వాసిష్ఠరామాయణము (ద్విపద)/ద్వితీయప్రకరణము
ద్వితీయ ప్రకరణము
శ్రీతారకోల్లాస! - శేషాద్రివాస!
శ్రీతరిగొండ నృసింహ! ధూతాంహ!
విన్నవించెద నది - వినుము వాల్మీకి
పన్నుగా దెల్నె ను - త్పత్తి క్రమంబు,
తప్పక విని భర - ద్వాజుండు మరల
నప్పు డిట్లనియె 'మ - హాగురు దేవ!
శ్రీరాఘవునకు వ - సిష్ఠుండు మరల
నే రహస్యముఁ జెప్పె - నెఱింగింపుఁ'డనిన
నలర వాల్మీకి యి - ట్లనె 'భరద్వాజ!
తెలియఁ జెప్పెద నది - తేటగా వినుము! 10
శ్రీరాఘవుండు - వాసిష్ఠు నీక్షించి
యారూఢభక్తి ని - ట్లనె 'నో మునీంద్ర!
చిత్తమందే సర్వ - సృష్టి పుట్టుటయుఁ,
జిత్తవృత్తులు విస - ర్జించుట ముక్తి
యగుటయుఁ జెప్పితి - రానంద మొదవె
నగణిత చరిత! కృం - తార్థుండ నైతి'.
ననిన వసిష్ఠుఁడి - ట్లనియె వెండియును
'జననాథ! యీ ప్రపం - చము మానసమున
జనియించి, యందుండు, - సంసార మాత్మ
నెనసి యున్నటువలె - నిలఁ జిత్తమునకుఁ 20
వాసిష్టరామాయణము
గనిపింపుచుండుఁ; ద - త్కథ వినిపింతు
విను చిత్రవర్ణముల్‌ - వెదకిన లేక,
కొమరొప్పఁగాఁ జిత్ర - కుఁడు లేక మింట
నమరి చిత్తరు వుండి - నటువలె, నిదుర
లేకయే కలవచ్చు - లీల, నద్దమునఁ
బ్రాకటంబుగఁ గన - బడు నీడవలెను,
సతతప్రకాశమౌ - స్వచ్ఛాత్మయందుఁ
బ్రతిబింబ మగుచుఁ బ్ర - పంచంబు దోఁచు
గనుకఁ బ్రపంచంబు - కల్లగా నెఱుఁగు,
మనుపమాత్మనుజూడు - మంతరంగమునఁ,
జపలాత్ములై ప్రపం - చముఁ జూచు మనుజు
లపరిమితాఘ దే - హములఁ బొందుదురు;
జననాథ! దీనికి - సాదృశ్య మొకటి
వినిపింతు, నెట్లన్న - విప్రపుంగవుఁడు
*శుక్రోపాఖ్యానము*
విమలుండు భృగుఁడు - వివేకభావమున
నమితసుందర పర్వ - తారణ్యు మందుఁ
దప మయుతాబ్దముల్‌ - తగఁ జేయ, శుక్రుఁ
డపుడు తండ్రికి సేవ ల - మరఁ దాఁ జేయ
వలసి, యందుండి వి - శ్వాచి యనంగఁ
జెలువొప్పు నప్పర - స్త్రీని వీక్షించి,
మోహించి మదనాస్త్ర - ముల కోరి, నైజ
దేహ మయ్యడవిలోఁ - దెప్పున విడిచి,
ద్వితీయప్రకరణము
యఱిముఱి సూక్ష్మదే - హంబుతో నెగసి,
మరులొంది దాని వి - మానంబుఁ జేరి,
తెఱఁగొప్పఁగా దివ్య - దేహంబుఁ దాల్చి,
నెఱవాది యగుచు దా - నినిఁ గూడి, యవల
సొలసి జన్మాంతర - సుఖ దుఃఖ సరణి
నలజడిఁ బడుచుండె - నందందు, నిచట
నలర నాభృగుని మ - హాతపోబలము
వలన శుక్రాంగంబు - వనములో వ్రాలి 50
యున్నఁ దద్దేహంబు - నుగ్ర జంతువులు
పన్నుగాఁ గని, - పట్టి భక్షింపకుండె
వలనొప్ప నట దివ్య - వర్షసహస్ర
ములకు సమాధి ని - మ్ముగ వీవిడి, భృగుఁడు
శుక్రాంగమును జూచి - శోకించి, మించి
యాక్రోశచిత్తుఁడై - యంతకుమీఁదఁ
గోపంబు రెట్టింపు - ఘోరమై నట్టి
శాప మియ్యఁదలంచు - సమయంబునందు
సదరుచు మహిష వా - హన మెక్కి వచ్చి,
పదరెడి భృగుమౌని - పజ్జను నిలిచి, 60
పలికి ని ట్లని దండ - పాణి 'మునీంద్ర!
లలిమీఱఁ బెద్ద కా - లముఁ జేసినట్టి
తపమెల్లఁ జెడుటకై - తామసబుద్ధి
నిపుడు శాపంబు నా - కియ్యఁ బూనుచును
ఈ కరణినిఁ గన్ను - లెఱఁ జేసితివి,
నీ కపకారంబు - నేఁ జేయలేదు
వాసిష్ఠరామాయణము
పదరి నా కిపుడు శా - పం బిత్తు ననిన
నెదిరించి ప్రతిశాప - మిచ్చెద నీకు,
విను నేను మును పది - వేవురు రుద్రు
లను, లక్షవిష్ణువు - లను, బద్మజాండ 70
కోటులఁ బట్టి మ్రిం - గుదుఁగాన, మిమ్ముఁ
బోఁటి విప్రులు నాకు - భోజ్యముల్‌ గారె!
ఇంత తపముఁ జేస్‌ - యీనాఁటికైనఁ
శాంతిఁ బొందవు ము - నీశ్వర! మదిలోనఁ,
గుదురు చున్నటువంటి - క్రోదంబు నణఁపు,
మది యెట్టు లనిన నె - య్యంబుతో వినుము!
సారిది చిత్తము పూరు - సుండు, తత్కృతము
పొరిబుద్ధి యనఁబడు, - బుద్ధికృతంబు
నల యహంకారమై - యభిమతకృత్య
ముల నొనరించు ని - మ్ముగ నటు గనుక, 80
సంతతంబును జిత్త - శాంతే సమస్త
శాంతి యటంచు నా - శమనుండు పలుక,
విని భృగుముని చాల - విన్ననై, యమునిఁ
గని యిట్టు లనియె ' ని - క్కడ శుక్రుఁ డుండి
తను విందుఁ బడవైచి - తర్లినచంద
మును నాకుఁ దెల్పు' మి - మ్ముగ నన్న యముఁడు
తా నిట్టు లనియె 'నో - తాపసప్రవర!
