దశరథరాజనందనచరిత్ర/చతుర్థాశ్వాసము
శ్రీ
దశరథరాజనందనచరిత్ర
చతుర్థాశ్వాసము
క. | శ్రీవేంకట పురుషోత్తమ | 1 |
వ. | ఆతఁఱి గథాసరణి యెట్లంటేని. | 2 |
సీ. | [2]నాకనాథజిధాది నందనాహంకార | 3 |
క. | కీడింత దెలియకే ని | |
| యాడంగ నట్టిజాడల | 4 |
చ. | 5 |
క. | సిరియే జానకి యయ్యెన్ | 6 |
సీ. | శృంగారకాననక్షితిజాతసంతతి | 7 |
క. | ధరణీకన్యానాయక | 8 |
చ. | అకట నిశాచరాగ్రణి! దశాస్య! జగజ్జనయిత్రి రాజక | 9 |
చ. | శరధిఁ దృణాకృతిం దెగడి, చంగన చంగన దాటి సీత తీ | 10 |
సీ. | నీచేతఁ గదలని నీలకంధరుశరా | 11 |
తే. | గణన జెక్కిన యాకారకళలచేతఁ | 12 |
ఉ. | ఆతతశక్తి సంధిల రణాంగనధాత్రి నఖండరాక్షసా | |
| ర్ఘాతదృఢాస్త్రధార లధికక్రియ నీతలలెల్లఁ ద్రెంచగా | 13 |
క. | చింతఁ [7]దొలగించి సీతా | 14 |
తే. | అనిన తనదాయిఁ గని చంద్రహాళి కాలఁ | 15 |
సీ. | సీత గా దిది దైత్యశేఖర నీ కేల | 16 |
చ. | అని తృణలీలగాఁ దెలియనాడె ధృతిన్ [10]హితజాతసంతతిన్ | 17 |
క. | చేరంగఁజీఱి యతనిని | 18 |
వ. | అయ్యెడ. | 19 |
క. | ఆరాజహేళి హితగతి | 20 |
చ. | జలనిధి గాంచి దాశరథి చక్కఁగ సాగిలి లేచి నిల్చినన్ | 21 |
క. | దాశరథి నింగి యంటిన | 22 |
వ. | అంత. | 23 |
క. | ఆనారాచక్రియఁ గని | 24 |
ఉ. | ఇంతనె నాతెఱం గరయ కీర్ష్య ఘటిల్లఁగ లేచి కేల న | 25 |
ఆ. | జగతి నిట్టి సగరసంతతి సాక్షాత్క | 26 |
క. | నీచరణదర్శనస్థితి | 27 |
ఆ. | అనిన ఖరనిశాచరారి యాగాథల | 28 |
క. | అనఘా! నీచే సంధిం | 29 |
క. | ధనదాశ, ననంతనరా | 30 |
చ. | శరనిధి యాజ్ఞ దాశరథి చండశరాసనయష్టిశింజినీ | 31 |
క. | తనచెంగటి హరిసేనలఁ | |
| చిన దైత్యహంత యానతి | 32 |
క. | తతచక్రనదాంతరసం | 33 |
శా. | ఆలంకాస్థలిఁదాక కంధినయచర్యం [17]గట్లగట్టించి తా | 34 |
ఆ. | ఇట్టి సరణి గట్లకట్టదారి నిశాచ | 35 |
వ. | అంతట నసంఖ్యలైన హరిసేనలచేత త్రిశృంగగిరి నిలిచి దాశరథి గంధ | 36 |
ఆ. | అనఘ లంకచిహ్న లరసితి నాచెంత | 37 |
క. | తెలియంగ సెలఁగకే, లర | 38 |
సీ. | కాలాగ్ని తీక్ష్ణఖడ్గలతల్ ధరించె రెం | 39 |
వ. | అని యాడిన దాశరథి సంతసిల్ల లంకానేతం గాంచి. | 40 |
తే. | ఎంతసిరి ఎంతయాకృతి యెంతశక్తి | 41 |
చ. | అగజాజాని ననేకకంధరలచే [21]నర్థించె జన్యస్థలిన్ | 42 |
క. | ఈ నరఖాదాగ్రణి నె | 43 |
క. | నాతల్లి యైన ధరణీ | 44 |
సీ. | సింగిణియల్ల నా నింగికి నెగసిరా | 45 |
