భాస్కరరామాయణము/ఆరణ్యకాండము-ద్వితీయాశ్వాసము
శ్రీరస్తు
భాస్కరరామాయణము
ఆరణ్యకాండము - ద్వితీయాశ్వాసము
| 1 |
| వ. | శ్రీరామచంద్రు(౦డు మహామహిమాభిరాముం డాత)నిమాహాత్మ్యంబు చెప్పెద | 2 |
రామునిజోలికిఁ బోవల దని మారీచుఁడు రావణునితోఁ జెప్పుట
| మ. | సమదాటోపత రాముఁ గైకొనక విశ్వామిత్రుయజ్ఞంబు వి | 3 |
| చ. | సమదసహస్రదంతిసమసత్త్వుని న న్నొకయమ్ము దాఁకి శీ | 4 |
| ఆ. | అతనిపిన్ననాఁటియస్త్రబలం బిది, యిపుడు లావు మెఱసి యేపు మిగిలి | 5 |
| క. | [2]విసువక మఱియుం జని య, వ్వసుధేశుఁడు దండకమున వర్తింపఁగఁ దా | 6 |
| చ. | ఉరుతరచిత్రగాత్రములు నుజ్జ్వలశాతవిషాణముల్ భయం | |
| | [3]నురవడిఁ బాఱ న ట్లతఁడు నుగ్ర, శరంబుల నేయఁ దోడివా | 7 |
| మత్త. | నాఁటఁగోలెను నామనంబున నాటుకో వెఱ నాకు నిం | 8 |
| క. | ఏదైనఁ జూచిన రఘువరుఁ, డద్దెసఁ బొడసూపినట్టు కలగుఁ దద్భీతిన్ | 9 |
| క. | రణరథముఖరేఖాదిక, ఫణితిప్రారంభణములఁ బరహృదయభిదా | 10 |
| వ. | అని వెండియు. | 11 |
| క. | ఇచ్ఛానాదము లాడెడు, తుచ్ఛులు పెక్కండ్రు గలరు దుర్ల భుఁడు విభు | 12 |
| చ. | త్రిదశులు వెట్టిసేయ నిటు దివ్యపరంబుగ లంక నేలుచున్ | 13 |
| ఉ. | ఈకొఱగాని కార్య మిటు లెవ్వఁడొకో యనుకూలశత్రుఁ డై | 14 |
| క. | దినకరునిఁ బాపి తత్ప్రభఁ, గొనివచ్చెడు ననునె యెట్టి కుమతియు నారా | 15 |
| క. | లోకము రక్షించుటకై, కైకేయివరంబు నెపము గా నప్పుణ్య | 16 |
| క. | రక్షోవధ మొనరింపఁగ, నాక్షత్రియవరుఁడు పూను టది వినవొ జగ | 17 |
| క. | కాలము నేరిన రోగికి, మే లగునౌషధము లెందు మెయికొనునె మదిన్ | 18 |
| క. | మిడుతలు కార్చిచ్చుపయిం, బడఁ బోయినయట్ల చూవె బల్లిదుఁ డగునా | 19 |
| క. | ఖరుఁ డాదిగఁ గలహితులం, బొరిగొని శూర్పణఖ నట్లు పోఁడిమి చెడ ను | 20 |
| ఉ. | మానము దూల బుద్ది పలుమాఱును జెప్పుట మాను మెట్లు న | 21 |
| క. | అని తెంపు మీఱఁ బల్కిన, దనుజుండు దశాస్యునెదురఁ దాఁ బలుకక చ | 22 |
| వ. | [4]అమ్మారీచుండు దనమనంబున నిన్నీచుచేతం జచ్చుటకంటె రఘురాముచేతఁ జచ్చి | 23 |
మారీచుఁడు మాయాకురంగ మై రామాశ్రమమునకు వచ్చుట
| సీ. | రుచిరవైదూర్యంబు రూపార నచ్చున, వచ్చినవిధమున వదన మమర | 24 |
| సీ. | నెలలోనియిఱ్ఱికి నీలకంఠునిచేతఁ, బొలుపారులేడికిఁ బుట్టె నొక్కొ | 25 |
| ఉ. | అత్తఱి నెమ్మొగంబుజిగి నచ్చపువెన్నెల గాయ నింపు ద | 26 |
| మహా. | ధరణీసంజాత ప్రీతిం దనుఁ గనుఁగొన నుద్యద్గతిం బాఱుఁ దాఱుం | 27 |
| క. | (మరగినవిధమునఁ జేరువఁ, దిరుగుఁ బసికొనుచుఁ గలయఁ దృణములు వెదకున్ | 28 |
| క. | ఈలీలం బొలయఁగ నా, లోలాక్షి విలోల యై వికిలోకించి మహీ | 29 |
| తే. | అపుడు లక్ష్మణుఁ డేర్పడ నామృగంబు, నద్భుతాకారవిలసన మధికసంశ | 30 |
| మ | మనలం బిల్చుట భూమిపుత్రి మది నిమ్మాయామృగంబున్ నిజం | 31 |
| క. | అని పలుకఁగ నాలోనన, జనకజ పతి డగ్గఱంగఁ జనుదెంచి కనుం | 32 |
| క. | కరువున గండరువునఁ జి, త్తరువున నినచంద్రరుచులఁ దారలరుచులన్ | 33 |
| వ. | అనుచు సాభిలాషంబుగాఁ బెక్కుచందంబులం గొనియాడి. | 34 |
| చ. | అలఘు చరిత్ర దీని వెర వారఁగ నెమ్మెయి నైనఁ బట్టి తే | 35 |
| చ. | అని కడువేడ్కతోఁ బ్రియుని నామృగలోచన వేఁడినన్ మనం | 36 |
| తే. | [8]ఎట్లు గ్రుంకులు పెట్టుచు నేచి పట్ట, నీక యెట పాఱెనేనిఁ బో నీక శరము | 37 |
| వ. | అని పల్కునవసరంబున సౌమిత్రి విన్నఁబోవుచు నింత యెఱుంగమి గలదె య | 38 |
| క. | సౌమిత్రిం బిలిచి లక్ష్మణ, యీమృగముం దనకుఁ దెచ్చి యి మ్మనియెడు నన్ | 39 |
| క. | అన విని యతఁ డన్నకు ని, ట్లనుఁ దాపసహింస చేయునలమారీచుం | 40 |
| క. | వసుమతి మన మింతకు మును, వసుధాధిప కంటిమే సువర్ణమృగము రా | 41 |
శ్రీరామమూర్తి మాయాకురంగంబుం బట్ట నరుగుట
| వ. | అనిన విని కౌసల్యానందనుండు సుమిత్రానందనున కి ట్లనియె. | 42 |
| క. | అడిగినవస్తువు లెప్పుడు, నెడపక గలిగించుకతన నీయబల మనం | 43 |
| తే. | పసిఁడిమృగము నిక్కం బైనఁ బట్టి తెచ్చి, జనకసుతకోర్కి దీర్చెద సమ్మదమున | 44 |
| క. | అని పలికి విపులబాణా, సనమును గవదొనలు పూని సౌమిత్రిఁ గనుం | 45 |
| చ. | నిలువక మెల్ల దాఱు నటు నిల్చిన మెల్పు నటించుఁ బట్టఁ జే | 46 |
| వ. | అప్పుడు రఘువరుం డపరభాగనిరూఢశరాసనుండును నాకుంచితాంగుండు నగు | 47 |
| క. | మునివ్రేళ్లు నేల మోపుచు, వెనుకదెసం జప్డు గాక వెరవునఁ గదియం | 48 |
| క. | పిఱిఁదికిఁ బో నిచ్చిన వి, ల్లఱితికి నై యల్లఁ జూఁప నది గనుఁగొని పె | 49 |
| వ. | ఇవ్విధంబునం బెక్కుదూరం బరిగి యెండమావు లుదకంబు లని తలంచుచుఁ | 50 |
| సీ. | పొదదండగాఁ జేరి యుదరిపాటునఁ బట్టఁ, బొంచెద నంచును బొంచిపొంచి | 51 |
| వ. | [10]మఱియు నందంద తఱుముచుం బ్రిదిలి పోవుచు | 52 |
| సీ. | నీరాక యెఱుఁగుదు నిక్కంబు ననుమాడ్కి, నోరచూపునఁ జేరి యొయ్య గిఱువుఁ | 53 |
| క. | నిలువక తరుగుల్మాంతర, ములలో వడిఁ బాఱునపుడు మొగుళులు వాఱం | 54 |
| వ. | ఇట్లు దోచిన విస్మితుం డగుచు. | 55 |
| మ. | కదియం జొప్పడ కంతకంత కట యాకాంతారమధ్యంబునం | 56 |
| క. | మాయాహరిణము మిగులుదు, వాయువు దెగఁబఱతు ధరణివలయము గడతుం | 57 |
శ్రీరాముఁడు మారీచుని రూపుమాపుట
| క. | నిగిడి కడు నలసి యట యొక, మృగయూథముఁ జొరఁగఁ బోవుమెయిఁ దోడనె వెం | 58 |
| శా. | చంచత్కాంచనకంకపత్రము ధనుర్జ్యావల్లి సంధించి ర | 59 |
| వ. | అట్లు గూలి గతాసుఁ డగునమ్మారీచుఘోరాకారంబు సూచి విస్మితుం డగుచు | 60 |
| ఉ. | తమ్ముఁడు సెప్పినట్ల బలుదానవుఁ డయ్యెఁ గురంగ మక్కటా | 61 |
| క. | నను మాయామృగ మై వడి, దనుజుం డిట దెచ్చె నచటఁ దమ్ముని నెమ్మై | 62 |
| తే. | అనుచు వేగంబ రఘురాముఁ డచట మాయ, మెగము వధియించి కైకొని వగలు వొదువు | |
| | నంతరంగంబుతో నేఁగె నప్పు డచట, నార్తరవ మట్లు మ్రోసిన నాత్మఁ గలఁగి. | 63 |
| వ. | [11]ఉల్లంబునం దల్లడం బొదవ ధాత్రీపుత్రి సుమిత్రాపుత్రుం బిలిచి దీనవదన | 64 |
| శా. | వింటే లక్ష్మణ రామునార్తరవ మై వీతెంచె నే నొంటి పొ | 65 |
| క. | కుడిక న్నడరఁ దొడంగెను, దడయం డొకకీడు లేక ధరణీశుం డె | 66 |
| చ. | అని పలుమాఱు దైన్యమున నశ్రులు గ్రమ్మఁగఁ బల్కునట్టియ | 67 |
| తే. | మాయరక్క సుఁ డొక్కఁ డీమాడ్కిఁ జీరె | 68 |
| క. | [12]నిను ని ట్లూఱడిపోయెను, మనుజేంద్రుఁడు నాకుఁ దగునె మానిని యిచ్చో | 69 |
| వ. | [13]అని వెండియు. | 70 |
| క. | దెప్పర మప్పురుషాగ్రణి, కెప్పాటను గలుగు నేర దెందును నోహో | 71 |
| ఉ. | అట్టిద యైన నింతక యహర్పతి తప్పఁ జరించు మేరు వి | |
| | ట్టట్టుగ డొల్లు భూవలయ మల్లలనాడు సురాసురాదులం | 72 |
| క. | రామునిదెస క ట్లేఁగిన, ప్రేమావేశమున మనసు బెగడి వివేకం | |
| క. | దిగు లంది యేను బనిచిన, మగుడం జెప్పెదవు గాని మది నించుకయున్ | 74 |
| తే. | అనుచు సంతాప మందుచు నతనికడఁక, లేమి గనుఁగొని కోపించి లెక్క సేయ | 75 |
| చ. | అనుజుఁడ నంచు ము న్నొకదురాత్ముఁడు రాజ్యవిభూతి యెల్లఁ జే | 76 |
| క. | [14]అనవుడు నపు డప్పలుకులు, సునిశితవిషలిప్తదీప్తసూచీముఖభే | 77 |
| ఆ. | అశ్రుకణము లొలుక నాకంపితాంగుఁడు, నవనతాననుండు నగుచుఁ గొంత | 78 |
| క. | పరదేవతవును దల్లివి, గురుపత్నివి నీవు నీకుఁ గూడునె న న్నీ | 79 |
| క. | నీకు మహాభూతంబులె, పో కా పిఁక నేను నిదిగొ పోయెద రక్షో | 80 |
| ఆ. | అనుచు నక్కుమారుఁ డవనతుం డై దృష్టి, నిగుడునంతదాఁక మగిడి మగిడి | 81 |
రావణుఁడు సన్న్యాసివేషంబున సీతకడకు వచ్చుట
| సీ. | తుదివ్రేల నెగసనఁ ద్రోచినపుదియబొ, ట్టురుఫాలపట్టిక నుల్లసిల్లఁ | 82 |
| వ. | ఇట్లు నిలిచి కెలంకు లరయుచుం దొంగి చూచి పర్ణశాలాభ్యంతరంబున. | 83 |
| మ. | హరిణం బిక్కడ కేల వచ్చె విభు నే న ట్లేల పొమ్మంటి నా | 84 |
| క. | కనుఁగొని యలరుందూపులు, దనచిత్తము దూరఁ గాఁడఁ దాలిమి దూలన్ | 85 |
| సీ. | వలరాజు పాటించుకవాలారుటమ్ములు, గామినీరూపంబుఁ గాంచె నొక్కొ | 86 |
| ఉ. | అప్పుడు సీతయుం బొడమునశ్రులు ఱెప్పల నప్పళించుసొం | |
| | చొప్పున నున్న రావణునిఁ జూచెఁ దృణావృతకూపసన్నిభున్. | 87 |
