భీష్మ పర్వము - అధ్యాయము - 91
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (భీష్మ పర్వము - అధ్యాయము - 91) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [స]
తస్మిన మహతి సంక్రన్థే రాజా థుర్యొధనస తథా
గాఙ్గేయమ ఉపసంగమ్య వినయేనాభివాథ్య చ
2 తస్య సర్వం యదావృత్తమ ఆఖ్యాతుమ ఉపచక్రమే
ఘటొత్కచస్య విజయమ ఆత్మనశ చ పరాజయమ
3 అక్దయామ ఆస థుర్ధర్షొ వినిఃశ్వస్య పునః పునః
అబ్రవీచ చ తథా రాజన భీష్మం కురుపితామహమ
4 భవన్తం సముపాశ్రిత్య వాసుథేవం యదా పరైః
పాణ్డవైర విగ్రహొ ఘొరః సమారబ్ధొ మయా పరభొ
5 ఏకాథశ సమాఖ్యాతా అక్షౌహిణ్యశ చ యా మమ
నిథేశే తవ తిష్ఠన్తి మయా సార్ధం పరంతప
6 సొ ఽహం భరతశార్థూల భీమసేనపురొగమైః
ఘటొత్కచం సమాశ్రిత్య పాణ్డవైర యుధి నిర్జితః
7 తన మే థహతి గాత్రాణి శుష్కవృక్షమ ఇవానలః
తథ ఇచ్ఛామి మహాభాగ తవత్ప్రసాథాత పరంతప
8 రాక్షసాపసథం హన్తుం సవయమ ఏవ పితామహ
తవాం సమాశ్రిత్య థుర్ధర్షం తన మే కర్తుం తవమ అర్హసి
9 ఏతచ ఛరుత్వా తు వచనం రాజ్ఞొ భరతసత్తమ
థుర్యొధనమ ఇథం వాక్యం భీష్మః శాంతనవొ ఽబరవీత
10 శృణు రాజన మమ వచొ యత తవా వక్ష్యామి కౌరవ
యదా తవయా మహారాజ వర్తితవ్యం పరంతప
11 ఆత్మా రక్ష్యొ రణే తాతః సర్వావస్దాస్వ అరింథమమ
ధర్మరాజేన సంగ్రామస తవయా కార్యః సథానఘ
12 అర్జునేన యమాభ్యాం వా భీమసేనేన వా పునః
రాజధర్మం పురస్కృత్య రాజా రాజానమ ఋచ్ఛతి
13 అహం థరొణః కృపొ థరౌణిః కృతవర్మా చ సాత్వతః
శల్యశ చ సౌమథత్తిశ చ వికర్ణశ చ మహారదః
14 తవ చ భరాతరః శూరా థుఃశాసన పురొగమాః
తవథర్దం పరతియొత్స్యామొ రాక్షసం తం మహాబలమ
15 తస్మిన రౌథ్రే రాక్షసేన్థ్రే యథి తే హృచ్ఛయొ మహాన
అయం వా గచ్ఛతు రణే తస్య యుథ్ధాయ థుర్మతేః
భగథత్తొ మహీపాలః పురంథరసమొ యుధి
16 ఏతావథ ఉక్త్వా రాజానం భగథత్తమ అదాబ్రవీత
సమక్షం పార్దివేన్థ్రస్య వాక్యం వాక్యవిశారథః
17 గచ్ఛ శీఘ్రం మహారాజ హైడిమ్బం యుథ్ధథుర్మథమ
వారయస్వ రణే యత్తొ మిషతాం సర్వధన్వినామ
రాక్షసం కరూరకర్మాణం యదేన్థ్రస తారకం పురా
18 తవ థివ్యాని చాస్త్రాణి విక్రమశ చ పరంతప
సమాగమశ చ బహుభిః పురాభూథ అసురైః సహ
19 తవం తస్య రాజశార్థూల పరతియొథ్ధా మహాహవే
సవబలేన వృతొ రాజఞ జహి రాక్షసపుంగవమ
