బసవపురాణము/ప్రథమాశ్వాసము
శ్రీరస్తు
బసవపురాణము
పాలుకురికి సోమనాథప్రణీతము
ప్రథమాశ్వాసము
శ్రీ గురుదేవు నంచితగుణోత్తంసు - యోగీంద్రహృదయపయోజాతహంసుఁ
బరమకృపామూర్తి భక్తజనార్తి - హరుఁ ద్రిజగత్స్ఫూర్తి నానందవర్తి
భవరోగవిచ్ఛేది భక్తవినోది - శివతత్త్వసంపాదిఁ జిరతరామోది
నిత్యస్వరూపు నున్మీలత్ప్రతాపుఁ - బ్రత్యయగతపాపు భక్తప్రదీపు
భావనాతీతు సద్భావనోపేతు - సావయవఖ్యాతు నమితు నజాతు
నాద్యంతరహితు వేదాంతార్థసుహితు - విద్యాత్మసహితు సంవిత్సౌఖ్యమహితు
భక్తపరాధీను భక్తనిధాను - భక్తసమాధాను భక్తావధాను
భక్తపరంజ్యోతి భక్తవిభూతి - భక్తదుఃఖారాతి భక్తానుభూతి
భక్త[1]వజ్రత్రాణు భక్తధురీణు - భక్తజనప్రాణుఁ బరమకళ్యాణు
మన్మనోరమ్యు నిర్మలభావగమ్యుఁ - జిన్మయు సౌమ్యు భజించి కీర్తించి;
యుల్లమున మదీయవల్లభుఁ జెన్న - మల్లికార్జు[2]నుఁ దేటతెల్లగా నిలిపి;
సముదితసారూప్యశాశ్వతతనులఁ - బ్రమథులఁ ద్రిభువనప్రమథులఁ దలఁచి
ప్రకటలింగైక్య పురాతనభక్త - నికరంబు శివునంద నిష్ఠించి కాంచి;
వ్యక్తలింగముల సద్భక్తిరసా - షిక్తుల నూతనభక్తులఁ గొలిచి;
[3]బసవచరిత్ర మివ్వసుమతి[4]మీఁదఁ - బసరింతుఁ దత్కథాప్రౌఢి యెట్లనిన:
[5]శ్రీమన్మహాదేవుసింహాసనంబు - హైమవతీశువిహారస్థలంబు
హరునిభక్తులకు నేకాంతవాసంబు - పరమయోగులకు హృత్ప్రమదావహంబు
నరులకుఁగర్మసంహరణైక హేతు - వరయంగ సురలకు [6]నాశ్రయభూమి
సకలతీర్థములకు జనయిత్రి యగుచుఁ - బ్రకటింప నొప్పు శ్రీపర్వతేంద్రంబు;
ఉర్విఁ దత్పర్వతసార్వభౌమునకుఁ - బూర్వవక్త్రాంకవిస్ఫురణ [7]దుల్కాడ
నొలసి కుమారశైలోత్తంసలీలఁ - దిలకించి పెంపారుఁ ద్రిపురాంతకంబు;
తత్రిపురాంతకస్థానవాస్తవ్యుఁ - డై త్రిపురాంతకుం డభినుతిఁ బేర్చు;
నాపురసంహారు నపరావతార - రూపితఖ్యాతినిరూఢిఁ దలిర్చు
నాసదాశివమూర్తి య[8]వికలైశ్వర్య - భాసురచరలింగపటుదీప్తిఁబరగు
నాకాలకంధరు ననవద్యహృద్య - సాకారవిభ్రమవ్యాప్తిఁ బెంపారు
నా దేవువీర వ్రతాచారసార - మేదురస్ఫురణమై మించి వెలుంగు
జంగమరత్నంబు శరణసమ్మతుఁడు - లింగైక్యవర్తి గతాంగవికారి
పండితారాధ్య కృపాసముద్గతుఁడు - మండితసద్భక్తిమార్గప్రచారి
విలసితపరమ సంవిత్సుఖాంభోధి - నలిఁ గరస్థలి సోమనాథయ్యగారు;
బసవని కారుణ్యరససుధావార్ధి - నసదృశలీల నోలాడుచు నిత్య
నియమవ్రతాచారనిరుపమనిష్ఠ - క్రియగొనఁదత్త్వనిర్ణయము సంధిల్ల
నతులగోష్ఠీసుఖస్థితిఁ బేర్చుభక్తి - మతినియమంబుల మల్లినాథుఁడును;
నాదివేదాంతసిద్ధాంతపురాణ - వేదశాస్త్రాగమవిహితమార్గములఁ
దను మనోధన నివేదన సమగ్రత[9]ను - బనుగొని జంగమార్చనలు సేయుచును
[10]శీలంబు దనర సీమాలంఘనవ్ర- తాలంకృతిని బేర్చి యాచారలీల