నీవందమం డిందు - నిలిచి శుశ్రూష
సేయు చుండఁగ, మీరు - చిరకాల మీదేట
మాయను గెలిచి వ - మాధి యందున్న 90
ద్వితీయప్రకరణము
నమయంబునందు వి - శ్వాచి యనంగ
నమరు దేవాంగన - యాకాశమందుఁ
జనుచుండఁగాఁ జూచి - చాల మోహించి,
తనతను విందుంచి, - తరలి యందొక్క
దివ్యదేహము దాల్చి, - ధీరుఁడై మించి,
నవ్యభోగముల వా - నళినాక్షి వెనసి,
పెద్దకాలం బుండి - పిమ్మట నతఁడు
నద్దయితను బాసి - యువనిపై వ్రాలి,
యురుశోణపురము నం - దొక్క భూసురుని
వరసుతుఁడై పుట్టి, - వనుధ నత్తనువు 100
విడిచి, కోసలదేశ - విభుఁడై జనించి,
పుడమిఁ బాలించి, య - ప్పుడు శరీరంబుఁ
దటుకున విడనాడి, - దండకాటవినిఁ
బటిమ మీఱఁ గిరాత - పతియై జనించి
అప్పు డాదేహంబు - నవనిపై వైచి
తెప్పున జాహ్నవీ - తీరంబునందు
నావల నొక రాజ - హంసయె పుట్టి,
యా వీటఁ జరియించి - యా దేహ మచటఁ
బడవైచి, పమ్మటఁ - బౌండ్రదేశమునఁ
బుడమిపై నినవంశ - మునఁ బుట్టి,మరల 120
జనులను బాలించి, - చని సాళ్వదేశ
మునబుట్టి యచ్చోట - ముఖ్యుఁడై నిలిచి,
యొనరంగ సౌర మం - త్రోప దేశముల
జినులకుఁ జేయుచుఁ - జలియింపుచుండి
వాసిష్థరామాయణము
యవనినిఁ దద్దేహ - మట విసర్జించి,
యవల విద్యాధరుఁ - డై జనియించి,
రహి నొప్పు నలకాపు - రంబందు నుండి,
విహరించి యా బొంది - విడిచి, పిమ్మటను,
మఖియొక్క మౌని కు - మారుఁడై పుట్టి,
యఱిముఱి సర్వేంద్రి - యముల నడంచి,130
తివిరి సరస్వతీ - తీరంబునందుఁ
బ్రవిమలుం డగుచుఁ ద - పముఁ జేసి, తనువు
జగతిపైఁ బడవైచి, - సౌరదేశమున
మగుడఁ దానొక్క సా - మంతుఁడై పుట్టి,
కొంతభూ మేలుచుఁ - గొన్నియేం డ్లుండి,
యంతటఁ దద్దేహ - మచ్చట విడిచి,
క్రమ్మఱఁ బోయి త్రి - గర్త దేశమున
సమ్మతంబుగ మహా - శైవుఁడై పుట్టి,
లలితుఁడై బహు శిష్యు - లకు నుపదేశ
ములు చేసి, తద్దేహ - మును విసర్జించి,140
చనియా కిరాతదే - శమున వొక్కెడను
గొనకొని యొక వేణు - గుల్మమై పుట్టి,
చని యొక భూమిలో - శ్వానమై తాను
జనియించి, యందుండి - చని, యొక్క చోట
హరిణమై యుదయించి - యా శరీరమును
ధరణిపైఁ బడవైచి, - తాళవృక్షమునఁ
బసచెడ నొక పెనుఁ - బామై జనించి,
వసుధఁ దత్తన్నువును - వాల్చి, యామీఁదఁ
ద్వితీయప్రకరణము
జని తమాలమహీ జ - జాల మధ్యమున
వనకుక్కుటంబయ్యె - వాఁ డివ్విధమున 150
సారె కీగతి బహు - జన్మంబు లెత్తి,
ధారుణి మీఁదఁ ద - త్తనువుల విడిచి,
యతిదుఖభాజియై - యాత్మ వివేక
గతి మది న్మఱచి, గం - గాతీరమందు
భూసురోత్తమునకుఁ - బుత్రుఁడై పుట్టి,
వాసుదేవాఖ్య న - వ్వలఁ దపొవేష
కలితుఁడై నిలిచి,'య - క్కడ తపంబునను
వెలుఁగుచు నెను మిది - వేలేండ్ల నుండి
అచట నున్నాఁడు మ - హాయోగివలెను
సుచరిత్ర! యిఁక వానిఁ - జూచెద ననినఁ 160
జూపెద, నీ విప్దు - సుజ్ఞాన దృష్టి
దీపింపఁ జేయుచు - దివ్యదేహమును
ధరియించి రమ్మన్నఁ - దపసి యా రీతి
నరుదైన దివ్య దే-హంబునుఁ దాల్చి,
తెప్పున భాగీర - థీతీరమునకు
నప్పు డయ్యమునితో - నరిగి, వా రచటి
కతికృశీభూతాంగు - లై శుక్రుకడకు
హిత మొప్పఁ జనఁగ వాఁ - డెదురుగా వచ్చి
మొక్కఁగా, నతనికి - మోక్షమార్గంబుఁ
జక్కఁగా దెలుప, సు - జ్ఞానియై యతఁడు 170
1. మర్కట తపంబునను- వేం. 100
వాసిష్ఠరామాయణం
తనజన్మదుఖముల్ - దలఁచుచు వగచి,
యెనసిన భక్తి న - య్యిరువురఁ జూచి,
పలికె ని ట్లని 'నేను - బహుజన్మదుఃఖ
ములఁ బొంది యలసితి - మోహంబుచేత,
మున్ను మీ సాన్నిధ్య - మున నుండ కరిగి,
యన్ని దుఃఖసుఖంబు - లనుభవించితిని,
ఎఱృక చిన్మాత్రమై - యెల్ల దిక్కులను
మెఱయుచు నున్న దే - మి కొఱంత లేదు
కనుఁగొంటి ముక్తి మా - ర్గంబు, మత్పూర్వ
తనువులోఁ జేరి మీ - తనయుండ నగుచుఁ 180
జెదరక మీ సేవఁ - జేసేద ననిన
వదలని కృప మీఱ - వా రిద్ద ఱతని
వెంటఁ దోడ్కొనిపోయి, - వింతగా నేల
నంటి కృశీ భూత - మైన దేహమును
జూపఁగాఁ జూచి, యా - శుక్రుఁ డీతనువు
నాపట్లఁ బడ వైచి, - యంతకు వరము
చేఁ బూర్వతనువులోఁ - జేరి యచ్చోట
దీపింపఁగాను ద - ద్దేహింబు లేచి
తన తండ్రి చెంత య - థా ప్రకారముగ
వానర సుఖస్థితి - నుండఁగాఁ జూచి, 190
శమనుండు నిజనివా - సంబున కరిగె
నమితసంతోషాత్ముఁ - డయ్యె భృగుండు.