వ. | అయ్యెడ లంకానేత కిరసారణాఖ్యాకచారనిశాచరకర్తలచే దాశరథి | 46 |
క. | హరసఖదిగ్రాజగృహా | 47 |
ఆ. | నింగి గానరాని నీడ నిండిన గాంచి | 48 |
చ. | క్షితితనయాధినేత తనచేతి శరాసనయష్టి నారి నం | 49 |
తే. | జానకీజాని శరహతిచే నిశాట | 50 |
క. | తనతల్లి యగ్రజనయిత | 51 |
తే. | ఎన్నిక నిశాటసంతతికెల్ల నాస | 52 |
క. | జలధి ధరాధరతతిచే | 53 |
వ. | అని యిట్లాడిన లంకానేతం గాంచి [29]కైకసజనకాగ్రజనిశాటకర్త | 54 |
సీ. | [30]శతధృతిచే నద్రిజాజానిచే చిత్త | 55 |
క. | శ్రీనిధి ధరణీకన్యా | 56 |
చ. | జలనిధి నేయఁదాలిచిన చండశరాసనశస్త్రధారచే | 57 |
క. | రాక్షససంతతి నెల్లన్ | 58 |
ఉ. | చాలదిగేశితల్ సకలచర్యల నర్చనచేయ నన్నిటన్ | |
| రాలయధాత్రి డించిన నగాహితనందనకీశసేతఁ దా | 59 |
క. | నీసరిజేజేలెల్లన్ | 60 |
ఆ. | ఏ నెఱింగినంత నెరుకగా జేసెద | 61 |
క. | అని యాడినట్టి తాతన్ | 62 |
వ. | అంత నక్కడ. | 63 |
ఉ. | 64 |
ఆ. | అనఘ లంక కేఁగి యాదశాస్యనిశాటకర్త కధికనీతికార్యచర్యఁ | 65 |
చ. | అని ఖరరాక్షసారి దయనాడినయాజ్ఞఁ దలన్ ధరించి, చ | |
| ర నరిగె కాంచనాసన ధరన్ దనరారినయట్టి కైకనీసీ | 66 |
వ. | ఇట్లు నిలిచిన యంగదహరిం గాంచి లంకానేత యాగ్రహించి[40] | 67 |
క. | నీ యాఖ్యన్ [41]నీజనయిత | 68 |
ఉ. | ని న్నని గెల్చి తెచ్చి చెఱనించిన క్షత్రియకర్తఁ జేరి కే | 69 |
క. | సారతరశక్తి నిన్నా | 70 |
క. | ఏ నెఱిఁగించిన జాడ, ద | 71 |
ఉ. | ఆనరనాథకేసరి దయానిధిగాన నిశాచరేంద్ర! నె | 72 |
క. | తెచ్చిన దానికి గ్రక్కున | |
| జెచ్చెఱ సంగరధరణిం | 73 |
సీ. | అల్క [42]తాటకఁ గెల్చి యతి యష్టి రక్షించె | 74 |
చ. | ఘనఖరరాక్షసారికరకాండధృతాశనిచండసాయకా | 75 |
| అని యాడిన నంగదహరిఁ | 76 |
చ. | ధరచరహీన! నీజయితం [44]దెగటార్చగఁ జేసినట్టి | 77 |
మ. | నరనాగత్రిదశక్షితీశతతి దైన్యగ్లాని నేతెంచి కిం | 78 |
క. | [45]తనకట నేనఁట శరణని | 79 |
క. | గట్లకడన్ నిల్కడలై | 80 |
ఉ. | ఎన్నికచే నగస్త్య జటిలేశిత తా నరచేత దాల్చి యా | 81 |
ఆ. | తల్లి దండ్రి కెడసి, దాయాదిసంతతి | 82 |
చ. | అనత కరీంద్రసైనికశతాంగహయస్థితి లేక, చండసా | 83 |
సీ. | కాకచేఁ దాటకి ఖండించె నన నేల? | 84 |
క. | ఖరరాక్షసకర్తన్ సం | 85 |
క. | చెట్టందె దాగి, శాక్రిన్ | 86 |
క. | తెలియంగ లంక చండా | 87 |
క. | 88 |
