శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 105
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (శాంతి పర్వము - అధ్యాయము - 105) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [య]
ధార్మికొ ఽరదాన అసంప్రాప్య రాజామాత్యైః పరబాధితః
చయుతః కొశాచ చ థణ్డాచ చ సుఖమ ఇచ్ఛన కదం చరేత
2 [భ]
అత్రాయం కషేమథర్శీయమ ఇతిహాసొ ఽనుగీయతే
తత తే ఽహం సంప్రవక్ష్యామి తన నిబొధ యుధిష్ఠిర
3 కషేమథర్శం నృపసుతం యత్ర కషీణబలం పురా
మునిః కాలక వృక్షీయ ఆజగామేతి నః శరుతమ
తం పప్రచ్ఛొపసంగృహ్య కృచ్ఛ్రామ ఆపథమ ఆస్దితః
4 అర్దేషు భాగీ పురుష ఈహమానః పునః పునః
అలబ్ధ్వా మథ్విధొ రాజ్యం బరహ్మన కిం కర్తుమ అర్హతి
5 అన్యత్ర మరణాత సతేయాథ అన్యత్ర పరసంశ్రయాత
కషుథ్రాథ అన్యత్ర చాచారాత తన మమాచక్ష్వ సత్తమ
6 వయాధినా చాభిపన్నస్య మానసేనేతరేణ వా
బహుశ్రుతః కృతప్రజ్ఞస తవథ్విధః కరణం భవేత
7 నిర్విథ్య హి నరః కామాన నియమ్య సుఖమ ఏధతే
తయక్త్వా పరీతిం చ శొకం చ లబ్ధ్వాప్రీతి మయం వసు
8 సుఖమ అర్దాశ్రయం యేషామ అనుశొచామి తాన అహమ
మమ హయ అర్దాః సుబహవొ నష్టాః సవప్న ఇవాగతాః
9 థుష్కరం బత కుర్వన్తి మహతొ ఽరదాంస తయజన్తి యే
వయం తవ ఏనాన పరిత్యక్తుమ అసతొ ఽపి న శక్నుమః
10 ఇమామ అవస్దాం సంప్రాప్తం థీనమ ఆర్తం శరియశ చయుతమ
యథ అన్యత సుఖమ అస్తీహ తథ బరహ్మన్న అనుశాధి మామ
11 కౌసల్యేనైవమ ఉక్తస తు రాజపుత్రేణ ధీమతా
మునిః కాలక వృక్షీయః పరత్యువాచ మహాథ్యుతిః
12 పురస్తాథ ఏవ తే బుథ్ధిర ఇయం కార్యా విజానతః
అనిత్యం సర్వమ ఏవేథమ అహం చ మమ చాస్తి యత
13 యత కిం చిన మన్యసే ఽసతీతి సర్వం నాస్తీతి విథ్ధి తత
ఏవం న వయదతే పరాజ్ఞః కృచ్ఛ్రామ అప్య ఆపథం గతః
14 యథ ధి భూతం భవిష్యచ చ ధరువం తన న భవిష్యతి
ఏవం విథితవేథ్యస తవమ అధర్మేభ్యః పరమొక్ష్యసే
15 యచ చ పూర్వే సమాహారే యచ చ పూర్వతరే పరే
సర్వం తన నాస్తి తచ చైవ తజ్జ్ఞాత్వా కొ ఽనుసంజ్వరేత
16 భూత్వా చ న భవత్య ఏతథ అభూత్వా చ భవత్య అపి
శొకే న హయ అస్తి సామర్ద్యం శొకం కుర్యాత కదం నరః
17 కవ ను తే ఽథయ పితా రాజన కవ ను తే ఽథయ పితామహ
న తవం పశ్యసి తాన అథ్య న తవా పశ్యన్తి తే ఽపి చ
18 ఆత్మనొ ఽధరువతాం పశ్యంస తాంస తవం కిమ అనుశొచసి
బుథ్ధ్యా చైవానుబుధ్యస్వ ధరువం హి న భవిష్యసి
19 అహం చ తవం చ నృపతే శత్రవః సుహృథశ చ తే
అవశ్యం న భవిష్యామః సర్వం చ న భవిష్యతి
20 యే తు వింశతివర్షా వై తరింశథ్వర్షాశ చ మానవాః
అర్వాగ ఏవ హి తే సర్వే మరిష్యన్తి శరచ్ఛతాత
21 అపి చేన మహతొ విత్తాథ విప్రముచ్యేత పూరుషః
నైతన మమేతి తన మత్వా కుర్వీత పరియమ ఆత్మనః
22 అనాగతం య న మమేతి విథ్యాథ; అతిక్రాన్తం యన న మమేతి విథ్యాత
థిష్టం బలీయ ఇతి మన్యమానాస; తే పణ్డితాస తత సతాం సదానమ ఆహుః
23 అనాఢ్యాశ చాపి జీవన్తి రాజ్యం చాప్య అనుశాసతే
బుథ్ధిపౌరుష సంపన్నాస తవయా తుల్యాధికా జనాః
24 న చ తవమ ఇవ శొచన్తి తస్మాత తవమ అపి మా శుచః
కిం ను తవం తైర న వై శరేయాంస తుల్యొ వా బుథ్ధిపౌరుషైః
25 [రాజపుత్ర]
యాథృచ్ఛికం మమాసీత తథ రాజ్యమ ఇత్య ఏవ చిన్తయే
హరియతే సర్వమ ఏవేథం కాలేన మహతా థవిజ
