కాశీఖండము/షష్ఠాశ్వాసము
షష్ఠాశ్వాసము
| | శ్రీ శ్రీకటాక్షవీక్షణ | 1 |
| వ. | అక్కథకుండు శౌనకాదిమహామునుల కిట్లనియె. | 2 |
సాంబాదిత్యమాహాత్మ్యము
| సీ. | యదువంశమునయందు నవనిభారాపనో | |
| తే. | జాంబవతి యనుదేవియు సాంబుఁ గనియె | 3 |
| క. | ఆటతమకమున నమ్మధు | 4 |
| ఉ. | తోడికుమారులున్ సఖులు దూరమునంద కరారవిందముల్ | 5 |
| చ. | త్రిదశమునీశ్వరుండును మదిం గలుషం బొకమూల నుండఁగా | 6 |
| తే. | ఎన్ని యాతోయమున మిన్న కేగి దివికి | 7 |
| వ. | అంతం గొన్ని దినంబులకు. | 8 |
| తే. | సాంబు నడచినదాఁక వ్రతంబు పట్టె | 9 |
| తే. | వెదకి సాంబునిఁ బొడగాంచి విబుధమౌని | |
| | బోవు టనుచిత మొప్పదు పోవ కునికి | 10 |
| వ. | ఎట్టకేలకు శుద్ధాంతగతుం డైయున్నతండ్రిసమీపంబున కరిగి యవ్వేళాగమనాపరాధంబు గారణంబుగా శౌరిచేతం గుష్ఠవ్యాధిబాధితుండు గా శపింపంబడి సాంబుండు. | 11 |
| తే. | తండ్రికిని నారదునికి వందనము చేసి | 12 |
| వ. | ఇట్లు నారదానుమతిం గృష్ణుచేత శాపమోక్షప్రకారం బెఱింగి సాంబుండు కాశి కరిగి తదుపదిష్టమార్గంబున భాను సేవించి కుష్టవ్యాధిబాధావిముక్తుం డయ్యె. ఇది సాంబాదిత్యమాహాత్మ్యంబు. | 13 |
గరుడాదిత్య మయూఖాదిత్య ఖఖోల్కాదిత్యారుణాదిత్యమాహాత్మ్యము
| సీ. | పరమసంయమి కశ్యపప్రజాపతికిని | |
| తే. | జిష్ణుపవి కొక్కయీఁక యిచ్చినప్రదాత | |
| | దానుఁ దల్లియుఁ గాశికాస్థలమునందుఁ | 14 |
| వ. | అని చెప్పిన విని యగస్త్యుండు హస్తంబులు మొగిడ్చి పార్వతీహృదయానందవర్ధన! కుమార! యొక్కసందేహంబు నడిగెదం దెలియ నానతిమ్ము. దక్షప్రజాపతిపుత్త్రి కశ్యపప్రజాపతిపరిగ్రహంబు గరుత్మంతునిజనయిత్రి వినత యేమికారణమున దాస్యంబు వహించె నని యడుగుటయు బాహులేయుండు కుంభసంభవున కి ట్లనియె. | 15 |
| తే. | సవతి కద్రువ శేషతక్షకులు మొదలు | 16 |
| ఉ. | ఆదిమ మైనయండమునయం దుదయించెను గూబపుల్గు సూ | 17 |
| తే. | ఖగములకు నాదిజం బైనకారణమున | 18 |
| సీ. | భంగించిన ట్లుండుఁ బడఁత మాటికి మాటి | |
| | బెదరించిన ట్లుండుఁ బృథువర్తులములైన | |
| తే. | బుట్టుపుణ్యంబుమాలిన జట్టిపులుగు | 19 |
| వ. | కులము పెద్దలు పరాభవించిన. | 20 |
| ఉ. | గద్దియ డిగ్గి [1]కాశ్యపుని గాదిలిసూనుఁడు కొండ వట్టినన్ | 21 |
| వ. | దాన నపరార్ధకాయహీనుండును బూర్వార్ధమానతనూసహితుండును నైనపుత్రుం డనూరుం డన నుద్భవించి యపకారంబు సేసినతల్లిం గినిసి సవతికి దాసివి క మ్మని శపియించిన. | 22 |
| సీ. | వలరాయన్న! నాయేకాపరాధంబు | |
| | ననవు డాపిచ్చుకుం టమ్మతో నిట్లను | |
| తే. | నేమరక దీని రక్షింపు మీవు నియతి | 23 |
| వ. | ఆశాపంబు కారణంబుగా నొక్కనాఁడు కద్రూవినతలు సముద్రతీరంబున వినోదార్థంబు విహరించువారు వేలానువన(ధి)వనప్రాంతంబున మరుత్వంతునితురంగం బుచ్చైశ్శ్రవంబు మేయుచున్నం గనుంగొని వినత ‘యోహో! యీహయోత్తమం బింత యొప్పునే! మహాపురుషునికీర్తిపూరంబునుం బోలెఁ గార్తికచంద్రచంద్రికాధవళం బయియున్న యది’ యనినఁ గద్రువ యేకన్నులఁ గనుఁగొంటివి? ఈ తురంగంబునందు నిందుబింబంబునందుఁ గందునుం బోలె వాలవీధియందు వాలంబు లొకకొన్ని నీలంబు లయియున్నయవి యని పలికె. ఉన్నయవియనియును లేవనియునుం గొంతతడ విద్దఱు వాదంబు సేసి దాస్యంబు పణంబుగాఁ బన్నిదంబు చఱచిరి. అప్ప్రొద్దునకుం బ్రొద్దు చాలమి నిజనివాసంబుల కరిగిరి. మఱునాడు ప్రాతఃకాలంబునఁ గద్రువ గొడుకులం బిలిచి పనిచినం గొంద ఱక్కార్యంబునకు సమ్మతింపక కినుకం బడిరి. కొందఱు వాలమాత్రసూక్ష్మాకారులై వహించి వాలంబునందు వ్రేలిరి. అంతఁ దత్పరీక్షణంబునం వినత యోటువడి | |
| | కద్రువకు దాస్యంబు సేయుచుండె. మఱి యేనూఱువత్సరంబులకుఁ దృతీయాండంబునం దుదయుంచినగరుత్మంతువలన నమృతహరణంబు నిష్క్రయంబుగా దాస్యంబువలన విముక్తిం బొందె. కుంభసంభవ! నీయడిగిన ప్రశ్నంబునకు నిది ప్రత్యుత్తరంబు. | 24 |
| సీ. | పక్షిసామ్రాజ్యసంపత్పదభ్రంశంబుఁ | |
| తే. | తల్లి నలువురుఁ గాశికాస్థానసీమ | 25 |
| వ. | గరుడునిపేర గరుడాదిత్యుండును, నులూకంబుపేర మయూఖాదిత్యుండును, వినతపేర వర్షాదిత్యుండును, నరుణునిపేర నరుణాదిత్యుండును ననం బరఁగిరి. ఇంక వృద్ధాదిత్య కేశవాదిత్య విమలాదిత్య గంగాదిత్య యమాదిత్యుల మాహాత్మ్యంబులు సెప్పెద నాకర్ణింపుము. | 26 |
| సీ. | వృద్ధహారీతుండు వృద్ధత్వమునఁ బాసి | |
| | [2]ఆదికేశవదేవుఁ డభ్యాసమున నుంచి | |
| తే. | యముఁడు యమతీర్థమునఁ దండ్రి నర్కుఁ గొలిచి | 27 |
శివుండు బ్రహ్మం గాశి కనుపుట
| వ. | వెండియుం గాశీవియోగవేదనాక్రాంతస్వాంతుం డై యంధకారాతి తద్వృత్తాంతశ్రవణకౌతూహలంబున విధాత మహాపరేతనిలయంబునకుం బంచువాఁడై యవ్విరించి రావించి యిట్లనియె. | 28 |
| ఉ. | పోయెను యోగినీబలము పోయిన పోకనె పోయెఁ బిమ్మటం | |
| | తోయము నీవుపో ద్రుహిణ! తొల్లిటివారలయట్ల కాకుమీ! | 29 |
| వ. | అనినం బ్రసాదం బని పనిపూని బ్రహ్మ వృద్ధబ్రాహ్మణవేషంబునఁ గాశిఁ బ్రవేశించి పేరోలగం బున్న దివోదాసు నాశీర్వదించి యి ట్లనియె. | 30 |
| తే. | అధిప! యానందకాననాభ్యంతరమున | 31 |
| తే. | అకట! విశ్వేశ్వరుఁడు లేమి ననదవోలె | 32 |
| వ. | అని [5]మైవాకగా నాడి యర్ధాంగీకారంబు వడసి ధాత దశాశ్వమేధయాగంబులు సుప్రయోగంబులుగా నాహరించి బ్రహ్మేశ్వరదేవుఁ బ్రతిష్ఠించె. భాగీరథీపశ్చిమతీరంబున నంతర్గేహంబు దక్షిణద్వారంబున దశాశ్వమేధంబు సర్వతీర్థోత్తమంబు. | 33 |
| తే. | ధాత గాశీపురంబునఁ దడయుటయును | 34 |
ఈశ్వరుండు ప్రమథులం గాశి కంపుట
| వ. | అపుడు గౌరీకాంతుండు నిజాంతర్గతంబున ‘యోగినీబృం | |
| | దంబు మసలె, వివస్వంతుండు వెనుక మఱచె, నంభోజసంభవుండుసు గదలనికంబం బయ్యె, నిఁకం బరమవిశ్వాసనిధు లగుప్రమధులం బంచెదంగాక!’ యని బహుమానపురస్సరంబుగా నొక్కతోయంబున శంకుకర్ణమహాకర్ణులను, నొక్కవగ ఘంటాకర్ణమహాకాళులను, నొక్కకెడ సోమనందినందిషేణకాళపింగళకుక్కుటులను, నొక్కవర్గంబునఁ గుండోదరమయూరబాణగోకర్ణులను, నొక్కమొత్తంబునం దిలకర్ణసూలకర్ణద్రుమ చండప్రభామయసుకేశచ్ఛాగ కపర్థిపింగలాక్ష వీరభద్రకిరాత చతుర్ముఖ నికుంభ పంచాక్షభారభూతత్ర్యక్షక్షేమకవిరాధసుముఖాదిపాషండులనుం బంచిన. | 35 |
| తే. | భర్తపని పూని నిజముగాఁ బ్రతిన వట్టి | 36 |
| శా. | సేమం బొప్పఁగఁ గాళికానగరికి న్విశ్వేశ్వరాజ్ఞామహా | 37 |
| వ. | అందుఁ గపర్ది యనుప్రమథుఁడు ప్రతిష్ఠించినకపర్దీశ్వరలింగంబుప్రభావం బుపన్యసించెద నాకర్ణింపుము. | 38 |
కపర్దీశ్వరప్రభావకథనము
| సీ. | కాశి కుత్తరదిక్ప్రదేశంబునం దుండు | |
| | యాబావితేటనీ రాస్వదించిన నందుఁ | |
| తే. | మాదిఁ ద్రేతాయుగంబునయం దొకండు | 39 |
| వ. | ఒక్కనాఁడు మధ్యాహ్నవేళ నవ్వాల్మీకి విమలోదకుండంబునం గ్రుంకు వెట్టి యనంతరంబ యాపాదమస్తకంబుగా భస్మోద్ధూళనంబు సేసి రుద్రాక్షమాలికలు ధరించి కపర్దీశ్వరమహాదేవుసమ్ముఖంబునం బంచాక్షరీ పంచబ్రహ్మశతరుద్ర్యాదిమంత్రంబుల ధ్రువమఠప్రతిమఠలంబకరాసకాదుల నేలాకరరేంకి(తేంక)వర్తన్యాదులుసు సూతశుద్ధసూళభేదంబులు నెడనెడ ఝంఝుం టంటం ప్రధాననానాస్తోబ్ధాక్షరంబులు సరిగమాదిస్వరంబులు దివ్యస్తుతిపదంబులు త్రిపురవిజయదక్షాధ్వరధ్వంసాదిబిరుదంబులు శంఖమురజాదివాద్యంబులు ధేవంబులు సంఘటించి విస్ఫురితాందోళితంబులు ద్రిభిన్నాదిగమనభేదంబులతోడ నయ్యయిప్రయోగంబుల నాహతప్రత్యాహతంబులు పుట్టించుచుఁ, జంచత్పుటచారపుటషష్టితాపుట(త్ర)సరద్వేష్టకోద్ఘట్టితాదితాళంబుల ఘంటీరవశంకరాభరణాది (గ్రామంబులను) రాగరాగాంగభాషాంగ | |
| | క్రియాంగోసాంగాదిదేశిరాగంబులను సంపుటించి దత్తిలకోహళభరతమతంగనందికేశ్వరాదిమతానుసారంబున వివిధప్రబంధముల నిర్మించి వానికి బహువిధస్థానకమండలచారి(కా)చరణాంగహారరేచకధవళకనతనాదిశిరోభావచతుర్భావచాలనంబులు మెఱయ దేశీమారలాస్యతాండవంబులు పరిఢవించుచు, నిట్లు తాన తూర్యత్రయంబు ననుసంధించుచుఁ గొంత దవ్వవ్విరూపాక్షుని జాక్షుషం బైన యోగంబున యజించుచుండె. అయ్యవసరంబున. | 40 |
| సీ. | ఘ్రాణంబు నీచమై కన్నులు పల్లనై | |
| తే. | యస్జిచర్మావశేషావయమ్ము లమర | 41 |
| వ. | ఇట్లు బహిరంగంబున రాక్షసుం జూచి వాల్మీకి పంచాక్షరాఘోరపాశుపతమంత్రాభ్యాసనావశంబునం బుట్టినదిట్టతనంబునం దెరలక నిలిచి, యోరీ యెవ్వఁడ? వెటనుండి వచ్చితి? వెచ్చోటి కేగెదవు? దృష్టిపథంబున నిలిచిన పిశాచభూత | |
| | బేతాళకూశ్మాండప్రేతనికరం(రంకం)బులలో నొక్కరుండవు గావలయు, నేము తపస్వులము, శివనామజాపకులము, మంత్రస్థులము, భస్తోద్ధూళనవర్మధారులము, మాలికారక్షావజ్రపంజరమధ్యస్థితులము, మముఁబోంట్ల నీకు వెఱపింపంబనిలేదు; చేర రాకు మల్లంతన యుండు మనినం గృతాంజలి యై యాభూతం బమ్మహీసురున కి ట్లనియె. | 42 |
| తే. | ధాత్రి గోదావరీసింధుతటమునందుఁ | 43 |