| వ. | చూచి వినయంబుతో నర్ఘ్యపాద్యాదు లిచ్చినం గైకొని యమ్మాయాపరివ్రా | 88 |
| శా. | ఇంతీ యెవ్వరిదాన వెం దునికి ము న్నే మండ్రు నీనామ మి | 89 |
| క. | చిరపుణ్యుఁడు జనకుం డను, నరపతిసుత సీత యండ్రు నన్ను నయోధ్యా | 90 |
| వ. | అని చెప్పి తమవనవాసవృత్తాంతంబును గనకమృగంబుపిఱుంది రామలక్ష్మణు | 91 |
| క. | మునినాథ విశ్రమింపుఁడు, జననాథుం డిపుడ వచ్చి సత్కారము మీ | 92 |
| క. | నీతెఱుఁగుఁ బతితెఱంగును, జేతోముద మొదవ నాకుఁ జెప్పితి వనితా | 93 |
| చ. | కమలభవుండు తాత గుణగణ్యుఁడు విశ్రవసుండు తండ్రి హే | 94 |
| సీ. | మృత్యువునైనను మృత్యువుఁ బొందింతు, నగ్నినైనను సమర్షాగ్ని నోర్తు | 95 |
| వ. | [15]అని వెండియు. | 96 |
| చ. | నిన్ను విని కోర్కు లుల్లమున నెక్కొన ధైర్యము నుజ్జగించి యే | 97 |
| సీ. | కుసుమితవనలతాకుంజపుంజములను, వరుసఁ జెన్నగు నుపవనములందు | 98 |
| క. | అన విని రోషము మనమునఁ, బెనఁగొనఁ గంపంబుతోడఁ బృథ్వీసుత యి | 99 |
| క. | రామునకు నీకు హస్తికి, దోమకుఁ గలవాసి యతనిదుర్వారశర | 100 |
| మ. | అనుచున్ వెండియు రోషవిస్మయభయవ్యాలోలయై వీతధ | 101 |
| మ. | గరళం బెత్తుక క్రోలఁగాఁ దలఁచితే కష్టాత్మ కందర్పసం | 102 |
| వ. | [16]అనిన విని సక్రోధంబుగా నవ్వుచు నద్దశాననుం డి ట్లనియె. | 103 |
| చ. | పెఱుకుదునే ఫణీంద్రవిషభీకరదంష్ట్రలు నేలఁ గ్రుంగఁ జే | |
| | నఱతునె నింగి మ్రింగుదునె చండదిశాగజదండకాండము | 104 |
రావణుఁడు సీతను దొంగిలికొనిపోవుట
| చ. | మదమున నింద్రుఁ డాదిగ సమస్తనిలింపుల వెట్టిగొన్ననా | 105 |
| వ. | ఇట్లు నిలిచి తనదుభయంకరాకారంబునకు మూర్ఛం బొంది పుడమిం బడి యు | 106 |
| చ. | ననుఁ జెఱగొంచు రావణుఁడు నా నొకరక్కసుఁ డేఁగుచున్న వా | 107 |
| ఉ | ఓనరనాథ యిద్ధగతి నొక్కనిశాచరుఁ డాననంబు లీ | 108 |
| శా. | ఓహో నామొఱ యెవ్వరున్ విననియ ట్లున్నా రొకం డైన మీ | 109 |
| ఉ. | వెండియు సీత శోకమున విహ్వలభావము తల్లడంబు నొం | 110 |
| శా. | అన్నా లక్ష్మణ నిన్నుఁ బుణ్యనిధి నే నజ్ఞాన నై పల్కితిన్ | 111 |
| ఉ. | (హా యను నో నరేంద్ర యను హా రఘుకుంజర నీవు వేగ రా | 112 |
| ఉ. | రాఘవుదేవిఁ దేరఁ దగురా యన రెవ్వరు నోర నిత్తెఱం | 113 |
| వ. | అని యనేకవిధశోకాలాపంబులతోడ నందంద యాక్రందనంబు సేయుచు నలు | 114 |
| సీ. | పావనాకార గోదావరీదేవి నీ, వెఱిఁగింపవమ్మ రాజేంద్రుతోడ | 115 |
| క. | అని ఘనశోకాతుర యై, పనవఁగ నయ్యేడ్సు వినియెఁ బక్షీంద్రుఁడు శా | 116 |
| వ. | [18]విని యోహో వెఱవకు మే నున్నవాఁడ నిన్నీచుం బొరిగొని నిన్ను విడిపింతు | 117 |
| సీ. | తనయున్నగిరి బెట్టు తాఁచి బి ట్టెగసిన, నది శేషుపడగలఁ గుదియ నదుమ | 118 |
జటాయువు రావణునితోఁ బోరి నేలం గూలుట
| చ. | కదిసి దశాస్య యేఁ గలుగఁగా రఘువీరునిదేవి నెట్లు నీ | 119 |
| క. | ఓరి నిశాచర త్రిభువన, వీరుం డగు రాముదేవి విడువుము దనుజ | 120 |
| చ. | అఱుగునె యుక్కుగుండు కడు సంగద మ్రింగిన నూఁచి చూచినన్ | 121 |
| క. | అని పలుదెఱఁగులఁ జెప్పఁగ, దనుజుఁడు గైకొనక యరుగఁ దలఁచి [19]కదలినన్ | 123 |
| స్రగ్ధర. | 124 |
| క. | పెనుగాలిఁ దూలు మేఘం, బునుబోలెను బక్షివిభుని భూరిబలమునం | |
| సీ. | ప్రకటితోద్ధతి డాసి మకుటముల్ విఱిచిన, జల్లున రత్నసంచయము దొరఁగ | 125 |
| చ. | వెనుకొని పాఱుఁ బాఱి నడివీఁపు మహోగ్రతఁ దన్నుఁ దన్ని మా | 126 |
| చ. | (కడఁగు కడంగు మోరి సురకంటక పోరికి నొండె జానకిన్ | 127 |
| క. | దశముఖుఁడు వివిధముఖముల, విశిఖంబులు వఱవఁ బక్షవిక్షేపములన్ | 128 |
| శా | దట్టించుం గెరలించు నవ్వు రథ ముద్దండాగ్రతుండంబునం | 129 |
| వ. | ఇ ట్లవక్రవిక్రమంబునం బరిభవించిన నన్నిశాచరుండు. | 130 |
| క. | నాళీకవిషశిలీముఖ, జాలము పైఁ బఱప నదియుఁ జరణాహితులం | 131 |
| లయవిభాతి. | తూణములు వోఁజదిపి బాణములు సక్కడిచి | 132 |
| మ. | వడిఁ జుట్టుం జని యార్చుఁ చేర్చుఁ గదియన్ వచ్చున్ వెసన్ వ్రచ్చుఁ జే | 133 |
| వ. | ఇబ్భంగిం బొంగి పోనీక పొదివి యదల్చి మరల్చినం బిశాచవదనహయంబులం | |
| | బులు పదింట నొప్పించినం బ్రచండగతిం గదిసి కోదండంబు తుండంబు చేసి యెగ | 134 |
| మహా. | కినుకం బక్షీంద్రుఁ డుగ్రాకృతిఁ గదిసి దశగ్రీవు నందంద వ్రేయన్ | 135 |
| క. | ఇత్తెఱఁగునఁ దను నొంపఁగ, నెత్తినకోపమున దానవేంద్రుండు విహం | 136 |
| సీ. | అంతకంతకు నెక్కు నాటోపములు గోప, ములు రౌద్రభావంబుఁ దనరఁ జేయ | 137 |
| చ. | ఇలకు నభస్థలంబునకు నేపున డిగ్గుచు నెక్కుచున్ వడిం | 138 |
| చ. | పొలియుదు గాక న న్నరుణపుత్రు జటాయువుఁ దాఁకి చాక పో | 139 |
| క. | (మ్రుచ్చిలి రఘునాయకుసతిఁ, దెచ్చినయ ట్లగునె దురము కే ధృతి చెడి పాఱం | |
| చ. | తడఁబడ మింటితుట్టతుదదాఁక రయంబునఁ బోవుచున్ మహిం | 140 |
| వ. | అయ్యవసరంబున. | 141 |
| చ. | తనువున నెల్లెడన్ రుధిరధారలు గ్రమ్మఁగ సత్త్వహీనుఁ డై | 142 |
| క. | అజుఁ డిచ్చిన వరబలమున, భుజబలమును నాత్మబలముఁ బొలు పఱక వెసన్ | 143 |
| చ. | అరదము భగ్నమై పడిన యప్పుడు మేదినిఁ బడ్డఖడ్గ ము | 144 |
| క. | పఱియ లయి మేను వ్రస్సిన, నొఱగె మహీతలముమీఁద నుక్కఱి రుధిరం | 145 |
| వ. | [27]ఇత్తెఱంగునఁ బక్షిపతి భంజించి దశగ్రీవుండు మహానాదం బగుసింహనాదం | |
| | బు సేసిన జనకతనయ సంభ్రమంబునం బఱతెంచి య ట్లసిధారాదళితుం డై | 146 |
| ఆ. | సకలమునులు శోకసంతాపములఁ బొంద, నంధకారభరిత మయ్యె జగము | 147 |
| ఆ. | అంత నఖిలదిశలు హారామ హానాథ, యనునెలుంగు వినుచు నడలఁ దొడఁగె | 148 |
| క. | పవనచలితశాఖాప, ల్లవము లభయహాసచేష్టలం బొనరఁ జెలం | 149 |
| తే. | ఓలి శృంగంబు లెత్తిన కేలు గాఁగ, నిర్ఝరంబుల పెనుమోఁత నిగిడి బెరయ | 150 |
| క. | జనకజఁ జెఱగొనిపోవుట, జనులకు వినఁ జాటినట్లు జనితఝణఝణ | 151 |
| | స్మితలక్ష్మ సీతఁ బాసిన, గతిఁ గ్రొవ్వెద విరులు రాలెఁ గఠినకుచతట | 152 |
| క. | నిజభూరితేజమున న, క్కజముగ వెలుఁగొందుజనకకన్య యుదంచ | 153 |
| క. | విలసిత మగుసీతాని, ర్మలవదనము నభమునందు రావణునంక | 154 |
| క. | వనజదళాభము శుభకర, మును సితరదనాంశులలితమును నగుభూనం | 155 |
| క. | రామునిఁ బాసినకతమున, రామారత్న మగుసీతరమ్యానన ము | 156 |
| క. | సురుచిరపల్లవరుచిసుం, దరతను వగుసీతఁ గదిసి దశముఖుఁ డొప్పెం | |
| | బరఁగఁగఁ గాంచనకాంచిన్, నెరవుగఁ దాపించి యున్ననీలముఁబోలెన్. | 157 |
| క. | అలఘుశ్యామలవర్ణ ము, గలరావణుతనువుఁ జెంది కనకప్రభ శో | 158 |
| క. | జనకజభూషణగణని, స్వనముల దశకంధరుండు చాలఁగ మెఱసెన్ | 159 |
| క. | రమణీయ హేమరుచివి, భ్రమ యగునలసీతచేత రావణుఁ డొప్పెం | 160 |
| క. | అతిరమ్యము లగుధరణీ, సుతకనదతిశుద్ధకనకశుభభూషణముల్ | 161 |
| క. | ఖలుచేఁ జెఱఁబడి భీతిం, గలఁగెడుసీతఁ గని దైన్యకలితుఁడు విగతో | 162 |
| క. | నలినులు భీతిన్ ముకుళాం, చలలును విధ్వస్తవారిజలును నిరుచ్ఛ్వా | 163 |
| క. | జనకజదైన్యము గనుఁగొని, వనదేవత లధికభీతి వడఁకుచు దుఃఖం | 164 |
| క. | క్షోణీసుత యపు డాత్మను, క్షీణవ్రత నైతి శత్రుచేఁ జెఱఁబడితిం | 165 |
| క. | భూనాథుఁడు సౌమిత్రియు, నే నీగతిఁ జిక్కువడుట నె ట్లెఱిఁగెద రీ | 166 |
| వ. | అని వెచ్చ నూర్చి రోషావేశంబున రావణుం గనుంగొని. | 167 |
| ఉ. | అచ్చుగ మాయ పన్ని పతి నక్కడఁ బాయఁగఁ జేసి వంచనన్ | 168 |
| క. | ఖరదూషణాదిరాత్రిం, చరులం బదునాల్గువేల సంగరభూమిం | 169 |
| క | కాలము సేరిన మనుజుఁడు, బాలిశచిత్తంబుతో నపథ్యములఁ గొనం | 170 |
| మ. | జములోకంబున కేఁగుచోఁ గనెదు యుష్మత్కంఠముల్ కాలపా | |
| | భ్రమవద్వైతరణీతరంగిణిని దుర్దాంతాసిపత్రాటవీ | 171 |
| క. | నావిశ్రుతసుకృతము చెడుఁ, గావున నే నిపుడు నిన్నుఁ గనలి శపింపన్ | 172 |
| శా. | రక్షశ్శిక్షణదక్షరామవిశిఖవ్రాతంబు లోలిన్ భవ | 173 |
| చ. | అని పలుకంగ సీతను దశాస్యుఁడు దోకొని సంతసంబుతో | 174 |
| ఉ. | ఆయెడ సీత యొక్కవిపులాచలశృంగమునందు లీలమైఁ | 175 |
| క. | ఆవరభూషణముల సు, గ్రీవుఁడు దాఁపంగఁ బంచెఁ బ్రియమునఁ బంక్తి | 176 |
