బ్రహ్మానందము/శష్పవిజయము
శ్రీరస్తు
శష్పవిజయము
క. | ‘శ్రీకంఠుని తలమీఁదను | |
ఆ. | గంగచన్ను లంటఁగా చేయి నెత్తంగ | |
ఆ. | ‘పట్టుపట్టు మంచు పదిమంది నైనను | |
క. | ‘బాలా నీ చనుగొండలు | |
ఆ. | ‘జపతపాలచేత సర్వకాలంబులు | |
ఆ. | ‘అబల! యింట నీవు నరగడి యైనను | |
| ‘పప్పవెల్లఁ బెట్టి పడుకొందు నీ కొఱ’ | |
సీ. | వ్యాసుని నోటిలో పా సొకింత విదిల్చి | |
తే. | నన్నయాభిఖ్యుసతిగొల్లి నలఁగదెంగి | |
| ఈపద్యమునకుఁ బాఠబేధ మీవిధముగాఁ బ్రచారములో నున్నది. | |
సీ. | ముందుగా వాల్మీకి ముసలితొప్పెకు మ్రొక్కి | |
తే. | మూర్తికవినోట గాడిదమొడ్డఁ బెట్టి | |
చ. | ఒకనికవిత్వము న్వినుచు నూరక యుండను, నాకవిత్వ మం | |
వ. | సకలాభ్యుదయపరంపరాభివృద్ధిగా నా యొనర్పంబోవు శష్పవిజయంబునకుఁ గథావిధానం బెట్టిదనిన. | |
తే. | అనుఁగుఁదమ్మునితో రాము డడవియందు | |
క. | మునివర! నా కొకసంగతి | |
క. | అన విని నవ్వుచు రాముని | |
క. | పెనమునగల నూనెను వేఁ | |
ఆ. | వాళ్ళతల్లిదెంగ వర్ణించి యున్నారు | |
ఆ. | ఐనఁ గొంతవఱకు నైనను వర్ణింప | |
తే. | శుక్రుఁడును మున్ను గల్గు నసురులు విశ్వ | |
తే. | మట్టుగలకాంతలను పసిపట్టె నేని | |
తే. | అచ్చటియేన్గులు విషయించు నపుడు కాళ్ళ | |
తే. | పట్టణము స్వర్ణమయ మౌచు భాసిలంగ | |
తే. | అచటఁ గలపూలవనముల యందు గల్గు | |
తే. | లంకఁ గలరాక్షసులయొక్కబింక మైన | |
| వారియాకారముల నేల వర్ణనంబుఁ | |
సీ. | గడ్డికుప్పలఁబోల గలయట్టి చన్నులు | |
తే. | గల్గుకాంతల పూకులఁ గల్గి నట్టి | |
తే. | ఎట్టిచెలి యైన తనకొంగు నెత్తి యుచ్చఁ | |
తే. | పంగలం జాపి ‘రా దెంగు దెంగు’ మంచు | |
తే. | పురిని గల రాక్షసులు మేఢ్రములను జూచి | |
తే. | అట్టి లంకాపురిని గల్గు నట్టి దివ్య | |
సీ. | ముకురంధ్రములనుండి పోయివచ్చుచు నున్న | |
తే. | నావులించిన భూతము లవలఁ బాఱ | |
తే. | తనదు కులకాంత మిక్కిలి తత్తరమున | |
తే. | పుట్టమును గట్టి నుదుటను బొట్టు వెట్టి | |
సీ. | పట్టినొక్కుము చళ్ళు గట్టిగా చేతుల | |
| ముద్దుబెట్టుమ బుగ్గ మోహంబు రేఁగఁగా | |
తే. | స్వప్నముం గనె పాపము స్వచ్ఛ మైన | |
తే. | మెదలి యేతము వలె లేచి మిన్ను ముట్టె | |
క. | దేవా యేమని తెల్పుదు | |
తే. | ఇంద్రుఁ డైరావతము నెక్కి యింపు గులుక | |
తే. | మనబృహస్పతి యెఱుఁగు నీ మాయ వాని | |
క. | అని పలుకఁగ విని యాతఁడు | |
తే. | ‘ఎచటి కేగిన నీతని నేల నాకు | |
క. | అని వానితోఁడ బలికిన | |
తే. | పోవఁ డింకేల నీ ముదిముండకొడుకు | |