| తే. | ఎండ నెండితి మంచున నివము కొంటి | 44 |
| వ. | ఇవ్విధంబునఁ బెద్దకాలంబు కుతిలపడి యాచారవిరహితుండైన యొక్కపురుషు నాశ్రయించువాఁడనై నిరాధారంబునఁ జరించుచు నొక్కనాఁడు. | 45 |
| సీ. | మాటలాడుచు మూత్రమలము లుత్సారించు | |
| | ఋతువేళలఁ బరిగ్రహింపఁడు నిజభార్య | |
| తే. | నెవ్వఁ డవ్విప్రదాయాదుఁ డేగుదెంచె | 46 |
| వ. | అతం డిప్పు డర్థార్జనంబునకు నీక్కాశికాపురికిం జనుదెంచె. పుణ్యక్షేత్రప్రభావంబునం బరాభూతుడనై బహిర్భాగంబునన యున్నవాఁడ. ఇంక నేమి సేయుదు? ఆధారభూతం బైన యతనిం గోలువోయితి. ఎచ్చోటనుండియేనియు నేతెంచి కాశికాపురీరక్షకులు నన్ను బాధపెట్టుదురోయని భీతి యయ్యెడు. నిన్ను శరణంబు వేఁడెద. మహాత్మా! రక్షింపవే! యనినం గృపావశంవదుండై యవ్వాల్మీకి కక్షపాలంబులోని విభూతి హస్తంబున ధరియించి డగ్గరం జని పంచాక్షరీమంత్రంబున నభిమంత్రించి లలాటంబున రణతిలకంబు లిఖించి 'కాశికానగళంబు ప్రవేశింపుము, మద్విభూతిధారణమహిమంబున నీన్ను భైరవాదులు భర్జింపనోడుదురు. కపర్దీశ్వరదేవు దర్శింపుము. అద్దేవుండు నీకు నరిష్టనిరసనంబును, నిష్టావాప్తియుం జేయు' ననిన మహాప్రసాదం బని యతం డట్ల చేసి ముక్తుం డయ్యె. ఇది కపర్దీశ్వరమాహాత్మ్యంబు. | 47 |
| క. | అందఱు పారిషదులు నీ | 48 |
| తే. | కలశ సంభవ! విశ్వేశకులగృహంబు | 49 |
| ఉ. | కీటపతంగసర్పపశుకీశమృగాది సమస్తజంతుసం | 50 |
| క. | ఏనాఁటనుండి వచ్చియు | 51 |
| తే. | మరణ మానందవనములో మంగళంబు | 52 |
| వ. | కుంభసంభవా! దశాశ్వమేధతీర్థంబున దశహరాఖ్యతటినీదశాశ్వమేధేశ్వరుల దర్శించి మానవుండు దశజనార్జితంబు లైనపాపంబుల దహించు. శంకుకర్ణేశ్వరు శశాంకకళాలంకారు, మహాకర్ణేశ్వరు దృక్కర్ణకుండలు, ఘంటాకర్ణేశ్వరు ముక్కంటి, మహాకాళేశ్వరుఁ గాలగళు, హిమనందీశ్వరు నందివాహను, నంది ణేశ్వరుం గందర్పదమనుఁ, గాలపింగళేశ్వరు గంగామౌళిఁ, గుక్కుటేశ్వరు లలాటాక్షు, గుండోదరేశ్వరుఁ బాండురాంగు, మయూరేశ్వరు నారాయణ | |
| | ప్రియుఁ, బాణేశ్వరుఁ బినాకపాణి, జలకర్ణేశ్వరుఁ జతుర్నిగమమౌళిరత్నంబు, స్థూలకర్ణేశ్వరుఁ గరుణాపూర్ణహృదయు, ద్రుమిచండేశ్వరు సంధ్యాతాండవప్రియుఁ, బ్రభామయేశ్వరుఁ ద్రిభువనాధిపతి, సుకేశేశ్వరు నాకాశకేశుం గొలిచి మర్త్యుండు కార్తార్థ్యంబు నొందు. కపర్దికోదగ్దిగ్భాగంబునఁ బింగళాక్షీశ్వరు, నవిముక్తేశ్వరునకుఁ బశ్చాద్భాగంబున వీరభద్రేశ్వరుఁ, గేదారేశ్వరు దక్షిణభాగంబునం గిరాతేశ్వరు, వృద్ధకాలేశ్వరుసన్నిధిం జతుర్ముఖేశ్వరు, విశ్వేశ్వర శ్రీమన్మహాదేవుదక్షిణంబునం బంచాక్షేశ్వరు, నంతర్గృహోత్తరభాగంబు భారభూతేశ్వరుం, ద్రిలోచనేశ్వరుపురోభాగంబునఁ ద్ర్యక్షేశ్వరు, విశ్వేశ్వరోత్తరభాగంబున లాంగలేశ్వరు భజింపఁ బంచజనుండు పంచమహాపాతకంబుల భంజించు. ఇవ్విధంబునం బ్రమథులు లింగప్రతిష్ఠ లాచరించి, లింగార్చనాపరులయి వారాణసీపురంబునం బ్రతివసించుటయు. | 53 |
| క. | చింతించె విశ్వనాథుం | 54 |
| సీ. | ఏమి సేయునొ యోగినీమండలం బిప్డు | |
| | గణనాయకులు శంకుకర్ణాదు లవిముక్త | |
| తే. | యొక్కమతమున వీరందు నునికి మేలు | 55 |
| తే. | ఊరకుండంగ నేటికి? వారణాస్యుఁ | 56 |
వినాయకుండు గాశి కేగుట
| వ. | అని వినాయకు రావించి బుద్ధు లానతిచ్చి పంచినం బని వూని కాశికానగరంబున కరిగి. | 57 |
| సీ. | గంధర్వనగరరేఖలు మేఘపథమునఁ | |
| తే. | బాష్పసలిలంబు దేవతాప్రతిమలందుఁ | |
| | వెఱుపు పుట్టించు నందంద విఘ్నరాజు | 58 |
| తే. | తాన యుత్పాతములు మూడ్చుఁ దరతరంబ | 59 |
| సీ. | కలలోనఁ బుట్టినకథ లెన్ని యన్నియు | |
| తే. | వ్రతము నోమించు దివసవారములు నొడువు | 60 |
| ఉ. | ఏనికమోము బూమియ వహించి చరించుచునుండు కామధు | 61 |
| వ. | ఇవ్విధంబున దివ్యాంతరిక్షభౌమోత్పాతంబులు పుట్టించి నానాప్రకారంబులఁ జరించుచుం గాశీపట్టణంబున కచిర | |
| | కాలంబునం దరిష్టంబు ప్రాపింపంగల దనువార్త మ్రోయించి హితుండుసుం బోలె లోలోన బోధించి పౌరజనంబులం గొందఱం గుటుంబసహితంబుగా వెలార్చి, యంతం బోవక యంతఃపురంబులు మాయాబలంబునం బ్రవేశించి, రాజశుద్ధాంతకాంతలకు విస్రంభభాజనంబై జితేంద్రియుం డనుష్ఠానపరుండు శమదమాదిగుణగరిష్ఠుండు సత్యసంధుండు నిస్పృహుండని తన్ను సర్వజనులు సంస్తుతించునట్లుగా డుంఠిభట్టారకుం డను నామంబున మెలంగి, లీలావతి యసు పట్టపుదేవిముఖంబున దివోదాసుం గాంచి యతం డడిగిన ప్రశ్నంబులకు సదుత్త్వంబు లిచ్చి మెచ్చువడసి, యతని పురోహితులలో నొక్కరుండయి వర్తించుచుండె నంత నొక్కనాఁడు. | 62 |
| ఉ. | వారక కాశియందు నలువంకలఁ బుట్టెడు దుర్నిమిత్తముల్ | 63 |
| తే. | చెప్పుమా డుంఠిభట్ట! కాశీపురమునఁ | 64 |
| వ. | అని యడిగిన నతం డిట్లనియె. | 65 |
| తే. | పార్థివోత్తమ! యిమ్మహోత్పాతములకు | 66 |
| శా. | ఆత్మార్థంబు ధనంబు ధాన్యమును నాత్మార్థంబు పశ్వాదికం | 67 |
| వ. | అని చెప్పి యింకనుం బెద్దలతోడ విచారించునది. ఏను ద్రికాలజ్ఞుండ. నేఁటికిఁ బదునెనిమిదియౌ దినంబునకు నుత్తరదేశంబుననుండి యొక్కబ్రాహ్మణుండు రాగలం డతండు నీకు హితోపదేశంబు సేయంగలండు. తద్వాక్యంబులు ప్రమాణీకరించునది యని డుంఠిభట్టారకుండు నిజనివాసంబున కరిగె నంత నక్కడ. | 68 |
శివుండు విష్ణునిఁ గాశి కనుచుట
| క. | అరవిందాక్షునిఁ గనుఁగొని | 69 |
| క. | పనిపూని కాశికిం జని | 70 |
| వ | గంగావరణాసంగమంబునం బాణిచరణతలంబులు ప్రక్షాళించి యవగాహనంబు చేసె. అది కారణంబుగా నత్తీర్థంబు పాదోదకతీర్థంబు నాఁ బరఁగె. కృతకాలోచితక్రియాకలాపుండై పుండరీకాక్షుండు. | 71 |
| తే. | త్రిపురకాంతలశీలంబు లపహరింప | 72 |
| వ. | పుణ్యతీర్థనామంబు వహించి తనమూలభృత్యుం డైనగరుత్మంతునకు వినయకీర్తి యనుపేరు వెట్టి యతని శిష్యుంగా బరిగ్రహించి, లక్ష్మిం బరివ్రాజికం గావించి యమ్మహాదేవికి కౌముది యనునామధేయంబు గల్పించి, తాను శిష్యుండును నొక్కముఖంబున బురుషులం బ్రమోషింపను గమలయొక్కతియు నొక్కముఖంబున బురంధ్రీజనంబులం బ్రలోభింపను సంకేతంబుగా సేసి వేఱువేఱుమార్గంబులం గాశికాపురంబుఁ బ్రవేశించి. | 73 |
విష్ణువు మాయావేషంబున గాశియందు బౌద్ధధర్మంబు స్థాపించుట
| తే. | పటమునందు నాగరలిపి ప్రస్ఫుటముగ | 74 |
| తే. | తత్త్వదృష్టి ననానిసిద్ధంబు భవము | 75 |
| తే. | బ్రహ్మవిష్ణురుద్రాదుల బ్రదుకు లెల్లఁ | 76 |
| క. | భద్రగుణా! యాహారము | 77 |
| సీ. | హంసతూలికపాన్సునందు రానేలను | |
| తే. | గానఁ దమయట్ల యెదిరిని కాన్పు గాన్పు | 78 |
| తే. | చెదలు నీర్పేను మశకంబు చీమ నల్లి | 79 |
| వ. | సుఖంబ స్వర్గంబు. దుఃఖంబ నరకంబు. శరీరత్యాగంబు మోక్షంబు. | 80 |
| మ. | అహహా! వేదము దాన చెప్పును ‘నహింస్యాత్సర్వభూతాని’యం | 81 |
| వ. | అహింస పరమధర్మంబు. హింస నరకభీరువు లైననరులు పరిత్యజించునది. హింసకుండు నరకంబునకు సహింసకుండు స్వర్గంబునకుం జను. దానంబు లనేకంబులు గలుగ నవియు నభిమతదానంబును బోలనేరవు. పరమపురుషులును నానాశాస్త్రసిద్ధాంతంబు లాలోకించి భీతున కభయదానంబును, వ్యాధితున కౌషధదానంబును, శుశ్రూషకునకు విద్యాదానంబును, నాఁకొన్నవారి కన్నదానంబును దానంబులలో నెల్లం బ్రశస్తదానంబు లని చెప్పుదురు. మణిమంత్రౌషధప్రభావంబు లచింత్యంబులు. ప్రయత్నంబునం దద్విద్యాభ్యాసం బాచరించునది. పరిపూజ్యంబులు ద్వాదశాయతనంబులు. అవి యెయ్యవి యంటేని, కర్మేంద్రియజ్ఞానేంద్రియపంచకంబులును మనోబుద్ధులును. అవి హేతుదృష్టాంతంబులం బ్రమాణప్రమేయాదిపోడశపదార్థవాదు లగునైయాయికులను, ద్రవ్యగుణాదిషట్పదార్థవాదు లగువైశేషికులను, నవ్యక్త | |
| | మహదహంకృతి చతుర్వింశతితత్త్వవాదు లగుసాంఖ్యులను, శివశక్తిసదాశివేశ్వర విద్యాతత్త్వప్రభృతి షట్త్రింశత్తత్త్వవాదు లగుశైవుల నవలంబించుచుఁ బ్రత్యక్షానుమానోపమానార్థాపత్తి జ్ఞానంబులయందు నింద్రియార్థసన్నికర్షోత్పన్నంబై యవ్యభిచారియు వ్యవసాయాత్మకంబు నగుజ్ఞానంబు ప్రత్యక్షంబని ప్రత్యక్షజ్ఞానంబు సర్వజనులకుం దేటతెల్లంబు గావునఁ బ్రత్యక్షం బవలబించి యుండునది యని యెల్లవారికిఁ దమతమధర్మంబులు విడిచి సుగతధర్మంబు చేపట్టునట్లుగాఁ బుణ్యనామధేయుం డగుమధుసూదనుండు వినయకీర్తినామధేయుం డగుశిష్యు గరుత్మంతు బోధించుచుండె; నంత వేఱొక్కయెడ విజ్ఞానకౌముది యనుపేరు వహించి పరివ్రాజికావేషధారిణి యగు విషధికన్య యుపన్యాసచాతుర్యం బొప్ప మాధుర్యగుణధుర్యంబుల మధుసమయమంధరగంధసార గిరిగంధవాహప్రవాహలహరికాస్ఫాలనానందకందళిత మాకందఘుసృణకిసలయరసాస్వాద (న) కషాయకంఠకలకంఠకామినీకోమలకుహూయమాన కోలాహలపంచమంబు ననుకరించు తిన్ననియెలుంగున. | 82 |
| సీ. | బ్రహ్మ మానందరూపం బంట తథ్యంబు | |
| | యౌవనంబులు పోయెనా రావు క్రమ్మఱ | 83 |