| క. | జలచరములు తిరుగుడువడ, జలరాశి గలంగ సిద్ధచారణులు నభ | 177 |
| క. | ధర్మనిధి యైనరాముస, ధర్మిణి నెత్తికొనిపోయె దశముఖుఁ డింకన్ | 178 |
రావణుఁడు సీతను లంకయం దుంచుట
| వ. | అనునంత నారావణుండును దనపాలిమృత్యుదేవతయుంబోలె సీత తోడరా | 179 |
| చ. | మణిగణకమ్రకాంచనసకమంచితభూషణతారహారముల్ | 180 |
| క. | తరుణీపురుషులలో నె, వ్వరు విమతులు వారు సూడ వల దీచెలువం | |
| | బరుసము లాడకుఁ డెవ్వరు, పరఁగఁగఁ గొలువుండు కదిసి పలుకుఁడు ప్రియముల్. | 181 |
| వ. | అని పలుక నాత్రిజటయు సీత నంతఃపురంబులోనికిం గొనిపోయె నప్పుడు రావ | 182 |
| క. | సమరమున సకలరాక్షస, సముదాయముఁ గడిమిఁ ద్రుంచి సర్వజనస్థా | 183 |
| శా. | ఆకూటవ్రతతాపసుం గలనఁ బాయం ద్రుంచునందాఁకఁ జి | 184 |
| వ. | మీ బలంబు లెఱుంగుదు మీ రింక జనస్థానంబున కరిగి నాపగ దీర్చి యచట | 185 |
| క. | అంతం గృతకృత్యుం డై, సంతోషముఁ బొంది రాక్షకసవరేణ్యుఁడు భూ | 186 |
| ఉ. | మున్ను లతాంగిఁ బెట్టినసమున్నతగేహము సొచ్చి యచ్చటం | 187 |
| తే. | భయదరాక్షసభామలు బలసి కొల్వ | 188 |
| సీ. | హాటకప్రాసాదహర్మ్యసంకులమును, భామాసహస్రవిభ్రాజితంబు | 189 |
| క. | ఇవె నాదివ్యాంబరతతు, లివె నావరభూషణంబు లివె నారంగ | 190 |
| క. | కల విన్నియు నీయవి నా, నెలఁతలు నీదాసు లేను నీదాసుఁడ న | 191 |
| చ. | కొలఁకుల సైకతస్థలులఁ గోమలచూతపరీతవల్లికా | 192 |
| క. | యావన మస్జిర మెంతయుఁ, గావున యౌవనము వేగ గడచనకుండన్ | 193 |
| క. | అనిలముఁ బట్టఁగ నలవియె, కనదనలము మ్రింగఁ దరమె కాలాంతకు గె | 194 |
| ఆ. | కాన రాముఁ డిటకుఁ గడిమితోఁ జనుదేరఁ, గన్నులారఁ జూతుఁ గాంక్షతోడ | 195 |
| క. | లలన పురాకృతదుష్కృత, ఫలమున వనవాస మొంది బహుతరదుఃఖం | 196 |
| చ. | పొలఁతుక పుష్పగంధములు పూని సమంచితరత్నభూషణం | 197 |
| క. | తిరముగ నీపదములు నా, శిరములపైఁ బెట్టు వేగ చేకొను న న్నా | 198 |
| మ. | సురయక్షాసురపక్షిదానవభటకస్తోమాహిగంధర్వకి | 199 |
సీత రావణునిం బదరుట
| సీ. | అని పల్క నిశ్శంక నాసీత తృణ మడ్డ, ముగఁ బెట్టుకొని పంక్తిముఖుని కనియె | |
| | లంక వైధవ్యకలిత యై పొంక మడఁగి | 200 |
| మ. | ఉరుగర్వంబున నన్నుఁ బట్టికొని నీ వుద్వృత్తిమై రాఁగ నా | 201 |
| క. | లీలను రామునిపటుశర, జాలము లోలి భవదీయసన్నాహంబుం | 202 |
| క. | దేవాసురాదులయెడం, జావక మనునిన్ను విభుఁడు చంపెడు నింకన్ | 203 |
| క. | జలజారి నేలఁ గూల్చిన, జలనిధు లింకించినం గృశాను శమింపం | 204 |
| క. | ప్రీతిఁ బతి నెపుడుఁ బాయని, సీతకు దైవగతి ఖలునిచేఁ బడవలసెన్ | 205 |
| మ. | కలనన్ నీబలవిక్రమోచ్చయమనోగర్వంబు నింకించి చం | 206 |
| సీ. | పాపాత్మ నను నీవు బలవంతముగఁ బట్టి, కొని పోవ నేను నాకులతఁ బొంది | 207 |
| క. | ద్వాదశమాసంబులకుఁ ద, లోదరి నన్ను వరింపకుండిన మేనిన్ | 208 |
| క. | బలిమిఁ బడఁదిగిచి యీతొ, య్యలిగాత్రము వ్రచ్చి వేగ నస్రామిషముల్ | 209 |
| చ. | కనలి సమస్తరాక్షసులఁ గన్గొని యాదశకంఠుఁ డి ట్లనున్ | |
| | జనకజ మీ రశోకవనసద్మమునం దిడికొంచు నింతిఁ ద | 210 |
| క. | భూమిజ నశోకవనికా, భూమికిఁ గొనిపోయి యచటఁ బొలు పగుచోటన్ | 211 |
| క. | అవనిజ లక్ష్మణుఁ దనప్రియుఁ, డవురామవిభుం దలంచి యాత్మను వంతల్ | 212 |
| వ. | అంత నిక్కడ. | 213 |
| శా. | మారీచుం బరిమార్చి వేగమున రామక్షోణినాథుండు రా | 214 |
| క. | తలఁ కొందుచు ని ట్లను నతి, బలుఁ డగు లక్ష్మణుఁడు లేనిపట్టున సుగుణో | 215 |
| క. | ఆమారీచునికృత్రిమ, భీమస్వరము విని సీత బెగ్గిలి వింటే | 216 |
| క. | అనుచుం గడుదీనతతో, జనకజ పంచిన మదీయసన్నిధికి వెసం | 217 |
| తే. | అశనిసంకాశభీషణం బైననాని, శాతబాణంబు నెఱ నాటి చచ్చునపుడు | 218 |
| క. | ఆదుస్సహనాదము విని, యేదుర్దశఁ బొందిరో మహీపుత్రియు నా | 219 |
| క. | సౌమిత్రికి భూపుత్రికి, సేమంబులు గలుగ నాత్మఁ జింతించుచు ను | 220 |
| క. | తా మప్రదక్షిణంబుగ, భూమీశునిఁ దిరిగి వచ్చి పొరిఁ బక్షిమృగ | 221 |
| క. | మనమునఁ గుందుచు భిన్నా, ననుఁ డై లక్ష్మణుఁడు గదిసి నన్ వామకరం | 222 |
| ఉ. | పంబినవేడ్కతో మరలి పద్దతి వచ్చుచుఁ బెక్కుదుర్నిమి | |
| | త్తంబులు గంటి నన్ను వసుధాసుతతో నెడఁబాపి చాల దూ | 223 |
| క. | పుడమిసుతఁ బాసి లక్ష్మణ, యెడదవ్వుల నీవు వేగ మేతేర నినుం | 224 |
లక్ష్మణుఁడు సీతను విడిచి వచ్చినందులకై రాముఁడు చింతించుట
| క. | జగతీసుత యట నీల్గెనొ, ఖగమృగరాక్షసచయంబు గ్రహియించెనొ య | 225 |
| చ. | ఎన యగు రాజ్యమున్ విడిచి యే నతిదీనుఁడ నై చరింపంగా | 226 |
| క. | కమలాక్షి లేని ధరణీ, సముదంచితరాజ్య మేల చనఁగ ధనేశ | 227 |
| క. | అమలగుణ నమరకన్యా, సమ నుర్వీతినయఁ బాసి క్షణ మైనం బ్రా | 228 |
| క. | ప్రాణములకంటెఁ బ్రియ యగు, ప్రాణిశ్వరి సీతఁ బాసి ప్రాణంబులతో | 229 |
| క. | జనకజయు నేను లేమికి, మనమునఁ గౌసల్య వంది మరణము నొందుం | 230 |
| మ. | ఖరు నేఁ జంపినయానిమిత్తమున నుగ్రక్రోధి యై రాక్షసే | 231 |
| క. | సుదతి నటు గాచుకొని తగఁ, గదలక యుండు మని నిన్నుఁ గావలివెట్టన్ | 232 |
| వ. | అనిన విని సౌమిత్రి యన్నతో నిట్లనియె. | 233 |
లక్ష్మణుఁ డన్నతోఁ దాను సీతను విడిచివచ్చినందులకుఁ గారణము నెఱిఁగించుట
| క. | అలమారీచుఁడు దవ్వుల, బల మఱి నీపలుకు గాఁగఁ బటుమతితోడన్ | 234 |
| మ. | అలఘుం డారఘురాముఁ డాతురదశన్ హాలక్ష్మణా భ్రాతృవ | |
| | త్సల రక్షింపుము వచ్చి న న్ననుచు నత్యార్తశ్రుతిం బల్కె న | 235 |
| వ. | అని సీత పల్కిన నేఁ దలంకక భవత్సామర్థ్యంబు నుద్దేశించి యి ట్లంటి. | 236 |
| క. | అనిమిషులకు రక్షకుఁ డగు, మనుజేశ్వరుఁ డేల తనదుమానము సెడి న | 237 |
| క. | మూఁడుజగంబులలోపల, వాఁడిమగంటిమిఁ గడంగి వడి నాలమునన్ | 238 |
| క. | ఇది యొకరాక్షసకృత్యము, మది వెఱవకు మనుచు నెన్నిమాఱులు దర్పం | 239 |
| చ. | కనుఁగవ బాష్పముల్ దొరఁగ గద్గదకంఠముతోడ నేడ్చుచున్ | 240 |
| క. | కన్నీ రేటికి నించెదు, విన్నఁదనం బేల నీకు వెఱ పేమిటికిన్ | 242 |
| వ. | అని పలికిన నుపశమింపక రోపారుణనేత్ర యై నన్ను ని ట్లనియె. | 243 |
| తే. | అన్న యాపద నొందంగ నాత్మ నడల | 244 |
| క. | పాయక పో నాఁ బోవవు, నాయెడ నేయెగ్గు దలఁచినాఁడవొ యిట భూ | 245 |
| వ. | అని సీత న న్నచట నుండరాకుండ నిష్ఠురోక్తులు పల్కిన సైరింపలేక మిమ్ముం | 246 |
శ్రీరాముఁడు లక్ష్మణునితో సీత నొంటి విడిచి వచ్చినది త ప్పని చెప్పుట
| ఉ. | చారుకులాభిమానమును సన్నుతధర్మము వీటిఁబుత్తురే | |
| | యారుచిరాంగి వేగపడి యప్రియవాక్యము లెన్ని యాడినన్ | 246 |
| క. | ఆయింతి నిన్నుఁ బొమ్మన, నాయానతిఁ దప్పి నీమనంబున నతిలో | 247 |
| శా. | అన్నా నన్ను బలాఢ్యుఁగా నెఱుఁగు దీ వన్నాతి శోకార్తిమె | 248 |
| క. | అని పలికియు మృగరూపం, బున న న్నెలయించుకొనుచుఁ బో దూరము పో | 249 |
| శా. | ఆరాత్రించరు నుగ్రబాణమున నేయం బల్విడిం దాఁకి వి | 250 |
| క. | అని పలికి యాత్మలోపల, జనకజఁ దలపోయుచున్ విచారముతోడన్ | 251 |
| చ. | ఎడనెడ రామభూవిభుఁ డనేకవిధంబుల దుర్నిమిత్తముల్ | 252 |
| వ. | అ ట్లేఁగి ముందట. | 253 |
రాముఁడు పర్ణ శాలయందు సీతం గానక పలవించుట
| సీ. | చంద్రిక లేనినిశాగగనముమాడ్కి, శారిక లేనిపంజరముకరణి | 254 |
| క. | ఉల్లము జ ల్లన దేహము, దిల్లవడఁగ దృతి దలంక దెప్పర మొందం | 255 |
| క. | పొలఁతుక మెలఁగెడుచోట్లం, గలయంగా వెదకి యెచటఁ గానక కడువి | 256 |
| తే. | తిరిగి వచ్చినచోటులు దెలివితోడఁ, గలయ వెదకియు నెచ్చటఁ గానలేక | 257 |
| క. | ఏమెయి నడుగులు లేనిది, యేమరుదో పర్ణశాల యిది గాదొకొ మే | 258 |
| వ. | అని పలికి. | 259 |
| శా. | ఏమె ట్టీయది మెట్టు గా దిది వనం బే రాకుమారుండనో | |
| | భూమీశుండవు రామచంద్రుఁడవు హా భూమిజ చంద్రాననా | 260 |
| శా. | ఈతిగ్మాంశుఁడు నేఁపఁ జొచ్చె నను రే యేనాఁట నర్కాస్పదం | 261 |
| చ. | తపనుఁడు వేఁపఁ జొచ్చె ననుఁ దమ్ముఁడ వృక్షముక్రిందఁ బెట్టు నాఁ | 262 |
| వ. | అని పలికి మఱియు విభుం డి ట్లనియె. | 263 |
