భీష్మ పర్వము - అధ్యాయము - 92
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (భీష్మ పర్వము - అధ్యాయము - 92) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [స]
పుత్రం తు నిహతం శరుత్వా ఇరావన్తం ధనంజయః
థుఃఖేన మహతావిష్టొ నిఃశ్వసన పన్నగొ యదా
2 అబ్రవీత సమరే రాజన వాసుథేవమ ఇథం వచః
ఇథం నూనం మహాప్రాజ్ఞొ విథురొ థృష్టవాన పురా
3 కురూణాం పాణ్డవానాం చ కషయం ఘొరం మహామతిః
తతొ నివారయితవాన ధృతరాష్ట్రం జనేశ్వరమ
4 అవధ్యా బహవొ వీరాః సంగ్రామే మధుసూథన
నిహతాః కౌరవైః సంఖ్యే తదాస్మాభిశ చ తే హతాః
5 అర్దహేతొర నరశ్రేష్ఠ కరియతే కర్మ కుత్సితమ
ధిగ అర్దాన యత్కృతే హయ ఏవం కరియతే జఞాతిసంక్షయః
6 అధనస్య మృతం శరేయొ న చ జఞాతివధాథ ధనమ
కిం ను పరాప్స్యామహే కృష్ణ హత్వా జఞాతీన సమాగతాన
7 థుర్యొధనాపరాధేన శకునేః సౌబలస్య చ
కషత్రియా నిధనం యాన్తి కర్ణ థుర్మన్త్రితేన చ
8 ఇథానీం చ విజానామి సుకృతం మధుసూథన
కృతం రాజ్ఞా మహాబాహొ యాచతా సమ సుయొధనమ
రాజ్యార్ధం పఞ్చ వా గరామాన నాకార్షీత స చ థుర్మతిః
9 థృష్ట్వా హి కషత్రియాఞ శూరాఞ శయానాన ధరణీతలే
నిన్థామి భృశమ ఆత్మానం ధిగ అస్తు కషత్రజీవికామ
10 అశక్తమ ఇతి మామ ఏతే జఞాస్యన్తి కషత్రియా రణే
యుథ్ధం మమాభిరుచితం జఞాతిభిర మధుసూథన
11 సంచొథయ హయాన కషిప్రం ధార్తరాష్ట్రచమూం పరతి
పరతరిష్య మహాపారం భుజాభ్యాం సమరొథధిమ
నాయం కలీబయితుం కాలొ విథ్యతే మాధవ కవ చిత
12 ఏవమ ఉక్తస తు పార్దేన కేశవః పరవీరహా
చొథయామ ఆస తాన అశ్వాన పాణ్డురాన వాతరంహసః
13 అద శబ్థొ మహాన ఆసీత తవ సైన్యస్య భారత
మారుతొథ్ధూత వేగస్య సాగరస్యేవ పర్వణి
14 అపరాహ్ణే మహారాజ సంగ్రామః సమపథ్యత
పర్జన్యసమనిర్ఘొషొ భీష్మస్య సహ పాణ్డవైః
15 తతొ రాజంస తవ సుతా భీమసేనమ ఉపాథ్రవన
పరివార్య రణే థరొణం వసవొ వాసవం యదా
16 తతః శాంతనవొ భీష్మః కృపశ చ రదినాం వరః
భగథత్తః సుశర్మా చ ధనంజయమ ఉపాథ్రవన
17 హార్థిక్యొ బాహ్లికశ చైవ సాత్యకిం సమభిథ్రుతౌ
అమ్బష్ఠకస తు నృపతిర అభిమన్యుమ అవారయత
18 శేషాస తవ అన్యే మహారాజ శేషాన ఏవ మహారదాన
తతః పరవవృతే యుథ్ధం ఘొరరూపం భయావహమ