| వ. | వావి వర్ణంబు విచారింప వలదు. వృద్ధాచారంబు విచారించి చూచిన బ్రహ్మపుత్రులు గదా దక్షుండును మరీచియు. మరీచినందనుం డైనకశ్యపుండు ధర్మమార్గంబునం దక్షుని కన్యకలఁ బదుమువ్వుర నెట్టు వివాహంబయ్యె? ఇదానీంతనులు మర్త్యు లల్పబుదు లల్పపరాక్రములు గావున నిది గమ్య యిది యగమ్య యని విచారంబు సేయుచున్నవారు. పరమపురుషునిముఖబాహూరుపాదంబులం జాతుర్వర్ణ్యంబు జన్మించె. ఒక్క తనువునందుఁ బుట్టిన నలువు రేకోదరు లౌదురో కారో? అట్టివారికి భిన్నవర్ణత్వం బెట్టు సిద్ధించుచున్నయది? కావున వర్ణావర్ణవివేకంబు విడిచి వలసినట్టు పురంధ్రీపురుషులు విహరించునది యని పెక్కుప్రకారంబుల విజ్ఞానకౌముది సౌగతశాస్త్రంబు వక్కాణింప విని పురాంగనలు భర్తృశుశ్రూషాదిధర్మంబు లుజ్జగించి రయ్య వసరంబున. | 84 |
| చ. | వననిధికన్యయున్ హరియు వాడల వాడల బౌద్ధధర్మముల్ | 85 |
| తే. | వర్ణములు నాశ్రమంబులు వరుసఁ దప్పె | 86 |
దివోదాసనిర్యాణము
| వ. | అప్పుడు దివోదాసుండు డుంఠిభట్టారకుండు సెప్పిన విప్రుం డెప్పుడు వచ్చునోయని దివసంబులు లెక్క పెట్టుకొనుచుండం బదునెనిమిదవదివసంబున మధ్యాహ్నకాలంబునందు సుగతవేషధారి యగుమధుసూదనుండు బ్రాహ్మణవేషంబు దాల్చి యేతెంచి సముచితప్రకారంబున దివోదాసుం యాశీర్వదించి యతం డనుప సమున్నతకనకాసనంబునఁ గూర్చుండె. ఆవేళ విఘ్నేశ్వరుఁడు రాజహృదయంబునందు నావేశరూపంబున నధివసించె. వినాయకాధిష్ఠితుండై భూపతి వైరాగ్యంబు వహించి కపటబ్రాహ్మణున కిట్లనియె. | 87 |
| ఆ. | బడలుపడితి రాజ్యభారంబు భరియించి | 88 |
| వ. | తపస్సామర్థ్యంబునం బజ్జన్యాగ్న్యనిలాత్మకుండ నైతి. ప్రజ లౌరసు లైనపుత్రులుం బోలెఁ బరిపాలింపంబడిరి. దేవతలం దృణీకరించిన యొక్కయపరాధంబునుం దక్క నాయందు గానవచ్చినయపకారం బొందు లేదు. నాభాగ్యంబున నీవు హితోపదేశంబు సేయ నాచార్యుండునుం బోలె నేగుదెంచితి. ఇంతకాలంబు నారాజ్యంబున నకాలమరణంబును | |
| | జరావ్యాధిదారిద్ర్యంబులు లేవు. ఇప్పు డేమికారణంబుననో యవియును దివ్యాంతరక్షభౌమోత్పాతంబులు పుట్టుచున్నయవి. నాకుం జూడ వేల్పులవేడబంబ కావలయు. మృత్యుంజయుండు త్రిపురవిజయంబును, నారాయణుండు బలిధ్వంసనంబును బురందరుండు వృతాసురవధంబుసు మాయాబలంబున నొనర్చిరి. బలవద్విరోధంబు దుస్తరంబగుట యిప్పు డెఱుంగంబడియె. ఇన్నియు నట్లుండనిము. ఏనును బదివేలేండ్లు రాజ్యంబు సేసితి. జరాభరాక్రాంతుండనై తి. ఇంద్రియంబు లుపరతింబొందుచున్నయవి. ఇంక సకలకర్మనిర్మూలనక్షమం బైనమోక్షం బపేక్షింపవలసియుండు. అమ్మహాపదార్థంబు నా కేయుపాయంబున సిద్ధించు నాయుపాయం బానతి మ్మనిన విని బ్రాహ్మణవేషధారి యగుహృషీకేశుం డమ్మహీవరున కి ట్లనియె. | 89 |
| తే. | కాశికాపట్టణమున లింగప్రతిష్ట | 90 |
| తే. | పుత్రుల బట్టంబు గట్టుము బుద్ధి చెప్పు | 91 |
| వ. | అని బుద్ధి చెప్పి బ్రాహ్మణుం డెక్కడికేనియుం బోయె. దివోదాసుండును నమాత్యుల, మండలేశ్వరుల, నధ్యక్షులం, బురోహితులం, బ్రతిహారుల, ఋత్విజుల, గణకుల, నంతఃపుర | |
| | జనంబుల రావించి కుమారు సమరంజయు నందఱికి నప్పగించి యతనికిం బట్టాభిషేకంబు సేసి కాశికానగరంబునందు దనసర్వశ్రీసమృద్ధియు వెచ్చించి మహాప్రాసాదంబు నిర్మించి యందు శివలింగంబుఁ బ్రతిష్ఠించి కింకిణీజాలమండితం బైనదివ్యవిమానం బెక్కి శరీరంబుతోడన శివలోకంబునకుం జనియె. ఆప్రాసాదంబు సర్వశ్రీసమృద్ధివినియోగనిర్మితంబు గావున భూపాలశ్రీ యనం బ్రసిద్ధి గాంచె. దివోదాసేశ్వరలింగంబు భాగీరథీతీరంబున భజించువారికి భుక్తిముక్తిప్రదాయకం బయి ప్రకాశించె. ఇది దివోదాసవృత్తాంతంబు. ఈయుపాఖ్యానంబు విన్నను బఠించిన లిఖించిన జనుల కాయురారోగ్యైశ్వర్యాభివృద్ధి యగు నని చెప్పి కుమారుండు వెండియు కుంభసంభవున కి ట్లనియె. | 92 |
| చ. | కరివదనుండు నిందిరయుఁ గైటభవైరియుఁ బెక్కుమాయల | 93 |
| సీ. | సంతోషమునఁ జతుష్షష్టిగణంబు | |
| తే. | రఖిలమాయాప్రయోగవైయాత్యగరిమ | 94 |
శివుండు సపరివారుండై కాశి కేతెంచుట
| వ. | అనంతరంబు విదితదివోదాసవృత్తాతుండై యంతకదమసుం డంబికయును మహాకాళవిశాఖనైగమేశులు రుద్రులు ప్రమధులు దేవర్షులును దిక్పాలురుం గొలిచి చనుఁదేరఁ గిన్నరకింపురుషగరుడగంధర్వసిద్ధవిద్యాధరులు జయజయధ్వనులతోడం గైవారంబులు సేయ నందివాహనారూఢుఁడై మందరనగంబుననుండి యానందకాననంబునకు విజయంబు చేసి యవిముక్తమంటపంబునం బేరోలగంబుండి తత్కాలసన్నిహితు లైనయోగినీభానుపద్మభవప్రమథలక్ష్మీనారాయణుల యథాప్రధానంబుగా సంభావించి డుంఠివిఘ్నేశ్వరు గంఠా(గాఢా)లింగనంబు చేసి గండస్థలంబున నఖాంకురవ్యాపారంబునం బుజ్జగించుచు ని ట్లనియె. | 95 |
| సీ. | నీకతంబునఁ గాదె లోకభీకరు లైన | |
| తే. | నాత్మజుఁడ వన్న మిత్రుండ వన్న భటుఁడ | 96 |
ఈశ్వరకృతడుంఠిస్తవము
| వ. | జయజయ విఘ్నేశ్వర! భక్తనిర్విఘ్నకారక! అవిఘ్నకర! సర్వగణాధీశ! సర్వగణాగ్రగణ్య! గణప్రణతపాదాబ్జ! గణనాతీత! సగుణ! నిర్గుణ! సర్వజ్ఞ! సర్వేశ! సర్వభూతవిధాన! సరవమాయాప్రపంచజ్ఞ! సర్వకర్మాగ్రపూజిత! సర్వమంగళ! యమంగళోపశమన! సిద్ధవంద్యపద! సిద్ధనాయక! సర్వసిద్ధినిలయ! స్వబలాధాన! సర్వబలాశ్రయ! సర్వఫలప్రద! బలాకోజ్జ్వలదంతాగ్ర! యనంతమహిమాధార! ధరాధరవిదారణ! దంతాగ్రపోత్థదిఙ్నాగ! నాగవిభూషణ! భువనంబుల కభ్యుదయంబు గావింపుము. | 97 |
| గీ. | ఆవరణరూపమునఁ గాశి యహరహంబు | 98 |
| వ. | అ ట్లద్దేవుం డవధరించుటయు గంగాసంభేదనంబున గర్కరీవినాయకుండు, కాశీక్షేత్రదక్షిణంబున దుర్గావినాయకుండు, భీమచండిసమీపంబున నిరృతిభాగంబున భీమచండివినాయకుండు, పశ్చిమదిగ్భాగంబున దేహళీవినాయకుండు, వాయవ్యదిగ్భాగంబున నుద్దండవినాయకుం, డుత్తరదిగ్భాగంబునం బాశపాణివినాయకుండు, గంగావరణాసంగమంబున | |
| | ఖర్వవినాయకుండు యమతీర్థంబునకుఁ బశ్చిమదిగ్భాగంబున సిద్ధనాయకుండు; వీరు బాహ్యావరణదేవతలు. గంగాపశ్చిమతీరంబున నుత్తరార్కుసమీపంబున లంబోదరవినాయకుం, డాపశ్చిమంబునఁ గూటదండవినాయకుండు, భీమచండునకుం గించిదీశానుగ్భాగంబునఁ గాలకంఠవినాయకుండుఁ, [9]బ్రాగ్దిగ్భాగంబునఁ గూశ్మాండవినాయకుండు, నుద్దండవిఘ్నేశ్వరునకు నాగ్నేయదిగ్భాగంబున డుంఠివినాయకుండు, పాశపాణివిఘ్నేశ్వరునకు దక్షిణంబున వికటదంతవినాయకుండు, సర్వవిఘ్నేశ్వరునకు నిరృతిభాగంబున రాజపుత్రవినాయకుండు, గంగాపశ్చిమతీరంబున రాజపుత్రవినాయకునకు వాయవ్యభాగంబునఁ బ్రణవవినాయకుండు వీరు ద్వితీయావరణదేవతలు. ఉత్తరవాహిని యగువియద్గంగాతీరంబున లంబోదరున కుదగ్భాగంబున వక్రతుండవినాయకుండు, కూటవంతున కుదద్భాగంబున నేకదంతవినాయకుండు, కాలకంఠున కీశానదిగ్భాగంబునఁ గవిసింహద్విపత్రిముఖవినాయకుండు, కూశ్మాండునకుం బూర్వదిగ్భాగంబునం బంచాస్యవినాయకుండు, ముండవిఘ్నేశ్వరున కాగ్నేయదిగ్భాగంబున హేరంబవినాయకుండు, వికటదంతునకు యామ్యంబున నాశావినాయకుండు, రాజపుత్త్రవిఘ్నేశ్వరునకు నిరృతిభాగంబున వరదవినాయకుండు, ప్రణవవిఘ్నేశ్వరునకు పశ్చిమభాగంబునఁ బిశంగిలాతీర్థంబున దేవనదీతటంబున మోదకప్రియవినాయకుండు, వీరు తృతీయావరణదేవతలు. వక్రతుండునకు వాయవ్యభాగంబున గంగాతీరం | |
| | బున నభయవినాయకుం, డేకదంతునకుం గౌబేరదిగ్భాగంబున సింహతుండవినాయకుండు, త్రితుండన కీశానదిగ్భాగంబునఁ గూణితాక్షవినాయకుండు, పంచాస్యునకుం బ్రాగ్దిశాభాగంబున క్షిప్రప్రసాదవినాయకుండు, హేరంబునకు వహ్నిదిగ్భాగంబున జింతామణివినాయకుండు, విఘ్నరాజున కవాగ్భాగంబున దంతహస్తవినాయకుండు, వరదునకు యాతుధావదిగ్భాగంబునం బిచండిలవినాయకుండు, మోదకప్రియునకు దక్షిణంబున చండముండివినాయకుండు; వీరు చతుర్థావరణదేవతలు. అభయప్రదున కుత్తరంబున గంగాతీరంబున స్థూలదంతవినాయకుండు, సింహతుండవినాయకున కుచ(గ్ది)గ్భాగంబునఁ గరిప్రియవినాయకుండు, గూణితాక్షున కీశానదిగ్భాగంబునం జతుర్దంతవినాయకుండు, క్షిప్రప్రసాదునకుం బూర్వదిగ్భాగంబున ద్వితుండవినాయకుండు, చింతామణికి వహ్నిదిగ్భాగంబున జ్యేష్ఠవినాయకుండు, దంతహస్తునకు దక్షిణదిగ్భాగంబున దక్షవినాయకుండు, పిచండిలునకు నాసురదిగ్భాగంబునఁ గాలవినాయకుండు, నుద్దండముండునకు దక్షిణదిగ్భాగంబున నాగవినాయకుండు; వీరు పంచమావరణదేవతలు. వారాణసి కింద్రాగ్నియమనిరృతివరుణవాయుకుబేరేశానదిగ్భాగంబుల మణికర్ణి ప్రత్యేకవినాయక సృష్టివినాయక యక్షవినాయక గజకర్ణవినాయక చిత్రఘంటవినాయక స్థూలజంఘవినాయక మంగళవినాయకులు. యమతీర్థంబున కుత్తరంబున మిత్రవినాయకుండు; వీరు షష్ఠావరణదేవతలు. మోదాదిపంచవినాయకులును, జ్ఞానవినాయకుండును, ద్వాదశవినాయ | |
| | కుండును, అవిముక్తవినాయకుండును వీర లవిముక్తక్షేత్ర సప్తమావరణదేవతలు. ఈ యేఁబదియార్గురువినాయకులుఁ గాశీక్షేత్రంబుం రక్షింతురు. | 99 |
| తే. | ఏఁబదియు నాఱుమూర్తులనెసక మెసఁగి | 100 |
| వ. | ఇట్లు గణేశ్వరపరిపాలితం బైన కాశీపురంబునం బుష్కరంబునందు. | 101 |