వ. | అని తెగనాడిన దశాననఖచరారి గంధకరటిపై లంఘించిన కేసరి | 89 |
క. | అనతాంగదహరి కరతా | 90 |
శా. | ఆలంకానగరీస్థలిన్ జనకకన్యాజాని యాజ్ఞారతిన్ | 91 |
తే. | గిరిచరశ్రేణి లగ్గకెక్కిన దశాన | 92 |
చ. | ఘనదశకంధరాజ్ఞ నతిగాఢనగాహితజిత్ఖగారి రా | 93 |
క. | 94 |
తే. | ఆహితజనయజ్ఞకారియై యలరి యజ్ఞ | 95 |
సీ. | |
| ఖగధనాదీశ కాళికాకాంత సకల | 96 |
తే. | అజి కేతెంచినట్టి శైలారిజి న్ని | 97 |
చ. | కటచరణాధరాధరనఖస్తనకీకసకర్ణనాసికా | 98 |
తే. | ఆరసాతలజలనిధి యచలకెగసి | 99 |
క. | ధృతి నగచర[65]ధాత్రిచరే | 100 |
తే. | అల్కచే నింద్రజిత్ఖచరారికలిత | 101 |
క. | ఆ కటికరేయి నిండిన | |
| నాకధరిత్రీతలదిశ | 102 |
క. | కాలానలచండశిఖా | 103 |
చ. | అనిదశకంఠనందనఖగాహితకర్తహృదంతరాళసం | 104 |
తే. | 105 |
వ. | అంత. | 106 |
క. | తనజ్ఞానదృష్టిఁ దశరథ | 107[69] |
చ. | తదఘనదేహయష్టి ఘృణి ధాత్రిదిశల్ కలయంగ నిండఁగా | |
| దన కెన యైనయట్టి జడదారి జతల్ గని సాగిలన్, రణా | 108 |
తే. | అజ! జగన్నాథ! నిఖికేశ! యార్తరక్ష! | 109 |
వ. | ఇట్లుఁ దలంచిన. | 110 |
సీ. | నిండిన ఢాకచే నెగసిన నింగిదా | 111 |
చ. | 112 |
తే. | లేచి నిలిచినట్టి లేరాచనెలసర్ల | |
| సరసశేషశాయిసన్నిధి కాయండ | 113 |
క. | హరిహయదిశాద్రి చెంగట | 114 |
క. | తనహిత[74]సంతతి దశరథ | 116 |
వ. | ఇట్లు సంగరసన్నాహక్రియలఁ గఁదలం దలంచిన లంకానేతతెఱం | 117 |
క. | జలజాక్షీ నీహృదయ | 118 |
క. | న న్నచటికి రా ననిఁచిన | 119 |
చ. | తెలియక సీతఁ దస్కరత దెచ్చిన నీయెడ చెట్లచెంగటన్ | 120 |
క. | ఖరహంతయె సాక్షాత్క్రియ | 121 |
చ. | అలయక నాకనాథదహనార్కజనైరృతకంధినాయకా | 122 |
క. | అనిన యఘచింతన ని | 123 |
క. | కన్నిచ్చయైన చక్కని | 124 |
క. | ఏటికి జానకి దెచ్చితి, | 125 |
క. | గట్టిగ జలనిధిగట్లం | 126 |
ఉ. | [79]శైలజిదాదిఖేచరనిశాచరసంతతి సంతసిల్ల నీ | |
| గేలధరించి యెక్కిడిన, గెంటినలన్గనెలయ్యె నాదయా | 127 |
క. | కానక గిరీశస్రష్టల | 128 |
క. | ఆనరనాయకహేళి ద | 129 |
క. | అని యాడి హేతిరీతిన్ | 130 |
మ. | తరళాక్షీ! హితశక్తి నీసనయగాథల్ లెస్స యాలించ నా | 131 |
శా. | హాలాహాలధృతిం శిరశ్ఛటలచే నర్చించితిన్ జక్కఁగా | 132 |
క. | తేఁదగ దంగన దెచ్చిన | 133 |
తే. | చెలియ! శక్రాదినిర్జరశ్రేణికైన | 134 |
చ. | అతని రణాంగనస్థలి నయక్రియ సంధిల నేనె గెల్చినన్, | 135 |