19 భీమసేనస తు సంప్రేక్ష్య పుత్రాంస తవ జనేశ్వర
పరజజ్వాల రణే కరుథ్ధొ హవిషా హవ్యవాడ ఇవ
20 పుత్రాస తు తవ కౌన్తేయం ఛాథయాం చక్రిరే శరైః
పరావృషీవ మహారాజ జలథాః పర్వతం యదా
21 స చఛాథ్యమానొ బహుధా పుత్రైస తవ విశాం పతే
సృక్కిణీ విలిహన వీరః శార్థూల ఇవ థర్పితః
22 వయూఢొరస్కం తతొ భీమః పాతయామ ఆస పార్దివ
కషురప్రేణ సుతీక్ష్ణేన సొ ఽభవథ గతజీవితః
23 అపరేణ తు భల్లేన పీతేన నిశితేన చ
అపాతయత కుణ్డలినం సింహః కషుథ్రమృగం యదా
24 తతః సునిశితాన పీతాన సమాథత్త శిలీముఖాన
స సప్త తవరయా యుక్తః పుత్రాంస తే పరాప్య మారిష
25 పరేషితా భీమసేనేన శరాస తే థృఢధన్వనా
అపాతయన్త పుత్రాంస తే రదేభ్యః సుమహారదాన
26 అనాధృష్టిం కుణ్డ భేథం వైరాటం థీర్ఘలొచనమ
థీర్ఘబాహుం సుబాహుం చ తదైవ కనకధ్వజమ
27 పరపతన్త సమ తే వీరా విరేజుర భరతర్షభ
వసన్తే పుష్పశబలాశ చూతాః పరపతితా ఇవ
28 తతః పరథుథ్రువుః శేషాః పుత్రాస తవ విశాం పతే
తం కాలమ ఇవ మన్యన్తొ భీమసేనం మహాబలమ
29 థరొణస తు సమరే వీరం నిర్థహన్తం సుతాంస తవ
యదాథ్రిం వారిధారాభిః సమన్తాథ వయకిరచ ఛరైః
30 తత్రాథ్భుతమ అపశ్యామ కున్తీపుత్రస్య పౌరుషమ
థరొణేన వార్యమాణొ ఽపి నిజఘ్నే యత సుతాంస తవ
31 యదా హి గొవృషొ వర్షం సంధారయతి ఖాత పతత
భీమస తదా థరొణ ముక్తం శరవర్షమ అథీధరత
32 అథ్భుతం చ మహారాజ తత్ర చక్రే వృకొథరః
యత పుత్రాంస తే ఽవధీత సంఖ్యే థరొణం చైవ నయయొధయత
33 పుత్రేషు తవ వీరేషు చిక్రీడార్జున పూర్వజః
మృగేష్వ ఇవ మహారాజ చరన వయాఘ్రొ మహాబలః
34 యదా వా పశుమధ్యస్దొ థరావయేత పశూన వృకః
వృకొథరస తవ సుతాంస తదా వయథ్రావయథ రణే
35 గాఙ్గేయొ భగథత్తశ చ గౌతమశ చ మహారదః
పాణ్డవం రభసం యుథ్ధే వారయామ ఆసుర అర్జునమ
36 అస్త్రైర అస్త్రాణి సంవార్య తేషాం సొ ఽతిరదొ రణే
పరవీరాంస తవ సైన్యేషు పరేషయామ ఆస మృత్యవే
37 అభిమన్యుశ చ రాజానమ అమ్బష్ఠం లొకవిశ్రుతమ
విరదం రదినాం శరేష్ఠం కారయామ ఆస సాయకైః
38 విరదొ వధ్యమానః స సౌభథ్రేణ యశస్వినా
అవప్లుత్య రదాత తూర్ణం సవ్రీడొ మనుజాధిపః
39 అసిం చిక్షేప సమరే సౌభథ్రస్య మహాత్మనః
ఆరురొహ రదం చైవ హార్థిక్యస్య మహాత్మనః