20 ఏతచ ఛరుత్వా తు వచనం భీష్మస్య పృతనా పతేః
పరయయౌ సింహనాథేన పరాన అభిముఖొ థరుతమ
21 తమ ఆథ్రవన్తం సంప్రేక్ష్య గర్జన్తమ ఇవ తొయథమ
అభ్యవర్తన్త సంక్రుథ్ధాః పాణ్డవానాం మహారదాః
22 భిమసేనొ ఽభిమన్యుశ చ రాక్షసశ చ ఘటొత్కచః
థరౌపథేయాః సత్యధృతిః కషత్రథేవశ చ మారిష
23 చేథిపొ వసు థానశ చ థశార్ణాధిపతిస తదా
సుప్రతీకేన తాంశ చాపి భగథత్తొ ఽపయ ఉపాథ్రవత
24 తతః సమభవథ యుథ్ధం ఘొరరూపం భయానకమ
పాణ్డూనాం భగథత్తేన యమ రాష్ట్రవివర్ధనమ
25 పరముక్తా రదిభిర బాణా భీమవేగాః సుతేజనాః
తే నిపేతుర మహారాజ నాగేషు చ రదేషు చ
26 పరభిన్నాశ చ మహానాగా వినీతా హస్తిసాథిభిః
పరస్పరం సమాసాథ్య సంనిపేతుర అభీతవత
27 మథాన్ధా రొషసంరబ్ధా విషాణాగ్రైర మహాహవే
విభిథుర థన్తముసలైః సమాసాథ్య పరస్పరమ
28 హయాశ చ చామరాపీడాః పరాసపాణిభిర ఆస్దితాః
చొథితాః సాథిభిః కషిప్రం నిపేతుర ఇతరేతరమ
29 పాథాతాశ చ పథాత్యొఘైస తాడితాః శక్తితొమరైః
నయపతన్త తథా భూమౌ శతశొ ఽద సహస్రశః
30 రదినశ చ తదా రాజన కర్ణినాలీకసాయకైః
నిహత్య సమరే వీరాన సింహనాథాన వినేథిరే
31 తస్మింస తదా వర్తమానే సంగ్రామే లొమహర్షణే
భగథత్తొ మహేష్వాసొ భీమసేనమ అదాథ్రవత
32 కుఞ్జరేణ పరభిన్నేన సప్తధా సరవతా మథమ
పర్వతేన యదా తొయం సరవమాణేన సర్వతః
33 కిరఞ శరసహస్రాణి సుప్రతీక శిరొ గతః
ఐరావతస్దొ మఘవాన వారిధారా ఇవానఘ
34 స భీమం శరధారాభిస తాడయామ ఆస పార్దివః
పర్వతం వారిధారాభిః పరావృషీవ బలాహకః
35 భీమసేనస తు సంక్రుథ్ధః పాథరక్షాన పరఃశతాన
నిజఘాన మహేష్వాసః సంక్రుథ్ధః శరవృష్టిభిః
36 తాన థృష్ట్వా నిహతాన కరుథ్ధొ భగథత్తః పరతాపవాన
చొథయామ ఆస నాగేన్థ్రం భీమసేనరదం పరతి
37 స నాగః పరేషితస తేన బాణొ జయా చొథితొ యదా
అభ్యధావత వేగేన భీమసేనమ అరింథమమ
38 తమ ఆపతన్తం సంక్రేప్ష్య పాణ్డవానాం మహారదాః
అభ్యవర్తన్త వేగేన భీమసేనపురొగమాః
39 కేకయాశ చాభిమన్యుశ చ థరౌపథేయాశ చ సర్వశః
థశార్ణాధిపతిః శూరః కషత్రథేవశ చ మారిష
చేథిపశ చిత్రకేతుశ చ సంక్రుథ్ధాః సర్వ ఏవ తే
40 ఉత్తమాస్త్రాణి థివ్యాని థర్శయన్తొ మహాబలాః
తమ ఏకం కుఞ్జరం కరుథ్ధాః సమన్తాత పర్యవారయన
41 స విథ్ధొ బహుభిర బాణైర వయరొచత మహాథ్విపః
