(దూమశకట నిలయం అంటున్నారు. పట్టేగి=టైన్‌)
- 30. పలుకు +ఇలు = పలుకిలు టెలీఫోన్‌ బూత్‌.
- ౩1. పలుచదువు+ఇలు = పలుచదువిలు యూనివర్సిటీ. (విశ్వవిద్యాలయం అంటున్నారు.)
- 32. పాలు +ఇలు =. పాలిలు మిల్మ్‌బూత్‌.
- 33. పేరేగి +ఇలు = పేరేగిలు బస్‌స్టేషన్‌.
- ౩4. మంట+ఇలు = మంటిలు ఫైర్‌స్టేషన్‌. (అగ్నిమాపక కేంద్రం అంటున్నారు).
- 35.మనుము +ఇలు = మనుమిలు జూ.(జంతుప్రదర్శనశాల అంటున్నారు. మనుము= జంతువు.తెన్నాటి తెలుగుమాట)
- 36. మరుగు+ఇలు = మరుగిలు టాయ్‌లెట్‌ (శౌచాలయం అంటున్నారు)
- 37. మిను+ఇలు = మిన్నిలు కరంటు ఆఫీస్‌. (విద్యుత్‌ కార్యాలయం అంటున్నారు)
- 38. వసతి+ఇలు = వసతిలు హోటెల్‌/ లాడ్జ్ (విశ్రాంతి గృహం అంటున్నారు)
- 39. విరుగు+ఇలు = విరుగిలు హాస్పిటల్‌. (వైద్యశాల అంటున్నారు. విరుగు = చికిత్స/ వైద్యం)
- 40. వేచు+ఇలు =. వేచిలు వెయిటింగ్‌ రూమ్‌
- 41. వేలిమి+ఇలు = వేలిమిలు యజ్ఞశాల (వేలిమి=యజ్ఞం)
- 42. సంత +ఇలు = సంతిలు షాపింగ్‌మాల్‌
“అన్నయ్యా, నువ్వేమో నన్ను అందరితో అణకువగా ఉండుమంటావు. తెలుగును ఎవరన్నా అలకువగా మాట్లాడితే
అణచుకోవడం నావల్ల కావడం లేదు” అంటూ వచ్చినాడు చిన్నయ్య.
చిన్నయ్య గురించి తెలిసిందేగా! నవ్వుతూ “అణచుకొమ్మని చెప్పలేదు చిన్నయ్యా, గట్టిగానే ఎదురుకోవాలి. అయితే ఆ ఎదురుకోవడంలో దురుసుతనమూ వెక్కసమూ ఉండకూడదు, ఇంతకీ ఏమయింది?” అన్నాను.
“ఆఁ, ఎవడో గొట్టంగాడు, తెలుగుదేముంది, సంసుక్రుతపు కాలిగోటికి చాలదు మీ తెలుగు అన్నాడు. నాకు మండిపోయి చెడామడా కడిగిపారేసినాను” అన్నాడు.
"చూడు చిన్నయ్యా, మనచుట్టూ వేలమంది తెలివరులు, సంసుక్రుతం అనేది వేలుపునుడి అనీ అది మందినోటినుండి పుట్టినది కాదు అనీ నమ్ముతుంటారు. వాళ్లందరూ తెలిసో తెలియకో తెలుగును చిన్నచూపు చూస్తుంటారు. అలాంటి చదువులే చదివి వచ్చినారు వాళ్లంతా. అది తప్పు, అన్ని నుడులూ గొప్పవే అని చెపుతున్నవాళ్లం పదులలెక్కలో కుడా లేము. కాబట్టీ మనం గట్టిగా ఎదురుకోవలసిందే. అంతేకానీ దూకుడుగా కడిగిపారేయకూడదు. అది సరేకానీ, నువ్వు వస్తూ వస్తూ మంచి చేర్చును వెంట పెట్టుకొని వచ్చినావు తెలుసా” అన్నాను.
“చేర్పునేమిటి, నేను వెంటపెట్టుకొని రావడమేమిటి, నువ్వంటున్నది నాకేమీ ఎరుకపడడం లేదు అన్నయ్యా” చిన్నయ్య అన్నాడు.
“వస్తూ నువ్వు పలికిన పలుకుల్లో అణకువ, అలకువ అనే రెండుమాటలు ఉన్నాయి కదా. ఆ రెండింటిలో 'ఉవ ' అనే చేర్పు ఉంది చూడు” చెప్పినాను.
“నాకు ఎంతో ఎలమి(సంతోషం)గా ఉందన్నయ్యా, నాకు తెలియకుండానే, నేను కూడా ఒక చేర్చును వాడినాను అన్నాడు చిన్నయ్య.