40 ఆపతన్తం తు నిస్త్రింశం యుథ్ధమార్గ విశారథః
లాఘవాథ వయంసయామ ఆస సౌభథ్రః పరవీరహా
41 వయంసితం వీక్ష్య నిస్త్రింశం సౌభథ్రేణ రణే తథా
సాధు సాధ్వ ఇతి సైన్యానాం పరణాథొ ఽభూథ విశాం పతే
42 ధృష్టథ్యుమ్నముఖాస తవ అన్యే తవ సైన్యమ అయొధయన
తదైవ తావకాః సర్వే పాణ్డుసైన్యమ అయొధయన
43 తత్రాక్రన్థొ మహాన ఆసీత తవ తేషాం చ భారత
నిఘ్నతాం భృశమ అన్యొన్యం కుర్వతాం కర్మ థుష్కరమ
44 అన్యొన్యం హి రణే శూరాః కేశేష్వ ఆక్షిప్య మారిష
నఖైర థన్తైర అయుధ్యన్త ముష్టిభిర జానుభిస తదా
45 బాహుభిశ చ తలైశ చైవ నిస్త్రింశైశ చ సుసంశితైః
వివరం పరాప్య చాన్యొన్యమ అనయన యమసాథనమ
46 నయహనచ చ పితా పుత్రం పుత్రశ చ పితరం రణే
వయాకులీకృతసంకల్పా యుయుధుస తత్ర మానవాః
47 రణే చారూణి చాపాని హేమపృష్ఠాని భారత
హతానామ అపవిథ్ధాని కలాపాశ చ మహాధనాః
48 జాతరూపమయైః పుఙ్ఖై రాజతైశ చ శితాః శరాః
తైలధౌతా వయరాజన్త నిర్ముక్తభుజగొపమాః
49 హస్తిథన్త తసరూన ఖడ్గాఞ జాతరూపపరిష్కృతాన
చర్మాణి చాపవిథ్ధాని రుక్మపృష్ఠాని ధన్వినామ
50 సువర్ణవికృతప్రాసాన పట్టిశాన హేమభూషితాన
జాతరూపమయాశ చర్ష్టీః శక్త్యశ చ కనకొజ్జ్వలాః
51 అపకృత్తాశ చ పతితా ముసలాని గురూణి చ
పరిఘాన పట్టిశాంశ చైవ భిణ్డిపాలాంశ చ మారిష
52 పతితాంస తొమరాంశ చాపి చిత్రా హేమపరిష్కృతాః
కుదాశ చ బహుధాకారాశ చామరవ్యజనాని చ
53 నానావిధాని శస్త్రాణి విసృజ్య పతితా నరాః
జీవన్త ఇవ థృశ్యన్తే గతసత్త్వా మహారదాః
54 గథా విమదితైర గాత్రైర ముసలైర భిన్నమస్తకాః
గజవాజిరదక్షుణ్ణాః శేరతే సమ నరాః కషితౌ
55 తదైవాశ్వనృనాగానాం శరీరైర ఆబభౌ తథా
సంఛన్నా వసుధా రాజన పర్వతైర ఇవ సర్వతః
56 సమరే పతితైశ చైవ శక్త్యృష్టి శరతొమరైః
నిస్త్రింశైః పట్టిశైః పరాసైర అయః కున్తైః పరశ్వధైః
57 పరిఘైర భిణ్డిపాలైశ చ శతఘ్నీభిస తదైవ చ
శరీరైః శస్త్రభిన్నైశ చ సమాస్తీర్యత మేథినీ
58 నిఃశబ్థైర అల్పశబ్థైశ చ శొణితౌఘపరిప్లుతైః
గతాసుభిర అమిత్రఘ్న విబభౌ సంవృతా మహీ
59 స తలత్రైః స కేయూరైర బాహుభిశ చన్థనొక్షితైః
హస్తిహస్తొపమైశ ఛిన్నైర ఊరుభిశ చ తరస్వినామ
60 బథ్ధచూడా మణిధరైః శిరొభిశ చ సకుణ్డలైః
