వాత్స్యాయన కామ సూత్రములు/సామాన్యాధికరణం/నాగరకవృత్తం
నాగరకవృత్తం
1. గృహీత విద్యః ప్రతి గ్రహ జయ, క్రయ నిర్వేశాధి గతై రర్థేరన్వయాగతై రుభయైర్వా గార్హస్తై మధిగమ్య నాగరక వృత్తం వర్తేత.
2. నగరే పత్తనే ఖర్వాటే, మహతి వా సజ్జనాశ్రయే స్థానం / యాత్రావశాద్వా.
3. తత్ర భవన మాసన్నోదకం వృక్షవాటికావత్, విభక్త కర్మ కక్షం, ద్విధా వాసగృహం కారయేత్.
4. బాహ్యే చ వాసగృహే, శుశ్లక్ష్ణ ముభయోపధానం మధ్యే వినతం, శుక్లోత్తరచ్చదం , శయనీయం స్వాత్, ప్రతిశయ్యికా చ. / తస్యచ శీరోభాగే కూర్చస్థానం, వేదికా చ. / తత్ర రాత్రిశేషమనులేపనం, మాల్యం సిక్థా కరండకం, సౌగంధిక పుటికా, మాతులుంగత్వచః, తాంబూలాని చ స్యుః / భూమౌ పతద్గ్రహః / నాగదంతావసక్తా వీణా, చిత్ర ఫలకం, వర్తికాసముద్గకోయః కశ్చిత్ పుస్తకః, కురంటక మాలాశ్చ. / నాతి దూరే భూమౌ వృత్తాస్తరణమ్‌ సమస్తకం. / ఆకర్ష ఫలకం, ద్యూత ఫలకం చ. / తస్య బహిః క్రీడా శకుని పంజరాణి / ఏకాంతే చ తర్కు తక్షణ స్థానం మన్యాసాం చ క్రీడానాం / స్వాస్తీర్ణాప్రేంఖాడోలా వృక్ష వాటికాయాం, సప్రచ్ఛాయాస్థండిల పీఠికా చ, సకుసుమా ఇతి భవన విన్యాసః.
5. స ప్రాతరుత్థాయ కృతనియత కృత్యః, గృహీత దంతధావనః, మాత్రయా అనులేపనం, ధూపం, స్రజమితి గృహీత్వా, దత్వా సిక్థక, మలక్తకం చ, దృష్ట్యా ఆదర్శే ముఖం, గృహీత ముఖ వాసతాంబూలః, కార్యాణ్యనుతిష్టేత్.
6. నిత్యం స్నానం, ద్వితీయక ముత్సాదనం, తృతీయకః ఫేనకః చతుర్థక మాయుష్యం, పంచమకం దశమకం వా ప్రత్యాయుష్యమిత్యహీనం / సాతత్యాచ్చ సంవృత కక్షా స్వేదాపనోదః
7. పూర్వాహ్నాపరాహ్నయోర్ భోజనం. సాయం చారయణస్య
8. భోజనానంతరం శుకసారికాప్రలాపనవ్యాపారా:. లావకకుక్కుటమేషయుద్ధాని. తాశ్తాశ్చ కలాక్రీడా:. పీఠమర్దవిటవిదూషకాయత్తాం వ్యాపారా:. దివాశయ్యా చ.
9. గృహీతప్రసాధ్యనస్యాపరాహ్నే గోష్ఠీవిహారా:.
10. ప్రదోషే చ సంగీతకాని. తదంతే చ ప్రసాధితే వాసుగృహే సంచారితసురభిధూపే స:సహాయస్య శయ్యాం అభిసారికాణాం ప్రతిక్షణం.
11. దూతీనాం ప్రేషణం స్వయం వా గమనం.
12. ఆగతానాం చ మనోహరైరాలాపైరుపచారైశ్చ స: సహాయస్యోపక్రమా:.
13. వర్షప్రమృష్టనేపథ్యానాం దుర:దినాభిసారికాణాం స్వయం ఏవం పునర్మండనం మిత్రజనేన వా పరిచరణం ఇత్యాహోరాత్రికం.
14. ఘటానిబంధనం గోష్ఠీసమవాయ: సమాపానకం ఉద్యానగమనం సమస్యా: క్రీడాశ్చ ప్రవర్తయేత్
15. పక్షస్య మాసస్య వా ప్రజ్ఞాతేహని సరస్వత్యా భవనే నియుక్తానాం నిత్యం సమాజ:
16. కుశీలవాశ్చాగంతవ: ప్రేక్షణకం ఏషాం దధ్యు:. ద్వితీయేహని తేభ్య: పూజా నియతం లభేరన్. తథో యథాశ్రద్ధం ఏషాం దర్శనం ఉత్సర్గో వా. వ్యసనోత్సవేషు చైషాం పరస్పరస్యైకకార్యతా.