“నువ్వే కాదు చిన్నయ్యా, తెలుగువాళ్లం అందరమూ వాడుతున్నవాటినే, మనం విడదీసి విడమరచి చెపుతున్నాం. నమ్రత, అపక్వం, న్యూనత, సంకోచం, కోపం, నివాసస్తలం, స్తిరత్వం, ప్రయత్నం, జ్ఞానం, ఇవన్నీ ససుక్రువు మాటలు. పేరనికలు(నామవాచకాలు). వీటికి తెలుగుమాటలు లేవా అంటే ఉన్నాయి. అణకువ, అఱుకువ, అలకువ, అళుకువ, అలుకువ, ఉనుకువ, ఉంకువ, ఊకువ, ఎఱుకువలు వరనగా-ఆ తెలుగుమాటలు. ఇవన్నీ తెలుగు నుడిగంటులలో ఉన్నవే. బడిపొత్తాలలో, ఆకికలలో తెలుగుమాటలు కాక పెరమాటలనే వాడడం వలన తెలుగు నెన్నొడి మరుగున పడిపోయింది. ఉన్న నెన్నొడిని వాడడం లేదు. కొత్త నెన్నొడిని పుట్టించుకోవడం లేదు. ఇక తెలుగు ఎలా ఎదుగుతుంది? పై తొమ్మిది మాటలలోనూ 'ఉవ 'అనే చేర్పుఉంది. ఈ చేర్చును అగవనిక (కియావాచకా)లకు చేర్చితే పై పేరనికలు ఏర్పడినాయి. అణగు, అఱుగు, అలగు, అళుకు, అలుగు, ఉనుకు, ఉంకు, ఊకు, ఎఱుగు అనేవి ఆ అగవనికలు. ఇటువంటి అగవనికలను ఏరుకాని, వాటికి 'ఉవ 'ను చేర్చితే కొత్తమాటలు పుడుతాయి. మచ్చుకు కొన్నిటిని పుట్టిదాం పట్టు” అని మొదలుపెట్టినాను.
- 1. అంకు+ఉవ అంకువ లాబం అంకు=లభించు.
- 2. అగు+ఉవ అకువ ప్రాప్తం అగు=ప్రాప్తించు.
- 3. అడకు+ఉవ అడకువ గోప్యత అడకు=దాచు.
- 4. అడుకు+ఉవ అడుకువ శ్రేణి అడుకు =పేర్చు.
- 5. అదుకు+ఉవ అదుకువ ఏకాగత అదుకు =లగ్నంచేయు.
- 6. అనగు+ఉవ అనకువ సంపర్మం అనగు=కలయు.
- 7. అరుగు+ఉవ అరుకువ ప్రయాణం అరుగు =వెడలు.
- 8. అవుకు+ఉవ అవుకువ సంకోచం అవుకు=వెనుదీయు.
- 9. ఆగు+ఉవ ఆకువ విరమణ ఆగు=విరమించు.
- 10. ఇంకు+ఉవ ఇంకువ నష్టం ఇంకు =నష్టపోవు.
- 11. ఇగ్గు+ఉవ ఇక్కువ ఉద్వాసన ఇగ్గు=ఉద్వాసనచేయు.
- 12.ఇడుగు+ఉవ ఇడుకువ వికాసం ఇడుగు=వికసించు.
- 13. ఇనుకు+ఉవ ఇనుకువ శుష్కం ఇనుకు =శుష్కించు.
- 14. ఇరుగు+ఉవ ఇరుకువ అంతర్జ్బూతం ఇరుగు =ఇముడు.
- 15. ఇలుగు+ఉవ ఇలుకువ మరణం ఇలుగు =మరణించు.
- 16. ఈగు+ఉవ ఈకువ ప్రవేశం ఈగు= ప్రవేశించు.
- 17. ఉడుగు+ఉవ ఉడుకువ త్యాగం ఉడుగు =త్యజించు.
- 18. ఉతుకు+ఉవ ఉతుకువ తాడనం ఉతుకు=బాదు.
- 19. ఉదుకు+ఉవ ఉదుకువ నాశనం ఉదుకు=నశింపచేయు.
- 20. ఉబుకు+ఉవ ఉబుకువ సంతోషం ఉబుకు =సంతోషించు.
- 21. ఉరుకు+ఉవ ఉరుకువ లంగనం ఉరుకు=లంగించు.
తెలుగుజాతి పత్రిక అమ్మనుడి * మార్చి-2021
25