యసలారఁగాఁ గుమారాద్రికిఁ దూర్పు- దెసను సోపానముల్ దీర్చి పొల్పార
మహితసద్భక్తి సమంచితవృత్తి - మహిఁజను రెంటాల మల్లినాథుఁడును;
నిరతిశయప్రీతి నిత్యంబు నైదు - కరవీరపుష్పముల్ హరునకర్పింప
నొక్కనాఁడొకఁడందుఁదక్కువయైనఁ- గ్రక్కునఁదననేత్రకమలమర్పించి
భవునిచే [11]నసదృశాంబక మప్డ పడసి- ధ్రువకీర్తిఁ బేర్కొన్న దోచమాంబయును;
ధీరుండు మున్నయదేవయోగీశు - కూరిమి శిష్యుఁడు నారయాంకునకుఁ
బుత్త్రుండుఁ బరమపవిత్రుండు విమల - గాత్రాంచితుఁడు నీలకంఠాగ్రజుండు
జగదభినుతుఁడు ప్రసాదావధాని - [12]నిగమార్ధవేత్త [13]గోడగి త్రిపురారి;
లోనుగా సకలభక్తానీక మెలమి- మానితభక్తిసామ్రాజ్యసంపదలు
[14]సిలివిలివోవంగఁ జిరతరమహిమ - నలరారుచుండంగ [15]నందొక్కనాఁడు
మండితాసంఖ్యాతమాహేశ్వరులకు - దండప్రమాణంబు దగనాచరించి
భక్తదయారసపరమామృతాభి - షిక్తుండ నగుచు గోష్ఠీప్రసంగతిని
“నసదృశంబై యొప్పు బసవపురాణ - మెసకంబుతోఁ జెప్ప నిష్టమయ్యె[16]డిని
వరకథాసూత్రంబు [17]వెరవెఱిఁగించి - చరితార్థుఁ జేయరే కరుణతో” ననుచు
సన్నుతి సేయుచు సస్పృహత్వమున- విన్నవించు[18]డు భక్తవితతి హర్షించి
సముదితప్రీతిఁబ్రసాదావలోక - నము నివ్వటిల్లంగ నన్ను వీక్షించి
“బసవపురాణంబుఁ [19]బసరించుశక్తి- నసలార నొసఁగితి మట్లు గావునను
రచియింపు బసవపురాణంబు నీవు - నచలితభక్తహితార్థంబు గాఁగ”
నావుడు భక్తజనావలియాజ్ఞ - వావిరిఁదలమోచి వర్ణింతుఁగవిత.
పాటింపఁదగిన కర్ణాటభూమికిని - గోటీరమై యొప్పుగొబ్బూరనంగ
నా యగ్రహారమహాజనోత్తమ ని- కాయపూజిత పాదకమలద్వయుండు
శాంభవ [20]వేధదీక్షాసద్విశేష - సంభావితాశ్రితజనసముత్కరుఁడు
సురుచిరప్రణవవిస్ఫురితోపదేశ - చరితార్థ నిఖిలశిష్యప్రతానుండు
కింకర నిచయహృత్పంకేరుహాంత - రాంకిత వరసచ్చిదానందమూర్తి
పాత్రుండు భవలతాదాత్రుండు విషయ - జైత్రుండు విమలచరిత్రుండు సకల
భువనపావనమూర్తి బుధచక్రవర్తి - ప్రవిమలకీర్తి సద్భక్తిప్రపూర్తి
యని వినుతింపగ నాశ్చర్యమహిమ - మనుచుండు మండెంగమాదిరాజనఁగ;
నా మాహాత్ముని సముద్యత్కృపాపూరి - తామృతహస్తకృతావతారుండు
నా గురుదేవు పాదాబ్ద సౌరభ్య - భోగలీలా వరపుష్పంధయుండు
నా శివయోగి యుదాత్తమూర్తి ప్ర - కాశితహృత్పద్మకర్ణికాంతరుఁడు
నా దివ్యదేహు దయాకలిత ప్ర - సాదపాదోదకాస్వాదతత్పరుఁడు
గురు పరతంత్రుండు గొబ్బూరి విభుఁడుఁ - బరమ శివాచారపథవర్తనుండు
లింగైక్యనిష్ఠావిలీనమానసుఁడు - సంగనామాత్యుండు జగదుపకారి
యని యిట్లు భక్తసభాభ్యంతరాళ - మున నిన్నుఁజెప్పంగ విని లసత్ప్రీతి
వసరింప జంగమభక్తుండ వనియు - బసవపురాణైకపాత్రుండ వనియు
నచలితప్రీతి మా [21]కనుగులంబనియు - రచియింతు సవపురాణసత్కవిత
యవధానవంతుండవై నెమ్మి వినుము - సవిశేషభక్తిమై సంగనామాత్య!