| చ. | శుభదివసంబునఁ విమలశోభనలగ్నమునందు మేరుస | 102 |
| తే. | హరియు వినతాసుతుండు దుగ్ధాబ్ధిసుతయు | 103 |
| వ. | తత్ప్రసంగంబునం దీర్థంబులు గలిగె నవి యెయ్యవి యనినఁ బాదోదకతీర్థంబు, క్షీరాబ్ధితీర్ణంబు, గదాతీర్థంబు, లక్ష్మీతీర్థంబు, తార్క్ష్యతీర్థంబు, నారదతీర్థంబు, ప్రహ్లాదతీర్థంబు, అంబరీషతీర్థంబు, దత్తాత్రేయతీర్థంబు, భృగుతీర్థంబు, వామనతీర్థంబు, నరనారాయణతీర్థంబు, విదారణనారసింహతీర్థంబు, గోపీగోవిందతీర్థంబు, శేషతీర్ణంబు, శంఖమాధవతీర్ణంబు, హయగ్రీవతీర్ణంబు. ఇవి వైష్ణవతీర్ణంబులు. | 104 |
| మ. | అలఘుశ్రీనిధిఁ గాశికాపురిఁ బ్రసంగానుప్రసంగంబులం | 105 |
పంచనదతీర్థమాహాత్మ్యము
| వ. | అనిన విని యగస్త్యుండు మహాత్మా! పంచనపతీర్థమాహాత్మ్యం బెఱింగింపవే యనినం గుమారుం డి ట్లనియె. | 106 |
| సీ. | వేదశిరుండు నా విప్రర్షి భృగువంశ | |
| తే. | వెఱవకు మని పల్కి తపసి యవ్వీర్యరసము | 107 |
| తే. | బాల యెనిమిదియేండ్లప్రాయం బగుదు | 108 |
| వ. | అనుటయు నమ్మునీంద్రుండు తపోబలంబునం గాని యట్టిపతి సిద్ధింపఁడు. కాశీక్షేత్రంబునఁ దపంబు సేయుము. బాల్యంబునం దపంబుఁ జేయు నీకు ధనము సిద్ధించెఁ గావున ధూతపాప యనునామంబు వహింపుమనిన, మహాప్రసాదం బని యానందకానకంబునందు ఘోరం బైనతపం బాచరించిన. | 109 |
| తే. | బ్రహ్మ ప్రత్యక్ష మై వచ్చి పద్మనయన! | 110 |
| వ. | అనినం గమలాసనుండు. | 111 |
| తే. | ధరణిలో మూడుకో ట్లనర్థంబు లెక్క | 112 |
| వ. | అని విధాత యంతర్హితుం డయ్యె. నంత నొక్కనాఁడు ధర్ముండు త న్నభిలషించి పైఁబడం దలంచిన నాధూతపాప చేయీక తలంగిన. | 113 |
| తే. | జముఁడు శపియించె దానిఁ బ్రస్తరము గాఁగఁ | 114 |
| వ. | చంద్రకాంతశిలారూపంబుఁ గైకొని చంద్రోదయంబున స్రవియించుచు ధూతపాప పుణ్యనది యయ్యె. ధర్ముండును ధర్మనదం బనుపేరఁ బుణ్యనదం బయ్యె. వేదశిరుండును నదీ | |
| | స్వరూప యైనకూఁతురు ధూతపాప నదస్వరూపుఁ డైనధర్మునకు వివాహంబు సేసె. గభస్తిమాలి గభస్తీశ్వరుసన్నిధి (మంగళా)గౌరీదేవి నుద్దేశించి మయూఖాదిత్యతీర్థంబున నుగ్రతపం బాచరించిన నతనికిరణంబులవలనం బ్రస్వేదం బుద్భవించి కిరణావతి యనం బాఱె. ధర్మనదంబును ధూతపాప నదియుం గిరణాతరంగిణియు గంగాయమునలుఁ గూడ నైదునదులు పంచనదం బనుపేర పుణ్యతీర్థంబై త్రైలోక్యప్రసిద్ధి గైకొనియె. ఇది పంచనదతీర్ధంబు. ఈతీర్థంబున నాప్లుతుండైనమానవుండు పాంచభౌతికంబైన శరీరంబుఁ బావనంబు సేసి పంచమహాపాతకంబులం బాయు. దివోదాసు నుచ్చాటనంబు సేసి కైటభారాతి పంచనదంబునందు విశ్రమించి యగ్నిబిందుం డను మహామునీంద్రుం డొనర్చు నానావిధస్తోత్రంబులకుఁ బరితుష్టి బొంది యిష్టవరంబు గృప సేసి వెండియు. | 115 |
బిందుమాధవసంభవము
| తే. | అగ్నిబిందునిపేరు నిజాహ్వయంబుఁ | 116 |
| వ. | బిందుతీర్థంబునం దుండి యగ్నిబిందునకు గోవిందుం డానందకాననంబునందుఁ దీర్థమాహాత్మ్యకథనప్రసంగంబున దానధర్మవ్రతంబు లనేకంబు లుపదేశించి కరుణావశంవదుం డై యతనిం గనుంగొని యింక నేమి యడిగెద వడుగు మనుటయు. | 117 |
| తే. | అధికసద్భక్తిసంపద నగ్నిబిందుఁ | 118 |
| వ. | మఱియు భవిష్యద్రూపంబు లెన్ని? యానతిమ్మనిన మధుసూదనుం డతని కిట్లనియె. | 119 |
వైష్ణవతీర్థమాహాత్మ్యము
| సీ. | పాదోదకం బనుప్రథమతీర్థంబున | |
| తే. | గ్రమముతోడ నే నాల్గుతీర్థములయందు | 120 |
| క. | ప్రహ్లాదకేశవుని లను | 121 |
| తే. | అంబరీషతీర్థంబున నధివసింతుఁ | 122 |
| వ. | దత్తాత్రేయ భృగు వామన నరనారాయణ విదారణ నరసింహ గోపీగోవింద లక్ష్మీనృసింహ శేషమాధవ శంఖమాధవ హయగ్రీవ కేశవ భీష్మకేశవ నిర్వాణకేశవ త్రిభువనకేశవ జ్ఞానమాధవ శ్వేతమాధవ ప్రయాగమాధవు లనుదివ్యమూర్తులు ధరియించి బహుప్రదేశంబుల నుండుదు. ఈతీర్థంబులు మదీయనామవ్యప్రదేశంబులం బ్రసిద్ధంబు లై యుండు. ఇవి మదీయ తీర్థంబులు. | 123 |
| చ. | అనఘ! రహస్య మొక్కటి ప్రయత్నమున న్వినుపింతు నీకు స | 124 |
మణికర్ణికాప్రభాసవర్ణనము
| రగడ. | శ్రీమత్కాశీఫుటభేదన ల | |
| | పంచమహాపాతకతిమిరౌఘవి | |
| | గాశితీర్థము లెన్ని యన్నియును | |
| | యుదయవేళ నెవ్వఁడు మణికర్ణిక | |
| | నుపమకర్ణిక నాణ్యతిలాహుతి | |
| | బహుకల్పాంతంబులు సరిగడచిన | |
| | శ్రీమణికర్ణిక యణిమాది మహా | 125 |
| వ. | మణికర్ణికాతీర్థంబునక వాగ్భాగంబునం బాశుపతతీర్థం; బందు బశుపతీశ్వరుండు లింగరూపధరుండై భవపాశమోక్షంబు సేయు. పాశుపతంబునకుఁ బురోభాగంబున రుద్రావాసతీర్థం బాతీర్థంబునకు రుద్రేశ్వరు డధిదేవత. రుద్రావాసతీర్థంబునకు యామ్యదిగ్భాగంబున విశ్వతీర్థం, బందు తారకేశ్వరుండు విశ్వాభిధాన యగుగౌరితోఁ గూడి విశ్వపూజ్యుండై యుండు. విశ్వతీర్థంబునకు సంగడి మోక్షతీర్థంబు. మోక్షేశ్వరునకు సమీపంబున నవిముక్తేశ్వరంబు. అందులకు సమీపంబునఁ దారకతీర్థంబు గలదు. అందుఁ దారకేశ్వరుండు సంసారతారకుం డధివసించు. తారకతీర్థంబునకు సమీపంబున స్కందతీర్థంబు. స్కందతీర్థంబునకు నవ్వల డుంఠితీర్థంబు. డుంఠితీర్థంబునకు సమీపంబున భవానీశంకరతీర్ణంబు. | 126 |
| సీ. | మణికర్ణికాతీర్థమధ్యంబునకు సాగి | |
| | బాహులేయక్షేత్రపదము నుల్లంఘించి | |
| గీ. | భవతి భిక్షాం ప్రదేహి! యన్పలుకు వలికి | 127 |
| మ. | నియమం బొప్పఁగఁ గాశికాపురి భవానీశంకరుల్ విష్టప | 128 |
| గీ. | గృహము వారాణసీసీమ గృహిణ గౌరి | 129 |
| వ. | భవానీతీర్థంబునకు సమీపంబున జ్ఞానతీర్థంబు. జ్ఞానవాపీసమీపంబున జ్ఞానేశ్వరు సేవించి నరుండు జ్ఞానవంతుండగు. జ్ఞానతీర్థసమీపంబున శైలతీర్థంబు. శైలతీర్థసమీపంబున నందితీర్థంబు. నందితీర్థంబున కవాగ్భాగంబున విష్ణుతీర్థంబు. అం దేను సన్నిహితుండ నై యుండుదు. ఆ తీర్థంబున కవాగ్భాగంబునఁ బితామహతీర్థంబు. పితామహాతీర్థసమీపంబున నాభితీర్థంబు. నాభితీర్థసమీపంబున బ్రహ్మ(నాల)తీర్థంబు. స్వర్గద్వారసన్నిధి భాగీరథీతీర్థంబు. తద్దక్షిణంబున ఖురకర్తరీతీర్థంబు. ఆతీర్థదక్షిణంబున మార్కండేయతీర్థంబు. | |
| | మార్కండేయతీర్థసమీపంబున వసిష్ఠతీర్థంబు. తత్ తీర్థసమీపంబున నరుంధతీతీర్థంబు. వసిష్ఠతీర్థంబునకు యామ్యదిగ్భాగంబున నర్మదాతీర్థంబు. తత్సమీపంబునఁ ద్రిసంధ్యతీర్థంబు. తత్సమీపంబున యోగినీతీర్థంబు. తత్సమీపంబున నగస్త్యతీర్థంబు. తత్సమీపంబున గంగాకేశవతీర్థంబు. తత్సమిపంబున వైకుంఠమాధవతీర్థంబు. తత్సమీపంబున వీరమాధవతీర్థంబు. తత్సమీపంబునం గోలాహలనరసింహతీర్థంబు. తత్సమీపంబునఁ గాలమాధవతీర్థంబు. తత్సమీపంబున నిర్వాణమాధవతీర్థంబు. తత్సమీపంబున మహాబలనరసింహతీర్థంబు. తత్సమీపంబున జ్వాలామాలి నరసింహతీర్థంబు. తత్సమీపంబున మహాభయనరసింహతీర్థంబు. తత్సమీపంబున నత్యుగ్రనరసింహతీర్థంబు. తత్సమీపంబున వికటనరసింహతీర్థంబు. తత్సమీపంబున ననంతవామనతీర్థంబు. తత్సమీపంబున దధివామనతీర్థంబు. తత్సమీపంబునఁ దామ్రవారాహతీర్థంబు. | 130 |
| సీ. | వారాకరంబులో వటపత్రశయను | |
| గీ. | పరశురాములు ముప్పండ్రు భానుకులులు | 131 |
| గీ. | శంఖచక్రగదాఖడ్గసంయుతుండు | 132 |
| గీ. | శంఖకౌమోదకీచక్రజలజపాణి | 133 |
| గీ. | పాంచజన్యంబు గదయును బంకజంబు | 134 |
| గీ. | శంఖచక్రగదాపద్మసహితు నన్ను | 135 |
| గీ. | శంఖకౌమోదకీపద్మచక్రధరుని | 136 |
| గీ. | శంఖపద్మగదాచక్రసహితుఁడైన | 137 |
| వ. | శంఖచక్రగదాపద్మంబుల హృషీకేశుండును, శంఖచక్రపద్మగదల నృసింహుండును, శంఖగదాపద్మరథాంగంబుల నచ్యుతుండును, శంఖారిగదాపద్మంబుల వాసుదేవుండును, శంఖపద్మగదాచక్రంబుల నారాయణుండును, శంఖపద్మచక్రగదలం బద్మనాభుండును, శంఖగదారికమలంబుల నుపేంద్రుండును, శంఖచక్రపద్మగదల హరియును, శంఖపద్మగదాచక్రంబులఁ గృష్ణుండును బ్రకాశింతురు. ఇవి మదీయదివ్యమూర్తిభేదంబు లని యానతిచ్చి కార్యాంతరవ్యాసంగంబున మాధవదేవుం డంతర్ధానంబు సేసె. అగ్నిబిందుండును జరితార్థుఁడై [11]బిందుమాధవదేవునియందు నేకీభవించె. ఇది బిందుమాధవాగ్నిబిందుసంవాదం బనునితిహాసంబు. దీని వినినను బఠించినను వ్రాసినను మానవులకు భోగమోక్షములు సిద్ధించు ననినం గుమారున కభివాదనంబు సేసి కుంభసంభవుండు వెండియు ని ట్లనియె. | 138 |
వృషభధ్వజావిర్భావము
| సీ. | పార్వతీనందన! పాంచజన్యధరుండు | |
| | నుఱక దివోదాసు నుచ్చాటనము చేసి | |
| తే. | వచ్చి పేరోలగం బుండి వరుసతోడ | 139 |
| వ. | సామాన్యంబున సంక్షేపరూపంబుగా వినుటం జేసి దద్వృత్తాంతశ్రవణంబునందు నాకుం దృప్తి చాలకున్నయది. సవిశేషంబుగా విస్తరించి యానతిమ్ము. కాశీమాహాత్మ్యంబునకుం దక్కినవృత్తాంతంబు లానుషంగికంబులు. ఈ వృత్తాంతం బాధికారికంబు గదా యనుటయు, నత్యంతసంతుష్టాంతరంగుఁడై గాంగేయుండు కుంభసంభవున కిట్లనియె. | 140 |
| ఉ. | కైటభదైత్యవైరి యధికం బగునేర్పున మన్నుఱేని కు | 141 |
