరికర్త సంగడి | 126 |
| వ. | ఇట్లు సంచరించి యలయిక నందఱల్ జంగిలిగట్టి దాశరథి | 127 |
| సీ. | జనయిత్రియాజ్ఞ దాశరథి దండకకాన | |
| | ఖరఖరాదినిశాటకర్తల నందర | 128 |
| క. | అని హరిసేనల్ జాలిం | 129 |
| సీ. | దశరథరాజనందన కథాకర్ణన | 130 |
| ఉ. | కానక నల్దిశల్ గలయఁగాఁ జరియించఁగ నేల నిస్సహా | |
| | కానగరస్థలిన్ సరసకాననఛాత్రి గృశాంగియైన యా | 131 |
| క. | దిననాయకసారథినం | 132 |
| సీ. | నింగికిఁ జక్కగా నెగిరి నిశ్చలత లం | 133 |
| తే. | అంత గాఢాంధకారసంహతి యజాండ | 134 |
| క. | తెలియక నదృశ్యగతిచే | 135 |
| శా. | ఆలంకాస్థలియంతటన్ దెలిసి దేహగ్లానిచే చెంగటన్ | 136 |
| క. | తనచేతియలంక్రియ నా | 137 |
| సీ. | అనతశృంగారకాననశాఖిరేఖల | 138 |
| క. | కంటిన్ సాక్షాదిందిర | 139 |
| వ. | అనిన సంతసిల్లి దాశరథి యిట్లనియె. | 140 |
| క. | నాతండ్రి దశరథక్షితి | |
| | నేతఱినైనం గానిక | 141 |
| క. | అన సంతసిల్లి దశరథ | 142 |
| చ. | క్షితితనయాలతాంగి దయచేసినయట్టి దినాధినాయకా | 143 |
| ఆ. | కదియఁ జింతఁ జేసి కట్టెద దెలసి దా | 144 |
| క. | ధీనిధి ఖరారి యగచర | 145 |
| క. | ఘనరత్నఖచితసింహా | 146 |
| చ. | కటకట తాటకారి తనకాంతఁ దలంచఁగలేక యష్టది | 147 |
| వ. | అని యాస్థాని గ్రక్కటిల్లఁ గ్రీగంట రక్తజలధారల్ జార జండనిర్ఘాత | 148 |
| క. | తనయాసానధరిత్రిన్ | 149 |
| క. | అరనీటకకర్తధృతిన్ | 150 |
| | అరచేత నే నింగినాన శేషాహి | |
| | తెలియ నీయాజ్ఞ యెంతైనఁ గలిగెనేని | 151 |
| క. | [21]న న్నచటికి శాసించిన | 152 |
| క. | అని యాడినట్టి గాథల | 153 |
ఆశ్వాసాంతము
| క. | పురుహూతాదిదిశాధీ | 154 |
ముక్తపదగ్రస్తము
| చ. | వనథినిశాంత శాంతమునివర్గహృదామరభూజ భూజభం | 155 |
| (?) | 156[24] |
గద్య
ఇది శ్రీమత్కర్పరాచల లక్ష్మీనృసింహ వేంకటేశ్వర వరప్రసాదలబ్ధ సకలై
శ్వర్య ధురీణ శారదాప్రశ్నవివరణ శతఘంటావధాన వినయధునీ
తరంగవిజృంభణాజృంభిత సలలితమృదుమధురవాగ్వైఖరీఝరీధురీణ
స్థాపితాశేష విశేషప్రసిద్ధ సాహిత్య సారస్వతాశుకవితాష్ట
భాషావిశేష సంస్కృతాంధ్ర నిరోష్ఠ్యోష్ఠ్యాది వింశతి
ప్రబంధనిర్మాణధురీణ మౌద్గల్యమహర్షి గోత్ర పవిత్ర
తిరుమలదేశికేంద్ర పౌత్ర తిరువేంగళాచార్య పుత్ర
మఱింగంటి సింగరాచార్య కవిరాజప్రణీతంబయిన
దశరథరాజనందనచరిత్రయను నిరోష్ఠ్య
మహాప్రబంధంబునందు తృతీయాశ్వాసము.
This work was published before January 1, 1929, and is in the public domain worldwide because the author died at least 100 years ago.
- ↑ కరజాస్త్ర (శి)
- ↑ త్యానందోజ్జలజరాశి నల్లన తేలెన్ (వ్రా)
- ↑ 7 నెం. పద్యము తరువాత 'శి'లో- "ఈరీతి దాశరథి గని.... శ్రీరంజిల గణన జేసి చిత్రక్రియచేన్-” అనుపద్యము గలదు. ప్రతి శిథిలము. పద్యము పూర్తిగా లేదు.
- ↑ 8 నెం. వచనము 'శి'లో లేదు.
- ↑ జాస్థరాగ్రణి (ము)
- ↑ నాయకి (ము)
- ↑ జదర (ము)
- ↑ రార్జ (ము)
- ↑ గ నృ (ము)
- ↑ ఇక్కడికి + అర్కికి = ఇక్కడి కార్కికి
- ↑ సేతు (ము)
- ↑ కాలక + ఆశ - 'క' స్వార్థము
- ↑ రంతట (ము)
- ↑ గాళియై (ము) (హతాంగాళియై!)
- ↑ శరతి = శరత్కాలార్థము
- ↑ ఆకళ్లచే
- ↑ యంతట జగతిగలయ (వ్రా)
- ↑ ధరణికన్యా (ము)
- ↑ చెలికించిన (ము)
- ↑ నలచ (ము)
- ↑ అన్నచటికి (ము)
- ↑ కమ్ర (శి)
- ↑ పరశు (ము)
- ↑ 156 సంఖ్యగల పద్యము ‘ము’లో ‘మత్తకోకిల' యని గలదు కాని లక్షణము సరిగా లేదు.