శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 92
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 92) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 కాలవర్షీ చ పర్జన్యొ ధర్మచారీ చ పార్దివః
సంపథ యథైషా భవతి సా బిభర్తి సుఖం పరజాః
2 యొ న జానాతి నిర్హన్తుం వస్త్రాణాం రజకొ మలమ
రక్తాని వా శొధయితుం యదా నాస్తి తదైవ సః
3 ఏవమ ఏవ థవిజేన్థ్రాణాం కషత్రియాణాం విశామ అపి
శూథ్రాశ చతుర్ణాం వర్ణానాం నానా కర్మస్వ అవస్దితాః
4 కర్మ శూథ్రే కృషిర వైశ్యే థణ్డనీతిశ చ రాజని
బరహ్మచర్యం తపొ మన్త్రాః సత్యం చాపి థవిజాతిషు
5 తేషాం యః కషత్రియొ వేథ వస్త్రాణామ ఇవ శొధనమ
శీలథొషాన వినిర్హన్తుం స పితా స పరజాపతిః
6 కృతం తరేతా థవాపరశ చ కలిశ చ భరతర్షభ
రాజవృత్తాని సర్వాణి రాజైవ యుగమ ఉచ్యతే
7 చాతుర్వర్ణ్యం తదా వేథాశ చాతురాశ్రమ్యమ ఏవ చ
సర్వం పరముహ్యతే హయ ఏతథ యథా రాజా పరమాథ్యతి
8 రాజైవ కర్తా భూతానాం రాజైవ చ వినాశకః
ధర్మాత్మా యః స కర్తా సయాథ అధర్మాత్మా వినాశకః
9 రాజ్ఞొ భార్యాశ చ పుత్రాశ చ బాన్ధవాః సుహృథస తదా
సమేత్య సర్వే శొచన్తి యథా రాజా పరమాథ్యతి
10 హస్తినొ ఽశవాశ చ గావశ చాప్య ఉష్ట్రాశ్వతర గర్థభాః
అధర్మవృత్తే నృపతౌ సర్వే సీథన్తి పార్దివ
11 థుర బలార్దం బలం సృష్టం ధాత్రా మాన్ధాతర ఉచ్యతే
అబలం తన మహథ భూతం యస్మిన సర్వం పరతిష్ఠితమ
12 యచ చ భూతం స భజతే భూతా యే చ తథ అన్వయాః
అధర్మస్దే హి నృపతౌ సర్వే సీథన్తి పార్దివ
13 థుర బలస్య హి యచ చక్షుర మునేర ఆశీవిషస్య చ
అవిషహ్య తమం మన్యే మా సమ థుర బలమ ఆసథః
14 థుర బలాంస తాత బుధ్యేదా నిత్యమ ఏవావిమానితాన
మా తవాం థుర బలచక్షూంషి పరథహేయుః స బాన్ధవమ
15 న హి థుర బలథగ్ధస్య కులే కిం చిత పరరొహతి
ఆమూలం నిర్థహత్య ఏవ మా సమ థుర బలమ ఆసథః
16 అబలం వై బలాచ ఛరేయొ యచ చాతి బలవథ బలమ
బలస్యాబల థగ్ధస్య న కిం చిథ అవశిష్యతే
17 విమానితొ హతొత్క్రుష్టస తరాతారం చేన న విన్థతి
అమానుష కృతస తత్ర థణ్డొ హన్తి నరాధిపమ
18 మా సమ తాత బలే సదేయా బాధిష్ఠా మాపి థుర బలమ
మా తవా థుర బలచక్షూంషి ధక్ష్యన్త్య అగ్నిర ఇవాశ్రయమ