| వ. | అనుచు సంతోషసందేశపద్ధతి లిఖించి గరుత్మంతునిచేతి కిచ్చి పంచిన నతిత్వరితగతి లవణేక్షుసురాసముద్రంబులు దాటి కుశద్వీపంబు డాసి. | 142 |
| శా. | తద్ధ్యానాస్పదమానమానసుని మంథక్ష్మాధరాధిత్యకా | |
| | సిద్ధిత్వంబును దీర్ఘపక్షయుగవిక్షేపప్రభేదంబుచే | 143 |
| వ. | డాసి యంతంత సాష్టాంగదండప్రణామంబు లాచరించుచుఁ చేరవచ్చి నందికేశ్వరునిచేతికి సందేశపత్రికయిచ్చి తత్సమీపంబున బద్ధాంజలియై యుండె. విదితదివోదాసవృత్తాంతుండై మృత్యుంజయుండు కాశీపట్టణంబునకుం బయనం బగుటయు. | 144 |
| ఉ. | ఎత్తిరి టెక్కియంబులును నెల్లులు నంబరవీధి దీటుకో | 145 |
| వ. | అప్పుడు నందికేశ్వరుండు. | 146 |
| సీ. | ఏనుఁగు లెనిమిది వృషభంబు లెనిమిది | |
| తే. | ద్వారసంరక్షకులు దీవ్రధామవిధులు | 147 |
| వ. | విశ్వేశ్వరుండును గైసేసి భవానీసహితుండై యద్దివ్యస్యంచనం బెక్కి, ముప్పదిమూఁడుకోట్లదేవతలును, గోట్యయుతద్వయప్రమథగణంబులును, నవకోటిదుర్గలును, కోటిభైరవులును, గోటికుమారు, లేఁడుకోట్ల వినాయకులును, షడశీతిసహస్రమునులు, నందఱగృహమేధులును, మూఁడుకోట్లు పాతాళతలభుజంగంబులును, రెండుకోట్లు దైత్యదానవులు, నష్టాయుతగంధర్వులును, గోట్యర్ధలక్షరాక్షసులును, బదివేవురు విద్యాధరులును, నఱువది వేలప్సరసలు, నెనిమిదిలక్షలు గోమాతలును, షణ్ణపత్యయుతసుపర్వులును, సప్తసాగరంబులును, నెనిమిదివేలు గిన్నరులును, మున్నూఱు వైవస్వతులును గొలిచి వాయువేగంబున ముహూర్తమాత్రంబున నభోమార్గంబున జని కాశిం బ్రవేశించె. అప్పుడు గోమాతలు దుగ్ధవర్షంబులు కురిసిరి. జైగిషవ్యుం డనుమహామునీశ్వరుండు వేదార్థసారంబు లగు కైవారంబులఁ బరమేశ్వరుం బ్రస్తుతించె. అప్పరమేశ్వరుండు జ్యేష్ఠమాసంబున శుక్లపక్షంబునఁ జతుర్దశినాఁడు ప్రవేశించె. అది కారణంబుగా జ్యేష్ఠస్థానంబనుతీర్థంబును, జైగిషవ్యస్తోత్రంబు కారణంబుగా జైగిషవ్యతీర్థంబును, గోమాతృదుగ్ధవర్షంబు కారణంబుగా క్షీరోదతీర్థంబునుం గలిగె. ఇట్లు కాశీపట్టణంబు ప్రవేశించి. | 148 |
| తే. | బ్రహ్మవిష్ణువిహితపట్టాభిషిక్తుఁ డై | 149 |
| వ. | అందు. | 150 |
| సీ. | సంస్తుతించిరి బహ్వృచప్రపంచంబుల | |
| తే. | గాశికాతీర్థవాసులఁ గర్మవరులఁ | 151 |
| తే. | సేమమే విప్రులార! యనామయంబె? | 152 |
| వ. | అనిన విని మందాకినీతీర్థంబు హయతీర్థంబు మత్స్యోదరితీర్థంబు కపాలమోక్షతీర్థంబు నాదిగాఁ గల తీర్థంబులనుండి యేతెంచినబ్రాహ్మణోత్తములు మృత్యుంజయునకు నమస్కరించి యిట్లని విన్నవించిరి. | 153 |
| తే. | అసియు వరణయుఁ గూడినయంతనుండి | 154 |
| తే. | పదియు నెనుబదివేలును బంచశతియు | 155 |
| వ. | అని యనంతరంబ యాశీర్వదించి యార్ద్రాక్షత(౦బు)లు సల్లి మంగళసూక్తంబుల సంస్తుతించి బ్రాహ్మణులు ప్రబద్ధకరసంపుటులై దేవా! భవదీయకటాక్షవీక్షానిక్షేపసంభూతప్రభూతానుకంపాసంపత్తి గలుగ మాకు సేమం బనామయంబు గుశలం బేమి బ్రాఁతి? అదియునుంగాక. | 156 |
| క. | వృషగమన! భవాశీవిష | 157 |
| వ. | అనిన విని పినాకి దానునుం గాశీనామాక్షరద్వయంబు గర్ణామృతంబనియును గాశీక్షేత్రధూళిత్రసరేణువులు సర్వాంగరక్ష లనియు గమనాసనస్వప్నజాగరణంబులం గాశీనామస్మరణంబు పాపంబులఁ బాపఁజాలు ననియును బ్రహ్మాండగోళంబున గలతీర్ధజాలంబు లెల్లను గాశీక్షేత్రంబునఁ బంచక్రోశంబున వసియించి యుండు నవియును గాశి నిర్వాణమాణిక్యఖని యనియును గాశిమోక్షలక్ష్మీనివాసకుశేశయం బనియును గాశి సంసారబీజాంకురమరుభూమి యనియునుం గొనియాడి తాను నమ్మహీసురులుఁ గొంతతడ వభీష్టగోష్టీవినోదంబులం బ్రొద్దుపుచ్చి వారు చూడంజూడ నంతర్హితుం | |
| | డై దివ్యవభనాభ్యంతరస్థం బైనజ్యోతిర్లింగంబునం [12]దంతరవించె. నంత బ్రాహ్మణులు నిజనివాసంబులకుం జనిరి. ఇది వృషధ్వజావిర్భావం బను నుపాఖ్యానంబు భోగమోక్షప్రదాయకంబు. | 158 |
| ఉ. | పంచసహస్రలింగములు భాసురమూర్తులు జ్యేష్ఠనాథతీ | 159 |
| వ. | అని యెయ్యవి యనిన నాదిత్యలింగంబు పరాశరేశ్వరలింగంబు మాండవ్యేశ్వరలింగంబు మంకణేశ్వరలింగంబు జానుకేశ్వరలింగంబు సుమంతేశ్వరలింగంబు భారద్వాజేశ్వరలింగంబు వాజపేయేశ్వరలింగం బగ్నివర్ణేశ్వరలింగంబు ధ్రువేశ్వరలింగంబు వత్సేశ్వరలింగంబు కుక్కుటేశ్వరలింగంబు పర్ణాదేశ్వరలింగంబు సక్తుప్రస్థేశ్వరలింగంబు మాండూకేశ్వరలింగంబు బాభ్రవేయేశ్వరలింగంబు చ్యవనేశ్వరలింగంబు కలిందమేశ్వరలింగం బక్రోధనేశ్వరలింగంబు కంకేశ్వరలింగంబు కుంతలేశ్వరలింగంబు కఠేశ్వరలింగంబు తుంబురునారదేశ్వరలింగంబు మతంగేశ్వరలింగంబు మాగధేశ్వరలింగంబు జతుకర్ణేశ్వరలింగంబు జంబుకేశ్వరలింగంబు జారుధీశ్వర జలేశ్వర కాళేశ్వర గాలవేశ్వర మహాలింగంబు లాదిగాఁ గల మహాలింగంబులు వెండియు. | 160 |
కందుకేశ్వర వ్యాఘ్రేశ్వరసంభవము
| సీ. | ఒక్కనాఁడు భవాని యుబుసుపోవక పైఁడి | |
| | జలపోసనముకసీసంపుఁబట్టు | |
| తే. | బర్వతాత్మజ యక్కూటపారిషదులఁ | 161 |
| వ. | ఇది కందుకేశ్వరమాహాత్మ్యంబును తత్ సంభవంబును. | 162 |
| సీ. | దండఖాతాఖ్యతీర్థమునందు దుందుభి | |
| తే. | నతఁడు పూజించువృషభాంకుఁ డది యెఱింగి | 163 |
| వ. | ఇది వ్యాఘ్రేశ్వరు సంభవప్రకారంబు. వెండియు జ్యేష్ఠేశ్వరు సమీపంబునఁ గుక్కుటేశ్వర పితామహేశ్వర గదాధరేశ్వర వాసుకీశ్వర కపాలభైరవ మహాతుండ సాగరేశ్వర వృషభేశ్వర, గంధరేశ్వర దుందుమారేశ్వర కర్కోటకేశ్వర సుప్రతీకేశ్వర తుండకేశ్వర ముండకేశ్వర దివ్యలింగంబులు భజించువారికి భోగమోక్షప్రదాయకంబులు. | 164 |
శైలేశ్వర రత్నేశ్వర ప్రాదుర్భావము
| సీ. | ఒకనాఁడు మేనక యుర్వీధరేంద్రుని | |
| తే. | ననిన బహుసంపదలతోడ నరిగి యతఁడు | 165 |
| వ. | శైలాధిపప్రతిష్ఠితం బైనయాలింగంబు శైలేశ్వరలింగంబు. | 166 |
| ఉ. | అంబికకంచుఁ దెచ్చినమహామణిసంఘము ప్రోఁగు పోసి య | 167 |
| తే. | చిత్తగింపు మనాది సంసిద్ధ మైన | 168 |
| సీ. | కాశికానగరంబు వేశవాటికలోనఁ | |
| తే. | నాడి మెప్పించు నెట్టి చోద్యంబొ, తరుణి | 169 |
| వ. | ఇట్లు పరమేశ్వరు నారాధించి యనంతరంబ యక్కాంత యొక్కనాఁడు కార్యాంతరవ్యాసంగంబున నన్యదేశంబునకుం బోయి విధివశంబునఁ గాలధర్మంబు నొందె. ప్రాగ్భవీయంబైన యీశ్వరారాధనసుకృతంబునం జేసి గంధమాదనంబున వసుభూతి యనుగంధర్వరాజునకుం బ్రభవించి రత్నావతి యనుపేర రూపలావణ్యవిభ్రమవిలాసంబులకు నావాసం బై పూర్వజన్మవాసనావశంబునఁ గాశికానగరం | |
| | బున రత్నేశ్వరుం బ్రతిదినంబునుం గొలిచి నిజావాసంబునకుం బోవుచుండు. | 170 |
| తే. | ఇద్ధకరుణాన్వితుండు రత్నేశ్వరుండు | 171 |
| తే. | చందశూకంబుకలలోనఁ దరుణిఁ గూర్చుఁ | 172 |
| క. | లీలాకైవల్యవినో | 173 |
| తే. | రత్నలింగేశుమందిరప్రాంతభూమి | 174 |
కృత్తివాసస్తీర్థమాహాత్మ్యము
| వ. | ఇంకఁ గృత్తివాసస్తీర్థమాహాత్మ్యంబు వినుము. ఒక్కనాఁడు కాశీప్రవేశవిష్కంభంబున గంభీరకంఠగర్జితఘోషంబునఁ జదలం జాతకవ్రాతంబులను భువి శిఖండిమండలంబును నొండొండ యుల్లసిల్లం జేయుచు సముల్లసత్కదంబకుసుమకేసరవాసనాసంపాది మధుసుధాసారసౌరభం(భ్యం)బున దశ | |
| | దిశాభోగంబులు బుగులుకొన మూర్ధోద్ధూననంబున బ్రహ్మాండభాండంబు దశనకులిశకోటి నుత్పాటించుభంగి నంగీకరించుచు, సముద్దండశుండాకాండగండూషితోజ్ఝితం బగువిబుధనిర్ఝరిణీపాథఃపూరంబునఁ బయోధరవిధిచక్రంబు నీర్కొలుపుచుఁ, జరణఘట్టనంబునం బుడమిం గదిసిల్లినం గపటకిటిజఠరకమఠభుజగపరివృఢులు గూనిగిలం బడఁ గఠోరఫూ(ధూ)త్కారపవనవారాభిఘాతంబున జీమూతవ్రాతంబు చెదరి పఱవఁ గర్ణతాళదుందుభిధ్వానంబున ధరణికుధరగుహాక్రోడంబులం బ్రతిధ్వనులు పుట్టింప నుచ్చకుంభక్రూరాట్టాలకం బగుట గర్వంబునకు నివాసదుర్గంబును, శీకరాసారశిశిరం బగుటఁ గ్రోధంబునకు విహారధారాగృహంబును దానప్రవాహంబులకుఁ బ్రావృటాలంబును, దర్పాంధకారంబునకుఁ గాళరాత్రిసమయంబును నై [13]యానందకాననంబున నవష్టంభసంరంభంవిజృంభణంబున. | 175 |
| స్రగ్ధర. | చిందెం జెండాడె మట్టెం జిరిమె విఱిచెఁ గ్రొచ్చెన్ విఘట్టించె దంచెన్ | 176 |
| వ. | మఱియు. | 177 |
| సీ. | భారభూతేశ్వరప్రాకారగోపుర | |
| తే. | బాఱఁబాఱఁగ వేటాడుఁ బ్రమథకోటి | 178 |
| క. | గజదైత్యుఁ డివ్విధంబున | 179 |
| ఉ. | క్రొవ్వునఁ గన్నుఁగాన కిటు కుంజరదైత్యుఁడు విక్రమోద్ధతిం | 180 |
| తే. | ఆ త్రిశూలాయుధంబు తీవ్రాంశుకోటి | 181 |
| వ. | అప్పుడు నిర్మలాంతరంగుండై యారాక్షసేంద్రుండు విరూపాక్షు ననేకప్రకారంబులం బ్రస్తుతించినం బ్రసన్నుండై యావిశ్వేశ్వరుండు గజాసురా! వరంబు వేడుమనిన నా దైత్యుండు మృత్యుంజయున కి ట్లనియె. | 182 |
| ఉ. | పుట్టినవారికి న్నియతము ల్మరణంబులు విశ్వనాథ! నా | 183 |
| తే. | అమరవంద్య! త్రిశూలాయుధమునఁ జీరి | 184 |
| ఉ. | అంధకవైరి! నాపయి దయాగుణసంపద గల్లె నేని సీ | 185 |