| చ. | పొలఁతుక నొక్కఁ డెత్తికొని పోయెనొ యొక్కెడ బ్రుంగెనో భయా | 264 |
| సీ. | తాళంబ కానవే తాళఫలస్తనిఁ, గుందంబ కానవే కుందరదనఁ | 265 |
| క. | నాకాంతఁ బాసి యెంతయు, శోకించుచు నున్నవాఁడ శుభతరకృపతో | 266 |
| వ. | మఱియు మనోభ్రమ గప్పి యతండు. | 267 |
| మ. | రమణిం దవ్వుల నున్నయట్లు కడుదూరం బార్తితోఁ బాఱి వృ | 268 |
| తే. | ఏను జూడంగ నెంచాఁక నేఁగె దీవు, ప్రేమ నామీఁదఁ గల్గినఁ బ్రియముతోడఁ | 269 |
| తే. | దీను భగ్నమనోరథుఁ దీవ్రశోక, తప్తు ననుఁ బాసి లక్ష్మణ ధరణిపుత్రి | 270 |
| చ. | ధరణిజ కుంభికుంభలసితస్తనయుగ్మముఁ దియ్యవాతెఱన్ | 271 |
| వ. | నావుడు లక్ష్మణుం డేల చింతాశోకంబులం బొందెదు దేవ నీదేవి వెదకం బొదం | 272 |
| క. | పడుచును లేచుచుఁ బాఱుచు, సుడిపడుచును దెసలు గలయఁ జూచుచుఁ బెదవుల్ | 273 |
| క. | ఘన మగునజ్ఞానాంబుధి, ననుపమవిజ్ఞానభానుఁ డస్తంగతుఁ డై | 274 |
| సీ. | అదె చలత్తన్వంగి యనుచు నల్లన చేర, నది చూతలత యైన నట్ల నిలుచు | 275 |
| ఉ. | హా యను సీత సీత యను నక్కట యెక్కడఁ బోయి తిందు రా | 276 |
| శా. | ఏలా చిక్కులఁ బెట్టె దియ్యడవిలో నేలే ననుఁ జేర వే | 277 |
| క. | ప్రీతిగ లక్ష్మణ యెక్కడ, సీతం బొడగంటె నాకుఁ జెప్పుము వేగం | 278 |
| ఉ. | అంబురుహాస్య నాకడఁ బ్రియంబుగ నుండఁగ నాకు దర్భత | 279 |
| వ. | అని పలికి పురోభాగంబునం బొలుచు భూమిం గీ లెడలి పడినతొడవులు మొగ్గ | 280 |
| ఉ. | భూమిజతప్తకాంచనవిభూషణబృందములుం బ్రసూనముల్ | |
| | రామిషమున్ గ్రహించి ముద మందుచుఁ బోయినవారు లక్ష్మణా. | 281 |
రాముఁడు సీత నరణ్యంబులందు వెదకుట
| వ. | అనుచు ననుజసమేతుం డై క్రోశమాత్రం బాశ్రమంబు గడచి రాముం డగ్రభా | 282 |
| సీ. | కనకభూషితము ముక్తామణిసహితంబు, నగుభగ్నధను విదె యనుజ చూడు | 283 |
| వ. | అని లక్ష్మణునకుం జూపి యంతరంగంబున. | 284 |
| క. | జనకజఁ బాసినదుఃఖం, బున కోర్వఁగఁ జాల కేను బొలిసి దివికి వే | 285 |
| మ. | మునివృత్తిం బదునాలుగేం డ్లడవిలో మోదించి వర్తించెదం | 286 |
| మ. | హరిణాభేక్షణఁ గుంభికుంభకుచఁ బద్మాస్యం బికోదంచిత | 287 |
| తే. | అనుచు సీతఁ గానక మది వనటఁ బొందు, నన్నఁ జూచి లక్ష్మణుఁ డాత్మ ఖిన్నుఁ డగుచు | 288 |
| క. | నలినికిఁ బోయెనో కానకు, నలరులు గోయంగ లీల నరిగెనొ వెన శై | 289 |
| క. | మనలన్ వెఱపింపఁగఁ గా, ననమున నున్నదియొ డాఁగి నవ్వులకై మా | 290 |
| వ. | అని పలికి యన్నతోఁగూడ నొక్కకమలాకరంబు సేరి యప్పుడు. | 291 |
| క. | చలదంబుజసైకతశై, వలచక్రొత్పలతరంగవరబంధూకం | 292 |
| మ. | అదె వైదేహి ప్రసన్నవక్త్ర మదె రమ్యం బైనవేణీభరం | 293 |
| వ. | అతం డచ్చట లేదు సీత యొండెడ నున్నది వెదక నటకు మనము వోవలయు. | 294 |
| క. | అనవుడు నగుఁ గా కని తన, యనుజుండును దాను నచటి యగసానుగుహా | 295 |
| క. | చాలఁ బరీక్షించితి మీ, శైలంబున నెచట భూమిజం గాన మయో | 296 |
| క. | జననాథ నీవు శోకం, బునఁ దూలకు వేగ సీతఁ బొందెదు నెయ్యం | 297 |
| వ. | అనవుడు రాముండు దుఃఖవాక్యంబుల సౌమిత్రి కి ట్లనియె. | 298 |
| చ. | సరసుల సైకతస్థలుల శైలనితంబములన్ గిరీంద్రగ | 299 |
| చ. | వెదకితి మెల్లచోట్లఁ బృథివీసుతఁ గానమ యింక నేమి సే | 300 |
| వ. | అని విచారించి రాముం డంతరంగంబున. | 301 |
| సీ. | చపలదృష్టులఁ గని శార్దూలములు సంపు, నధరంబుఁ గని చిల్క లలమి యేఁచుఁ | 302 |
| క. | వనట నిటులు విలపించుచు, ననుజుఁడు బోధింప మాన కాతురపడుచుం | 303 |
| క. | భావజలీలలఁ బ్రియమునఁ, గావించు సుఖోపభోగకాలంబుతఱిన్ | 304 |
| వ. | అని యా క్రోశించి సౌమిత్రిం గనుంగొని. | 305 |
| క. | మందాకిని కేఁగి మహీ, నందన కమలములు గోసి నలువున లీలం | 306 |
| క. | అని పలికిన సౌమిత్రియు, ఘనవేగమునఁ జని యచటఁ గలయ మహీనం | 307 |
| తే. | అప్పు డఖిలభూతంబులు నాదశాస్యు, చావుకొఱకు మందాకిని నీవు పోయి | 308 |
| క. | రామునితో దశకంఠుఁడు, భూమిజ నెత్తుకొని వేగ పోయెను లంకా | 309 |
| వ. | అంత రాముండు సౌమిత్రితో నిట్లను మందాకినిని జనస్థానంబునం బ్రస్రవణ | 310 |
| తే. | భూమిసుతశిరంబున నున్న పుష్పమాల, నేలఁబడియున్నయది దీనిఁ బోలఁ జూడు | 311 |
| వ. | అని పలికి రోషావేశంబున నన్నగంబు మిడుఁగుఱులు వాఱం జూచి రాముం | 312 |
| క. | సీతం జూపక యుండిన, నీతరుసానువులు నాదునిష్ఠురబాణ | 313 |
| క. | ఈతటిని నిగురఁజేసెద, శాతోగ్రాస్త్రముల ననుచు జగతీస్థలి న | 314 |
| క. | పొడగని సౌమిత్రికి న, య్యడుగులు సూప నవి సూచి యాలక్ష్మణుఁ డె | 315 |
| క. | నాకడ జానకి యుండఁగ, నాకాలుఁడు సపరివారుఁ డయ్యును గాంతన్ | 316 |
| వ. | ఆకాశం బలక్ష్యం బేరికిం బోరాదని పలికి. | 317 |
| క. | వైదేహిఁ గొంచు రక్కసుఁ, డేదిక్కున కరిగినాఁడొ యెంతయు వగతో | 318 |
| వ. | అనవుడు లక్ష్మణుండు రామునితో ని ట్లనియె. | 319 |
| క. | అలఘుఁడు దుఃఖముఁ బొందిన, నలఁగక బుద్ధి ధృతిఁ బెంచునల్పుఁడు దుఃఖం | 320 |
| క. | శోకముఁ బొందినవానిన్, భీకరరోగములు సెందుఁ బృథులార్థంబుల్ | 321 |
| క. | ఓలిం గడు శోకించెద, వేలా యజ్ఞుగతిఁ గార్య మేమఱి యాప | 322 |
| వ. | నావుడు రాముండు లక్ష్మణుం గనుంగొని. | 323 |
| ఉ. | తమ్ముఁడ నీదువాక్యములు తప్పక సేసెద నంచుఁ బల్కి క్రౌ | 324 |
| మ | ఉరుధర్మాన్వితుఁ డైనమజ్జనకునర్థోదారవాక్యమ్మునన్ | 325 |
| క. | సీత మృతిఁ బొందఁ జూచుచు, భూతంబు లుపేక్ష సేసె భూమీశులు నా | 326 |
| క. | మృదువర్తనుఁ గరుణాన్విత, హృదయుని దాంతియుతు లోకకహితకరు నన్నుం | 327 |
| క. | ఏ ని ట్లాక్రోశింపఁగ, నూనినకృప నన్ను శోక మొందఁగ నేలా | 328 |
| క. | నాలలనఁ జూపకుండిన, నీలోకము లెల్లఁ ద్రుంతు నేకక్షణమున్ | 329 |
| శా. | అస్మచ్చాపవిముక్తబాణముల నుద్యద్భూతలం బంతయున్ | |
| | విస్మిత్యన్వితబాహుశౌర్యమున నుర్విం గూల్చి కల్పాంతకో | 330 |
| వ. | అని వెండియు. | 331 |
| మ. | ధరణీనందనఁ జూప కుండిన నమర్త్యశ్రేణి బాధించెనన్ | 332 |
| చ. | వరుస నజాండభాండములు వ్రయ్యలుగా జలరాసు లింక భూ | 333 |
| ఉ. | అప్పుడు భీతిఁ బొంది కమలాసనముఖ్యులు సీతఁ దెచ్చి | 334 |
| చ. | గగనము మ్రోసి బి ట్టవిసెఁత గన్కని నుల్కలు రాలె నెల్ల చో | 335 |
| వ. | అప్పుడు సీతాహరణదుఃఖితుండును నతితప్తుండును నుష్ణదీర్ఘనిశ్వాసుండును నధి | 336 |
| క. | లోకైకశరణ్యుండవు, లోకత్రాణుఁడవు సర్వలోకేశుఁడవున్ | 337 |
| క. | వికృతి యొనర్చినఖలుఁ ద, క్కక శిక్షింపంగఁ జంపఁ గర్తవ్యము గా | 338 |
| క. | మును నీవు భూతహితవ, ర్తనమునఁ బెంపొంది యిపుడు తద్దయు రోషం | |
| | బునఁ గడఁగి భూతహింసన, మొనరింపఁగ నాగ్రహించె దుచితమె నీకున్. | 339 |
| క. | తరణికిఁ దేజంబు సుధా, కరునికిఁ గళ పవనునికిని గమనంబు వసుం | 340 |
| క. | సురగంధర్వప్రభృతులు, ధరణీశైలాపగాబ్ధిధాత్రీజాదుల్ | 341 |
| వ. | జనవర నీకు నప్రియంబు సేయంగలవాఁడు లేఁ డేనును నీవునుఁ గూడి యధిక | 342 |
| క. | ఆపద సమస్తలోకులఁ, బ్రాపించుఁ దొలంగు నపుడు పవనముభంగిం | 343 |
| వ. | రఘువరా యల్పతేజుం డైనసామాన్యుండు దుఃఖంబు సహింపనోపునె యార్తుం | 344 |
| క. | ఎక్కడ నున్నది జానకి, యెక్కడఁ బో నగును వెదక నేది యుపాయం | 345 |
| వ. | అనిన సౌమిత్రి యన్నతో నిట్లను నీజనస్థానంబునం గలగిరిదుర్గవనబిలంబులు | 346 |
జటాయువు సీతావృత్తాంతము రాఘవులకుఁ జెప్పుట
| క. | పక్షంబులు దెగి ఘోరా, జి క్షితిఁ బడి యున్నరక్తశసిక్తాంగు నుద | 347 |
| వ. | కని రాముఁడు లక్ష్మణునితోడ. | 348 |
| ఉ. | వీఁ డొకరక్కసుం డెడరు వేచి మహీసుత మ్రింగి యిచ్చటన్ | 349 |
| క. | వడిఁ గొని యేయం బూనినఁ, గడుభయమున రుధిరధార గ్రక్కుచు విభు న | 350 |
| క. | ఏను జటాయువ దశరథ, భూనాయకుసఖుఁడ రామభూవర మీరల్ | 361 |
| ఉ. | ఏపున వానిఛత్రము మహీస్థలిఁ గూలిచి జోడు సించియుం | |
| | క్షేపములన్ గళద్రుధిరసిక్తశరీరునిఁ జేయఁ జెచ్చెరన్. | 352 |
| వ. | అలుకు గొని యన్నిశాచరుండు. | 353 |
| మ. | విరథుం డై సతి డించి బెగ్గలమునన్ వేగంబుతోఁ బాఱఁగా | 354 |
| వ. | అని పలుకుజటాయువుం బట్టి కౌఁగిలించుకొని సౌమిత్రిసమేతుం డై రాముండు | 355 |