క. | అని చంద్రహాసి నిజగే | 136 |
క. | కానంగా నీఁగె తెరల్ | 137 |
సీ. | సాలహింతాలరసాలహరీతకీ | |
| యచట గాంచిన హరిసేన లచట నచట | 138 |
క. | 139 |
మ. | ఘననిస్సాణఝణంఝణల్, కరటి ఘీంకారక్రియల్, శాతసా | 140 |
క. | ఏతెంచినట్టి లంకా | 141 |
చ. | [84]అనిలసఖాకృతిన్ గనలి, యాదశకంఠనిశాటనేత కాం | 142 |
సీ. | చెక్కలై గాండ్రలై చిద్రలై నలిఁగిన | |
| గలిగి దశకంధరనిశాటకర్తసేన | 143 |
తే. | చెక్కలై నట్టి యరచాలఁ జిదికినట్టి | 144 |
ఉ. | ఆయెడ గైకసేయఖచరాహితకర్తఖరారిదాయి య | 145 |
క. | 146 |
చ. | ధృతి దశకంఠదైత్యకరి[88]దృగ్జనితాగ్నిశిఖాకణచ్ఛటల్ | 147 |
తే. | దశగళత్రిదశారాతి దాయిదాని | 148 |
చ. | ఎంచఁగ ధాత్రి జారిన యహీనకళాజనితక్షితీశతన్ | 149 |
తే. | సారథిని డించి హయతతి సంహరించి | 150 |
వ. | అంత. | 151 |
చ. | ఎనయఁగ నేల ద్రెళ్లిన యహీశకళాజనిరాజహేళి, నా | 152 |
వ. | అయ్యెడ దశకంఠలేఖారి దద్ద(ర్లి)రిల్లి రాలిన కిరీటాద్యలంక్రియలు, | 153 |
సీ. | అధికనాసాకందరాయాతయాతాని | |
| జిరతర కఠినాంఘ్రీకరదంతసంసర్గ | 154 |
తే. | అఖిలకరతాడనక్రియ నశనినాద | 155 |
సీ. | దహనతీక్ష్ణకటాహతైలధారల్ నాసి | 156 |
క. | ఈరీతి నారగించిన | 157 |
వ. | ఇట్ల లేచి నిలచిన. | 158 |
ఉ. | కానక నింగి [92]నీరరథగజ్జెల తాళనిదానఁ జేసి గ | 159 |
ఆ. | కలశకర్ణదైత్యకర్త యాయాస్థాని | 160 |
క. | నెలలేని రాత్రి జాడన్ | 161 |
వ. | అనినఁ గలశకర్ణఖచరారిఁ గాంచి యనేకచర్యల గణియించి దాశరథి | 162 |
మ. | అకటా! కాఁగల కీ డెఱుంగక నిశాటాధీశ నిరీతి జా | |
| న్యక లత్యంతకళాధరల్ సరసయత్నశ్రీల రంజిల్లఁ గా | 163 |
క. | ఈ నేలకన్న కన్నియ | 164 |
సీ. | చెలియలి కర్ణనాసిక లంటఁజెక్కె, ఖ | 165 |
క. | కానక చేసినదానికి | 166 |
ఉ. | ఎంచ నిశాటసంతతి జయించగ, నాశ్రితదాసరాజి ర | 167 |
తే. | అనిన యతనిగాథ లాలించనేరక | 168 |
చ. | అసదృశశక్తి నెత్తితిఁ దృణాకృతి నాగిరికన్యకాగిరీ | 169 |
తే. | ఆజి నీయంతదాయి నాయండ నిలచె | 170 |
క. | నిచ్చనిరాహారక్రియ | 171 |
ఉ. | సీతయె కంధినందనగఁ, జెంత ఖరారియె శేషశాయిగా | 172 |
ఆ. | శిష్టరక్ష నహితశిక్ష సేయంగ దై | 173 |
వ. | అని యాడిన దశకంఠలేఖారిం గాంచి. | 174 |
క. | ఆడదగినట్టి నయగతి | |
| జాడల తిరగక నడచిన | 175 |
ఆశ్వాసాంతము
క. | 176 |
ముక్తపదగ్రస్తము
చ. | అమలవిచార చారణనగాపహవిక్రమసంగ సంగర | 177 |