తే. | ‘గురువుగా రేగుచున్నారు గురుని పనులు | |
తే. | తారకారాజవా నీవు తార నేను | |
తే. | పాడువేదమ్ము లెల్లను బఠన చేసి | |
| బాడుజేయుచు నుంటివి, పాట నీకు | |
తే. | అపరకర్మంబులను జేయునట్టివేద | |
తే. | ఒడుగు చేయింతువో చిన్నిబుడుతవాని | |
తే. | క్రొత్తవారలు దీనిని గొప్పగాను | |
తే. | కవన మల్లుట నేర్పెదఁ గాక యున్న | |
తే. | కవన మల్లిన సంగీతకళ యెఱిఁగిన | |
తే. | చదివితివి కావ్యములు కొన్న చాల వఱకు | |
తే. | తాత పెండిలిఁ జేయఁగా తరలు నపుడు | |
తే. | భార్యపై రోఁతఁ బుట్టించు, భార్య యైన | |
తే. | ముష్టి నెత్తించు తుదకు సంతుష్టిఁ ద్రుంచి | |
తే. | తాతతోఁ గూడి నీవును తాతబుద్ధి | |
తే. | అనుచు క న్గీటు తన జాణతనము జూచి | |
తే. | ‘ప్రాణమా, వీపు పై జూడు మబ్బ! చీమ | |
తే. | స్వర్ణమయకాంతులం దేలు చాన వీపు | |
| ‘అచట గా దిచ్చ టచటగా దిచట’ ననుచు | |
తే. | ‘ఇదిగొ కంఠంబుపై బ్రాఁకె వెదకు’ మనుచు | |
తే. | బంగరపుబొంగరాలను భంగపడఁగఁ | |
తే. | వస్త్రహీనంబు లై యున్న వనితచనులు | |
తే. | పానుపునఁ బెట్టి చన్నులఁ బట్టి మోవి | |
క. | పట్టినచన్నులఁ బట్టుక | |
తే. | అంత నా తార వానిని పంత మూని | |
| జేసి తమి హెచ్చి యుపరతి చేయఁదొడఁగె | |
తే. | పికిలిపిట్టలవిధమునఁ బెలఁగి పెనఁగి | |
తే. | ముద్దునకు ముద్దు తగు వలపునకు వలపు | |
తే. | మూఁడురతు లిట్లు దేలి యా ముగుద మిన్న | |
తే. | వాని తలఁబట్టి తనచన్ను వానియెదను | |
తే. | ‘మగువ కోరిన చనువీయఁ దగదు యెంత | |
తే. | వస్త్రహీనంబుగా నున్న వనిత నడుము | |
క. | నిలబడి నవ్వినదానిని | |
తే. | ముద్దు బెట్టినతోడనే మొదటితెఱఁగు | |
తే. | ‘నీవె యివి’ యంచు చన్నులు నేర్పుగాను | |
తే. | కూరుచుని యుండియే కొంత గొడవ జరిపి | |
తే. | చన్నులం బట్టి పడద్రోయుచున్న యట్టి | |
తే. | ముద్దుఁ బెట్టుట యెఱుఁగదు మోము నెత్తి | |
తే. | పాన్పు దిగి సోముఁ డలదాని వల్వ సర్ది | |
| కంఠమున గల్గు చెమ్మట కండువాను | |
తే. | స్పృహ యొకించుకలే నట్టిసుందరాంగి | |
తే. | చిక్కులం బట్టి కొనగోళ్ళ చేత సర్ది | |
తే. | కాంత కఱచిన యట్టి యా కాటు లన్ని | |
తే. | పైకి తొలగించి వీక్షించి పడఁతి యేమి | |
తే. | ముద్దులను బెట్టి యలదాని మోవి యాను | |
తే. | ‘ఏడకుం బోవలేదు, నేఁ డేమొ కాని | |
తే. | ‘ఏడ కేగెద నన్న నీ విప్పు డిటుల | |
తే. | పిలువఁగాఁ బిలువఁగా నది తెలివి వచ్చి | |
తే. | పాప మా తాత వేఱుగా భావ మందుఁ | |
క. | నీకును నాకు విచారము | |
క. | అని విభునితోడ నను తా | |