అని శుక్రు వృత్తాంత - మా వపిష్ఠుండు
మనుజేంద్రునకుఁ జెప్పి మరల ని ట్లవియె:
ద్వితీయప్రకరణము
విను రామ! సంసార - విభ్రమ వ్యథలు
మనమునందే పుట్టు - మాయ నీ కిపుడు
తెలియుట కిది చెప్పి - తిని, మానసమును
నిలిపి శాంతిని బొంది, - నెమ్మది నుండు!
చెలఁగి వివేకంబు - చేఁ జిత్తశాంతి
గలుగ, సంసార దుః - ఖ మణంగిపోవు; 200
నిలను వివేక వి - హీన చిత్తునకుఁ
గలుష సంసార దుః - ఖము వృద్ధిఁబొందు;
సతతంబు నాత్మ వి - చారంబు సేయు
నతని చేతోవృత్తు - లణఁగి నశించు;
వడిగొన్న సంసార - వాసన మరలఁ
బొడమినయపుడు తె - ప్పునఁ దా విరాగ
మతినొంది, సంసార - మనిన వర్జించి,
హిత మొప్పఁ దన్నుఁ దా - నెఱుంగు చుండఁగను
సరవి సంసార వా - సన మూషకములు
కొఱికిన వలరీతిఁ - గ్రుస్సి నశించు; 210
తెరలి మనోగ్రంథి - తెగు, నటు మీఁదఁ
బరమ విజ్ఞాన స్వ - భావంము మించి
నిత్య ప్రనన్నమై - నిండుచునుండుఁ;
బ్రత్యక్ష మీ యను - భవము భావించు
నట్టి యోగాభ్యాసి - యైన పూరుషువి
పట్టైన కరుణకు - బ్రహ్మాదిసురలు
తగుపాత్ర లగుదు రం - తటి యోగివర్యుఁ
డగణిత చరితుఁడై - యన్ని దిక్కులను
వాసిష్ఠరామాయణము
కనులు స్వభావంబు - గాఁ జూచుపగిది
ఘనతరంబగు చిత్త - గతిలేక తాను 220
చేయఁగాఁ దగుపనుల్‌ - సేయుచునుండు;
నా యోగి యెఱుకతో - నఖిలభోగములంఁ
దెలిసి భోగించి తృ - ప్తిని బొందు, దురిత
ములు వాని నంటక - మురిగి నశించు
వారీతి యె ట్లన్న - నఖిలేంద్రియములు
చోరకులై తన్నుఁ - జొక్కింపవచ్చు
సమయమం దతఁ డతి - జాగరూకతను
భ్రమయ కాచోర న్వ - భావంబు లెఱిఁగి,
తొలఁగ కాచోరుల - తో మైత్రిఁ జేసి,
కలసిన ట్లుండి భో - గములను జెంది, 230
గెంటక తన్ను బొం - కించు కామాది
కంటకులను దాను - గాంచి వంచించి,
వాని నెల్లను దన - వశముఁ జేసికొని,
వాని కెందును దాను - వశుఁడు గాకుండు.
అది యెట్ల నన్న మ - హాబధిరుండు
పాదువుగా దారులఁ - బురముల, నదుల
నూరకే గనుచుఁ బో - వుచునుండుఁగాని,
వా రందుఁ బలికెడి - వార్తలు వినని
గతిఁదనప్రారబ్ధ - కర్మశేషముల
నతినిస్పృహుండునై - యనుభవింపుచును 240
నరయ జీవన్ముక్తు - డగుతుండి, తుదను
మురువు మీఱ విదేహ - ముక్తుఁడై, నభము
ద్వితీయప్రకరణము
నభమందుఁ గలిసియు - న్న విధంబుగాను
శుభకర పరమ వ - న్తువునందుఁ గలియుఁ;
గావున నిప్పు డే - క్రమముననైన
నీ వింద్రియములను - నిగ్రహంపుచును
ధీర సంసార వా - ర్థిని దాఁటవలయు;
నారీతి చేయ క - హంకారభావ
కలితుఁడవైన దుః - ఖములు ప్రాప్తించు.
ఇల నిందు నితిహాస - మెఱిఁగింతు వినుము! 250
*శంబరోపాఖ్యానము*
జననాథ! పూర్వంబు - శంబరాసురుఁడు
పనిం బూని చతురంగ - బలములం గూడి,
'శక్రాది దివిజుల - సమయింతు' ననుచు
విక్రమాటోపంబు - విపులంబు గాఁగ,
ననిమిషావళితోడ - ననిఁ జేయు వేళ
మొనకు నిల్వక వాని - ముఖ్యబలంబు
విఱిగి డాఁగినఁ జాచి, - విపులదుఃఖమున
మఱియును వాఁడు దా - మ, వ్యాళ, కటులఁ
బుట్టింపఁగా, వారు - భూరిశౌర్యమున
నట్టహాసంబుతో - ననిఁ జేసి, సురలఁ 260
దజుమ, దేవతలా వి - ధాతను జేరి,
శరణుని శంబరు - సామర్థ్య మెల్ల
వినిపింప, విని ధాత - విబుధులఁ జూచి,
పనిఁబూని యొక్క యు - పాయ మూహించి,
వాసిష్ఠరామాయణము
పలికె ని ట్లనుచు 'శం - బరుని మీ రిపుడు
గెలుచుట కొకయుక్తి - గెంటక వినుఁడి!
వాఁడు కయ్యము సేయ - వచ్చిన వేళ
నాడాడ డౌఁగుచు - నళికిన రీతిఁ
బోరాడుచుండుఁ డ - ప్పుడు విజయాశ
నా రాక్షసునియం ద - హంకార గుణము 270
పొడము, నందున వారు - పొలిసి పోవుదురు;
జడియక చనుఁడన్న - శక్రాదు లరిగి,
పొరిఁ బొరి దానవుల్‌ - పోరాడు తఱిని
వెఱచిన రీతిగా - విబుధు లందందు.