సంజాతరుధిరొత్పీడొ ధాతుచిత్ర ఇవాథ్రిరాట
42 థశార్ణాధిపతిశ చాపి గజం భూమిధరొపమమ
సమాస్దితొ ఽభిథుథ్రావ భగథత్తస్య వారణమ
43 తమ ఆపతన్తం సమరే గజం గజపతిః స చ
థధార సుప్రతీకొ ఽపి వేలేవ మకరాలయమ
44 వారితం పరేక్ష్య నాగేన్థ్రం థశార్ణస్య మహాత్మనః
సాధు సాధ్వ ఇతి సైన్యాని పాణ్డవేయాన్య అపూజయన
45 తతః పరాగ యొతిషః కరుథ్ధస తొమరాన వై చతుర్థశ
పరాహిణొత తస్య నాగస్య పరముఖే నృపసత్తమ
46 తస్య వర్మ ముఖత్రాణం శాతకుమ్భపరిష్కృతమ
విథార్య పరావిశన కషిప్రం వల్మీకమ ఇవ పన్నగాః
47 స గాఢవిథ్ధొ వయదితొ నాగొ భరతసత్తమ
ఉపావృత్త మథః కషిప్రం స నయవర్తత వేగతః
48 పరథుథ్రావ చ వేగేన పరణథన భైరవం సవనమ
స మర్థమానః సవబలం వాయుర వృక్షాన ఇవౌజసా
49 తస్మిన పరాజితే నాగే పాణ్డవానాం మహారదాః
సింహనాథం వినథ్యొచ్చైర యుథ్ధాయైవొపతస్దిరే
50 తతొ భీమం పురస్కృత్య భగథత్తమ ఉపాథ్రవన
కిరన్తొ వివిధాన బాణాఞ శస్త్రాణి వివిధాని చ
51 తేషామ ఆపతతాం రాజన సంక్రుథ్ధానామ అమర్షిణామ
శరుత్వా స నినథం ఘొరమ అమర్షాథ గతసాధ్వసః
భగథత్తొ మహేష్వాసః సవనాగం పరత్యచొథయత
52 అఙ్కుశాఙ్గుష్ఠ నుథితః స గజప్రవరొ యుధి
తస్మిన కషణే సమభవత సంవర్తక ఇవానలః
53 రదసంఘాంస తదా నాగాన హయాంశ చ సహ సాథిభిః
పాథాతాంశ చ సుసంక్రుథ్ధః శతశొ ఽద సహస్రశః
అమృథ్నాత సమరే రాజన సంప్రధావంస తతస తతః
54 తేన సంలొడ్యమానం తు పాణ్డూనాం తథ వలం మహత
సంచుకొప మహారాజ చర్మేవాగ్నౌ సమాహితమ
55 భగ్నం తు సవబలం థృష్ట్వా భగథత్తేన ధీమతా
ఘటొత్కచొ ఽద సంక్రుథ్ధొ భగథత్తమ ఉపాథ్రవత
56 వికటః పురుషొ రాజన థీప్తాస్యొ థీప్తలొచనః
రూపం విభీషణం కృత్వా రొషేణ పరజ్వలన్న ఇవ
57 జగ్రాహ విపులం శూలం గిరీణామ అపి థారుణమ
నాగం జిఘాంసుః సహసా చిక్షేప చ మహాబలః
సవిష్ఫులిఙ్గ జవాలాభిః సమన్తాత పరివేష్టితమ
58 తమ ఆపతన్తం సహసా థృష్ట్వా జవాలాకులం రణే
చిక్షేప రుచిరం తీక్ష్ణమ అర్ధచన్థ్రం స పార్దివః
చిచ్ఛేథ సుమహచ ఛూలం తేన బాణేన వేగవత
59 నిపపాత థవిధా ఛిన్నం శూలం హేమపరిష్కృతమ
మహాశనిర యదా భరష్టా శక్ర ముక్తా నభొగతా
60 శూలం నిపతితం థృష్ట్వా థవిధాకృత్తం స పార్దివః
రుక్మథణ్డాం మహాశక్తిం జగ్రాహాగ్నిశిఖొపమామ
చిక్షేప తాం రాక్షసస్య తిష్ఠ తిష్ఠేతి చాబ్రవీత