17. ఆగంతూనాం చ కృతసమవాయానాం పూజనం అభ్యుపత్తిష్చ. ఇతి గణధర్మ:.
18. ఏతేన తం తం దేవతావిశేషం ఉద్దిశ్య సంభావితస్థితితయో ఘటా వ్యాఖ్యాత:
19. వేశ్యాభవనే సభాయాం అన్యతమస్యోద్వసితే వా సమానవిద్యాబుద్ధిశీలవిత్తవయసాం సహ వేశ్యాభిరనురూపైరాలాపైరాసనబంధో గోష్ఠీ.
20. తత్ర చైశాం కావ్యసమస్యా కాలసమస్యా వా.
21. తస్యం ఉజ్జ్వల లోకకాంతా: పూజ్యా:. ప్రీతిసమానశ్చాహారిత:
22. పరస్పరభవనేషు చాపానకాని
23. తత్ర మధుమైరేయసురాసవాన్వివిధలవణఫలహరితశాకతిక్తకటుకామ్లోపదంశాన్వేశ్యా: పాయయేయురనుపిబేయుశ్చ.
24. ఏతేనోద్యానగమనం వ్యాఖ్యాతం
25. పూర్వాహ్న ఏవ స్వ: అలంకృతాస్తురగాధిరూఢా వేశ్యాభి: సహ పరిచారికానుగతా గఛ్ఛేయు: దైవసికీం చ యాత్రాం తత్రానుభూయ కుక్కుటయుద్ధద్యూతై: ప్రేక్షాభిరనుకులైశ్చ చేష్టితై: కాలం గమయిత్వా అపరాహ్నే గృహీతతదుపభోగాచిహ్నాస్తథైవ ప్రత్యావ్రజేయు:
26. ఏతేన రచితోద్రగ్రాహోదకానాం గ్రీష్మో జలక్రీడాగమనం వ్యాఖ్యాతం.
27. యక్షరాత్రి:. కౌముదీజాగర:. సు:వసంతక:.
28. సహకారాభిజ్నికా, ఆభ్యూషకాదికా, విసఖాదికా, నవపత్రికా, ఉదకక్షవేడికా, పాంచాలానుయాయం, ఏకశాల్మలీ కదంబయుద్ధాని తాశ్తాశ్చం మహిమాన్యో దేశ్యాశ్చ క్రీడా జనేభ్యో విశిష్టం ఆచరేయు: ఇతి సంభూయ క్రీడా:.
29. ఏకచారిణశ్చ విభవసామర్థ్యాత్.
30. గణికాయా నాయికాయశ్చ సకీభిర్నాగరకైశ్చ స: చారితం ఏతేన వ్యాఖ్యాతం.
31. అవిభస్తు శరీరమాత్రో మల్లికాఫేనకకషాయమాత్రపరిచ్ఛిద: పూజ్యాద్దేశాదగత: కలాసు విచక్షణస్తదుపదేశేన గోష్ఠ్యాం వేశోచితే చ వృత్తే సాధయేదాత్మానం ఇతి పీఠమర్ద:.
32. భుక్తావిభవస్తు గుణవాన్స: కలతృ వేషే గోష్ఠ్యాం చ బహుమతస్తదుపజీవీ చ విట:.
33. ఏకదేశవిద్యస్తు క్రీడనకో విశ్వాస్యస్చ విదూషక:. వైహాసికో వా.
34. ఏతే వేశ్యానం నాగరకాణాం చ మంత్రిణ: సంధివిగ్రహనియుక్తా:.
35. తైర్భిక్షుక్య: కలావిదగ్ధా ముండా వృషల్యో వృద్ధగణికాశ్చ వ్యాఖ్యాతా:.
36. గ్రామవాసి చ సజాతాన్విచక్షణాన్కౌతూహకాన్ప్రోత్సాహ్యా నాగరక జనస్య వృత్తం వర్ణయఞ శ్రద్ధాంశ్చ జనయంస్తదేవానుకుర్వీతం. గోష్ఠీశ్చ ప్రవర్తయేత్. సంగత్యా జనం అనురుంఙయేత్. కర్మసు చ సహాయ్యేనచానుగృహ్ణీయాత్. ఉపకారయేచ్చ.
37a. నాట్యాంతం సంస్క్కృతనైవ నాట్యాంతం దేశభాషయ
37b. కథం గోష్ఠీషు కథయం లోకే బహుమతో భవేత్
38a. యా గోష్ఠీ లోకవిద్విష్ట యా చ స్వైరవిసర్పిణీ
38b. పరహింసాత్మిక యా చ న తాం అవతరేద్ బుధా:
39a. లోకచిత్తానువర్తిన్యా క్రిదామాత్రైకకార్యాయా
39b. గోష్ఠ్యా సహచరన్ విద్వాం లోకే సిద్ధిం నియచ్ఛతి