డాఁగుచుఁ బోరుచుం - డఁగ దానవులకు
వేగ నహంకార - వికృతి జనించె;
నాయహంకృతిచేత - నఖిలరాక్షసులు
నాయమరుల కోడి - యరిగి ' రటంచు
ముని దెల్పఁగాను రా - ముఁడు వెఱుఁగంది,
మనమున నూహించి - మరల ని ట్లనియె: 280
'కలుష దామ, వ్యాళ, కట - వామ భటులు,
నిలను బరాత్మ యం - దెటు గల్గి?' రనిన
మౌని యి ట్లనియె 'దా - మ' వ్యాళ, కటులు
పూని యద్భుతముగాఁ - బుట్టు టె ట్లనిన
నెరవొప్పఁ జెప్పెద - విను సూక్ష్మమతినిఁ
బరమాత్మ విప్రతి - భాతి మాత్రంబె
గావి సత్యంబులు - గా విది చెప్పఁ
గా నేల? రామ! త - క్కక నీవు, నేను
ద్వితీయవ్రకరణము
నుమట లపద్భావ - మగు నాత్మ రూప
మునఁ గల్గునాభాస - ముగఁ జూడు, మదియె 290
జీవశక్తి యనంగఁ - జెలరేఁగి, త్రివిధ
భావవిస్ఫూర్తిచే - బ్రభవించి మించి,
తనువు లనేకముల్‌ - ధరియించు, విడుచుఁ
గనుక, నాభాసాత్మ - కం బింత యనుచుఁ
దెలిసి, జీవత్వాంబు - ధిని వీడి, జ్ఞాన
బలముచేఁ జిత్సర - బ్రహ్మమై యుండు;
వెణుఁగని యహమర్థ - మిల వెద్దియైనఁ
బరువడి మలిన రూ - పముతోఁ జిదాత్మ
యందుఁ బొం దెఱిఁగిన - యహమర్ధ మొనరఁ
బొందుగా బ్రహ్మమై - పూర్ణమై వెలుంగు; 300
మొనసి తదహ మెన్న - మూఁడులోకములఁ
గనఁబడుఁ ద్రివిధ ప్ర - కారముల్గాను
అందు బ్రహ్మంబు తా - నని యహంభాన
మొందిన యహమర్ధ - మున్నతోన్నతము,
పరఁగ నీశ్వరుఁడు ప్ర - పంచంబువందుఁ
బరమాణు పూర్ణుడై - భాసిల్లుచుండు,
నతనికి దాసుండ - నను నహమర్థ
మతులితోత్తమ మగు, - నా రెండు విడిచి,
తనువు, నింద్రియములు - తా నను నహము
జనియింప నది కని - ష్టం బగుచుండు 310
గడపటి కీ యహం - కారత్రయంబు
విడిచిన ధన్యుండు - విమలనిర్వాణ
వాసిష్ఠరామాయణము
పదమందుఁ జెందుఁ, ద - ప్పదు నిశ్చయంబు.
కదిసియుండెడి యహం - కారంబు నణఁచి
ముందు భీమాదులు - ముక్తులైనట్టి
చందంబుఁ జెప్పెదఁ - జక్కఁగా వినుము!
*భీమాద్యుపాఖ్యానము*
మనుజేంద్ర! నాడు దా - మ,వ్యాళ,కటులు
మొనయు నహంకార - మున బలాయువులఁ
దాము గోల్పడి దేవ - తల కోడోరనుచు.
సామంబుతో మళ్ళీ - శంబరాసురుఁడు 320
అమలాత్ములను, నిర - హంకారమతుల
నమితసుశాంతుల - నధ్యాత్మ విదులఁ
బుట్టింస, జలధి బు - ద్బుదముల మాడ్కిఁ
బుట్టి యద్భుతముగాఁ - బురుహూతముఖులఁ
దఱమి జయించి సం - తసము దీపింపఁ
బరమపదంబునఁ - బ్రాపించి రపుడె.
పరఁగ దుర్వాసనా - బద్ధ మానవము
సరస సుజ్ఞాన వా - సనచేతఁ గ్రాఁగి,
సతతంబు విమలమై - శాంతినిఁ బొందు,
నతిశయంబగు సమ్య - గోలోకనంబు 330
చే చిత్త మణఁగు నా - ర్చిన దీపమట్ల,
నీ చంద మిపుడు నీ - కేను చెప్పినది
యేలన్న నీ విశ్వ - మెల్ల మాయికము
గా లక్ష్యమునఁ జూతుగా - కంచుఁ దాఘ,
ద్వితీయప్రకరణము
భీముల కథలఁ జె - ప్పితి' నన్న రాముఁ
డా మునిఁ గాంచి 'వి - శ్వాతీతమైన
పరమాత్మయందీ ప్ర - పంచ మేరీతి
నిర వొందు?' ననఁగ ము - నీంద్రుఁ డి ట్లనియె:
'నమలాత్మ! రామ! చి - దాకాశమందు.
భ్రమకాకరంబై ప్ర - పంచ మంతయును 340
ఊరకే యెండమా - వులయందు నీళ్ళు
పాఱిన గతిఁ గనం - బడు మృగంబులకు,
సటువలెఁ, దనయాత్మ - నంటిన మదము
పటిమ నన్యుఁడ నని - భ్రమ నొంది దేహి
మఱపను నజ్ఞాన మహి - మంబు చేత
నరయనేరక యీతఁ - డతఁడు గాకుండు,
వెలయు దీపము నందు - వెలుఁగున్న కరణిఁ,
దెలియ భానునియందు - దివమున్న రీతి,
పొసఁగ జిత్తున జగం - బులు దోఁచుచుండు;
అసమాన చరిత! నీ - వంతరంగమున 350
భావింపుచుండు మీ - పరమ రహస్య
మే వేళ' ననిన ము - నీంద్రు నీక్షించి
పలికె శ్రీరాముఁడో - పరమ మునీంద్ర!
నెలవుగా క్షీరాంబు - నిధి తరంగముల
నలె నుండు మీ సార - వాక్యముల్‌ వినఁగ
నలఘు సుజ్ఞానోద - యం బయ్యె మదిని,
నడర జ్ఞానోదయం - బైయున్నఁ గాని
గడియగడియకుఁ జీఁ - కటియును వెలుగు,
వాసిష్ఠరామాయణము
వలనుగాఁ జలి, యెండ - వర్ష మేఘంబు,
గలిగించు చందంబు - గా నా మనంబు 360
గలిబిలి చేసి సం - కల్ప వికల్ప
ములను బుట్టించు, ని - ర్మూలంబుగాదు;
అరయ ననంతంబు - నప్రమేయ౦బు,
పరము, నేకమును, స - ర్వము నైన బ్రహ్మ
యందు సృష్టి లయంబు - లగు వికారంబు,
లెందుకు జనియించె? - నీ హేతు వేమి?
యనిన వసిష్టుఁ డి - ట్లనె రాముఁ జూచి
'యనఘ! యథార్థ వా - క్యార్థంబు లగుచుఁ
దసరు పూర్వాపరా - ర్థ నిరూపణలకు,
మొనసి చూడ విరోధ - ములు గల్ల వెందు,370
సుజ్ఞానదృష్టిచే - సూటిగాఁ జూడ
నజ్ఞానభావంబు - నంట్టి మనంబు
రూపింప విద్యా స్వ - రూపమై వెలుఁగు:
నాపట్ల నస్త్ర మ - య్యస్త్రంబు చేతఁ,
గ్రమముగా గరళ మా - గరళంబు చేత
భ్రమ చెడ ఖండింప - బడినచందమున
ననుమాన విరహిత - మై యున్న సూక్ష్మ
మనముచేత మనంబు - మడియుచునుండు,
వెలయు ననాది య - విద్య యేరీతిఁ
గలుగునో యనుచింత - కడముట్ట విడిచి,380
విరతంబు సరతత్వ - నియతి సవిద్య
పఱిముఱిఁ జెఱచు టె - ట్లను విచారంబు
ద్వితీయ ప్రకరణము
నీ యాత్మ యంధుంచు - నెలవెందు లేక
నా యవిద్య నశించు - నపుడు తజ్జనన
కారణ మాత్మకుఁ - గనిపించు' ననిన
శ్రీరాముఁ డనియె 'నా-జీవుండు మించి
తా మనోరూపంబుఁ - దాల్చి విరించి
ధామంబు నొందు వి - ధం బెట్టు? లనిన
మౌని యి ట్లనియె 'బ్ర - హ్మ శరీర మొందు
మానిత చరితంబు - మది నిల్పి వినుము! 390
అరయఁగా దేశ కా - లాదులు లేక
వరునగాఁ జూచిన - వస్తు భేదంబు
లేక యంతట నొక్క - లీలగా నుండి
యాకాశనిభమగు - నాత్మతత్త్వంబు,
అదియే బ్రహ్మ శరీర - మనఁయిడుచుండు;
వదలక యుండెడి - వాసనావశము.