| సీ. | రామభూవిభుఁ డఫ్డు సౌమిత్రి కి ట్లను, రాజ్యంబు తొలఁగు టరణ్యవాస | 356 |
| క. | అని వగచి జటాయువుతో, జనకజ నాప్రాణదయిత సద్వ్రత యేది | 357 |
| వ. | పడి యాఖగపతిచేత సీతవృత్తాంతంబు విస్పష్టంబుగా విని రాముం డనుజసమే | 358 |
| మ. | జనకుం డమ్మెయి సంతసింపఁగఁ దగన్ సత్యప్రతిజ్ఞుండ వై | 359 |
| క. | అతిపుణ్య యదితి త్రిజగ, న్నుత యింద్రునిఁ గన్నపగిది నోములు పెక్కుల్ | 360 |
| క. | కథితాఖిలదానంబులుఁ, బ్రథితాశేషసుకృతములు బహుయజ్ఞములుం | 361 |
| వ. | అని లక్ష్మణుండు పెక్కుదెఱంగుల బోధింపం దెలివొంది రామచంద్రుండు జటా | 362 |
| చ. | జనకజ నన్ను నే మనియె జానకి రక్కసుఁ డెందుఁ గొంచు వే | 363 |
| చ | జనవర రావణుం డనునిశాచరవీరుఁడు భూరిశక్తి దు | 364 |
| క. | భూవర సంగ్రామంబున, రావణుఁ బరిమార్చి నీవు రమణీయజయ | 365 |
| క. | ఇర వఱి ప్రాణంబులు వే, దిరుగుడువడఁ జొచ్చె నాదుదేహంబు గడుం | 366 |
| క. | ధర శిరము వైచి పొరలుచుఁ, జరణంబులు గుదిచికొంచుఁ జంచలమున నె | 367 |
| వ. | ఇట్లు గతాసుం డై శైలంబువోలెం గూలి యున్నజటాయువుం గనుంగొని | |
| | పక్షీంద్రుండు రావణు మార్కొని బహుప్రకారంబుల యుద్ధంబు సేసి బలవిక్ర | 368 |
శ్రీరాముఁడు మృతుండైనజటాయువున కగ్నిసంస్కారాదు లొనర్చుట
| క. | పితృపైతమహ మగుసం, తతరాజ్యము పుత్రమిత్రదారామాత్య | 369 |
| క. | ఆలితనంబునఁ బెక్కుల్, వేలేఁడులు బ్రతికి యధికవిక్రమయుతుఁ డై | 370 |
| వ. | సౌమిత్రీ మనకు నిప్పక్షీంద్రుం డుపకారంబు సేయవచ్చి మృతిం బొందినఁ జూచి | 371 |
| చ. | అనుజ మహీవదాన్యులకు హాటకదానుల కాహనానివ | 372 |
| వ. | అని పలికి చితి పేర్చి యాచితిమీఁద జటాయువుం బెట్టి నాచేత సత్కృతుం | |
| | మహాపుణ్యుం డైన రామునిచేత సంస్కృతుం డగుటను రణనిహతుం డగు | 373 |
| చ. | అరుణుఁడు గ్రుంక నప్పుడు నిజాశ్రమవాసములోని కేఁగి య | 374 |
| వ. | చని శరచాపహస్తు లయి ముందట నప్రతిహతమార్గంబున నడచి కిసలయకుసు | 375 |
| తే. | తత్సమిపావనీస్థలి దాశరథులు, ఘనులు గాంచి రయోముఖి యనునిశాటి | 376 |
| క. | అగ్గలిక నానిశాచరి, దగ్గఱఁ జనుదెంచి రాముతమ్మునికరమున్ | 377 |
| వ. | సౌమిత్రి కి ట్లనియె. | 378 |
| ఆ. | అర్థి నిన్నుఁ జూచినప్పుడు వలచితి, భార్యగా వరింపు పరమపురుష | 379 |
| క. | అనుటయు నతఁ డవ్వికృతా, ననఁ బాయంద్రోచి కదిసి నాసాకర్ణ | 380 |
| తే. | ఇట్లు వికృతాంగి గావించి యిట్టు లనియె, నోనిశాటి యీయొప్పుతో నున్న నిన్నుఁ | 381 |
| క. | ఈలీల సుమిత్రాసుతుఁ, డాలి గొనఁగ నెత్తు రొడల నంతటఁ గాఱం | 382 |
| వ. | తదనంతరంబ యాకాశపథం బెల్లం బగిలించునొక్కమహాశబ్దంబు విని యాశ | 383 |
రామలక్ష్మణులు కబంధునిం గాంచుట
| మ. | కని రారాజతనూజు లుక్షసముదగ్రగ్రీవు నాభీలసం | 384 |
| మహా. | సతతాసృక్పానశీలుం జటులకఠినదంష్ట్రాచయాభీలు నానా | |
| | గతసత్వవ్రాతమాంసగ్రసనవివృతవక్త్రప్రచండప్రచారుం | 385 |
| వ. | అంత నారాఘవులు జంఘారహితకబంధుం డగునాకబంధుండు యోజనదీర్ఘంబు | 386 |
| సీ | అమ్ములు విండులు నడిదమ్ములును దాల్చి, యెటు వోయెదరు మీర లిపుడు నాదు | 387 |
| మ. | అనినం దమ్మునిమాట దన్ను ఘనదుఃఖక్రాంతుఁగాఁ జేయ న | 388 |
| సీ. | అనుచు శోకింపంగ నసుర వారిఁ దిగిచి, ఘనతరనిజవక్త్రగహ్వరంబు | 389 |
| ఉ. | ఇమ్మెయి బాహువుల్ దునిసి యే పఱి రక్తజలంబు పై పయిం | 390 |
| వ. | [28]ఇట్లు కూలి దైత్యుం డొక్కింతవడికిఁ దెలివొంది మీ రెవ్వ రలఘుశౌర్యు | 391 |
| క. | కాకుత్స్థరాముఁ డీతఁడు, నా కగ్రజుఁ డేను లక్ష్మణాఖ్యాకుఁడ మున్ | 392 |
| ఉ. | ఆరమణీలలామ నిట నారయ వచ్చితి మీవు నిచ్చటం | 393 |
| చ. | అనవుడు నాతఁ డాత్మ ముద మందుచు రాఘవులార మిమ్ము న | 394 |
| వ. | అస్మద్విధంబు చెప్పెద వినుండు. | 395 |
| సీ. | దను వనియెడునామjమునఁ బ్రవర్తిల్లుదుఁ, గాంతిఁ జంద్రునిఁ బ్రభాకరునిఁ దేజ | 396 |
| క. | ఈరూపము కడుఁ బ్రియపడి, గారవమునఁ దాల్చి వేడ్కఁ గ్రాలెద విదె నీ | |
| | కోరిక సఫలతఁ బొందఁగ, నోరి దనుజ యింక నిట్ల యుండు మనుటయున్. | 397 |
| తే. | తల్లడిల్లి యే ముందటితనువుఁ దాల్చి, యర్థి మొక్కి ప్రార్థించిన నత్తపస్వి | 398 |
| క. | మఱి యారఘువీరులు నీ, ముఱు మొండెము వేగ దగ్ధముగఁ జేయఁగఁ జే | 399 |
| సీ. | అని యానతిచ్చె నమ్ముని యంత నీరూప, సహితుండ నై వేగ సమదవృత్తి | 400 |
| క. | ఆమడలోపల మెలఁగిన, సామజభల్లూకసింహసైరిభహరిణా | 401 |
| తే. | ఎంతయునుగాల మి ట్లుండ నిపుడు మీప్ర, సాదమున శాపమోక్షంబు సంభవించె | 402 |
| సీ. | అనుజన్ముఁడును నేను నజ్జనస్థానంబుఁ, బాసి పోయినచోటఁ బంక్తిముఖుఁడు | 403 |
| వ. | స్థూలశిరునిశాపంబునం జేసి నాకుఁ దెలివియుం దొలంగినయది యీదుర్దేహం | 404 |
| చ. | శతమఖవైరి రావణుఁడు చండమదంబున మీరు లేనిచో | 405 |
| క. | లలి వాలి వెడల నడిచిన, నలువురుమంత్రులును దాను నలినాప్తసుతుం | 406 |
| ఉ. | ఆకపినాథుతోడఁ బ్రియ మారఁగ సఖ్యము సేయు మాతఁ డ | 407 |
| వ. | ఆసుగ్రీవుండు దేశకాలజ్ఞుండు వాలివలనిభీతిం బోయి సకలదేశంబులుం జూచి | 408 |
| శా. | సుగ్రీవుండు ప్లవంగసైన్యములతో సొంపార నేతేరఁగా | 409 |
| వ. | రామచంద్రా యీత్రోవం బశ్చిమదేశంబున బిల్వతాళప్రియాళురసాలప్లక్ష | 410 |
శ్రీరాముఁడు శబరిం గరుణించుట
| చ. | ఉరుతరవిఘ్నముల్ దొడర కున్నతి నొందఁ దపంబు సేయుదే | 411 |
| క. | అనవుడు సర్వము భద్రం, బని యాసతి నృపతితోడ ననియెన్ రఘునం | 412 |
| చ. | జనవర చిత్రకూటమున సమ్మతి మీరు వసించియుండఁగా | 413 |
| చ. | ఘను లగురామలక్ష్మణులు గార్యముమై యిట కేఁగుదెంతు రే | 414 |
| చ. | వివిధము లైనవన్యములు వేడుక నే నొనఁగూర్చి మిమ్ముఁ బ్రా | 415 |
| క. | దనుసుతుఁడు నీప్రభావము, మును నాకుం జెప్పె నిపుడు మోదముతోడం | 416 |
| వ. | అనఘ యివ్వనంబు మతంగవనం బనంబడు నీపుణ్యస్థానంబునం బులులు మృగం | 417 |
| క. | ఎలమి మును హోమవేళం, బొలుపుగ మద్గురులు మంత్రపూతంబులుగా | 418 |
| మ. | జననాథాగ్రణి యామహాత్ము లుపవాసశ్రాంతి మైఁ దీర్థముల్ | 419 |
| వ. | అని మఱియుం దమగురువుల సామర్థ్యంబులు పెక్కులు సెప్పి యే నమ్మునీశ్వరుల | |
| | రంబు విడిచి పోవం గోరెద ననుజ్ఞ యిం డని యారామలక్ష్మణులచేత ననుజ్ఞాత | 420 |
పంపాసరోవరవర్ణనము
| సీ. | కూలచంపకనారికేలసాలరసాల, తాలహింతాలతక్కోలతరులు | 421 |
| మ. | ప్రవిలాసాంచితసద్గభీరవిమలాంభఃపూరసంసేవ్యమార | 422 |
| వ. | కని యచ్చెరు వందుచుం జేర నరుగునప్పుడు. | 423 |
పంపాతీరంబున రాముండు విరహవేదనచే విలపించుట
| క. | [30]సరసిజకువలయపరికర, పరిమళపరిమిళితశిశిరపావనరంగ | 424 |
| సీ. | సౌమిత్రి నామీఁద సారెసారెకు నవ్య, కుసుమముల్ గురిసెడుఁ గుజము లోలి | |
| | నల్లవలిగాలి యుల్లంబు దల్లడిల్ల, బహువనప్రసవోదితపరిమళంబు | 425 |
| చ | ఘనతరశైలసానువులఁ గాంతయుఁ దానును గూడి వేడ్కతోఁ | 426 |
| క. | సౌమిత్రీ కనుఁగొంటివె, ప్రేమంబున నలినిఁ గూడి పెంపొంది సుఖో | 427 |
| క. | వినుతింప సుఖులలోపల, ఘనతరసుఖి చక్రవాకఖగ మొక్కెడ వే | 428 |
| క. | భూనాథపుత్ర పర్వత, సానువులం బ్రియలతోడిసంగతి మృగముల్ | 429 |
| ఉ. | ప్రేయసిఁ బాసి యేగతిఁ జరింతు సరిద్వనభూమిఁ దెమ్మెరల్ | 430 |
| వ. | అని పలికి తమకం బెసంగ. | 431 |
| క. | మంగళపవనమ నాదుప్రి, యాంగనపైఁ బొలసి పొలయు మాదట నాపై | 432 |
| వ. | అని సీతావియోగభరంబునఁ దాపంబు దీపింపఁ బెక్కుదెఱంగులం బ్రలాపించు | 433 |
| ఉ. | రాకొమరుల్ గనుంగొనిరి రమ్యగుహాగతకిన్నరీకమున్ | 434 |
| వ. | ఇట్లు కనుంగొని యన్నరవరోత్తములు సంతోషితస్వాంతులై విశ్రమించియుండి | 435 |
| శా | వైరిక్ష్మాతలనాథపర్వతమహావజ్రాయుధున్ ఘోరదు | |
| | భీరాంభోనిధి ధీరతానిమిషభూభృన్నాథు నత్యంతవి | 436 |
| క. | లలనాజనవరభద్రుని, బలవద్రణరౌద్రవీఠభద్రుని నుద్య | 437 |
| మాలి. | విభవజితసురేంద్రున్ విస్ఫురత్కాంతిచంద్రున్ | 438 |
| గద్యము. | ఇది సకలసుకవిజనవినుత యశస్కర భాస్కరప్రణీతం బైనశ్రీరామాయ | 439 |
- ↑ "హారిద్రోల్లసితవక్షహరి" అనియే వ్రా. ప్ర.