19 యాని మిద్యాభిశస్తానాం పతన్త్య అశ్రూణి రొథతామ
తాని పుత్రాన పశూన ఘనన్తి తేషాం మిద్యాభిశాసతామ
20 యథి నాత్మని పుత్రేషు న చేత పౌత్రేషు నప్తృషు
న హి పాపం కృతం కర్మ సథ్యః ఫలతి గౌర ఇవ
21 యత్రాబలొ వధ్యమానస తరాతారం నాధిగచ్ఛతి
మహాన థైవకృతస తత్ర థణ్డః పతతి థారుణః
22 యుక్తా యథా జానపథా భిక్షన్తే బరాహ్మణా ఇవ
అభీక్ష్ణం భిక్షుథొషేణ రాజానం ఘనన్తి తాథృశాః
23 రాజ్ఞొ యథా జనపథే బహవొ రాజపూరుషాః
అనయేనొపవర్తన్తే తథ రాజ్ఞః కిల్బిషం మహత
24 యథా యుక్తా నయన్త్య అర్దాన కామాథ అర్దవశేన వా
కృపణం యాచమానానాం తథ రాజ్ఞొ వైశసం మహత
25 మహావృక్షొ జాయతే వర్ధతే చ; తం చైవ భూతాని సమాశ్రయన్తి
యథా వృక్షశ ఛిథ్యతే థహ్యతే వా; తథాశ్రయా అనికేతా భవన్తి
26 యథా రాష్ట్రే ధర్మమ అగ్ర్యం చరన్తి; సంస్కారం వా రాజగుణం బరువాణాః
తైర ఏవాధర్మశ చరితొ ధర్మమొహాత; తూర్ణం జహ్యాత సుకృతం థుష్కృతం చ
27 యత్ర పాపా జయాయమానాశ చరన్తి; సతాం కలిర విన్థతి తత్ర రాజ్ఞః
యథా రాజా శాస్తి నరాన నశిష్యాన; న తథ రాజ్ఞ్య వర్ధతే భూమిపాల
28 యశ చామాత్యం మానయిత్వా యదార్హం; మన్త్రే చ యుథ్ధే చ నృపొ నియుజ్ఞ్యాత
పరవర్ధతే తస్య రాష్ట్రం నృపస్య; భుఙ్క్తే మహీం చాప్య అఖిలాం చిరాయ
29 అత్రాపి సుకృతం కర్మ వాచం చైవ సుభాషితామ
సమీక్ష్య పూజయన రాజా ధర్మం పరాప్నొత్య అనుత్తమమ
30 సంవిభజ్య యథా భుఙ్క్తే న చాన్యాన అవమన్యతే
నిహన్తి బలినం థృప్తం స రాజ్ఞొ ధర్మ ఉచ్యతే
31 తరాయతే హి యథా సర్వం వాచా కాయేన కర్మణా
పుత్రస్యాపి న మృష్యేచ చ స రాజ్ఞొ ధర్మ ఉచ్యతే
32 యథా శారణికాన రాజా పుత్ర వత పరిరక్షతి
భినత్తి న చ మర్యాథాం స రాజ్ఞొ ధర్మ ఉచ్యతే
33 యథాప్త థక్షిణైర యజ్ఞైర యజతే శరథ్ధయాన్వితః
కామథ్వేషావ అనాథృత్య స రాజ్ఞొ ధర్మ ఉచ్యతే
34 కృపణానాద వృథ్ధానాం యథాశ్రు వయపమార్ష్టి వై
హర్షం సంజనయన నౄణాం స రాజ్ఞొ ధర్మ ఉచ్యతే
35 వివర్ధయతి మిత్రాణి తదారీంశ చాపకర్షతి
సంపూజయతి సాధూంశ చ స రాజ్ఞొ ధర్మ ఉచ్యతే
36 సత్యం పాలయతి పరాప్త్యా నిత్యం భూమిం పరయచ్ఛతి
పూజయత్య అతిదీన భృత్యాన స రాజ్ఞొ ధర్మ ఉచ్యతే