చేత జీవుం డగు, - జీవునివలన
నాతతంబుగ సంశ - యాత్మకంబైన
మదిగల్గి, దాని ని - ర్మలశక్తియందుఁ
గదిసి శబ్దోన్ముఖా - కాశాదిభూత 400
సముదయం బుదయింప, - సకల ప్రపంచ
మమితమై గనుపట్టె - నాకాశమందు,
ననలకణమురీతి - నాద్యహంకార
ఘనబుద్ధి బీజ సం - కలిత దేహంబ
కమపట్టి పుర్యష్ట - కంబను పేర
మొన మాపుచును భూత - ముల హృదబ్జముల
వాసిష్ఠరామాయణము
మెలఁగుచు నుండు తు - మ్మెదరీతి నందు,
బలసి పిమ్మట మనో - భావ వేగమున
లలిమీఱ బిల్వ ఫ - లంబు చందమున
సొబయక బళువుగా - స్థూలమై యదియె 410
చెలువొప్పఁ గరఁగి పో - సిన పైఁడి బొమ్మ
వలెఁ బ్రకాశించి, య - వ్వల నాకనమున
మొనసి తత్తద్రూప - ముల వెల్గుచుండుఁ;
దనరఁగా వాని కూ - ర్థ్వంబు శిరంబు,
నుదరంబు మధ్యంబు, - నొగి హస్తములును,
ముదమొప్పఁదగు పార్శ్వ - ములు, పాదములును
చాల నధంప్రదే-శముగాం నిట్లు
కాలవశంబునఁ - గాయమై నిలిచి
గణుతి కెక్కుచు బుద్ధి - ఘనసత్త్య ముఖ్య
గుణములు తనయందు - గుమికూడి మెఱయఁ 420
దరమిడి లోక పి - తామహుండైన
వరమేష్ఠి యుదయించుఁ - బరమార్థమైన
యతనికి జన్మల - యంబులు గల్ల
వతిశయ మిథ్య లై - నట్టి భావనల
చేతనే గల వంచుఁ - చెప్పఁగాఁబడును.
ఖ్యాతిగా నటుగానఁ - గర్మ సంసార
కలిత తృష్ణా భుజం - గంబును ద్రుంచి
యలఘు సౌఖ్యము నొందు - మాదిత్యకులజ!
ద్వితీయప్రకరణము
మొనయు నజ్ఞానాంశ - ములు సతీసుతులు,
ధనధాన్య ముఖ్య సంప - దలుగాఁ దలఁచి,430
మొనసి తత్సుఖ దుఃఖ - ముల మది రోసి
నను సదా నిశ్చలా - నందంబు కుదురు;
అరయఁగా మూర్ఖాత్ము - లగువారితలఁపు
లఱి ముఱి మోహ శో - కాబ్ధుల మునుఁగు;
నటువంటి తలఁపులే - యతివివేకులకు
ఘటిత వైరాగ్యసౌ - ఖ్యంబు పుట్టించి
జననాథ! చేఁ దప్పి - చనినట్టి కార్య
మునకుఁ జింతింప, కి - మ్ముగ దాని విడుపు
మల కాలవశమున - నబ్బిన సౌఖ్య
ముల నీ వనుభవించు - మోహివిగాక,440
కలిగెడు సుఖము దుః - ఖము మిథ్య లనుచుఁ
దెలియ నేర్చిన మహా - ధీర చిత్తుండు
ఆ సుఖదుఃఖంబు - లందంటి యంట
కీసూర్యుఁ డున్నట్ల - యింపొందు చుండు.
నొకవేళ శివునిచే - నుదయించు సృష్టి,
యొకవేళ నజునిచే - నుద్భవం బగును.
నొక వేళ విష్ణు దే - వునిచేతఁ గల్గు,
నొక యెడ మునులచే - నుత్పన్న మగును,
నొక తఱి గమల మం - దుదయించు బ్రహ్మ,
యొక వేళ జనియించు - నుదకంబునందు, 450
వాసిష్ఠరామాయణము
నొక కాలమునఁ బుట్టు - నురుతరాండమున,
నొక వేళఁ బొడమునీ - వ్యోమంబునందు,
నొక వేళఁ దరులతా - యుత యగు భూమి,
యొక వేళ నరులతో - నొప్పు నిద్దాత్రి,
యొక వేళ గిరులచే - నోగిఁ బ్రకాశించు,
నొక వేళ భూమి తా - నొక్కటే యుండు,
నొక వేళ మొఱప రా - ళ్లుండు నెల్లెడల,
నొకవేళఁ గనకమై - యొప్పు నిద్ధాత్రి,
యొక వేళ నాకాశ - ముదయించు మొదట,
నొక వేళయీ భూమి - యుదయించుఁ దొలుత, 460
నొక వేళ నాది యం - దుదకంబు పుట్టు,
నొక వేళ పాపకుఁ - డుదయించు మొదట,
నొక వేళఁ దొలి వాయు - వుద్భవం బందు,
నిఁక నెన్ని చెప్పు ద - నేక చిత్రములఁ
బ్రకటమై తోఁచుఁ బ్ర - పంచ మీరీతి
నొక బ్రహ్మపుట్టు వే - నొనరఁ జెప్పితిని
అమితంబులైన బ్ర - హ్మల పుట్టువులను
గ్రమముగా నెపరును - గణుతింపలేరు.
నిక్కంబుగా విధి - నిర్ణయం బనుచుఁ
జక్కఁగా సృష్టి ము - చ్చట చెప్పఁదరమె? 470
మానవేశ్వర! జగ - న్మాయా స్వరూప
మేను జెప్పెద నది - యె ట్లన్న వినుము!