- ↑ 6 మొదలుకొని 18 వఱకుఁ గలపాఠము.
క. ఈనడుమ రామచంద్రుని, నేను దొరలు మువుర ముగ్రనియతిఁ బులులమై
పూని వధింపఁగఁ జని చని, యాపరపతి నింతనంత నట చేరుటయున్. - ↑ క. శరములు మూఁ డొకముష్టిం, దిరముగఁ దొడి యేయ వారు ద్రెళ్లిరి వెస నే
సురిఁగి యిట వచ్చి ఘనభయ, పరవశగతి నున్నవాఁడఁ బటుశౌర్యనిధీ. - ↑ 23 మొదలుగా 25 వఱకుఁ గల పాఠమునకు మాఱుగా
తే. ఇవ్విధంబున నరిగి రాజేంద్రచంద్రుఁ, డున్నకడలివనంబున కొయ్యఁ జేరి
యచట రావణు నిలిపి మాయాకురంగ, మయ్యె మారీచుఁ డురుదీప్తు లతిశయిల్ల. - ↑ రొత్తెడునంఘ్రులు.......మెఱుంగు లామృగముకుం దనకున్
- ↑ 'హరిహరవేధాదుల' అనియే వ్రా. ప్ర.
- ↑ నీమృగచర్మ మబ్బినన్
- ↑ 37 మొదలుగా 50 వఱకుఁ గలవ్రాఁతప్రతుల పాఠము,
క. కనకపుమేనును రత్నపుఁ, దనురుచులును గలుగుమృగము ధరణిం గలదే
జనవర యిది మాయామృగ, మని యెఱుఁగఁగ రాదె మీకు ననురులమతముల్.
చ. అని విని యల్ల నవ్వుచు ధరాధిపుఁ డెంతయుఁ బ్రీతిఁ దమ్మునిం
గనుఁగొని యామృగంబుపయిఁ గౌతుక మెక్కుడు పట్టి తేరఁగాఁ
జన కిట యూరకున్న మది జానకి యెంతయుఁ జిన్నఁబోదె చ
య్యనఁ గొని యేఁగుదెంచెద గుణాకర యేమఱకుండు మియ్యెడన్.
క. ఇది దనుజమాయ యని మీ, మది సంశయ మేల మాయ మాయించి శిర
ప్రదరంబులఁ దునిమెద నని, కదలెం బతి ఖడ్గతూణకార్ముకధరుఁ డై.
చ. కదలి రఘూద్వహుండు చనఁగా నది ముందటఁ గొంతచేరువన్
మెదలుచు డాసినన్ బెదరి మీఁదికి న ట్లది చాఁటుచున్ మృగం
బదె యిదె నాఁగఁ బెంపొదల నవ్వలఁ దోఁచుచుఁ బాయుచున్ రయం
బొదరఁగ డాయడాయఁ గొనిపోయె మహాగహనంబులోనికిన్. - ↑ పొలఁతిపట్టుగ నని వెల్చి నిలిచినిలిచి
యామృగము నేయకయె పట్టు నాసఁ దిరిగె, - ↑ 52 మొదలుగా 60 వఱకుఁ గలవ్రాఁతప్రతుల పాఠము,
క. తిరిగి తిరిగి కడుఁదడవున, కరయఁగ నిది దనుజమాయ యగు నని కోపో
ద్ధరుఁడై యమోఘశరమున, ధరణీశ్వరుఁ డేసె శీఘ్రదారుణభంగిన్.
చ. అది మును మాయ మ్రింగి దనుజాంగము సొచ్చి పగుల్ప వాఁడు బె
ట్టిదుఁ డయి మీఁదికిన్ నెగసి డెప్పర మై యిలఁ గూలి వ్రాలెఁ బె
ల్లదరుచు లక్ష్మణా యనుచు హా యని రామునెలుంగుభంగి యై
యద్రువఁగ నన్నిదిక్కులు మహాధ్వని సీత గలంగునట్లుగన్.
క. అని ఘోరంబుగ నఱచుచు, దనుజుఁడు పుడమి నిజరూపధరుఁ డై పడియెం
బెనుమేనితోన రాముఁడు, గమఁగొని విభ్రాంతి సాలఁ గదిరెడుమదితోన్. - ↑ 64 మొదలుగా 66 వఱకుఁ గలవ్రాఁతప్రతులపాఠము.
ఉ. భూపతి యార్తిఁ బొందె నని భూమిజ దల్లడి మొంది లక్ష్మణా
పాపము వొందె లెమ్ము వెసఁ బాఱుము రాక్షసబాధఁ బొందఁగా
నోపు రఘూద్వహుండు నిను నొత్తిలి చీరె నిశాటకోటిచే
నే పఱఁ బోలుఁ బోయి వెస నేఁగు జవంబునఁ బొమ్ము క్రమ్మనన్. - ↑ నను నిల్లూ రిడి పోయెను; నిను నిల్లడ యిడి పోయెను
- ↑ 70 మొదలుకొని 74 వఱకుఁ గలవ్రాఁతప్రతులపాఠము,
క. అనవుడుఁ బేర్చినశోకం, బునఁ బె ల్లేడ్చుచు మహాత్ముఁ బుణ్యచరిత్రున్
మనుజేంద్రుఁ గావఁ దగవే, చనునే రామునకుఁ దోడు చనవు రయమునన్. - ↑ 77 మొదలుగా 91 వఱకుఁ గలపాఠము.
వ. అనిన నమ్మాటలకుఁ దప్తలోహంబు చెవులం బోసిన ట్లయినం దల్లడిల్లి వివశుం డై సౌమిత్రి
ధాత్రి నొరిగె నదియు వైశికంబుగాఁ గైకొని మఱియుం బరుషంబులు పలుకుచు నంతం బోక శో
కాకుల యై.
తే. అకట నామాట విన వని యౌవనంబు, వ్రేసికొనుచు మహాభయవివశ యగుచు
నేడ్చుసతిఁ గని తల్లడం బెడఁదఁ కలిగి, కదలి సౌమిత్రి యక్కాంత కెదురు నిలిచి.
క. ఎల్ల దెఱంగుల నిన్నుం, దల్లింగాఁ జూతు నిట్లు తగునే యిమ్మై
నుల్లంబు గాలఁ బలికెదు, తెల్లము నాపోక కీడు దేవీ నీకున్.
చ. అనుచుఁ బ్రదక్షిణించి ఘనుఁ డాసతియంఘ్రులు చూచి మ్రొక్కుచుం
జనుచు సమస్తభూతములు సాక్షిగ నాదెసఁ బాపబుద్ధి లే
దని పలుమాఱుఁ బల్కుచు నిజాగ్రజుపోయినవంకఁ బోయినం
దనమదిఁ బొంగి రావణుఁడు తాపసవేషముతోడఁ జెచ్చెరన్.
ఉ. మానిత మైనదండముఁ గమండలువున్ ధరియించి రక్తకా
పీనము నొప్పఁ దాల్చి జరఁ బెద్దయు వ్రాలినమేనితోడ న
చ్చో నటు నిల్చి యుల్లసిలుచున్ హరినామము లుగ్గడించుచున్
జానకి యున్నమందిరము చక్కటిఁ జే యెలయించి పట్టుచున్.
తే. అరిగి నారాయణా యంచు నల్ల పర్ణ, శాలలోపలఁ జొచ్చిన జనకతనయ
యతివరుండు మహావృద్ధుఁ డనుచు దర్భ, పీఠ మిడి యర్ఘ్యపాద్యముల్ ప్రియముతోడ.
చ. గురుమతి నిచ్చినం బ్రియము గూరఁగఁ గైకొని యింత యొప్పునే
హరిహరి యీనివాస మని యల్లన నాసతియొప్పు సూచుచున్
మరుఁడు గలంచినం దరుణిమాటలు కొన్ని వినంగఁ గోరి నీ
చరితము నూరుఁ బేరుఁ బతిచందము చెప్పుము నాకు నావుడున్.
వ. ఇమ్మహాత్మునికిం జెప్పిన నేమి కొఱంత యని యమ్ముగ్ధ మొదలుకొని సవిస్తరంబుగా.
క. జనకునిమహిమయు దశరథు, పెనుపును దత్సుతులవిధముఁ బ్రీతి యెసంగన్
వనమునకు రామచంద్రుఁడు, చనుదెంచిన తెఱుఁగుఁ జెప్పె సముచితభంగిన్.
వ. చెప్పిన విని రావణుం డిట్లనియె. - ↑ 96 మొదలుకొని 101 వఱకుఁ గలవ్రాఁతప్రతులపాఠము .
తే. ఏను మన్నించు సుందరుఁల్ వేన వేలు, నిన్నుఁ గొలువంగ ధన్య వై నన్నుఁ జెంది
మనెదు గా కింక నీపేదమనుజుతోడి, మనువు నీ కేల చనుదెమ్ము వనజవదన.
మ. అనినన్ భూనుత రోషసంభ్రమభయవ్యాలోల యై
... ... ... ... ... ... .... .... .... .... .... .... ... ... - ↑ 103 మొదలుగా 109 వఱకుఁ గలపాఠము.
అనిన నన్నేమిగాఁ జూచి యాడి తనుచు, వసుర వింశతిబాహులు నతిశయోగ్ర
వదనదశకంబు మెఱయంగ వామనయన, యెదుర నిలిచినఁ గంపించి యుదిలకొనుచు.
క. తిరుగుడు పడి వెనువెనుకకు, నరుగఁగ వడిఁ బొదివిపట్టి యరదము పైఁ జె
చ్చెర నిడి యంబరపథమున, నరిగె దశాననుఁడు వికసితాననుఁ డగుచున్.
ఉ. అత్తఱి సీత దల్లడిలి హా రఘునాయక హా నరేంద్ర న
న్నిత్తఱిఁ గావ ర మ్మనుచు నెత్తిలి యేడ్వఁగఁ బంక్తికంధరుం
డత్తరుణిన్ నయం బఱి భయంపడునట్లుగ బి ట్టదల్చుచుం
దత్తఱపాటుతో నిజరథంబు నభంబునఁ దోలె నుద్ధతిన్. - ↑ మగుడవే
- ↑ ఇందులకు 'విని యోహో వెఱవకు వెఱ, వను నీ కే వెనుక నున్నవాఁ
డవ యి న్నీ, చునిఁ బో నీ కిపుడు వధిం, చి నినున్ విడిపింతు ననుచుఁ జెచ్చెరఁ బెలుచన్' అని
వ్రాఁతప్రతులం బద్య మున్నది. - ↑ 'కడఁగినన్, ఘన మైన కోపవహ్నియు, వెనుఁబడ' అ. ప్ర.
- ↑ 'బొదలఁగా స్వాంసంధుల్ దెగంగా' అ. ప్ర.
- ↑ 'ఖరనఖరములన్ గాత్రముం జోన్సు దేరు' అ. ప్ర.
- ↑ విఱిగె వీటతాటన మగుచున్.
- ↑ భీలభంగిఁ, బదికరంబుల విం డ్లెత్తి పక్షివిభుని
- ↑ 'జాడ, నరుగఁ జూచిన రాక్షసు నరుగ నీక' వ్రా. ప్ర.
- ↑ "నీవశ మే యనుచున్ బలంబున, చ్చలము దలిర్ప సీత మది సంతసమున్ వగపుం బెనంగొనన్" వ్రా. ప్ర.
- ↑ "వ్రేసినచోటన వ్రేసి నొంచుచుం” వ్రా. ప్ర.