37 నిగ్రహానుగ్రహౌ చొభౌ యత్ర సయాతాం పరతిష్ఠితౌ
అస్మిఁల లొకే పరే చైవ రాజా తత పరాప్నుతే ఫలమ
38 యమొ రాజా ధార్మికాణాం మాన్ధాతః పరమేశ్వరః
సంయచ్ఛన భవతి పరాణాన న సంయచ్ఛంస తు పాపకః
39 ఋత్విక పురొహితాచార్యాన సత్కృత్యానవమన్య చ
యథా సమ్యక పరగృహ్ణాతి స రాజ్ఞొ ధర్మ ఉచ్యతే
40 యమొ యచ్ఛతి భూతాని సర్వాణ్య ఏవావిశేషతః
తస్య రాజ్ఞానుకర్తవ్యం యన్తవ్యా విధివత పరజాః
41 సహస్రాక్షేణ రాజా హి సర్వ ఏవొపమీయతే
స పశ్యతి హి యం ధర్మం స ధర్మః పురుషర్షభ
42 అప్రమాథేన శిక్షేదాః కషమాం బుథ్ధిం ధృతిం మతిమ
భూతానాం సత్త్వజిజ్ఞాసాం సాధ్వ అసాధు చ సర్వథా
43 సంగ్రహః సర్వభూతానాం థానం చ మధురా చ వాక
పౌరజానపథాశ చైవ గొప్తవ్యాః సవా యదా పరజాః
44 న జాత్వ అథక్షొ నృపతిః పరజాః శక్నొతి రక్షితుమ
భరొ హి సుమహాంస తాత రాజ్యం నామ సుథుష్కరమ
45 తథ థణ్డవిన నృపః పరాజ్ఞః శూరః శక్నొతి రక్షితుమ
న హి శక్యమ అథణ్డేన కలీబేనాబుథ్ధినాపి వా
46 అభిరూపైః కులే జాతైర థక్షైర భక్తైర బహుశ్రుతైః
సర్వా బుథ్ధీః పరీక్షేదాస తాపసాశ్రమిణామ అపి
47 తతస తవం సర్వభూతానాం ధర్మం వేత్స్యసి వై పరమ
సవథేశే పరథేశే వా న తే ధర్మొ వినశ్యతి
48 ధర్మశ చార్దశ చ కామశ చ ధర్మ ఏవొత్తరొ భవేత
అస్మిఁల లొకే పరే చైవ ధర్మవిత సుఖమ ఏధతే
49 తయజన్తి థారాన పరాణాంశ చ మనుష్యాః పరతిపూజితాః
సంగ్రహశ చైవ భూతానాం థానం చ మధురా చ వాక
50 అప్రమాథశ చ శౌచం చ తాత భూతికరం మహత
ఏతేభ్యశ చైవ మాన్ధాతః సతతం మా పరమాథిదాః
51 అప్రమత్తొ భవేథ రాజా ఛిథ్రథర్శీ పరాత్మనొః
నాస్య ఛిథ్రం పరః పశ్యేచ ఛిథ్రేషు పరమ అన్వియాత
52 ఏతథ వృత్తం వాసవస్య యమస్య వరుణస్య చ
రాజర్షీణాం చ సర్వేషాం తత తవమ అప్య అనుపాలయ
53 తత కురుష్వ మహారాజ వృత్తం రాజర్షిసేవితమ
ఆతిష్ఠ థివ్యం పన్దానమ అహ్నాయ భరతర్షభ
54 ధర్మవృత్తం హి రాజానం పరేత్య చేహ చ భారత
థేవర్షిపితృగన్ధర్వాః కీర్తయన్త్య అమితౌజసః
55 స ఏవమ ఉక్తొ మాన్ధాతా తేనొతద్యేన భారత
కృతవాన అవిశఙ్కస తథ ఏకః పరాప చ మేథినీమ
56 భవాన అపి తదా సమ్యఙ మాన్ధాతేవ మహీపతిః
ధర్మం కృత్వా మహీం రక్షన సవర్గే సదానమ అవాప్స్యసి