పతితైర వృషభాక్షాణాం బభౌ భారత మేథినీ
61 కవచైః శొణితాథిగ్ధైర విప్రకీర్ణైశ చ కాఞ్చనైః
రరాజ సుభృశం భూమిః శాన్తార్చిభిర ఇవానలైః
62 విప్రవిథ్ధైః కలాపైశ చ పతితైశ చ శరాసనైః
విప్రకీర్ణైః శరైశ చాపి రుక్మపుఙ్ఖైః సమన్తతః
63 రదైశ చ బహుభిర భగ్నైః కిఙ్కిణీజాలమాలిభిః
వాజిభిశ చ హతైః కీర్ణైః సరస్తజిహ్వైః స శొణితైః
64 అనుకర్షైః పతాకాభిర ఉపాసఙ్గైర ధవజైర అపి
పరవీరాణాం మహాశఙ్ఖైర విప్రకీర్ణైశ చ పాణ్డురైః
65 సరస్తహస్తైశ చ మాతఙ్గైః శయానైర విబభౌ మహీ
నానారూపైర అలంకారైః పరమథేవాభ్యలంకృతా
66 థన్తిభిశ చాపరైస తత్ర స పరాసైర గాఢవేథనైః
కరైః శబ్థం విముఞ్చథ్భిః శీకరం చ ముహుర ముహుః
విబభౌ తథ రణస్దానం ధమ్యమానైర ఇవాచలైః
67 నానా రాగైః కమ్బలైశ చ పరిస్తొమైశ చ థన్తినామ
వైడూయ మణిథణ్డైశ చ పతితైర అఙ్కుశైః శుభైః
68 ఘణ్టాభిశ చ గజేన్థ్రాణాం పతితాభిః సమన్తతః
విఘాటిత విచిత్రాభిః కుదాభీ రాఙ్కవైస తదా
69 గరైవేయైశ చిత్రరూపైశ చ రుక్మకక్ష్యాభిర ఏవ చ
యన్త్రైశ చ బహుధా ఛిన్నైస తొమరైశ చ స కమ్పనైః
70 అశ్వానాం రేణుకపిలై రుక్మచ ఛన్నైర ఉరశ ఛథైః
సాథినాం చ భుజైశ ఛిన్నైః పతితైః సాఙ్గథైస తదా
71 పరాసైశ చ విమలైస తీక్ష్ణైర విమలాభిస తదర్ష్టిభిః
ఉష్ణీషైశ చ తదా ఛిన్నైః పరవిథ్ధైశ చ తతస తతః
72 విచిత్రైర అర్ధచన్థ్రైశ చ జాతరూపపరిష్కృతైః
అశ్వాస్తర పరిస్తొమై రాఙ్కవైర మృథితైస తదా
73 నరేన్థ్ర చూడామణిభిర విచిత్రైశ చ మహాధనైః
ఛత్రైస తదాపవిథ్ధైశ చ చామరవ్యజనైర అపి
74 పథ్మేన్థు థయుతిభిశ చైవ వథనైశ చారుకుణ్డలైః
కౢప్త శమశ్రుభిర అత్యర్దం వీరాణాం సమలంకృతైః
75 అపవిథ్ధైర మహారాజ సువర్ణొజ్జ్వల కుణ్డలైః
గరహనక్షత్రశబలా థయౌర ఇవాసీథ వసుంధరాః
76 ఏవమ ఏతే మహాసేనే మృథితే తత్ర భారత
పరస్పరం సమాసాథ్య తవ తేషాం చ సంయుగే
77 తేషు శరాన్తేషు భగ్నేషు మృథితేషు చ భారత
రాత్రిః సమభవథ ఘొరా నాపశ్యామ తతొ రణమ
78 తతొ ఽవహారం సైన్యానాం పరచక్రుః కురుపాణ్డవాః
ఘొరే నిశాముఖే రౌథ్రే వర్తమానే సుథారుణే
79 అవహారం తతః కృత్వా సహితాః కురుపాణ్డవాః
నయవిశన్త యదాకాలం గత్వా సవశిబిరం తథా