ద్వితీయప్రకరణము
*దాశూరోపాఖ్యానము*
అనఘాత్మ! దాశూరుఁ డను - ముని తండ్రి
చనిపోవఁగాఁ జూచి - జనకునికొఱకు
నెలుఁగెత్తి దాశూరుఁ - డేడ్వ నవ్విధము
తెలిసి తెప్పున వన - దేవత యటకుఁ
జని 'జనించిన వారు - చచ్చుట నిజము
గనుక, నీవింక దుః - ఖంబును విడువు'
మని యూఱడింపఁగా, - 'వౌఁ గాక! యనుచుఁ
దనతండ్రి కట సేయఁ - దగిన కర్మములు 480
సుస్థిరమని దా - శూరుండు చేసి,
యస్థిరంబు శరీర - మని తాఁ దపంబు
సేయ సంకల్పించి - క్షితి నుండ రోసి,
యాయెడ నొక్క వృ - క్షాగ్రంబుఁ జేరి,
యతిశయంబగు తప - మం దాచరింప,
నతనికిఁ బ్రత్యక్ష - మై హుతాశనుఁడు
పఠముల నియ్యఁగా, - వాఁడటు మీఁద
మురిపెంబుతో జన్న - ములు చేయంఁదలఁచి,
పరమభక్తిని వన - స్పతిని గుఱి౦చి
పరఁగఁ బదేండ్లు త - పం బాచరించి, 490
మదిలోన యజ్ఞ సా - మగ్రినిఁ గూర్చి,
సదమల మతిని ని - ర్బరుల కర్పించి.
కొమరొప్ప నర, హయ - గో మేధయాగ
సముదయంబులు నిజ - స్వాంతంబునందె
వాసిష్ఠరామాయణము
తా వాచరింపఁ, ద - త్త్య జ్ఞాన మాత్మ
లోనె ప్రకాశింప, - లోక జాలముల
నిరసించి, యట మీఁద - నిస్పృాహుం డగుచుఁ
బరమైన నిర్విక - ల్పసమాధి నుండె.
అలరుచు నంతట - నతనిధన్యతను
దెలియుటకై వన-దేవత యతనిఁ 500
జేరి తా వందనాల్‌ - చేసి నుతించి,
“ధీర! దాశూర! నా - దెనఁ గృపనుంచి
“యిపుడు నా కొక పుత్రు - ని మ్మీయకున్న
నపరిమితాగ్నిలో - నైనను జొచ్చి
తనువు నీ కర్చింతుఁ - దక్కక యిచట"
నన విని నవ్వుచు - నమ్మహామహుఁడు
తనచేతికమల మా - తరళాక్షి కిచ్చి,
'వనిత! మాసమునకు - వరపుత్రకుండు
గలుగు, న న్నిట బలా - త్కారంబు చేసి,
యలరుచు సుతుని నీ - వడిగితి గాన, 510
జనియించు సుతుఁడు వి - జ్ఞాని యౌ'ననిన
విని యది పలికె 'నో - విమలాత్మ! నాకు
సుజ్ఞాని యైనట్టి - సుతుఁడు గల్గినను
ప్రజ్ఞానమేత! నీ - పద సేవ చేయ
వాని నీ చెంత - నిలిపెద' ననుచు
నా వనదేవత - యట మ్రొక్కి పోయి,
మానంబునకు సత్కు - మారునిఁ గాంచి,
యా సుతుఁ గొని చని - యచలాత్మయగుచు
ద్వితీయప్రకరణము
మ్రొక్కి, యా దాశూరు - మున్నిడి పలికె;
'నిక్కంబుగా వీని - నీ సేవ కొఱకుఁ 520
గని మీ కొనంగి, తి - క్కఢ వీనిఁ బోవు'
మని పుత్రు నందుంచి - యరిగె నద్దేవి.
ఆవల దాశూరుఁ - డాపుత్రకునకు
వేవేగ వేదాది - విద్య లన్నియును
నఱలేక చెప్పి, వే - దాంత రహస్య
మెఱిఁగిoప నొక్క నాఁ - డి ట్లని పలికె:
“ఓవరపుత్ర! నీ - కొకకథ నేను
భావించి చెప్పెదఁ - బట్టుగా వినుము!
అది యెట్టు లనిన స్వో - త్థాభిధానుండు
సదమలచరితుండు - సమ్యగాకార 530
కలితుఁ డాతఁడు - చేయు కార్యముల్‌ దుఃఖ
ములు నగుచు ననేక - ములు సముద్రమునఁ
బుట్టు తరగలట్ల - పొడముచు నుండు,
నట్టి రీతుల శక్య - మగుచుండ నతఁడు
సరవిని విహరణ - క్షమకై త్రితనువు
లఱిముఱి ధరియించి - యలరుచు నుండుఁ;
దలకొని యమ్మూఁడు - తనువులు లోక
ములయందు నిండి యి - మ్ముగ నుత్తమంబు
ననఁగను, మధ్యమం బ - నఁగఁ, గనిష్ట
మనఁగఁ గలుగుచుండు; - నా స్వోత్థనామ 540
ధేయుండు నెపుడు త - ద్దేహత్రయమును
బాయక యిందందుఁ - బక్షిచందమునఁ
వాసిష్ఠరామాయణము
నురవడిఁ జరియింపు - చుండె'నటంచు.
సురుచిరమతినిఁ దా - శూరుండు దెలుప,
విని యాకుమూరుండు - వెఱఁగొంది, యతని
కనియె నిట్లనుచు స్వో - త్ధాభిధానుండు
'ఎవ్వఁడు దేహంబు - లెన్ని ధరించె?
వెవ్విధంబునఁ జరి - యింపుచు నుండె?
దేటగా వివరించి - తెలుపుఁ ' డటన్నఁ
బాటించి యమ్ముని - ప్రవరుఁ డి ట్లనియె: 560
'విను పుత్ర! సంసార - విభ్రమ చక్ర
మనఁబడునది దీని - యం దనేకములు
గావస్తువితతులు - గలుగుచు నుండుఁ,
గావున సచ్చిదా - కాళంబునందుఁ
బూనిన సంకల్ప - పూరుషుం డనంగఁ
దాన జనింపుచుఁ - దా లీన మగుచు
వేడుకల్‌ చూపుచు - వెలుఁగుచునుండు,
వాఁడగు సర్వ వి - శ్వమటంచు నెఱుఁగు!
హరిహర విధి సురేం - ద్రాదు లందఱును
బొరి వాని యవయవం - బులుగా నెఱుంగు,570
మతిశయ సత్యలో - కాది లోకంబు
అతని నివాసంబు - లగుచుండు, మఱియు,
వాని తలంపున - వనజసంభవుఁడు
పూని జనించె న - ద్భుతవిశేషముల,
నిట్టి సంకల్ప మ - హీపాలకుండు
మట్టు మీఱుచు నధ - మంబు, నుత్తమము
ద్వితీయప్రకరణము
ననఁగాను, మధ్యమం - బనఁగ నొప్పుచును
దనరుచున్నటువంటి - తామన, సత్త్వ,
రాజసగుణ శరీ - రంబులు మూఁడు
మోజుగాఁదాల్చు ని - మ్ముగ న దెట్లనిన 580
సరవినిఁ దామస - సంకల్ప మహిమ
నఱిముఱి గ్రిమికీట - కాదులైనట్టి
జననంబు లొందును, - సత్త్వ సంకల్ప
మున వివేకశరీర - ములను ధరించు;
సారెకు రాజస - సంకల్ప మహిమ
నారయ మూఢ దే - హముల ధరించు;
మొనసి యీ సంకల్ప - ములు మూఁడు విడిచి,
తనలోని పరమాత్మ - తత్వంబుఁ దెలియఁ
గోరు, సంకల్పంబు - కొనసాఁగి పొడమ
నారూఢిగాఁ బొందు - నయ్యాత్మయందు, 590
సరసాత్మ! సర్వ వి - షయ జాలములను
నిరసించి విడిచిన - నిర్మల మనము
చేతనే మనమును - జెదరిపోనియక
యేతీరుగానైన - నెఱిఁగి బంధించి,
పట్టుచు మఱి మఱి - బాహ్యాంతరములఁ
బుట్టెడి సంకల్ప - ముల వీడు' మనిన
విని యక్కుమారుండు - వేగ ని ట్లనియె:
'జనక! యీ సంకల్స - జాల మెచ్చోటఁ
గలుగుచునుండు? నే - గతి వృద్ధిఁ బొందు?
