శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 296
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 296) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [వసిస్ఠ]
అప్రబుథ్ధమ అదావ్యక్తమ ఇమం గుణవిధిం శృణు
గుణాన ధారయతే హయ ఏషా సృజత్య ఆక్షిపతే తదా
2 అజస్రం తవ ఇహ కరీథార్దం వికుర్వన్తీ నరాధిప
ఆత్మానం బహుధా కృత్వా తాన్య ఏవ చ విచక్షతే
3 ఏతథ ఏవం వికుర్వాణాం బుధ్యమానొ న బుధ్యతే
అవ్యక్తబొధనాచ చైవ బుధ్యమానం వథన్త్య అపి
4 న తవ ఏవ బుధ్యతే ఽవయక్తం సగుణం వాద నిర్గుణమ
కథా చిత తవ ఏవ ఖల్వ ఏతథ ఆహుర అప్రతి బుథ్ధకమ
5 బుధ్యతే యథి వావ్యక్తమ ఏతథ వై పఞ్చవింశకమ
బుధ్యమానొ భవత్య ఏష సఙ్గాత్మక ఇతి శరుతిః
6 అనేనాప్రతిబుథ్ధేతి వథన్త్య అవ్యక్తమ అచ్యుతమ
అవ్యక్తబొధనాచ చైవ బుధ్యమానం వథన్త్య ఉప
7 పఞ్చవింశం మహాత్మానం న చాసావ అపి బుధ్యతే
సథ్వింశం విమలం బుథ్ధమ అప్రమేయం సనాతనమ
8 సతతం పఞ్చవింసం చ చతుర్వింశం చ బుధ్యతే
థృశ్యాథృశ్యే హయ అనుగతమ ఉభావ ఏవ మహాథ్యుతీ
9 అవ్యక్తం న తు తథ బరహ్మ బుధ్యతే తాత కేవలమ
కేవలం పఞ్చవింశం చ చతుర్వింశం న పశ్యతి
10 బుధ్యమానొ యథాత్మానమ అన్యొ ఽహమ ఇతి మన్యతే
తథా పరకృతిమాన ఏష భవత్య అవ్యక్తలొచనః
11 బుధ్యతే చ పరాం బుథ్ధిం విశుథ్ధామ అమలాం యథా
సథ్వింశొ రాజశార్థూల తథా బుథ్ధత్వమ ఆవ్రజేత
12 తతస తయజతి సొ ఽవయక్తం సర్గ పరలయ ధర్మిణమ
నిర్గుణః పరకృతిం వేథ గుణయుక్తామ అచేతనామ
13 తతః కేవలధర్మాసౌ భవత్య అవ్యక్తథర్శనాత
కేవలేన సమాగమ్య విముక్తొ ఽఽతమానమ ఆప్నుయాత
14 ఏతత తత తత్త్వమ ఇత్య ఆహుర నిస్తత్త్వమ అజరామరమ
తత్త్వసంశ్రయణాథ ఏతత తత్త్వవన న చ మానథ
పఞ్చవింశతి తత్త్వాని పరవథన్తి మనీషిణః
15 న చైష తత్త్వవాంస తాత నిస్తత్త్వస తవ ఏష బుథ్ధిమాన
ఏష ముఞ్చతి తత్త్వం హి కషిప్రం బుథ్ధస్య లక్షణమ
16 సథ్వింశొ ఽహమ ఇతి పరాజ్ఞొ గృహ్యమాణొ ఽజరామరః
కేవలేన బలేనైవ సమతాం యాత్య అసంశయమ
17 సథ్వింశేన పరబుథ్ధేన బుధ్యమానొ ఽపయ అబుథ్ధిమాన
ఏతన నానాత్వమ ఇత్య ఉక్తం సాంఖ్యశ్రుతినిథర్శనాత
18 చేతనేన సమేతస్య పఞ్చవింశతికస్య చ
ఏకత్వం వై భవత్య అస్య యథా బుథ్ధ్యా న బుధ్యతే
19 బుధ్యమానొ ఽపరబుథ్ధేన సమతాం యాతి మైదిల
సఙ్గధర్మా భవత్య ఏష నిఃసఙ్గాత్మా నరాధిప
20 నిఃసఙ్గాత్మానమ ఆసాథ్య సథ్వింశకమ అజం విథుః
విభుస తయజతి చావ్యక్తం యథా తవ ఏతథ విబుధ్యతే
చతుర్వింశమ అగాధం చ సథ్వింశస్య పరబొధనాత
21 ఏష హయ అప్రతిబుథ్ధశ చ బుధ్యమానశ చ తే ఽనఘ
పరొక్తొ బుథ్ధశ చ తత్త్వేన యదా శరుతినిథర్శనాత
నానాత్వైకత్వమ ఏతావథ థరష్టవ్యం శాస్త్రథృష్టిభిః
22 మశకొథుమ్బరే యథ్వథ అన్యత్వం తథ్వథ ఏతయొః
మత్స్యొ ఽమభసి యదా తథ్వథ అన్యత్వమ ఉపలభ్యతే
23 ఏవమ ఏవావగన్తవ్యం నానాత్వైకత్వమ ఏతయొః
ఏతథ విమొక్ష ఇత్య ఉక్తమ అవ్యక్తజ్ఞానసంహితమ
24 పఞ్చవింశతికస్యాస్య యొ ఽయం థేహేషు వర్తతే
ఏష మొక్షయితవ్యేతి పరాహుర అవ్యక్తగొచరాత
25 సొ ఽయమ ఏవం విముచ్యేత నాన్యదేతి వినిశ్చయః
పరేణ పరధర్మా చ భవత్య ఏష సమేత్య వై
