శ్రద్దాంజలి
శ్రీ గుత్తి (జోళదరాశి) చంద్రశేఖరరెడ్డి కనుమరుగు
బళ్ళారి. ప్రాంత తెలుగు సాహిత్యాభిమానులకు అత్యంత అప్తుడు, ఆత్మీయుడు, సన్నిహిత స్నేహబాంథవుడు, తెలుగు సాహితీసింధువు, తెలుగు కన్నడ భాషాసాహిత్యాల సేతువు - శ్రీ గుత్తి(జోళదరాశి)చంద్రశేఖరరెడ్డి గారు. “దేశభాషలందు తెలుగులెస్న” అని చాటి చెప్పిన, శ్రీకృష్ణ డేవరాయలనినా, రాయలవారు అభిమానించిన తెలుగుభాష అనినా, చంద్రశేఖరరెడ్డిగారికి ఎనలేని అభిమానం. చంద్రశేఖరరెడ్డి గారు పుట్టింది, బళ్ళారికి దగ్గరలోనే ఉన్న జోళదరాశి అనే ఊరిలో. తండ్రి నారాయణరెడ్డిగారు కూడా తెలుగు అభిమాని. తండ్రినుంచి తెలుగు అభిమానాన్ని తెలుగు ఆవేశాన్ని పుణికి పుచ్చుకున్న తనయుడు రెడ్డిగారు.
బళ్ళారిలో ఎల్లప్పుడూ తెలుగు కనిపిస్తూ వినిపిస్తూ ఉండాలి. బళ్ళారి తెలుగు కనుమరుగు కాకూడదు, అని ఎప్పుడూ ఆరాటపడుతుండేవారు రెడ్డిగారు. బళ్ళారిలోనూ కర్నాటకలోనూ తెలుగు రెండవ అధికార భాషగా గుర్తింపు పొందాలని, అందుకు తెలుగు కన్నడ ప్రభుత్వాలు రెండూ పూనుకోవాలని, తను పాలుపంచుకున్న వేదికలమీదంతా ఘోషించేవారు వీరు.
బళ్ళారిలోని రాఘవ స్మారక సమితి, ఆంధ్రకళాసమితి, బళ్ళారి కల్చరల్‌ అసోసియేషన్‌, తెలుగు సంస్కృత సమితి మొదలైన సంస్థలలో సన్నిహిత సంబంథాలను చివరివరకూ కొనసాగించారు. తండ్రిగారి పేరుతో “గుత్తి నారాయణరెడ్డి స్మారక పురస్కారం”ను ఏర్పాటు చేసి, ప్రతి ఏడాదీ, తెలుగురాష్ట్రాలకు బయట ఉండి తెలుగుకు సేవ చేస్తున్న వారిని గుర్తించి, జోళదరాశికి పిలిపించి, పురస్మారంతో గౌరవించేవారు.
హైదరాబాద్‌లో కుదురుకొన్నా ఆయన మనసు ఎల్లప్పుడూ బళ్ళారి చుట్టూ తిరుగుతుందేది. ఆరోగ్యం సహకరించకపోయినా చివరిదినాలలో ఆయన బళ్ళారికి వచ్చారు. అఖండ బళ్ళారి జిల్లా పోరాట ఉద్యమాల్లో పాల్గొన్నారు. కాళ్లు సహకరించకపోయినా వేదికలెక్కారు. గొంతు సహకరించకపోయినా చైతన్యాన్ని రగులుకొల్పే ఉపన్వాసాలనిచ్చారు. చివరిరోజున కొనవూపిరిదాకా బళ్ళారి తెలుగు గురించి కలవరిస్తూ, తెలుగు పలుకులను పలుకుతూ కనుమూశారు. కవిగా, రచయితగా, విమర్శకుడిగా, చారిత్రక పరిశోధకుడిగా, అనువాద రచయితగా, నటుడిగా తెలుగన్నడ భాషాసాహిత్యాలకు ఆయన చేసిన సేవలు చిరస్మరణీయాలు.