విలయ మెట్లగు? నది - వివరింపు' మనినఁ 600
వాసిష్ఠరామాయణము
దనయుని మన్నించి - దాశూరుఁ డనియె:
'విను మా యనంతంబు - విమల, మద్వయము
ననఁదగు పరమాత్మ - కాదికాలమున
జననమైనట్టి సం - సారోన్ముఖతయె
అవిరళసంకల్ప - మగు, నదెట్లనిన
లవమాత్ర మగు చిదు - ల్లాసపరాత్మ
రూపింవ నజడస్వ - రూపమై మింటఁ
జూపట్టు జలదంబు - చొప్పున మించి
దట్టమై తానె చి - త్తం బగుచుండుఁ;
బట్టుగా మాయా ప్ర - పంచ భావనకుఁ 610
గన వ్యతిరిక్తంబు - గాం దోఁచుచుండు,
ననువొందఁగా బీజ - మంకురంబైన
గతిఁ బ్రపంచంబు సం - కల్పమే యగును.
ప్రతిభ నీ సంకల్ప - భావన తనకుఁ
దానె గల్గుచుఁ దనం - తనె వృద్ధి యగుచుఁ
దానె యణఁగు నీటి - తరఁగలరీతిఁ,
గాన డీన సుఖంబు - గలుగ దెన్నటికిఁ,
బూని మహాదుఃఖ - ములను బుట్టించుఁ
గావున నీవు సం - కల్ప భావనలఁ
బోవీడి నుఖమొందు - పుత్ర! యెట్లనిన 620
మొనసిన సంకల్ప - ములు నశించినను
మునుపు పుట్టు ప్రయత్న - ములు గల్గవవల,
2. లవమాత్రమగుచు నుల్లాసంబు నాత్మ 119
ద్వితీయప్రకరణము
వరుస భావన నభా - వంబు చేసినను:
గరఁగి సంకల్పముల్‌ - గళితంబు లగును;
కడను సంకల్పముల్‌ - గళితంబులైన
నెడలేని సంతోష - మిరవొందు మదిని,
జనన మొందెడి యస - త్సంకల్పములను
మొనసి నత్సంకల్ప - మున నిగ్రహించు!
మనముచే మనమును - మడియించు మవలఁ,
గనినను నీకు దు - ష్కరముగా దెద్ది' 630
యనుచు దాశూరుఁడి - ట్లని కుమారునకు
వినిపెంచెఁ బరమైన - వేదాంత' మనుచు
మునిదయ మీఱ రా - మున కెఱింగించి,
మనము రంజిల్లఁగా - మరల ని ట్లనియె:
'ఇలను మనోజాల - మిట్టిది యనుచుఁ
దెలిసి ధీరతను వ - ర్తింపుచునుండు!
లీలగాఁ దుద మొదల్‌ - లేదు కాలమున,
కేలాగుఁ జూచిన - నిదమిత్థ మనుచు
నెఱుఁగ శక్యంబుగా, - దెన్న నూఱేండ్లు
నరుఁడు జీవించు ని - ర్ణయముగా ననుచుఁ 640
బట్టుగా వేదంబు - పలుకుచునుండు;
నట్టినియతి దప్పు, నర్ధకాలంబు
బ్రదికి యుండుట దుర్ల - భంబుగా నుండు:
ఇది నాది, నే నని - యెల్ల మానవులు
వదలక సంసార - వనధిలో మునిఁగి
సదమల జ్ఞాన వి - చారంబు లేక
వాసిష్ఠరామాయణము
కాలమృత్యువు నోటి - కబళంబు లగుచు
భూలోకమున గిట్టి - పుట్టుట సుఖము
కా దని, వైరాగ్య - కలితాత్ములైన
వేదాంత వేత్త లే - విధమున ధరను 650
మెలఁగుచుండుదు రట్ల - మెలఁగుచునుండు!
కలుగ వావల జన్మ - కర్మ దుఖములు;
అంతరాస్థ నణంచి, - యట సేయుపనుల
నెంతని విడువక, - యెఱుక దప్పకను
సేయఁగాఁ దగుపనుల్‌ - చేయుచుండినను
మాయలే కణఁగు, చి - న్మయ మగునంత;
నిచ్ఛలేకయె రత్న - మెపుడు తనంత
స్యచ్చమై వెలిఁగెడి - చందంబుగాను
నణురూపమై పర - మాత్మునియందు
గణుతి కెక్కుచును లో - కములు తమంత 660
నే తాము లీలగా - వెరసి వెలుంగు,
నాతతంబుగ నాత్మ - యందుఁ గర్తృత్వ
మును, నకర్తృత్వ మి - మ్ముగఁ దోయచుండుఁ;
గనుంగొను నాసలే - కనె చేయుచుండుఁ,
గనుకను దాఁ - గర్త గా, దొక కర్త
యొనరంగఁ దనచెంత - నుండుటఁజేసి
పూని కార్యముల నె - ప్పుడు చేయు నెడలఁ
దాను గర్త నటంచుఁ - దలఁపక సేయఁ,
దగు కార్యములు చేసి - తాఁ గర్త ననక
జగతి నిర్లేప సం - జ్ఞను బొందవలయు; 670
ద్వితీయప్రకరణము
నటు గాకయుండిన - నంతటి కేను
ఘటకుండ నని నీవె - కర్తృత్వ మొంది,
సకలకార్యములను - సమబుద్ధిచేత
వికలత లేక వి - వేకివై నడుపు!
మొలచు రాగద్వేష - ముల మోదఖేద
ముల యందుఁ బొంద, కి - మ్ముగ నెప్పుడైన
లలిని సంకల్ప జా - లంబు నణంపఁ,
జెలువొప్ప సమతచేఁ - జిత్తు దీపించు
గాన, నకర్తృత్వ - కర్తృత్వములను
మాని, మనోలయ - మార్గంబు నొంది, 680
నీవు సుఖింపుచు - నెమ్మది నాత్మ
భావించినంతటఁ - బరిపూర్ణమగును.