| వ. | అనిన సింధురాసురు కోరినవరం బిచ్చి యంధకవైరి కృత్తివాసుం డయ్యె. అది కారణంబుగా నత్తీర్థంబు గృత్తివాసతీర్థం బన విషమభవభయకలుషవిష (నిషేక) భంగజాంగలికం బైన గగనగంగాతీరంబునం బరమఖ్యాతి వహించె. ననంతరతీర్ణంబు లాకర్ణింపుము. | 186 |
కలహంసతీర్థాదిమాహాత్మ్యము
| మ. | కలశీసంభవ! యద్భుతంబొకటి యాకాశంబునన్ రెండు కా | |
| | గలహం బాడి కొలంకులోనఁ బడి లోకంబెల్ల వీక్షింపఁగాఁ | 187 |
| వ. | అది కలహంసతీర్థంబు. | 188 |
| తే. | హంసతీర్థంబు డగ్గరి యన్నిదిశలఁ | 189 |
| వ. | లోమశేశ్వరలింగంబు మాలతీశ్వరలింగంబు నుత్తరలింగంబు జనకేశ్వరలింగం బసితాంగభైరవతీర్థంబు శుష్కోదరీతీర్థం బగ్నిజిహ్వమణికుండ మహాబలలింగ శశిభూషణలింగ మహాకాళ యోగదేవేశ్వర మహానాదతీర్థంబులును విమలేశ్వరలింగంబు మహాదేవలింగంబు పితామహేశ్వరలింగంబు రుద్రస్థలీతీర్థంబు చండీశ్వర నీలకంఠేశ్వర విజయేశ్వర శ్రీకంఠేశ్వర కపర్దీశ్వర యక్షేశ్వర జయంతేశ్వర త్రిపురాంతక కుక్కుటేశ్వర త్ర్యంబక హరిశ్చంద్రేశ్వర చతుర్వేదేశ్వర సహస్రాక్షేశ్వ రేశానేశ్వర సంహారభైరవస్థానోగ్రభవేశ్వర డుంఠీశ్వర భద్రకర్ణేశ్వర కాలకలశేశ్వర కామేశ్వరలింగంబులును గపాలలోచనతీర్థంబును దీప్తేశ్వ రామరేశ్వర స్వయంభూమహాలక్ష్మీశ్వర ధరణీవరాహేశ్వరలింగంబులును గణపతిక్షేత్రంబును మత్స్యోదరీతీర్థంబును భూర్భువస్స్వర్లింగంబును హాటకేశ్వర కిరాతేశ్వర భారభూతేశ్వర నాకులేశ్వర నైరృతేశ్వర జలప్రియ జ్యేష్ఠేశ్వర దేవేశ్వరోంకారేశ్వర ప్రాసాదపర్వతలింగంబు లివి యష్టషష్ఠ్యాయతనంబులు. | 190 |
| సీ. | శ్రీవిశాలాక్షిచే శిశిరభానుకిరీటు | |
| తే. | జిత్రకంఠికచే నీలచికురచేత | 191 |
| తే. | గుజ్జుమోకమావి కుబ్జామహాదేవి | 192 |
| సీ. | ఐరావణము నెక్కి యశని చే ధరియించి | |
| తే. | విహగపతి నెక్కి వైష్ణవి ప్రహరి దిరుగుఁ | 193 |
| తే. | చిత్రఘంటామహాదేవి శివపురంధ్రి | 194 |
| శా. | ఝంకించుం గరతర్జనీముఖమునన్ జాలేశ్వరీదేవి కా | 195 |
| గీ. | భద్రనాగమహాతీర్థపరిసరమున | 196 |
| క. | సిద్ధివినాయకు గెడ వర | 197 |
| క. | విధిశక్తిఁ గాశికాపుర | 198 |
| గీ. | అధికభక్తితోడ నమరేశ్వరీదేవి | 199 |
| వ. | వెండియుఁ ద్రిలోకసుందరి యనుకందర్పదమసుశక్తి యవిముక్తక్షేత్రంబునకుఁ గస్తూరికాతమాలపత్రంబు. శ్రీకంఠసన్నిధియందు మహాలక్ష్మి భజించువారలకు భోగమోక్షలక్ష్ముల నొసంగు. లక్ష్మీపీఠం బనుమహాస్థానంబు సాధకాభీష్టదంబు. కమలాపీఠంబున కుత్తరంబున హయకంఠి యనుదేవి కఠినతరకుఠారధారాఘట్టనంబున విఘ్నద్రుమషండంబు ఖండించు. పాశపాణి దక్షిణంబునఁ గౌర్మికర్మంబులు ఖండించు. వాయవ్యభాగంబున శిఖచండి శిఖండినీరూపధారిణి యై జాము జామునఁ గేకాధ్వనులు సేయు. భీముచండి యుత్తరద్వారంబు రక్షించుచుండు. | 200 |
| గీ. | కాశీభీమేశ్వరునిచక్కఁ గట్టెదురనఁ | 201 |
| గీ. | ఛాగవక్త్రేశ్వరీదేవి శంభుశక్తి | 202 |
| గీ. | తాటిపొడవున నవిముక్తధామసీమఁ | |
| | విఘ్నముల నెల్ల జురుకొట్టు వెదకి వెదకి | 203 |
| క. | వికటానన యనుదేవత | 204 |
| క. | ఉద్దాలకతీర్థంబున | 205 |
| గీ. | అందు వసియించు యమదంష్ట్ర యనెడు దేవి | 206 |
| గీ. | తారకేశ్వర మనెడుతీర్థంబునందుఁ | 207 |
| సీ. | ఆతారకేశ్వరం బనుతీర్థ మేలెడు | |
| | తారకానక్షత్రదశనమండలము వి | |
| గీ. | నైనవదనంబుఁ దెఱచి బ్రహ్మాండపిండ | 208 |
| సీ. | జంగాళముగ వ్యాఘ్రచర్మాంబరముఁ గట్టి | |
| గీ. | వాసి గల్గి మహాప్రేతవనమునందు | 209 |
| శా. | హాలాపాన మొనర్చి యిద్దఱును నన్యోన్యంబు మత్తిల్లి కం | 210 |
| భుజంగప్రయాతము. | హయగ్రీవతీర్థంబునం దభ్రగంగా | |
| | పయోవేణి నిర్ధూతపాదారవింద | 211 |
| వ. | మహారుండకుం బశ్చిమభాగంబున స్వప్నేశ్వరి. ఆస్వప్నేశ్వరి భజించువారలకు భూతభవిష్య[14]చ్ఛుభాశుభార్థంబులు గలలోనం దెలుపుచు నవమ్యష్టమీచతుర్దశీదివసంబులం బూజఁగొను. ఆస్వప్నేశ్వరికి వరుణదిగ్భాగంబున దుర్గాదేవి. ఆ దుర్గ కాశీక్షేత్రంబున దక్షిణద్వారదేశంబు రక్షించుచుండు ననినం గుంభసంభవుండు శంభుసంభవున కి ట్లనియె. | 212 |
| గీ. | తుహినగిరి రాజకన్యక దుర్గ యయిన | 213 |
దుర్గామాహాత్మ్యము
| వ. | దుర్గుం డనుపేర నొక్కరాక్షసుండు రురునికొడుకు తపోబలంబున నవధ్యుఁ డై భూర్భువస్స్వర్భువనంబులు బాధింపం దొడంగిన దేవతలు మహేశ్వరు నభయంబు వేడిన నట్లగా నొసంగి శివుండును రాక్షసునిం భంజింప దాక్షాయణి నియోగించిన. | 214 |
| గీ. | గౌరి వింధ్యాద్రి కేతెంచి కాళరాత్రి | 215 |
| వ. | కాళరాత్రియు రుద్రాణియాజ్ఞ శిరంబునఁ దాల్చి యద్దైత్యుసన్నిధి కరిగి యతని కి ట్లనియె. | 216 |
| గీ. | రాయబారంబు వచ్చితి రాక్షసేంద్ర! | 217 |
| వ. | వేదోక్తంబు లైనసర్వక్రియాకలాపంబులుం బ్రతిష్ఠింపం బాలుపడునది యమ్మహాదేవియాజ్ఞం జేసి పెద్దకాలంబు బ్రతుకుము. అట్లు కాదేని బంటవై యకుంఠితోత్సాహంబున నక్కంఠీరవగమన(మధ్య)తోడ యుద్ధము గావింపుము. | 218 |
| తే. | హితము చెప్పితి విన నిచ్చయేని లెస్స | 219 |
| వ. | అని గర్వించి పలికినకాళరాత్రిం జూచి కనలి యారాత్రించరేశ్వరుండు. | 220 |
| సీ. | అట్టహాసము చేసి యౌరా! ప్రతాపోక్తు | |
| తే. | వంటయిలు సొచ్చెఁ గుందేలు వనజనయన! | 221 |
| వ. | అని యంతఃపురచరుల ‘దీని నభ్యంతరంబునకుం గొనిపొం’డని పలికినం గళవళింపక కాళరాత్రి రాత్రించరేశ్వరున కి ట్లనియె. | 222 |
| ఉ. | నీతివిదుండ వీవు రజనీచరవంశవరేణ్య! యర్హ మే | 223 |
| సీ. | నయపరాక్రమము లెన్నడు ప్రయోగింప రే | |
| తే. | వేఁటకానికి మృగము లేవెంట వచ్చుఁ | 224 |
| తే. | కాంతఁ గందువఁ బెట్టి నీకడకు మేలు | 225 |
| శా. | నీయాజ్ఞన్ గడుగాసి వెట్టెదరు నన్ బెక్కండ్రు నంతఃపుర | 226 |
| వ. | అని కాళరాత్రి సకరుణంబుగాఁ బలుకం గ్రోధాంధుం డై యవ్విబుధవిరోధి వినియు విననియట్ల యూరకుండె. పొదపొద మని సౌవిదల్లులు హస్తపంకజంబులు పట్టి తివిచిన నప్పంకజాక్షి కరకంకణఝణఝణత్కారంబుగాఁ గెంగేలు గుదిలిచి తివిచికొని వికటకుటిలభ్రుకుటీనటనభీషణఫాలఫలకయై కలకలం గటికినగవు నగి కన్నుల నిప్పు లురుల హుంకారంబు సేసినం గల్పాంతకాలవికరాళకాలవ్యాళఘనాఘనఘటాకోరదీర్ఘనిర్ఘాతచ్ఛటాపాతంబునకుఁ దాత యగు నాని్రఘోషంబు విని గుండియ లవిసి బెండువడి యంగజాలలు గాలుగాలం బెనచుకొని చాఁపచుట్టువడం గూలి రచ్చెరువును మచ్చరంబును గోపంబును నాటోపంబు నెఱయ మెఱయ దుర్గాసురుండు ఖడ్గఖేటకంబులు ధరియించి డిగ్గన గద్దియ దిగనుఱికిన నప్పు డడ్డంబు సొచ్చి దుర్ముఖుండును సీరపాణియుఁ బాశపాణియు సురేంద్రదమనుండు ఖడ్గరోముండు నుగ్రాక్షుండు దేవకంపనుండు నహంపూర్వికాసంఫుల్లపటలంబులగు చేతస్సంపుటంబులం బుటపుటనియవష్టంభంబు బూని | |
| | కుంభినీధ్రసన్నిభాకారులు కుఠారభిండివాల మండలాగ్ర త్రిశూలపట్టినప్రాసతోమరంబులు ధరియించి యమ్మహాదేవిం జుట్టుముట్టి పట్ట నురవడించిన. | 227 |
| మ. | ఘనరౌద్రోద్ధతి భద్రకాళికకటాక్షజ్యోత్స్న కెంపార ను | 228 |
| తే. | పగర నిబ్బంగి శతకోటిఁ బాఱ నూఁది | 229 |
| తే. | అంబరక్షోణిచక్రమధ్యమున నుండి | 230 |
| వ. | అప్పుడు శతకోటిరథంబులు నర్బుదశతద్వయగజంబులు గోట్యర్బుదహయంబులు నసంఖ్యాతయోధులుం గొలువ నేతెంచుదుర్గాసురునిముందట బృందారకమార్గంబున నిరర్గళాటోపంబున నేతెంచు కాళరాత్రిని దవ్వుదవ్వులం గనుంగొని మహాభుజసహస్రదివ్యాయుధయు మహాతేజోపబృంహితయు మహాఘోరప్రహరణపరంపరాధగధ్ధగితధామచ్ఛటాచ్ఛాదితాంబరయుఁ బ్రోద్యచ్చండమార్తాండమండలసహస్రకాంతిజ్యోతిశ్చక్రమధ్యవర్తినియు లావణ్యవార్ధిసమృద్ధి | |
| | చంద్రికయు నై త్రైలోక్యకల్యాణమంటపప్రదీపికయు నై యాసర్వమంగళకట్టాయితం బై నిలిచె నప్పుడు. | 231 |
| తే. | ధరణిధరరాజకన్యపాదముల కెఱఁగి | 232 |
| వ. | అనంతరంబ దుర్గాసురుండు వింధ్యాటవీమధ్యంబున వేలంబు విడిసి జంభ మహాజంభ శుంభ వికటానన లంబోష్ఠ పింగాక్ష హయగ్రీవ మహోగ్రాత్యుగ్రవిగ్రహ క్రూరాస్య క్రోధన సంక్రందన మహాలయ జితాంతక దుందుభ వృకానన సింహాస్య క్రూరాస్య ఖర శివారావ మధుపోత్కట శూకతుండ ప్రచండ ముండ మహాభీషణాదు లగుదొరల రావించి యందఱం గలయం గనుకొని యుచ్చైస్స్వనంబున నిట్లనియె. | 233 |
| ఉ. | తెంపెసలారఁ గా మనల దీకొనియున్నది యొక్కలేమ దో | 234 |
| క. | చలమున నొండెను నొండెను | 235 |
| ఉ. | క్రచ్చఱ నెవ్వఁ డేనిఁ గసుగందక యుండఁ సరోజలోచనం | |
| | మెచ్చుడివోకయుండ మఱిమీఁదటియీగులు వేయునుండనీ | 236 |
| వ. | అనుటయు సన్నద్ధులై రాక్షసులు సంవర్తకాలంబున జలధులు మేర దప్పినచందంబున భువనంబులు ముంచి మంచుకొండకూఁతుపై విజృంభించి శంఖభేరీపటహకాహళాగానంబు రోదసీకుహరంబు పూరటిల్లంజేయ ధాత్రీమండలంబు వడవడ వడంక నడచి. రాసమయంబున. | 237 |