స్రగ్విణీవృత్తము. | దీనచింతామణీ, దేవతాగ్రామణీ | 178 |
గద్య
ఇది శ్రీమత్కర్పరాచల లక్ష్మీనృసింహ వేంకటేశ్వర వరప్రసాదలబ్ధ సకలై
శ్వర్య ధురీణ శారదాప్రశ్నవివరణ శతఘంటావధాన వినయధునీ
తరంగవిజృంభణాజృంభిత సలలితమృదుమధురవాగ్వైఖరీఝరీధురీణ
స్థాపిత శేష విశేషప్రసిద్ధ సాహిత్య సారస్వతాశుకవితాష్ట
భాషావిశేష సంస్కృతాంధ్ర నిరోష్ఠ్యోష్ఠ్యాది వింశతి
ప్రబంధనిర్మాణధురీణ మౌద్గల్యమహర్షి గోత్ర పవిత్ర
తిరుమలదేశికేంద్ర పౌత్ర తిరువేంగళాచార్య పుత్ర
మఱింగంటి సింగరాచార్య కవిరాజప్రణీతంబయిన
దశరథరాజనందనచరిత్రయను నిరోష్ఠ్య
మహాప్రబంధంబునందు జతుర్థాశ్వాసము.
This work was published before January 1, 1929, and is in the public domain worldwide because the author died at least 100 years ago.
- ↑ విశ్రగుణ (శి)
- ↑ నాకనాథజదాది (ము)
- ↑ చేసె (శి)
- ↑ సాహసితమై
- ↑ చెద (ము)
- ↑ శరాసనార్త (ము) శరాసనాంత (శి)
- ↑ దలఁగించి (ము)
- ↑ కట్టి (ము)
- ↑ హాహాల (ము)
- ↑ హితజాలసంగతిన్ (శి)
- ↑ నద్ది (ము)
- ↑ క్షారనాథినయతఖ్యాతిన్ (ము)
- ↑ కనఁగనాడె (ము)
- ↑ ధనకాంత (శి)
- ↑ అనతిక్రియ (గ)
- ↑ గట్టిరల (శి)
- ↑ గట్టగట్టించి
- ↑ ఘటల నెనసి లంక గదియంగ జనియె శృంగాద్రి యెక్కి నిలిచె హర్షశక్తి (శి)
- ↑ ఈపాదము సగమే యుండఁ దక్కినదాని బూర్తి గావించితి - ఇట్లు లేఖనకర్త (ము)
- ↑ జగతిరసాతలఁగగనచారిత లయ్యెడను నెదలందు జంకును ధరించి (ము)
జగతిరసాతలగగనచారేశిత లయ్యెడిం జయలిడి హాస్యగతిని(శి) - ↑ నర్చించి జన్యస్థలిన్ (శి)
- ↑ సదాచారనియతి (శి)
- ↑ దాశరథి చరణధూపఖ్యాతన్ (శి) దాశరథి...దాన (ము)
- ↑ సకలసన్నాహాతి
- ↑ చేసిచెంత
- ↑ లెక్కించరాని (శి)
- ↑ అల్క (గ)
- ↑ నల చేదిన్నిలసెనట్టి నడక దెలియఁగన్ (ము)
- ↑ కైకసిజనతాగ్రజనిశాటకర్త (శి)
- ↑ శరధృతి (గ) కానిపాఠము సరసముగాలేదు.
- ↑ రత్నాకరాంతర (శి)
- ↑ అంచితశ్రీలీలచే చాల నతిశయిల్లి (శి)
- ↑ సంచలించంగ లేక కాక (శి)
- ↑ అజ్ఞానగతిం నన్నడగంగా నేటికి (శి)
- ↑ చక్రహస్త (వ్రా) శాకలేశ (ము)
- ↑ గోయించె (శి.గ)
- ↑ కంగదతా(ము)
- ↑ అంగదకీశకర్త (ము)
- ↑ లంకకర్త కతి (శి)
- ↑ .... గ్రహించి నల్దిశల్ గలయ నిరీక్షించి (శి)
- ↑ నిన్జనయిత (ము)
- ↑ తాటక దెల్చి(ము)
- ↑ సీతాధినేత(శి) నరాధినేత (ము)
- ↑ దెగటారగ (ము)
- ↑ ఈపద్యము కొంత శిథిలమగుటచే పూర్తిగావించితి (ము) ఇట్లు లేఖనకర్త.