61 తామ ఆపతన్తీం సంప్రేక్ష్య వియత్స్దామ అశనీమ ఇవ
ఉత్పత్య రాక్షసత తూర్ణం జగ్రాహ చ ననాథ చ
62 బభఞ్జ చైనాం తవరితొ జానున్య ఆరొప్య భారత
పశ్యతః పార్దివేన్థ్రస్య తథ అథ్భుతమ ఇవాభవత
63 తథ అవేక్ష్య కృతం కర్మ రాక్షసేన బలీయసా
థివి థేవాః స గన్ధర్వా మునయశ చాపి విస్మితాః
64 పాణ్డవాశ చ మహేష్వాసా భీమసేనపురొగమాః
సాధు సాధ్వ ఇతి నాథేన పృదివీమ అనునాథయన
65 తం తు శరుత్వా మహానాథం పరహృష్టానాం మహాత్మనామ
నామృష్యత మహేష్వాసొ భగథత్తః పరతాపవాన
66 స విస్ఫార్య మహచ చాపమ ఇన్థ్రాశనిసమస్వనమ
అభిథుథ్రావ వేగేన పాణ్డవానాం మహారదాన
విసృజన విమలాంస తీక్ష్ణాన నారాచాఞ జవలనప్రభాన
67 భీమమ ఏకేన వివ్యాధ రాక్షసం నవభిః శరైః
అభిమన్యుం తరిభిశ చైవ కేకయాన పఞ్చభిస తదా
68 పూర్ణాయతవిసృష్టేన సవర్ణపుఙ్ఖేన పత్రిణా
బిభేథ థక్షిణం బాహుం కషత్రథేవస్య చాహవే
పపాత సహసా తస్య స శరం ధనుర ఉత్తమమ
69 థరౌపథేయాంస తతః పఞ్చ పఞ్చభిః సమతాడయత
భీమసేనస్య చ కరొధాన నిజఘాన తురంగమాన
70 ధవజం కేసరిణం చాస్య చిచ్ఛేథ విశిఖైస తరిభిః
నిర్బిభేథ తరిభిశ చాన్యైః సారైదిం చాస్య పత్రిభిః
71 స గాఢవిథ్ధొ వయదితొ రదొపస్ద ఉపావిశత
విశొకొ భరతశ్రేష్ఠ భగథత్తేన సంయుగే
72 తతొ భీమొ మహారాజ విరదొ రదినాం వరః
గథాం పరగృహ్య వేగేన పరచస్కన్థ మహారదాత
73 తమ ఉథ్యతగథం థృష్ట్వా స శృఙ్గమ ఇవ పర్వతమ
తావకానాం భయం ఘొరం సమపథ్యత భారత
74 ఏతస్మిన్న ఏవ కాలే తు పాణ్డవః కృష్ణసారదిః
ఆజగామ మహారాజ నిఘ్నఞ శత్రూన సహస్రశః
75 యత్ర తౌ పురుషవ్యాఘ్రౌ పితా పుత్రౌ పరంతపౌ
పరాగ్జ్యొతిషేణ సంసక్తౌ భీమసేన ఘటొత్కచౌ
76 థృష్ట్వా తు పాణ్డవొ రాజన యుధ్యమానాన మహారదాన
తవరితొ భరతశ్రేష్ఠ తత్రాయాథ వికిరఞ శరాన
77 తతొ థుర్యొధనొ రాజా తవరమాణొ మహారదః
సేనామ అచొథయత కషిప్రం రదనాగాశ్వసంకులామ
78 తామ ఆపతన్తీం సహసా కౌరవాణాం మహాచమూమ
అభిథుథ్రావ వేగేన పాణ్డవః శవేతవాహనః
79 భగథత్తొ ఽపి సమరే తేన నాగేన భారత
విమృథ్న పాణ్డవ బలం యుధిష్ఠిరమ ఉపాథ్రవత
80 తథాసీత తుములం యుథ్ధం భగథత్తస్య మారిష
పాఞ్చాలైః సృఞ్జయైశ చైవ కేకయైశ చొథ్యతాయుధైః
81 భీమసేనొ ఽపి సమరే తావ ఉభౌ కేశవార్జునౌ
ఆశ్రావయథ యదావృత్తమ ఇరావథ వధమ ఉత్తమమ