“మా తెలుగు తల్లికి మల్లెపూదండ, మా కన్నడాంబకు మంగళారతులు” అంటూ ఉపన్యాసాన్ని మొదలు పెట్టే చంద్రశేఖరరెడ్డిగారి గొంతు, బళ్ళారిలో,కర్ణాటకలో, తెలుగువాళ్లు ఉన్నంతకాలమూ వినిపిస్తూనే ఉంటుంది. తెలుగును వదలిపెట్టవద్దని మా వెంటవడుతూనే ఉంటుంది.
కె.సురేంద్రబాబు, విశ్రాంత తెలుగు ఉపన్యాసకులు, బళ్ళారి
- 22. ఉఱుకు +ఉవ ఉఱుకువ ఉద్గారం ఉఱుకు=ఉద్గతమగు.
- 23. ఉలుకు +ఉవ ఉలుకువ అసూయ ఉలుకు=అసూయపడు.
- 24. ఉసుగు+ఉవ ఉసుకువ సంగర్షణ ఉసుగు=నలుగు.
- 25. ఎదుగు +ఉవ ఎదుకువ అబ్యుదయం.
- 26. ఎమకు +ఉవ ఎమకువ శోదన ఎమకు=శోదించు.
- 27. ఎఱగు+ఉవ ఎఱకువ నమస్మారం ఎజగు=నమస్మరించు.
- 28. ఎసగు+ఉవ ఎసకువ విజ్బంబణం ఎసగు=విజ్బంభించు.
- 29. ఏకు +ఉవ ఏకువ శాపం ఏకు =తిట్టు.
- 30. ఒగ్గు+ఉవ ఒక్కువ వ్వాప్తి ఒగ్గు =వ్యాపించు.
- 31. ఒడుకు+ఉవ ఒడుకువ హాజరు ఒడుకు =ప్రవేశపెట్టు.
- 32. ఒదుగు+ఉవ ఒదుకువ విదేయత ఒదుగు=విదేయుడగు.
- 33. ఒరగు+ఉవ ఒరకువ శిదిలం ఒరగు =శిదిలమగు.
- ౩4. ఒలుకు+ఉవ ఒలుకువ స్రావం ఒలుకు=స్రవించు.
- 35. ఒసగు+ఉవ ఒసకువ అంకితం ఒసగు =అర్పించు.
“ఉవతో నూర్లమాటలను పుట్టించవచ్చు. అయితే అగవనికలకు మట్టుకే ఉవను చేర్చాలా అనే అరగలి వస్తుంది. పై మాటలన్నీ అగవనికలే కదా. పేరనికలకు కూడా ఉవను చేర్చవచ్చు అనడానికి కొన్ని మచ్చులు కనబడుతున్నాయి. వేగు+ఉవ = వేకువ; పెక్కు+ఉవ= పెక్కువ ; టెక్కు+ఉవ = టెక్కువ వంటివి. ఒక మచ్చు దొరికినా మనం అల్లుకుపోవాలి. చిక్కు+ఉవ= చిక్కువ = క్లిష్టం; ముక్కు + ఉవ = ముక్కువ = అనునాసికం వంటి మరిన్ని మాటలను పుట్టించవచ్చు ఈ ఉవతో” అని ముగించినాను.
(తరువాయి వచ్చే సంచికలో...)
తెలగువారందరూ తమ రోజువారీ వ్వవహారాలను తెలుగులో జరుపుకోగలగాలి. “కలగాలి” అంటే రెండు అర్థాలు: ఒకటి, తెలుగులో జరుపుకోవాలి అని ఎవరూ శాసించకుండానే, స్వచ్చందంగా (ప్రజలు అనుకొని జరుపుకోవడం. రెండు, అందుకు తగ్గ పరిస్థితులు, సదుపాయాలు మనకు మనం కల్సించుకోవడం.
తెలుగుజాతి పత్రిక అమ్మనుడి * మార్చి-2021
26