| తే. | శక్తి రాక్షసుతోడ రాక్షసుఁడు శక్తి | 238 |
| వ. | త్రైలోక్యవిజయతోడ దుర్భరుండును, దారతోడ దుర్ముఖుండును, జయతోడ ఖరుండును, ద్రైలోక్యసుందరితోడ సిరపాణియుఁ, ద్రిపురహరతోడఁ బాశపాణియుఁ, జగన్మాతతోడ సురేంద్రదమనుండును, ద్రిపురభైరవితోడ దేవకంపనుండును, గామాక్షితోడ ఖడ్గరోముండును, గమలాక్షితోడ వజ్రపాణియుఁ, ద్రిపురావనితోడఁ బింగళాక్షుండును, జయంతితోడఁ గుక్కుటాస్యుండును, విజయతోడఁ గపింజలుండును, నపరాజితతోడఁ గాకవక్త్రుండును, శంఖినితోడ ఘూకరవుండును, గజవక్త్రతోడ శంఖకర్ణుండును, మహిసాక్షితోడ జలంధరుండును, రణప్రియతోడ బకుండును, శుభానందతోడఁ గిమ్మీరుండును, గోటరాక్షితోడ ధూమ్రపర్ణుండును, శివారావతోడ ధూమ్రాక్షుండును, ద్రినేత్ర | |
| | తోడఁ బింగళాక్షుండును దలపడినం బోరు మహాఘోరం బయ్యె. నయ్యవసరంబున. | 239 |
| శా. | ద్యావాపృథ్వ్యవకాశముల్ బుగులుకో నందంద వింధ్యాద్రి ఘం | 240 |
| క. | శక్తులతో సరి పోరెను | 241 |
| మ. | తిమిరంబున్ ఘటియించెఁ బట్టపగటన్ దేవీమరుద్విద్విష | 242 |
| వ. | ఇవ్విధంబున నుభయసైన్యంబులు సరి పోరుచుండ నయ్యెడ వింధ్యవాసిని మహామాయ వాయవ్యాస్త్రంబు ప్రయోగించి రాక్షసులయస్త్రశస్త్రంబులు తూల నడఁచిన నిరాయుధు లై యద్దైతేయులు విఱిగి పఱచి. రంత దుర్గాసురుండు డగ్గరి మహాశక్తిం గొని వైచిన. | 243 |
| తే. | రాక్షసుఁడు వైచినట్టియాప్రబలశక్తి | 244 |
| తే. | అనిమిషారాతి విల్లెత్త నగజ ద్రుంచె | 245 |
| మ. | వడి వింధ్యాచలగండశైలములఁ ద న్వైవంగ నేతెంచుచో | 246 |
| వ. | అప్పుడు “దేవీ! జగద్ధాత్రీ! జగత్రయీజననీ! మహేశ్వరమహాశక్తి! దైత్యద్రుమకుఠారికా! త్రైలోక్యవ్యాపినీ! శివా! శంఖచక్రగదాశార్ఙ్గధారిణీ! విష్ణుస్వరూపిణీ! హంసయాన! సర్వసృష్టివిధాయినీ! అనాదినిధనవాగ్జన్మభూమి! చతురానన! ఐంద్రీ! కౌబేరీ! వాయవీ! వారుణీ! యామినీ! నైరృతి! ఐశీ! పావకీ! శశాంకకౌముదీ! సౌరీ! సర్వదేవమయీ! పరమేశ్వరీ! గౌరీ! సావిత్రీ! గాయత్రీ! సరస్వతీ! ప్రకృతీ! మతీ! అహంకృతీ! బ్రహ్మాండాంతస్థమహాదేవీ! పర! పరాపరపరమ! పరమాత్మస్వరూపిణీ! సర్వస్వరూప! సర్వగ! చిచ్ఛక్తిమహామాయ!స్వాహా! స్వధా! శ్రౌషడ్వౌషట్స్వరూపిణీ! ప్రణవాత్మిక! సర్వమంత్రమయీ! చతుర్వర్ణాత్మిక! చతుర్వర్గఫలోదయ!” యని యిట్లనేకప్రకారంబుల దేవతలందఱు ప్రస్తుతించిరి. భద్రకాళియు నిర్జరుల కభీష్టవరంబులు ప్రసాదించె. దుర్గాసురుని మర్దించి జగంబులదుర్గతి మాన్పుటం జేసి భర్గుగృహిణికి దుర్గాభిధానంబు గలిగె. దుర్గాదేవి గాశీక్షేత్రంబునందు నుపసర్గాదిదోషంబులు మాన్చు. దుర్గా | |
| | కుండంబునం గృతస్నానుం డైన నరుండు దౌర్గత్యంబులు వాయు. దుర్గాశరీరంబునం బుట్టిన శక్తులు దుర్గా సమీపంబున వసించి పంచక్రోశంబున నిరాక్రోశంబుగా శాసింతుము. మఱియు శతనేత్ర సహస్రాస్య యయుతభుజ యశ్వారూఢ గజాస్య త్వరిత శతవాహిని విశ్వసౌభాగ్య గౌరి యన్వీరు తొమ్మండ్రును శక్తులు. రురుండు చండుం డసితాంగుండు కపాలి క్రోధనుం డున్మత్తభైరవుండు సంహారుండు భీషణుం డీయెనమండ్రు భైరవులు. విద్యుజిహ్వుండు లలజ్జిహ్వుండు క్రూరాస్యుండు క్రూరలోచనుం డుగ్రలోచనుండు వికటదంష్ట్రుండు వక్రాస్యుండు వక్రనాసికుండు జంభకుండు జృంభణముఖుండు జ్వాలానేత్రుండు వృకోదరుండు గర్తరినేత్రుండు మహానేత్రుండు తుంగనేత్రుండు అంత్రమండనుండు జ్వలత్కేశుండు కంబుశిరుండు పృథుగ్రీవుండు మహాహసుండు మహానాసుండు లంబకర్ణుండు కర్ణప్రావరణుం డనాదిగాఁ గల బేతాళు లసంఖ్యాతులు. భూతంబు లసంఖ్యంబులు గల. రిందఱు కాశీక్షేత్రంబు సంరక్షింతు రనినఁ గుంభసంభవుండు గాశీస్థానంబున దివ్యలింగంబు లెన్ని? తత్ప్రభావంబు లెట్టివి? యానతి మ్మనినఁ బార్వతీదేవికి భవుం డానతిచ్చినప్రకారంబున నయ్యగస్త్యునకుఁ గుమారుం డిట్లని చెప్పె. | 247 |
ఓంకారేశ్వరమాహాత్మ్యము
| సీ. | ఆనందవిపినంబునం దాదిమబ్రహ్మ | |
| | బర్యాయమున నేగెఁ బదినూఱులుయుగంబు | |
| తే. | భూరిభువనాగ్రభాగవిస్ఫుటనవేళ | 248 |
| సీ. | ఆదిమతేజంబునం దకారము దోఁచెఁ | |
| తే. | నఖిలములు గూడి యోంకార మయ్యెఁ బిదపఁ | 249 |
| వ. | ఎయ్యది సంసారతారకం బగుటఁ దారకం బయ్యె. ఎయ్యది ప్రకర్షంబునం జేసి యశేషవిక్రియావిరహంబునం గూటస్థ | |
| | నిత్యం బయ్యును బరమానందప్రకాశంబున సర్వదా యభినవం బగు పరబ్రహ్మంబునకు వాచకం బగుటఁ బ్రణవాభిధానంబు వహించె. ఎయ్యది యకారోకారమకారబిందునాదంబు లైదవయవంబులవలననుం బంచాశత్కళారూపయగు మాతృకకుం గారణభూతం బయ్యె; ఎయ్యది త్రయీమయంబు తురీయంబు తురీయాతీతంబు నిఖిలాత్మకం బనం బరఁగు; ఎయ్యది చతుశ్శృంగంబు సప్తహస్తంబు ద్విశీర్షంబు త్రిపాదంబు త్రిధాబద్ధంబై వృషభాకారంబై మ్రోయు; ఎద్దానియందు బ్రహ్మస్థం బగుజగం బభిలీనంబై యుండు; ఎయ్యది యకారోకారమకారంబు లను వర్ణత్రితయంబుచే వేదచతుష్టయాత్మకంబును గార్హపత్యదక్షిణాహవనీయసంవర్తకాగ్నిరూపంబును బృథివ్యంతరిక్షద్యుసోమలోకాత్మకంబు నుదాత్తానుదాత్తస్వరితప్రచయాత్మకంబును భూతభవిష్యద్వర్తమానసాధారణకాలాత్మకంబును నాఁ జను; ఎద్దానియం దాదర్శంబునందును ముఖంబునుం బోలె స్వప్రకాశకచిద్రూపుండు నీశ్వరుండు ప్రతిబింబించు; ఎయ్యది యకారాదివర్ణంబు లేకత్వంబు నొందునట్లుగా సంయోజింప 'నాద్గుణ' యనుసంధిఁ గూడి మంత్రత్వంబు నొందు; అట్టి యోంకారమంత్రత్వంబు దివ్యలింగస్వరూపంబై యావిర్భవించినం గనుంగొని పంకజాసనుండు 'నమ ఓంకార స్వరూపాయ, నమ స్సర్వరూపస్వరూపిణే, నమో రుద్రాయ, నమో భవాయ, నమ శ్శర్వాయ, నమ ఉగ్రాయ, నమ స్సామర్గ్యజుస్స్వరూపాయ, నమో నాదాత్మనే, నమో బిందుకళాత్మనే, నమో లింగాయ, నమో లింగస్వరూపాయ, నమో భీమా | |
| | య, నమఃపశుపతయే, నమ స్తారస్వరూపాయ, నమశ్శివాయ, నమః కపర్దినే, నమ శ్శితికంఠాయ, నమో మీఢుష్టమాయ, నమో గరిష్ఠాయ, నమ శ్శిపివిష్ఠాయ, నమో హ్రస్వాయ, నమో బృహతే, నమో వృద్ధరూపిణే, నమః కుమారగురవే, నమః శ్శ్వేతాయ, నమః కృష్ణాయ, నమః పీతాయ, నమో౽ రుణమూర్తయే, నమో ధూమ్రపర్ణాయ, నమః పింగళాయ, నమః కిర్మీరవర్చసే, నమః పాటలవర్ణాయ, నమో హరితతేజసే, నమో నానావర్ణస్వరూపాయ, నమో వర్ణపతయే, నమ స్స్వరరూపాయ, నమో వ్యంజనరూపిణే, నమ ఉదాత్తానుదాత్తస్వరితరూపాయ, నమో హ్రస్వదీర్ఘప్లుతవిసర్గాత్మనే, నమో౽ సుస్వారస్వరూపాయ, నమ స్సానునాసికాయ, నమో నిరనునాసికాయ, నమో దంత్యాయ, నమ స్తాలవ్యాయ, నమ ఓష్ఠ్యాయ, నమ ఉరస్యాయ, నమ ఊష్మస్వరూపాయ, నమో౽౦తస్థాయ, నమః పినాకీనే, నమో నిషాదాయ, నమో నిషాదపతయే, నమ స్తారాయ, నమో మంద్రాయ, నమో మధ్యమాయ, నమో ఘోరాయ, నమో౽ ఘోరమూర్తయే, నమ స్తానస్వరూపాయ, నమో మూర్ఛనాస్వరూపాయ, నమ స్స్థాయిసంచారస్వరూపాయ, నమో లాస్యతాండవజన్మనే, నమ స్తోత్యత్రికస్వరూపాయ, నమ స్థూలాయ, నమ స్సూక్ష్మాయ, నమో౽ దృశ్యాయ, నమో౽ ర్వాచీనాయ, నమ పరాచీనాయ, నమో వాక్ప్రపంచస్వరూపాయ, నమ ఏకాయ, నమో౽ నేకభేదాయ, నమ స్సదసస్పతయే, నమ శ్శబ్దబ్రహ్మణే, నమః పరబ్రహ్మణే, నమో వేదాంతవేద్యాయ, నమో వేదపతయే, నమః పార్వతీశ్వ | |
| | రాయ, నమో జగదీశ్వరాయ, నమో దేవదేవాయ, నమశ్శంకరాయ, నమస్తుభ్యం మహేశ్వర! నమస్తుభ్యం జగదానంద! నమస్తుభ్యం చంద్రశేఖర! నమస్తుభ్యం మృత్యుంజయ! నమస్తుభ్యం త్ర్యంబక! నమస్తే పినాకహస్తాయ, నమస్తే త్రిశూలధారిణే. నమస్తే త్రిపురఘ్నాయ, నమస్తే ౽౦ధకనిషూదనాయ, నమః కందర్పదర్పదళనాయ, నమో జాలంధరారయే, నమః కాలాయ, నమః కాలకూటవిషాదినే, నమో భక్తవిషాదహంత్రే, నమో నమ” యని యనేకప్రకారంబులం బ్రస్తుతించిన. | 250 |
| సీ. | హరుఁ డకారేశ్వరుండై కైటభారాతి | |
| తే. | విశ్వలోకైకభర్త బింద్వీశ్వరుఁ డయి | 251 |
| వ. | ఈ యైదును దివ్యలింగంబులు. | 252 |
| తే. | దమనుఁ డను బ్రాహ్మణుడు భరద్వాజగోత్రుఁ | |
| | పాశుపతదీక్షఁ గైకొని కాశియందు | 253 |
| తే. | భారభూతేశ్వరుఁడు యక్షభర్తదిశకు | 254 |
| వ. | అట్టహాసుండు ప్రాగ్ద్వారంబును, భూతధాత్రీశ్వరుండు దక్షిణద్వారంబును, గోకర్లుండు పశ్చిమద్వారంబును, ఘంటాకర్ణుం డుత్తరద్వారంబును, ఛాగవక్త్రుం డీశదిక్కోణంబును, భీషణుండు వహ్నిదిక్కోణంబుసు, శంకకర్ణుండు రాక్షసదిక్కోణంబును, ద్రుమిచండుండు వాయుదిక్కోణంబును, నానాప్రమథగణపరివృతులై రక్షింతురు. కాలారక్షణ భద్రకౌలేయకాలకంపనులు గంగాతీరంబును, వీరభద్ర నభకర్ధమాలిప్తవిగ్రహస్థూలకర్ణమహాబాహు లసితీరంబును, విశాలాక్షమహాభీమకుండోదరమహీధరులు దేహలీదేశంబును నందిషేణ పాంచాల ఖరపాద కరండ కానంద గోపక బభ్రులు వరణాతీరంబును గాచియుండుదురు. | 255 |
| తే. | కపిల సావర్ణులకును శ్రీకంఠ పింగ | 256 |
| చ. | కలశతనూజ! యచ్చెరువు కాశికయం దొక శంభులింగముం | |
| | నొలికిన వాని మేయుటకు నోలిఁ బ్రదత్మక్షిణ మాచరించి చి | 257 |
| క. | ఘటసంభవ! శ్రీకాశీ | 258 |