- ↑ ఇది మొదలు “అమ్ముల విండు” లను 386-వ పద్యమువఱకుఁ గల వ్రాఁతప్రతులపాఠము.
వ. ఇత్తెఱంగునఁ బక్షిపతిని భంజించి దశముఖుండు జటాయువు పడుటకు శోకాకులితచిత్త యై
తన్నుఁ దాన నిందించుకొనుచు నాక్రందనంబు సేయుచున్న భూపుత్రిం బట్టం జనిన నాదేవి
తల్లడించి హారామ హారామ యనుచు నొక్కవృక్షం బిరుగేలం బట్టుకొని యీడిగిలఁబడియు
న్న బి ట్టదల్చి చేతులపట్టు వదల్చి తరువు విడిపించి యెత్తి రథంబునం దిడుకొని వియత్తలంబున
కెగసి గగనమార్గంబునం బఱవం దొడంగె వప్పుడాయింతి పంక్తికంఠునిం దిట్టుచు ని ట్లనియె నోరిపా
పాత్మ రామునికోపానలంబున నీవు సబాంధవంబుగాఁ ద్రుంగెదు ఘోరరౌరవాదినరకంబులం గూలెదు
నిర్మూలం బయ్యెదు చలంబు వలదు నన్ను విడిచి మిన్నక చను మని మఱియుఁ బెక్కుభంగుల నార్తి
మెయిం బలుకుచు నలుదిక్కులు సూచి యొక్కగిరిశృంగంబున నున్నకపుల నేవురం గాంచి తనక
ట్టినపుట్టంబుకొంగు నించి దానం దనభూషణసంచయంబు మడించి వారలనడుమఁ బడవైచి చని
యె నివ్విధంబున వియద్గమనంబున నతిత్వరితగతిని రావణుం డనేకగిరిసరిదరణ్యంబులు గడచి చని
సముద్రము దాఁటి లంకాపురంబుఁ బ్రవేశించి జానకి నశోకవనంబున డించి యనేకదనుజాంగనలఁ
గావలియుంచి బహువిధంబులగు మారవికారచేష్టల నాజగత్కల్యాణికి మిగుల శోకం బాపాదించుచు
నమ్మహాపతివ్రత తన్ను నిరాకరించి పలుకుపలుకులకు మదనునివూములుకులకు నెరియుచుండె నంత
నిక్కడ.
తే. అన్ని కెదురేఁగుతమ్ముని కచట నుండి, వచ్చురఘురామునకు బలవంత మైన
తలఁకుఁ గలఁకయు మనమునఁ దలకొనంగఁ, దొడఁగె దుశ్శకునంబులు వొడమె నంత.
ఉ. చింతఁ దలంకువానిఁ గడుఁజింతఁ దలంకెడువాఁడు తద్దయున్
వంత దొలంకువాని బలవంతపువంత దొలంకువాఁడు దా
నెంతయు నార్తు నార్తిఁ గని యెంతయుఁ దూలెడువాఁడు దుర్దశా
క్రాంతుని దుర్దశామయుఁడు గాంచె వరానుజుఁ డగ్రసంభవున్.
క. కనుఁగొని మ్రొక్కిన రాముఁడు, మనమునఁ దలరుచును బుద్ధిమంతుఁడ వయ్యున్
వనమున జానికి నేమఱఁ, జనునే చనుదేర నేల చనుదెంచి తనా.
మ. అనినం గన్నుల బాష్పము ల్దొరఁగ నయ్యబ్జాస్య త న్నట్టు లొ
ప్పనివాక్యంబుల నొవ్వఁ బల్కుటఁ బ్రకంపం బైన దేహంబుతో
ననుజుం డల్లనఁ జెప్పెఁ జెప్పుటయు దుఃఖావేశ మంతంతకుం
దనుకం బాపఁ దలంచి తాఁ గలఁచెనే దైవంబు సీతం గటా.
క. ఏ నసురచేతఁ జిక్కుట, గా నాత్మఁ దలంచి నిన్నుఁ గరకరిమాటల్
మానిని యాడినయంతన, దీనికి నిటు రాఁగఁదగునె ధీరవిచారా.
శా. అన్నా నన్ను బలాఢ్యుఁగా నెఱుఁగు దీ వన్నాతి శోకార్తిమై
నిన్నుం బల్కిన నింతనంతి నయినన్ నీ వుండవై తింతకున్
నన్నున్ నిన్నును వేఁచుదానవులు మానం బూన మై పోవఁగా
నన్నాతిం గొనిపోవకుండుదురె హా యయ్యో కడుం గ్రూరతన్.
చ. దనుజులచేత జానకి విధాతృవశంబునఁ బోవు నేనియున్
మనమునఁ గ్రందుశోకమున మ్రందుకు నే నట మున్న చత్తు నీ
ననయము దుఃఖవార్ధి మనయమ్మల కెంతయుఁ జాల నెక్కు డై
తనరదె కైకగర్వము సుధాకరుఁ డై మును పొంగఁజేయఁగన్.
ఆ. అనుచుఁ బెక్కుదలఁపు లాత్మలోఁ దలకొనఁ, దల్లడిలుచుఁ జాలఁ దెల్లనగుచు
నతఁడు నతఁడు వేగ మరిగియుఁ దమపర్ణ, శాలకడకు రామచంద్రుఁ డంత.
సీ. అల్లంత నెదురుగా నబ్జాస్య ప్రియముతో, నేతేరకుండుట యెట్టులొక్కొ
ముంగిట నాన నాముగ్ధ మెలంగుట, యెఱుఁగంగరాదయ్యె నెట్టులొక్కొ
యదె మందిరద్వార మాలోని బయలఁ గ, ట్టెదుటను గనఁదోఁప దెట్టులొక్కొ
యాలోను సూడంగ నాలుగుమూలల, నింతి లేకుండిన పెట్టులోకొ
యనుచుఁ బెదపులు దడుపుచు నాననంబు, డిల్ల పడఁగను గుండెలు జ ల్లనంగ
నమ్మహారాజు పర్ణగృహంబు సొచ్చి, చూచి మూర్ఛిల్లె దుఃఖాబ్ధి వీచులడర.
మ. పతి మూర్ఛిల్లిన లక్ష్మణుండును భయభ్రాంతాత్ముఁ డై మెల్పుతో
నతనిం దెల్పుచు నర్ధి దేవ మన మీయారణ్యదేశంబులన్
సతి నన్వేషణ మాచరింపక మరిన్ సంతాప మి ట్లేల భూ
సుత యిచ్చేరువ నుండఁబోలు నిట వచ్చుం జీరెదం జూచెదన్.
మ. అనుచుం బెల్లుగ బాష్పముల్ దొరఁగఁగా నన్నం గనుంగొంచు గ్ర
క్కున నల్దిక్కులు నేఁగి చూచుచును నగ్ఘోరాటవీవీథులన్
జని యోజానకి యోమహీతనయ రాజస్వామి యేతెంచె ర
మ్మనుచుం బల్మఱుఁ జీరుచున్ భరితశోకాక్రాంతుం డై తూలుచున్.
వ. సముద్భ్రమితుం డయి భ్రమియింప నిట రామభూకాంతుం డత్యంతమూర్ఛాపరవశుం డై వెడ
వెడ దెలిసియుండ నమ్ముందట వైదేహి వచ్చి నిలిచిన ట్లయిన దిగ్గున లేచి.
ఉ. కన్నులు విచ్చి సీతఁ బొడగానక కానన మెల్లఁ గ్రుమ్మరున్
గన్నులు మూసినప్డు పొడ గానఁగ వచ్చిన సంతసిల్లుఁ దాఁ
గన్నులు విప్పవోడుఁ బొడ గాననొకో యని విహ్వలించు ని
ట్లెన్నివిధంబులం దలఁపు లేఁపఁగ రాముఁడు దూలు నెవ్వగన్.
వ. ఇవ్విధంబున.
క. అనుజుండును ఘనశోకం, బునఁ దూలుచు నధికశీఘ్రమున నయ్యెడకుం
జనుదెంచి యచ్చ టెల్లను, మునుకొని తడవంగ నుల్లమునఁ దలఁచి వెసన్.
వ. అగ్రజున కత్తెఱంగు తగుభంగులం జెప్పి.
మ. వెదకం జొచ్చిరి రామలక్ష్మణులు పృథ్వీజాత గర్తంబులం
బొదలం బుట్టల భూగృహంబుల లతాపుంజప్రదేశంబులన్
నదులం గొండల నీరపుంగుహలలోనన్ లోయలన్ సానుదే
శదృషత్సంధులఁ గ్రంతలం బడుకులన్ శాఖిప్రతానంబులన్.
క. అప్పుడు రాముఁడు శోకం, బుప్పొంగఁగఁ దల్లడిల్లి యుల్లము వగలం
ద్రిప్పుకొనఁ బర్ణశాలకు, నెప్పటి చనుదెంచె నలఁత యెక్కుడు గదురన్.
వ. తత్సమీపతరుజాలంబులఁ గలయం బరికించి పరిభ్రమించుచు.
సీ. సహకారతరువ మత్సహచరి నతిముక్త, కంబ యనతిముక్తఁ గాంచనంబ
కాంచనవరవర్ణఁ గర్ణి కౌరంబ యా, కర్ణాంతలోచనఁ గ్రముకతరువ
వరసవక్రముకకంధరఁ దిలకంబ స, త్కులతిలకంబు బంధూకకుజను
బంధూకకుసుమవిభ్రాజితాధరఁ బీన, సరకుచలికుచంబ చంపకంబ
చంపక ప్రసవన సమజారుతమశి, రీషవృక్షంబ నవ్యశిరీషపుష్ప
సదృశకోమల భూమిజ జనకతనయఁ, గానరే యంచు రాముఁ డక్కాననమున.
క. వెదకుచుఁ బ్రేమం దిరుగఁగ, నుదిలకొనుచు లక్ష్మణుండు నురుతరశోకా
స్పదచిత్తుఁ డగుచు వెడవెడ, గదిసి తిరిగి తిరిగి నెడలఁ గ్రమ్మఱఁ దిరుగున్.
క. పలుమాఱుం గ్రమ్మఱుటకుఁ, గలఁగంబడ కడవిలోనఁ గలమృగములు ని
శ్చలగతిఁ దము నాలించుచుఁ, బొరి మేయఁగ వాని నడుగఁ బోవుచు మఱియున్.
ఉ. గంధగజంబ గంధగజగామిని సింహమ సింహమధ్యఁ బు
ష్పంధయ పుష్పరంజితవిభాసిలతానివహంబ చారుపు
ష్పందయపుంజరంజితవిభాసిలతానిభకుంతలాంగి నో
బంధురచక్ర చక్రకుచఁ బద్మమ పద్మనిభాస్యఁ గానరే.
తే. అనుచు నేమిటి నైనను నడిగి యడిగి, యెక్కడికి పైనఁ జని చని యెందు నైన
మెలఁగి మెలఁగి యెచ్చట నైన నిలిచి నిలిచి, యెంతయును దిమ్మదిరిగె రాజేంద్రసుతుఁడు.
సీ. ఇబ్భంగి దిరుగంగ నబ్భూమిపాలుని, ముందటఁ బిఱుఁదను గ్రందువొలసి
జానకి పెంచిన చారుకురంగశా, బకములబడి వానిభావ మరసి
యవి చొప్పుచూపెడు నవియునుబోలె నై, యరిగెడు నని వానియరుగుజాడఁ
దిరుగంగ దక్షిణదిశకునై యవి చేరఁ, దోడన నృపుఁ డేఁగఁ దోఁచె నెదుర
సీతతలపువ్వులును నవ్విశేషవినుత, తారహారంబు విలసితచారుపాద
కటకమును నంతనంత నక్కానలోన, వానిఁ గనుఁగొని రామభూవరుఁడు దలరి.
ఉ. అక్కట సీత నొక్కఁడు మహాదనుజుండు భయంకరంబుగా
నిక్కడ దింపఁగా దొరఁగి యిమ్మెయి రాలినభూషణంబు లీ
చక్కటిఁ జల్లి యద్దనుజుఁ జక్కడువం దఱి గాన నైతి నిం
కెక్కడిపౌరుషం బనుచు నెంతయు మూర్ఛను వ్రాలె భూస్థలిన్.
క. అనుజుఁడు ఘనశోకంబున, మునుఁగుచు రఘునాథుఁ దేర్చి ముద్దియ నీచొ
ప్పున నరయుద మని చెప్పఁగ, వినుచుం బతి మఱియు శోకవిహ్వలుఁ డగుచున్.
ఉ. ఏ నిలఁ బాపకర్ముఁడఁగ నిమ్మెయి నాసతిఁ గ్రూరకర్ముఁ డై
దానవుఁ డొక్కరుండు ధృతిఁ దాఁ జెఱపట్టఁగ నూరకుండిరే
భానుఁడుఁ బంచభూతములుఁ బాపవిచారులు వీరిఁ ద్రుంచినం
గాని మనంబు సెన్వగలు గ్రాఁగవు నా కని యుగ్రమూర్తి యై.
వ. సముద్దండం బగుకోదండంబు గైకొని రోషభీషణంబుగా గుణనినాదంబు సేయుచు.