- ↑ కొట్లాడెడి
- ↑ కంనిధి: సముద్రము
- ↑ నలికట్టె నిర్జించె నాతఁడెంత? (శి) నాడదెంత? బదులు నాతఁ డెంత? (శి)
- ↑ ఖగారి (శి)
- ↑ నలినర్థి (ము)
- ↑ అరయక గణనల్ చేసెద
- ↑ గెట్టించిన నిందగాక కీర్తి గలిగెనే (ము)
- ↑ యలికల యర్చించరాదె యింటింటకడన్ (శి)
- ↑ (శి) లో లేదు... జెల్లెల్ (గ)
- ↑ నీదంగరాదె (శి)
- ↑ 88 పద్యము తరువాత 'శి' ప్రతిలోగల పద్యములు:
వ. అదిగాక నాయంతఃకరణస్థితిం దెలియఁజేసెద.
ఉ. కానఁగ నేరకే యలృతగాథ లికేటికి నాడ నక్కటా
కానఁ జగజ్జనిత్రి తనకీర్తిన దెచ్చిన (యట్టి) జానకీ
జాని కరాస్త్రధారఁ దెగి సద్గతి గాంచెదనన్న కాంక్షచే
నే నిట నింతఁ జేసితి గ్రహించర నాతెఱఁగెల్ల చల్లఁగన్.
క. జనకజ సాక్షాత్త్రిజగ
జ్జననీయతి సాదరచరయా...
యన..... - ↑ తనసేనల్
- ↑ గిరిశాసనజిచ్ఖగారి (ము)
- ↑ చరణకటకఝళఝళలచేత (శి)
- ↑ కలితనిస్సాణఘణంఘణలచేత (శి)
- ↑ ఈచరణము శి.గ. ప్రతిలో లేదు.
- ↑ 96 నెం. పద్యము 3 వ చరణము 2 వ చరణముగా, 2 వ చరణము 4 వ చరణముగా, 4 వ చరణము మూడవ చరణముగా గలవు. (శి}
- ↑ గళాస్త్ర(శి)
- ↑ లెసఁగె (శి)
- ↑ రాత్రి (శి)
- ↑ 104 తర్వాత 'శి' ప్రతిలోగల పద్యము.
క. తనతండ్రి కాజయక్రియ
యనతస్థితిఁ దెలియఁజేయ హర్షించి దశా
నననిర్జరారి నయగతి
తనయాగ్రణిఁ గౌఁగిలించె దయచే నంతన్.
(5 ఆశ్వాసము 30 పద్యమునకు దీనికి పోలిక గలదు.) - ↑ కర (శి)
- ↑ కనగ శాసించి....
- ↑ 106, 107 సంఖ్యకు గలభాగములు శి.గ.లలో లేవు.
- ↑ ఘటికోట్ల కడనయంట (శి. గ.)
- ↑ ధరాధరచ్ఛటల్ (శి)
- ↑ నీలగశాస్త్ర (ము)
- ↑ కన్నిధిగాతగయా (ము)
- ↑ సంహృతి
- ↑ కలగ (ము)
- ↑ తెలిసెన్ హా నరకీటక (శి)
- ↑ నేరానె (శి.గ)
- ↑ నిల్చి (ము)
- ↑ శైలజిదారి (శి)
- ↑ తలఁగ
- ↑ నగరస్థలి (శి)
- ↑ సేనలఘనాట్టహాస (శి)
- ↑ లంతన్ (శి)
- ↑ అనలస ఆకృతిం (శి)
- ↑ దారసిలి (శి)
- ↑ అనిలాశదాథకళా (ము)
- ↑ తనదాయిం జయ్యన (శి)
- ↑ దృగ్జనితాగ్ని (శి)
- ↑ (దద్దరిల) పై పాఠమే (శి)
- ↑ శాటికల్ (శి)
- ↑ యరయ (ము)
- ↑ నీరధర (శి. గ.)
- ↑ నమో (ము)
- ↑ మణిమకుట (ము)