26 తస్యైవం హరియమాణస్య సరొతసేవ తపొధన
ఫలమ ఏతత పరపశ్యామి యదా లబ్ధేన వర్తయే
27 [ముని]
అనాగతమ అతీతం చ యదాతద్య వినిశ్చయాత
నానుశొచసి కౌసల్య సర్వార్దేషు తదా భవ
28 అవాప్యాన కామయస్వార్దాన నానవాప్యాన కథా చన
పరత్యుత్పన్నాన అనుభవన మా శుచస తవమ అనాగతాన
29 యదా లబ్ధొపపన్నార్దస తదా కౌసల్య రంస్యసే
కచ చిచ ఛుథ్ధ సవభావేన శరియా హీనొ న శొచసి
30 పురస్తాథ భూతపూర్వత్వాథ ధీన భాగ్యొ హి థుర్మతిః
ధాతారం గర్హతే నిత్యం లబ్ధార్దాంశ చ న మృష్యతే
31 అనర్హాన అపి చైవాన్యాన మన్యతే శరీమతొ జనాన
ఏతస్మాత కారణాథ ఏతథ థుఃఖం భూయొ ఽనువర్తతే
32 ఈర్ష్యాతిచ్ఛేథ సంపన్నా రాజన పురుషమానినః
కచ చిత తవం న తదా పరాజ్ఞ మత్సరీ కొసలాధిప
33 సహస్వ శరియమ అన్యేషాం యథ్య అపి తవయి నాస్తి సా
అన్యత్రాపి సతీం లక్ష్మీం కుశలా భుఞ్జతే జనాః
అభివిష్యన్థతే శరీర హి సత్య అపి థవిషతొ జనాత
34 శరియం చ పుత్రపౌత్రం చ మనుష్యా ధర్మచారిణః
తయాగధర్మవిథొ వీరాః సవయమ ఏవ తయజన్త్య ఉత
35 బహు సంకసుకం థృష్ట్వా వివిత్సా సాధనేన చ
తదాన్యే సంత్యజన్త్య ఏనం మత్వా పరమథుర్లభమ
36 తవం పునః పరాజ్ఞ రూపః సన కృపణం పరితప్యసే
అకామ్యాన కామయానొ ఽరదాన పరాచీనాన ఉపథ్రుతాన
37 తాం బుథ్ధిమ ఉపజిజ్ఞాసుస తవమ ఏవైనాన పరిత్యజ
అనర్దాంశ చార్దరూపేణ అర్దాంశ చానర్ద రూపతః
38 అర్దాయైవ హి కేషాం చిథ ధననాశొ భవత్య ఉత
అనన్త్యం తం సుఖం మత్వా శరియమ అన్యః పరీక్షతే
39 రమమాణః శరియా కశ చిన నాన్యచ ఛరేయొ ఽభిమన్యతే
తదా తస్యేహమానస్య సమారమ్భొ వినశ్యతి
40 కృచ్ఛ్రాల లబ్ధమ అభిప్రేతం యథా కౌసల్య నశ్యతి
తథా నిర్విథ్యతే సొ ఽరదాత పరిభగ్న కరమొ నరః
41 ధర్మమ ఏకే ఽభిపథ్యన్తే కల్యాణాభిజనా నరాః
పరత్ర సుఖమ ఇఛన్తొ నిర్విథ్యేయుశ చ లౌకికాత
42 జీవితం సంత్యజన్త్య ఏకే ధనలొభ పరా నరాః
న జీవితార్దం మన్యన్తే పురుషా హి ధనాథ ఋతే
43 పశ్య తేషాం కృపణతాం పశ్య తేషామ అబుథ్ధితామ
అధ్రువే జీవితే మొహాథ అర్దతృష్ణామ ఉపాశ్రితాః
44 సంచయే చ వినాశాన్తే మరణాన్తే చ జీవితే
సంయొగే విప్రయొగాన్తే కొ ను విప్రణయేన మనః
45 ధనం వా పురుషం రాజన పురుషొ వా పునర ధనమ
అవశ్యం పరజహాత్య ఏతత తథ విథ్వాన కొ ఽనుసంజ్వరేత
46 అన్యేషామ అపి నశ్యన్తి సుహృథశ చ ధనాని చ
పశ్య బుథ్ధ్యా మనుష్యాణాం రాజన్న ఆపథమ ఆత్మనః
నియచ్ఛ యచ్ఛ సంయచ్ఛ ఇన్థ్రియాణి మనొ గిరమ
47 పరతిషిథ్ధాన అవాప్యేషు థుర్లభేష్వ అహితేషు చ
పరతికృష్టేషు భావేషు వయతికృష్టేష్వ అసంభవే
పరజ్ఞాన తృప్తొ విక్రాన్తస తవథ్విధొ నానుశొచతి
48 అల్పమ ఇచ్ఛన్న అచపలొ మృథుర థాన్తః సుసంశితః
బరహ్మచర్యొపపన్నశ చ తవథ్విధొ నైవ ముహ్యతి
49 న తవ ఏవ జాల్మీం కాపాలీం వృత్తిమ ఏషితుమ అర్హసి
నృశంసవృత్తిం పాపిష్ఠాం థుఃఖాం కాపురుషొచితామ
50 అపి మూలఫలాజీవొ రమస్వైకొ మహావనే
వాగ్యతః సంగృహీతాత్మా సర్వభూతథయాన్వితః
51 సథృశం పణ్డితస్యైతథ ఈషా థన్తేన థన్తినా
యథ ఏకొ రమతే ఽరణ్యే యచ చాప్య అల్పేన తుష్యతి
52 మహాహ్రథః సంక్షుభిత ఆత్మనైవ పరసీథతి
ఏతథ ఏవంగతస్యాహం సుఖం పశ్యామి కేవలమ
53 అసంభవే శరియొ రాజన హీనస్య సచివాథిభిః
థైవే పరతినివిష్టే చ కిం శరేయొ మన్యతే భవాన