తే. | వానియాకారమును జూచి వారు నవ్వు | |
క. | తలకు నొకవస్త్ర మాపై | |
| గళమున రుద్రాక్షలునుం | |
క. | పగ లనక రాత్రి యనకయె | |
తే. | పూలతోఁటల మాలతిపొదలలోన | |
తే. | అన్నింటికి యేమి గాని యా యబ్జవదన | |
తే. | ఎన్నడేనియు మడి విప్పి దేని కాంత | |
సీ. | స్నానంబు చేయించు చలువపన్నీటను | |
తే. | పాన్పు శుభ్రంబుగాఁ జేసి వచ్చి, స్నాన | |
తే. | అంత ముస్తాబుగా తయా రౌచు ఱైక | |
తే. | ఆతఁ డేనగ లిచ్చిన యానగలనె | |
తే. | అది యతం డొక్కరీతి తయారు లగుచు | |
తే. | కేలుకేలను గొని వేగఁ బూలపాన్పు | |
తే. | దినదినంబును వా రిదేతీరుగాను | |
క. | ‘అనఘా! యీ యుచితాసన | |
| యని కూర్చుని ‘పిలిపించిన | |
తే. | ‘మొన్నటను లేదు, నిన్ననె మొలిచె నీడ | |
తే. | దేవగురుఁడు మహేంద్రుఁడుఁ బోవుచుండ | |
తే. | అనుచు నాకుంభకర్ణుని యనుపమాన | |
వ. | అప్పు డింద్రుఁడు. | |
తే. | భటుల రావించి ‘శివు డింద్రుపట్టణంబుఁ | |
ఆ. | ఇంద్రు నాజ్ఞ గాన నెల్లవారలు మన | |
తే. | దేవతలు దేవకాంతలు దివ్య మైన | |
| పత్రముల్ పళ్ళు పూవులు పలురకముల | |
తే. | అటుల సుర లెల్ల రట కేగి నంతలోన | |
తే. | ఇంద్రుఁ డైరావతము నెక్కి వేడ్క మీఱ | |
తే. | కుంభకర్ణునిమేఢ్రంపుగుండు చుట్టు | |
తే. | అట్లు వచ్చి బృహస్పతి యధికవిధుల | |
తే. | వాసవునినాతి చేతితో బట్టుకొనిన | |
తే. | అందుఁ గొందరు గెంతలే కతనిమేఢ్ర | |
తే. | ఈఁకెలం జిక్కి పైకి రాలేక వనిని | |
తే. | నిద్ర మేల్కని క్షౌరికుని తనదఱికిఁ | |
తే. | మంగలాతఁడు నారాచమందిరమున | |
తే. | అందులో చిక్కువడిపోయి నట్టిసురులు | |
తే. | కుంభకర్ణునిమేఢ్రంపుగుండువలన | |
క. | ఇటు వారి జేసి నారదుఁ | |
తే. | ‘మౌనిచంద్రమ యే మని మన వొనర్తు | |
తే. | పాకశాసనుఁ డీరీతి బలుకుసరికి | |
తే. | రామస్వప్నంబునను రాగ రాక్షసాధ | |
తే. | అట్టిమేఢ్రంబు వ్రాలుచున్నట్టితఱిని | |
క. | సురు లయ్యును మేఢ్రముచేఁ | |
తే. | అనిన విని సిగ్గు నంది దేవాధినాథుఁ | |
తే. | వేగ నారదుఁ డేగి శ్రీవిష్ణుతోడ | |
| వాఁడు జని శివునికనె నావార్త పూర్తి | |
తే. | భూసురాభిఖ్య కిదియెపో మొదటికార | |
క. | ఈకథఁ జదివినవారును | |
తే. | పాండురంగవిజయంబు బలికి వీర | |
ఆ. | ఏడుమారు లెవ్వఁ డీకథ చదువడొఁ | |
గద్య
ఇది యాదిపురాణాదిసద్గ్రంథకార కృష్ణరాయదత్తతెనాల్యగ్రహార
తెనాలివంశపవిత్రార్యజనస్తోత్ర మల్లిఖార్జునతనూభవ
రామలింగప్రణీతం బగు శష్పవిజయం
బనుమహాప్రబంధంబునందు
సర్వంబు నేకాశ్వాసము
సంపూర్ణము