| శా. | అంభోజాసను నంతవానికిని శక్యంబే నుతింపంగ నో | 259 |
| క. | అవిముక్తం బవిముక్తం | 260 |
| తే. | మొగుచు జంతువు కాశికానగరసీమ | 261 |
| ఉ. | ఎట్టు నుతింతు నల్పమతి నిల్వలమర్దన! యేను గాశికా | 262 |
| తే. | ఓంకృతి శ్రీమహాదేవునొద్దఁ గలదు | 263 |
| తే. | వెంటఁ బడి వచ్చు కాకికి వెఱుచి భేకి | 264 |
| తే. | పాడి మెచ్చించె నొకయింతి పంజళమున | 265 |
| మ. | మనుజుం డెవ్వఁడు కాశికిం జనఁడు శ్రీమత్స్యోదరీతీర్థముం | 266 |
| చ. | పనివడి ఫాలలోచనుఁడు పర్వతరాజతనూజ కానతి | 267 |
| క. | విరజాహ్వయ మగువివరము | |
| | [16]నరుఁడును విరజస్కుఁ డగు ననఘ! నిమిషమునన్. | 268 |
| తే. | అనఘచారిత్ర! కాళిందియును సరస్వ | 269 |
| ఉ. | సంభృతభక్తిభావనఁ ద్రిసంధ్యములందును నాతరంగిణుల్ | 270 |
| క. | స్థాపించె నాస్థలంబున | 271 |
| ఉ. | నిండుమనంబుతోడ రజనీచరమౌళిఁ ద్రివిష్టపేశ్వరున్ | 272 |
| మ. | గయ కేలా యరుగంగ మానవులకుం? గాశీపురీవాహినీ | 273 |
| తే. | దక్షిణమున త్రివిష్టపస్థానమునకుఁ | 274 |
| క. | యమునేశ్వరుఁడు ద్రివిష్టకు | 275 |
| తే. | ఆత్రిలోచనుప్రాగ్దిక్కునందు నుండు | 276 |
| తే. | అఖిలనీవారముష్టింపచాగ్రగణ్య! | 277 |
| ఉత్సాహ. | లీల మనుజుఁ డెవ్వఁ డేఁ బిలిప్పిలాతరంగిణిం | 278 |
| మానిని. | ఉత్తరవాహినియై ప్రవహించుచునున్న పిలిప్పిలఁ గ్రుంకి మదిం | 279 |
| తే. | ఇతరదేశంబులం దుపార్జితము లైన | 280 |
| తే. | కాశి జంబూతరుద్వీపకనకభూష | 281 |
| క. | విదితముగఁ గాశినడుమం | 282 |
| శా. | కుంభసంభవ! యాత్రివిష్టపుని గ్లౌకోటీరు సింధుత్రయీ | 283 |
| సీ. | క్రూరుండు పిశునుండు కొండీ డభక్ష్యభ | |
| తే. | నాఁగఁ గల పాపుల కఘంబు నీఁగ దిక్కు | 284 |
| క. | ఇందుకళాశేఖరునిన్ | 285 |
| క. | శివనింద సేయుపాతకు | 286 |
| ఉ. | సత్యము పల్కెదన్ శ్రుతులు శాస్త్రము లాగమముల్ పురాణముల్ | |
| | నిత్యుఁడు విశ్వనాయకుఁడు నిక్కపుదైవము దేవకోటిలోన్. | 287 |
| తే. | ఆదిఁ బంచనదంబునయందు మునుఁగు | 288 |
| శా. | వాతాపీల్వలదైత్యమర్దన! తగున్ వర్ణింప దివ్యామృత | 289 |
| వ. | త్రివిష్టపేశ్వరునకుఁ బశ్చిమభాగంబున ద్రోణేశ్వరలింగంబు, తదగ్రభాగంబున నశ్వత్థామేశ్వరలింగంబు, నటుపిఱుంద శాంతనవేశ్వరలింగంబు, నందులకు వాయవ్యదిగ్భాగంబున వాలఖిల్యేశ్వరలింగంబు, తత్సమీపంబున వాల్మీకేశ్వరలింగంబు గల దందు. మఱియుఁ ద్రివిష్టపేశ్వరుమాహాత్మ్యం బభివర్ణించెద. | 290 |
త్రివిష్టపేశ్వరమాహాత్మ్యము
| తే. | అమ్మహాదేవుప్రాసాద మాశ్రయించి | 291 |
| సీ. | పక్షాగ్రముల విచ్చి ప్రాసాదవలభికా | |
| | జలుపు యాతాయాతములఁ బ్రదక్షిణములు | |
| తే. | వినుఁ ద్రికాలంబు నర్చనావేళలందు | 292 |
| వ. | ఇవ్విధంబునం బారావతస్త్రీపుంసంబులు సంసారసుఖంబు లనుభవించుచు నొక్కనాఁడు నద్దివ్యదేవుదివ్యభవనచంద్రశాలాగర్భవితర్దితానిర్యూహవిటంకనీడంబునం మెలంగి యాడుచుండ నొక్కశ్యేనం బమ్మిథునంబు దవుదవ్వులం గనుంగొని చేర వచ్చి జాలకంబులలో నుండి తన్ను నలవోకయుం బోలెఁ గనుంగొనుచు దుర్గసమాశ్రయబలంబున నయ్యుగ్మంబు లెక్కసేకయున్న నప్పటికి నొడుపు దప్పి తొలంగి యెక్కడికేనియుం బోయె. పరేంగితజ్ఞానచతుర యగు నప్పారావతి తనపతి కి ట్లనియె. | 293 |
| సీ. | మనపాలివేరువిత్తని యెఱుంగుదు గాదె | |
| | వైపు దప్పిన మహాకోపంబుతోడన | |
| తే. | చిచ్చువాతను బరువాతఁ జిక్కువడక | 294 |
| చ. | అన విని పారువం బడరి యౌవనగర్వమునం బడంతికి | 295 |
| తే. | అది విహంగమ మేను విహంగమంబ | 296 |
| వ. | అనిన 'ధర్మో జయతి' యనుచుం బారావతి యూరకుండ నంత మఱునాడు ఱేపకడ నాశ్యేనంబు ద్రివిష్టపేశ్వరునగరీప్రాకారంబుమీఁద నిర్గమద్వారంబు నిరోధించి పొంచి యుండి సంచారార్థంబు దిక్కులకు వెడలునక్కలరవంబుల నుక్కుఁ దండసంబువోనిముక్కున నంకుశంబులం బోలు చరణనఖాంకురంబులం బెట్టనుం బోతునుం గఱచియు నూఁదియు నొక యేకాంతప్రదేశంబునం భక్షించునది యై | |
| | యంతరిక్షంబున దవ్వు(గా) గొని చనియె నప్పుడు సేయునది లేక కాందిశీకత్వంబుకం జీకాకువడియు వివేకనిధి యైన పారావతి పారువంబుఁ దప్పక చూచి నయనసంజ్ఞం గాలుం గఱువు మని కదపిన. | 297 |
| ఉ. | శ్యేనము కాలివ్రేలు గఱిచెన్ దిట దప్పక పారువంబు లో | 298 |
| వ. | పాఱి యొక్కచోటంగూడి బలవద్విరోధంబునం జేసి గాశినుండ వెఱచి యయోధ్యానగరంబున సరయూతీరంబునం బెద్దకాలంబు మనువు మని యపరజన్మంబున మందరధారకుండను విద్యాధరుండును రత్నావళి యనునాగకన్యకయు నై జన్మించి జాతిస్మృతివశంబున నప్పారువంబులు రెండును దంపతు లై కాలక్రమంబునఁ గాశీత్రివిష్టపేశ్వరు సేవించి ముక్తులైరి. ఇది త్రివిష్టపేశ్వరమాహాత్మ్యంబు. | 299 |
కేదారేశ్వరమాహాత్మ్యము
| తే. | ఆదిఁ బరమేశ్వరుఁడు గౌరి కానతిచ్చి | 300 |
| వ. | అనేకజన్మార్జితంబు లైన పాపంబులు గేదారేశ్వరస్మరణంబునం బాయు. సాయంప్రాతఃకాలంబులఁ గేదారేశ్వరస్మరణంబు సర్వదురితహరంబు. | 301 |
| శా. | ప్రాతఃకాలమునందు మర్త్యుఁడు [21]హరత్పాపాభిధానహ్రద | 302 |
| వ. | తొల్లి రథంతరకల్పంబునందు వశిష్ఠుం డను విప్రుండు హిరణ్యగర్భాచార్యువలనం బాశుపతదీక్ష వడసి కేదారేశ్వరుని సేవించి ముక్తుం డయ్యె. వెండియు. | 303 |
| సీ. | శిశిరభూధరకన్య చిఱుబంతిపసు పాడు | |
| తే. | యది విముక్తివధూకంఠహారతిలక | 304 |
| వ. | అందు గౌరీకుండంబు గౌరతీర్థం బమృతప్రవాహతీర్థంబు మానసతీర్థంబు గలహంసతీర్ణంబు మొదలుగా ననేకతీర్థం | |
| | బులు గలవు. కేదారేశ్వంబునకు నుత్తరంబునఁ జిత్రాంగదేశ్వరలింగంబు, తత్సమీపంబునం గేదారేశ్వరస్థానంబు, దక్షిణంబున నీలకంఠేశ్వరలింగంబు, నీలకంఠక్షేత్రంబునకు వాయవ్యభాగంబున నంబరీషేశ్వరలింగంబు, తత్సమీపంబున నింద్రద్యుమ్నేశ్వరలింగంబు, నాదక్షిణంబునఁ గాలంజరేశ్వరలింగంబు, చిత్రాంగదేశ్వరు నుత్తరంబున క్షేమేశ్వరలింగం, బిది కేదారలింగమాహాత్మ్యంబు. ఇంక ధర్మరాజేశ్వరలింగమాహాత్మ్యం బభివర్ణించెద. | 305 |
| తే. | అనినఁ బ్రియ మంది నైమిశమునిగణంబు | 306 |
| వ. | అవ్విధంబు మాకు నానతి మ్మనుటయు. | 307 |
ఆశ్వాసాంతము
| శా. | కల్పాంతానిలఘూర్ణమానజలముగ్దర్జానినాదోద్భటా | 308 |
| క. | వీరావతార! వితరణ | 309 |
| మాలిని. | ధరణిభరణ హేలాధఃకృతక్రోడలీలా | 310 |
| గద్యము. | ఇది శ్రీమత్కమలనాభపౌత్త్ర మారయామాత్యపుత్త్ర సుకవిజనవిధేయ కవిసార్వభౌమ | |
- ↑ ‘కశ్యపుని గాదిలిసూనుఁడు’ అని వ్రాఁతప్రతిపాఠము. ‘కౌశికేర తథావృత్తే’ అని సంస్కృతమూలము.
- ↑ ఇది ప్రాఁతవ్రాఁతప్రతుల పాఠము. సంస్కృతమూలమునకుఁ గొంతవఱకు సరిపడుచున్నది. పూర్వముద్రితగ్రంథమున ‘ఆదికేశవదేవుఁ డభ్యాసమున నుబ్బి, యనిశంబు గొల్చిన యర్కమూర్తి’ యనియున్నది. ఈ పాఠము చింత్యము.
- ↑ ‘నిన్నిచిన్నెలఁ గాశిలో నినులపేళ్లు’ అని వ్రాఁతప్రతుల పాఠము.
- ↑ ‘నీరుచూడఁగాఁ, బోయినయట్టి తామరలపోలికి నందఱు కాశిఁ’ అని పాఠాంతరము.
- ↑ 'మైపోక గా గాడి' అని పా.
- ↑ ‘నరవరేణ్యుని మోహమాహాత్మ్యమునను’ అని వ్రాఁతప్రతి.
- ↑ ఇచట ‘సరసఁ బఠియింప’ అని పూర్వపూర్వతరముద్రితపుస్తకములపాఠము. ఆంధ్రసాహిత్యపరిషత్తులో లభించిన తాళపత్రపుస్తకమునందును మఱికొన్ని వ్రాఁతపుస్తకములందును 'జట్టు' అనియే కనఁబడుచున్నది. ఈపదమె యిచటఁ బొంకముగఁ గుదిరి యున్నది. ఈపదము తప్పను నభిప్రాయమునం గాబోలు ‘సరస’ అని దిద్దిరి. శబ్దరత్నాకరములో ‘జట్టు=జనసమూహము. (ఇది విచార్యము)’ అని వ్రాసియున్నారు. ముద్రితపుస్తకమున నీపదము మార్పఁబడినందునఁ బ్రయోగము లభింపక యట్లు వ్రాసియుందురని తోఁచుచున్నది.
- ↑ శైవపక్షంబు కృష్ణపక్షంబు చెడియె
- ↑ దేహళీవిఘ్నేశ్వరునకు
- ↑ ‘దెఱుఁగరాదా’ యని పా.
- ↑ బిందుమాధవసేవాతాత్పర్యంబున
- ↑ దంతరించె
- ↑ సయాకారంబున గజాసురుండ
- ↑ ద్వర్తమానశుభాశుభంబులు
- ↑ 'దొఱఁగి యెక్కె రహిన్' అని పాఠాంతరము మూలవిరుద్ధము.
- ↑ 'నరుఁడును విగతాఘుఁ డగును నరనిముసమునన్' అని పాఠాంతరము.
- ↑ అచ్చుపుస్తకమున 'మందు కొడుకు' అనియు, వ్రాఁతపుస్తకమున 'మందు కుడుక' యనియు, మఱియొక వ్రాఁతపుస్తకమున 'మందు సుమ్ము' అనియున్నది. దీనికి “దృష్టం త్రిలోచనా త్ప్రాచ్యాం నర్మదేశం సుశర్మదం, తల్లింగార్చనతో నౄణాం గర్భవాసో నిషిధ్యతే" అని సంస్కృతమూలము.
- ↑ ‘బ్రేమమనంబునఁ’ అని వ్రాఁతపుస్తకము. ‘బెన్నసమంబుగఁ’ అని అచ్చుపుస్తకము.
- ↑ ‘నొదవును శివమోక్షపదము లుదితవివేకా!’ అని పాఠాంతరము.
- ↑ ‘ఇల్లు వెడలక చావంగ నేల మనకు?’ అని పాఠాంతరము.
- ↑ ‘హరున్ బాపాభిధాన’ యని యచ్చుపుస్తకము. ‘హరం పాపాభిధాన’ యని యొక వ్రాఁతపుస్తకము, ‘హర పాపహ్రదేస్నాత్వా’ యని సంస్కృతమూలము. ఛందోభంగనివృత్తికై ‘హరత్పాప’ యని సవరింపఁబడినది.