మ. అతిరూక్షేక్షణుఁ డై రఘూద్వహుఁడు బ్రహ్మాస్త్రంబు సంధింపఁగాఁ
గుతలం బల్లలనాడెఁ జుక్క లురిలెన్ గొండల్ వణంకెన్ భయా
హతి సప్తాశ్వునియశ్వసప్తకము మోహభ్రాంతిఁ దూలెన్ దిశా
పతు లెల్లం గఱఁగంగఁ బాఱిరి సముద్ర్భాంతాత్మచేతస్కు లై.
వ. ఇట్లు ప్రళయకాలసముద్దీప్తరౌద్రుం డయినరుద్రుండునుంబోలె నున్నయా రామభద్రునితోడ
జగన్మైత్రీకరణచరిత్రుం డగుసుమిత్రాపుత్రుం డిట్లనియె.
సీ. మును శాంతమతిఁ గృపాముగ్ధుండు నా నుండు, నీకు నీ విధమున శోకమోహ
మునఁ జేసి బుద్ధి మాలి నిజస్వభావవి, కల్పనం బొనరింపఁ గణఁగ నగునె
కుటిలమానముఁ డొక్కఁ డిటు లెవ్వఁడే నకృ, త్యము సేయ నింతకు నలుగ ధర్మ
మే లోకమున నెల్ల నెలసి తడవ మన, యాయాస మెఱిఁగియు నవనితనయ
నపుడు చూప నెఱిఁగి యాద్రోహిఁ గని పట్టి, పేర్చి యాప్తమిత్రభృత్యపుత్ర
యుతముగా వధించి యుర్వీజఁ దెత్తము, గాక లోకభయముఁ గాతు గాక.
క. అని పల్కినతమ్మునివా, క్యనిరూఢి మనంబులోనఁ గైకొని రోషం
బు నడఁచి ధరణితలమ్మున, ధను వల్లన యూఁది శాంతి తనమదిఁ గదురన్.
వ. కౌసల్యానందనుండు సుమిత్రానందనుం గనుంగొని యింక మనకుఁ జేయవలయుపని యెయ్యది
యని యడిగిన నతం డిట్లనియె.
సీ. ఈభూషణము లున్న యీజాడ విడువక, పోవఁ బోవ నెఱుంగఁ బోలు మనకు
నెల్లఁ దెల్లంబుగా నిది నిశ్చయం బన్న, నట గొంతద వ్వేఁగి యచట వజ్ర
పటుపాతనక్షతపక్షశైలోత్తుంగ, ఘోరాంగుఁ డై ధాత్రిఁ గూలి యున్న
వాని నీరంధ్రనిశ్వాసధూసరుని వి, హంగపుంగవుని నల్లంత నంతఁ
గాంచి రఘుపతి లక్ష్మణ కంటె వీఁడు, జనకజను మ్రింగి గ్రద్దరూ పొనరఁ దాల్చి
కార్యమున నున్నవాఁ డుగ్రసాయకమున, వీనిఁ బొలియింతు నన్న మద్వినుతశక్తి.
మ. అనుచుం గ్రూరశరంబు వే తొడువఁగా నాలించి హీనస్వరం
బునఁ బక్షీంద్రుఁడు రామచంద్రు నను నో భూనాథ సీతాసతిం
గొనిపోవన్ దశకంఠుఁ డాదనుజునిం గ్రూరోద్ధతిం దాఁకి నే
నని ని ట్లైతి జటాయు వండ్రు ననుఁ దథ్యం బింతయుం జెప్పితిన్.
క. అనునప్పలుకులకుఁ గృపా, జవితుం డై యేయు టుడిగి సౌమిత్రియుఁ దా
నునుఁ జేర నరిగి ఖగపతిఁ, గనుఁగొని తదవస్థదు చూచి కడు దుఃఖితుఁ డై.
వ. మహాత్మా దశకంఠుం డెట్టివాఁడు వాఁ డేల నాతోడ విరోధంబుఁ బూనె వాఁడు మహీతనయ
నట్లు గొనిపోవునెడ నాసాధ్వి యేమని విలపించె నీ వెచటనుండి వచ్చి యి ట్లయితి వింతయుం
జెప్పనోపుదేనిఁ జెప్పవే యనుటయు నతం డెట్టకేలకు నొక్కింత యెలుంగు దెచ్చుకొని యిట్లనియె.
శా. ఈవుం దమ్ముఁడు దవ్వుగాఁ జనుడుఁ దా నేతెంచి సీతన్ దశ
గ్రీవుం డుద్ధతిఁ గొంచు నేఁగుపెడ ధాత్రీపుత్రి
రావం బెల్లెడఁ బె ల్లొనర్ప విని దుర్వారోద్ధతిం దాఁకి య
ద్దేవారాతి నెదుర్ప నే నడచి యుద్దీప్తస్ఫురచ్ఛక్తిమై.
తే. రణ మొనర్చితి నాదుపరాక్రమమున, దానవుని రథరథ్యకేతనశకలము
లవనిఁ జేడ్పడి తొఱఁగి యున్నవి నరేంద్ర, యవధరించెద వవియెల్ల నచటనచట.
సీ. తడవుగా పనిచేసి తలగిన నన్ను నా, రాక్షసుం డసిధారఁ బక్షయుగముఁ
గడువడి ఖండించి పడఁద్రోచి కొనిపోయె, భూమిజ నది బిందునామధేయ
మగుముహూర్తము గాన యావేళఁ జే దప్పి, పోయిన సొమ్ములు పోవు పాసి
తత్కర్తఁ జేరు నింతయు నిక్కువము నీవు, శోకింపకుము సీత నీకుఁ జేరు
వాఁడు విశ్రవఃపుత్రుఁడు వైశ్రవణుని, యనుజుఁ డని చెప్పి మఱి చెప్ప నవశుఁ డగుచుఁ
బక్షివల్లభుఁ డుత్క్రాంతపవనుఁ డయిన, మనుజపతి శోకదందహ్యమానుఁ డగుచు.
క. మిత్రో త్తముఁ డీపుణ్యచ, రిత్రుండు పతత్రిపతి ధరిత్రిజ కై మ
చ్ఛత్రుం దొడరి సుమిత్రా, పుత్ర వినుము దివికి నరుణపుత్రుం డరిగెన్.
వ. ఇంక నేమి సేయువార మనుచు శోకాక్రాంతుం డయి పెక్కువిధంబులం బలవించి యమ్మహీ
కాంతుండు సౌమిత్రిం గనుంగొని.
క. మనజనకుం డాదశరథ, జననాథన కెట్టు లట్ల సద్విధి బక్షీం
ద్రునకుఁ బితృమేధకార్యం, బొనరింపఁగ వలయు ననుచు నుల్లము దనరన్.
తే. అచ్చటను గాష్ఠసంచయ మనుజుఁ డొయ్యఁ, జేర్ప నన్నిటిఁ జితిగా నొనర్పఁ బనిచి
యందుఁ బ్రజ్వలితాగ్ని విహంగనాథు, వినుతదేహంబు సంస్కారవిధి యునర్చి.
చ. ఆనవరతాత్మపుణ్యులకు నార్తశరణ్యులకుం బ్రశాంతవా
క్యనిరతభవ్యచిత్తులకు నాప్తసువృత్తుల కెట్టిభంగిఁ బూ
జ్యనియతభోగముల్ గలుగు నట్టి పదంబులు సౌఖ్యసిద్ధి యి
య్యనఘునకున్ జటాయువున కయ్యెడు మంచు మదిం దలంచుచున్.
వ. గౌతమీగంగకు నరిగి యం దుదకకర్మం బాచరించి కృతకృత్యు లై తదనంతరంబ.
ఉ. భానుకులావతంసములు పశ్చిమ మై యట యేఁగి యజ్జన
స్థాన మతిక్రమించి మఱి దక్షిణమార్గము కొంతదవ్వు వోఁ
గా నెదురన్ ధనుర్ధరులు గాంచిరి సింహతరక్షుసైరిభా
ఖ్యానమృగోగ్రసంగ్రహముఁ గ్రౌంచమహాగవనంబు ముందటన్.
క. ఆవనమధ్యంబునయం, దావీరులు తటమహోర్మిహస్తను సంస్తు
త్యావర్తనాభి ఫేనా, లీవిలసనఁ గనిరి నుతసలిలఁ దమసనదిన్.
తే. తదుపరోధవనీస్థలి దాశరథులు, ఘనులు గాంచి రయోముఖి యనునిశాటి
నూర్ధ్వకేశి లంబస్తని నుష్ట్రకంఠి, కుండకుక్షి ఘూకస్వన ఘోర నెదుర.
క. అగ్గలిక నానిశాచరి, దగ్గఱఁ జనుదెంచి రాముతమ్ముకరమ్మున్
దిగ్గనను బట్టి కటికిన, వుగ్గడువుగ వికటదంష్ట్ర లొగి మెఱవంగన్.
తే. అన్నిశాటి సౌమిత్రి కి ట్లనియె నర్థి, నిన్నుఁ జూచి నే వలచితి నన్ను భార్య
గాఁ దలంపుము రతికేలిఁ గావు నాదు, పే రడిగితే నయోముఖి వీరవర్య.
క. అని పలికిన నవ్వికృతా, ననఁ బాయఁగఁ ద్రోచి కినిసి నాసాకర్ణ
స్తనఖండన మొనరించెను, సునిశితకరవాలధారఁ జూలుక న్నలుకన్.
తే. ఇట్లు వికృతిగా నొనరించి యిట్టు లనియె, నోనిశాటి నీయొప్పున నున్న నిన్నుఁ
గన్నవా రార్తిఁ దూలరె కాముచేత, బేల నీ కింత వలవని జాలి యేల.
క. ఈలీల సుమిత్రాసుతుఁ, డాలిగొనఁగ నెత్తు రొడల నంతటఁ గాఱన్
దూలుచు నంతన సోలుచు, వ్రాలుచు జోలుచును బాఱె వడి నాసురియున్.
క. ఆనృపసూనులు తమసను, స్నానం బొనరించి ప్రీతిఁ జనుదెంచిరి శా
ఖానూనతరువ్రజముల, చే నుగ్రాతపముఁ దమ్ముఁ జేరమిని నటన్.
క. మును భయముఁ బిదప విజయం, బును నగుశకునములు గాంచి భూపాలకులుల్
వన మెల్లఁ గదలుఘనని, స్వన మాలించి యిది యేరవంబొకొ యనుచున్.
వ. చని ముందట.
శా. శిరముం గంఠము లేక వక్షమునఁ బ్రస్ఫీతాంబకంబున్ నిజో
దరదేశంబున వక్త్రముం గలుగు నద్దైత్యాధమున్ శత్రుభీ
కరసారోగ్రు నుదగ్రవిగ్రహరయద్గర్వగ్రహగ్రస్తు ను
ద్ధురమోహాంధునిఁ గ్రౌర్యబంధునిఁ గబంధుం గాంచి రారాఘవుల్.
వ. అట్టియెడ శిరోవిరహితమహితకబంధుం డగునాకబంధుండు యోజనదీర్ఘంబు లగుతనబాహుల
నమ్మహానుభావుల నిరువురం బొదివి సూర్యగ్రహనిగ్రహకరం బగు గ్రహణగ్రహంబుమంబోలె నదల్చి
వారి కి ట్లనియె. - ↑ తే. ఇట్లు కూలినదైత్యుఁ డొక్కింతవడికిఁ, దెలివి నొంది మీ రెవ్వ రత్యలఘుశౌర్యు
లార యనఁ దమకథల నల్లనను దెలియ, నంతయును జెప్పి నాసుమిత్రాత్మజుండు.
క. విని రామలక్ష్మణులఁ గని, జనవంద్యులు మీరు మీప్రసాదంబున మ
ద్ఘనదుఃఖ మెల్లఁ బాసెను, వినుఁ డస్మద్విధముఁ దెలియ వినిపింతుఁ దగన్. - ↑ తపమున మెప్పించి తత్కృపఁ జిరజీవి, కతయును బీరంబుఁ గామరూప
కత్వము నేఁ గాంచి క్రౌర్యపరుండ నై, హింస కాస్పదుఁడ నై యెపుడు సమద
లీలఁ దిరుగుచు నొక్కచో స్థూలశిరుఁ డ, నంగ నొకముని తపము సేయంగ నచటి - ↑ సీ. ఆసరోవరమునం దానృపాలాత్మజు, లతిశయస్నానపానాదివిధులు
ప్రియమునఁ జలిపి సంప్రీతాంతరంగు లై, తత్సమీపోన్నతతరుచయంబు
శీతలచ్చాయ నాసీనులై కొండొక, యలసట దీఱంగ నచట నిలిచి
సౌఖ్యంబు నొందిరి సత్సేవ్య మైనయీ, యారణ్యకాండంబు నర్థితోడ
వినినఁ జదివిన వ్రాసిన విస్తరించి, చెప్పినను వారలకు సౌఖ్యసిద్ధి యగును
సంపదాయురారోగ్యముల్ సంభవించు, నఖిలపుణ్యంబు లెప్పుడు ననుభవింత్రు.