26 విశుథ్ధధర్మా శుథ్ధేన బుథ్ధేన చ స బుథ్ధిమాన
విముక్తధర్మా ముక్తేన సమేత్య పురుషర్షభ
27 నియొగ ధర్మిణా చైవ నియొగాత్మా భవత్య అపి
విమొక్షిణా విమొక్షశ చ సమేత్యేహ తదా భవేత
28 శుచి కర్మా శుచిశ చైవ భవత్య అమితథీప్తిమాన
విమలాత్మా చ భవతి సమేత్య విమలాత్మనా
29 కేవలాత్మా తదా చైవ కేవలేన సమేత్య వై
సవతన్త్రశ చ సవతన్త్రేణ సవతన్త్రత్వమ అవాప్నుతే
30 ఏతావథ ఏతత కదితం మయా తే; తద్యం మహారాజ యదార్దతత్త్వమ
అమత్సరత్వం పరతిగృహ్య చార్దం; సనాతనం బరహ్మ విశుథ్ధమ ఆథ్యమ
31 న వేథ నిష్ఠస్య జనస్య రాజన; పరథేయమ ఏతత పరమం తవయా భవేత
వివిత్సమానాయ విబొధ కారకం; పరబొధ హేతొః పరనతస్య శాసనమ
32 న థేయమ ఏతచ చ తదానృతాత్మనే; శఠాయ కలీబాయ న జిహ్మబుథ్ధయే
న పణ్డిత జఞానపర ఉపతాపినే; థేయం తవయేథం వినిబొధ యాథృశే
33 శరథ్ధాన్వితాయాద గుణాన్వితాయ; పరాపవాథాథ విరతాయ నిత్యమ
విశుథ్ధయొగాయ బుధ్యాయ చైవ; కరియావతే ఽద కషమిణే హితాయ
34 వివిక్తశీలాయ విధిప్రియాయ; వివాథహీనాయ బహుశ్రుతాయ
విజానతే చైవ న చాహితక్షమే; థమే చ శక్తాయ శమే చ థేహినామ
35 ఏతైర గుణైర హీనతమే న థేయమ; ఏత పరం బరహ్మ విశుథ్ధమ ఆహుః
న శరేయసా యొక్ష్యతే తాథృశే కృతం; ధర్మప్రవక్తారమ అపాత్ర థానాత
36 పృదివీమ ఇమాం యథ్య అపి రత్ర పూర్ణాం; థథ్యాన న థేయం తవ ఇథమ అవ్రతాయ
జితేన్థ్రియాయైతథ అసంశయం తే; భవేత పరథేయం పరమం నరేన్థ్ర
37 కరాల మా తే భయమ అస్తు కిం చిథ; ఏతచ ఛరుతం బరహ్మ పరం తవయాథ్య
యదావథ ఉక్తం పరమం పవిత్రం; నిఃశొకమ అత్యన్తమ అనాథిమధ్యమ
38 అగాధ జన్మామరణం చ రాజన; నిరామయం వీతభయం శివం చ
సమీక్ష్య మొహం తయజ చాథ్య సర్వం; జఞానస్య తత్త్వార్దమ ఇథం విథిత్వా
39 అవాప్తమ ఏతథ ధి పురా సనాతనాథ; ధిరణ్యగర్భాథ గథతొ నరాధిప
పరసాథ్య యత్నేన తమూగ్రతేజసం; సనాతనం బరహ్మ యదా థయ వై తవయా
40 పృష్ఠస తవయా చాస్మి యదా నరేన్థ్ర; తదా మయేథం తవయి చొక్తమ అథ్య
తదావాప్తం బరహ్మణొ మే నరేన్థ్ర; మహజ జఞానం మొక్షవిథాం పురాణమ
41 [భీ]
ఏతథ ఉక్తం పరం బరహ్మ యస్మాన నావర్తతే పునః
పఞ్చవింశొ మహారాజ పరమర్షినిథర్శనాత
42 పునర ఆవృత్తిమ ఆప్నొతి పరం జఞానమ అవాప్య చ
నావబుధ్యతి తత్త్వేన బుధ్యమానొ ఽజరామరః
43 ఏతన నిఃశ్రేయసకరం జఞానానాం తే పరం మయా
కదితం తత్త్వతస తాత శరుత్వా థేవర్షితొ నృప
44 హిరణ్యగర్భాథ ఋషిణా వసిష్ఠేన మహాత్మనా
వసిష్ఠాథ ఋషిశార్థూలాన నారథొ ఽవాప్తవాన ఇథమ
45 నారథాథ విథితం మహ్యమ ఏతథ బరహ్మ సనాతనమ
మా శుచః కౌరవేన్థ్ర తవం శరుత్వైతత పరమం పథమ
46 యేన కషరాక్షరే విత్తే న భయం తస్య విథ్యతే
విథ్యతే తు భయం తస్య యొ నైతథ వేత్తి పార్దివ
47 అవిజ్ఞానాచ చ మూఢాత్మా పునః పునర ఉపథ్రవన
పరేత్య జాతిసహస్రాణి మరణాన్తాన్య ఉపాశ్నుతే
48 థేవలొకం తదా తిర్యఙ మానుష్యమ అపి చాశ్నుతే
యథి శుధ్యతి కాలేన తస్మాథ అజ్ఞానసాగరాత
49 అజ్ఞానసాగరొ ఘొరొ హయ అవ్యక్తొ ఽగాధ ఉచ్యతే
అహన్య అహని మజ్జన్తి యత్ర భూతాని భారత
50 యస్మాథ అగాధాథ అవ్యక్తాథ ఉత్తీర్ణస తవం సనాతనాత
తస్మాత తవం విరజాశ చైవ వితమస్కశ చ పార్దివ