తనువు తా నను నహం - తను విచారింప
సునిశితంబుగఁ గాల - సూత్రనారకము
గాన వీడందగు - ఘటము నే ననుట,
మానవేశ్వర! యొక - మర్మంబు వినుము!
అంతకు నేఁ గర్త - ననియైనఁ దలఁపు,
మంతకుఁ గర్త కా - నని యైనఁ దలఁపు,
మింతటికినిఁ గర్త - యెవఁడు? నే నెవఁడ?
నింతింత యనఁగూడ - దీ వింత యనుచు 690
నైనఁ దలఁపుచుండు, - మస్థిరంబైన
మేను నే ననకు సు - మీ! రామ! దేహ
వాసిష్ఠరామాయణము
వాసన బంధమౌ, - వరునగా సర్వ
వాసనా క్షయము జీ - వన్ముక్తి యనుచుఁ
దెలిసి, యావలన ము - క్తినిఁ గోరవలదు,
వలనొప్పఁగా మనో - వాసనావళినిఁ
బరిహరింపుచు మహా - పావనసత్త్య
పరగుణస్నేహాది - వాసనలందుఁ
దగులుచు వర్తించి, - తద్వర్తనముల
దిగనాడి యట మీఁద - ధీరత మీఱఁ 700
బొసఁగ నంతట శాంతిఁ - బొంది, యామీఁద
నసదృశ చిన్మాత్ర - మందు సుఖించి,
మఱి మనోబుద్ధి స - మన్వితం బగుచు
మెఱయు వాసన నటు - మీఁద వర్షించి,
తఱచైన చిర సమా - ధానంబుచేత
నెఱుకకు నెఱుకగా - నేకాగ్రమతినిఁ
దెలిసితి వెద్ది య - దిన వీడు మవల,
విలసితంబగు మనో - వృత్తినిఁ జేసి
మొలచు నఖిల దృశ్య - ముల వీడినపుడు
చెలువొప్ప నేది విశే - షించునో చూడ 710
నది మోక్ష మనఁబడు; - నాగుఱి యందుఁ
గుదిరిన ధన్యుండు - గురుఁ డనందగును;
ఆ గురుతర పుణ్యుఁ - డటు జ్ఞాన, కర్మ
యోగముల్‌ మరలఁ జే - యుచునున్న మేలె,
ద్వితీయప్రకరణము
చేయకుండిన మేలె - సిద్ధించు నతని,
కే యెడఁ గొదువలే - దినకులోత్తంస!
నిలుకడ యైనట్టి - నిర్లేపయుక్తి
గలవాని సంసార - కాంక్ష గోష్పదము
వలె నుండి యణఁగు; న - వ్వల లేపయుక్తి
గలవాని సంసార - కాంక్ష మహాబ్ధి 720
వలెఁ బొంగి కడపట - వాని ముంచు' నని
పలికి క్రమ్మఱ ముని - ప్రవరుఁ డిట్లనియె:
*ఉపదేశోఫాఖ్యానము*
'జననాథ! యిఁక నొక - సరణిఁ జెప్పెదను
విను మది యెట్లన్న - విబుధ దేశికుని
తనయుండు కచుఁడాత్మ - తత్త్వసమాధి
నొనరంగఁ గూర్చుండి - యుండి, యానిష్ఠఁ
జాలించి లేచి, వి - శ్వంబు నీక్షించి,
యాలోచనంబుగా - నంతరంగమునఁ
దలఁచె నిట్లనుచు 'భూ - త ప్రపంచమున
వెలుఁగుచుఁ బరమాత్మ - వేఱుగా కెల్ల 730
దిక్కులఁ బూర్ణమై - దీపెంచె, నేన
నిక్కమై యంతట - నిండి యున్నాఁడ
నెక్కడఁ బోవుదు? - నిఁక నేమి సేతు?
నొక్క పరబ్రహ్మ - మున్న దే నగుచుఁ
గనుకఁ దదన్య మె - క్కడ లే'దటంచుఁ
దన యనుభవముచేఁ - ధాఁ బూర్ణుఁ డయ్యె;
నని కచువృత్తాంత - మమర వసిష్ఠ
ముని తెల్పి, మరల రా - మున కిట్టు లనియె:
'ఎవ్వండు సత్త్వంబు - నెనయుచునుండు
నవ్విమలుఁడు వాఁడ - యనిశంబు కనక 740
కమలంబు రీతిఁ బ్ర - కాశింపుచుండు'
నమరఁ గోరఁడు కోర్కె, - లాత్మయం దెపుడు
మొనసి రమించు, ని - మ్ముగఁ జంద్రబింబ
మున శైత్యగుణము గ్ర - మ్ముచునుండు కరణి
నా యోగి హృదయమం - దమల శాంతంబు
పాయక యుండు; న - ప్పగిదినిఁ జిత్త
శాంతిఁ బొందుము రామ - చంద్ర! యీ బాహ్య
చింతల నొందక, - చెలఁగి నుఖించు!
ఓరామ! యిది రహ - స్యోపదేశంబు,
సారంబుగా నెంచు - స్వాంతమం' దనుచుఁ 750
దెఱ గొప్ప నీద్విస్థి - తి ప్రకరణము
కరుణను విజయ - రాఘవునకుఁ దెలియ
నా వసిష్ఠుఁడు చెప్పె - ననుచు వాల్మీకి
ప్రావీణ్యశాలి భర - ద్వాజ మునికి
మనము రంజిలఁ జాల - మన్నించి పొసఁగ
వినిపించె నత్యంత - విశదంబుగాను.
ద్వితీయప్రకరణము
*ప్రకరణాంతర్విపద*
ఇది సోమనాథ వి - శ్వేశ్వర దివ్య
పదపద్మభక్త సు - బ్రహ్మణ్యయోగి
చరణాంబుజాత ష - ట్ఛరణాయమాన
పరిపూర్ణ నిత్య స - ద్భావ నిమగ్న 760
మానసాంబుజ వెంగ - మాంబికా రచిత
మై, నిత్యమై, స - త్యమై, ధన్యమైన
సామార్థ సార సు - జ్ఞాన వాసిష్ఠ
రామాయణం బను - రమ్యనద్ద్విపద
యం దెన్నగా ద్వితీ - యప్రకరణము
అందమై విమలమో - క్షాకరం బగుచు
శ్రీతరిగొండ నృ - సింహుం డనంగ
ఖ్యాతిగా వెలయు వేం - కటరాయ! నీదు
పదయుగళికి సమ - ర్పణ మయ్యె దీని
సదమలులై వ్రాసి - చదివిన, వినిన 770
నరులు తాపత్రయా - ర్ణవము తరించి,
పరమైన నిర్వాణ - పదము నొందుదురు.
భూచక్రమున నిది - వురుషార్థ మగుచు
నాచంద్ర తారార్క - మై యుండుఁగాత!
-:ద్వితీయప్రకరణము సమాప్తము :-
This work was published before January 1, 1929, and is in the public domain worldwide because the author died at least 100 years ago.