ధర “నుమా మాతా పితా రుద్ర” [22]యనెడు- వరపురాణోక్త నీశ్వరకులజుండ
శరణ[23]గణాశ్రయ సకలస్వరూప - గురులింగ [24]వరకరోదరజనితుండ
భక్తకారుణ్యాభిషిక్తుండఁ [25]బాశ - ముక్తుండఁగేవల భక్తిగోత్రుండ
భ్రాజిష్ణుఁడగు విష్ణురామిదేవుండుఁ - దేజిష్ణు వగు శ్రియాదేవి యమ్మయును
గారవింపఁగ నొప్పు గాదిలిసుతుఁడ - వీరమాహేశ్వరాచారవ్రతుండ
ఖ్యాత సద్భక్తిమైఁగల కట్టకూరి - పోతి [26]దేవరపదాంబుజషట్పదుండ
సకృపాత్ముఁడగు కర[27]స్థలి విశ్వనాథు - ప్రకటవరప్రసాదకవిత్వయుతుఁడ
[28]వడగాము రామేశువరశిష్యుఁ డనఁగఁ - బడు చెన్నరాముని ప్రాణసఖుండ
సంభావితుఁడ భవిజనసమాదరణ - సంభాషణాది సంసర్గ [29]దూరగుఁడ
నలిఁబాల్కురికి సోమనాథుఁడనంగ - వెలసినవాఁడ నిర్మలచరిత్రుండ
నురుతర గద్యపద్యోక్తులకంటె - సరసమై పరగిన జానుఁదెనుంగు
చర్చింపఁగా సర్వసామాన్య మగుటఁ - గూర్చెద ద్విపదలు గోర్కి దైవాఱఁ
దెలుఁగుమాటల[30]నంగవలదు; వేదముల - కొలఁదియ కాఁజూడుఁ డిలనెట్టు లనినఁ
[31]బాటి తూమున[32]కును బాటి యౌనేనిఁ- బాటింప సోలయుఁ బాటియ కాదె
అల్పాక్షరముల ననల్పార్థరచన - కల్పించుటయ కాదె కవివివేకంబు
అలరుచు బసవనిఁ దలఁచుతలంపు - బలుపునఁగాఁ జేసి భావ[33]మ్ము మెఱసి
యకలంక లింగ రహస్యసిద్ధాంత - సకల వేద పురాణ సమ్మతంబైన
యాతత [34]బసవపురాతనభక్త - గీతార్థసమితియే మాతృక గాఁగఁ
బూరితంబై యొప్పు పూసల[35]లోన - దారంబు క్రియఁబురాతనభక్తవితతి
చరితలలోపల సంధిల్ల బసవ - చరిత మే వర్ణింతు సత్కృతి [36]యనఁగ
నసదశలింగదేహస్థుడైయున్న - బసవని వేఱొక్క భావంబు గాఁగఁ
దగిలి వర్ణించుట [37]దప్పనవలదు - తగు భక్తివర్ధనార్థంబు దానగుట
బసవని శరణన్నఁ బాపక్షయంబు - బసవని శరణన్నఁ బరమపావనము
బసవని శరణన్నఁ బ్రత్యక్షసుఖము - బసవని శరణన్నఁ భవరోగహరము
బసవని శరణన్నఁ భక్తి సేకూరు - బసవని శరణన్నఁబంధముల్వాయు
బసవని శరణన్నఁ [38]భాగ్యముల్వొందు - బసవని శరణన్నఁబర శీలంబు
బసవని శరణన్నఁ బాయు నాపదలు - బసవని శరణన్నఁ బ్రబలు సంపదలు
బసవని శరణన్నఁ [39]నసలారుఁ గీర్తి - బసవని శరణన్నఁ ఫలియించుఁగోర్కి
బసవని శరణన్నఁ నెసఁగు వాక్సిద్ధి - బసవని శరణన్నఁ భ్రాజిల్లుబుద్ధి
[40]వేయేల తగ "బసవా” యనఁబరగు-నీ యక్షరత్రయం [41]బిటులొక్కమాటు
చదువునెవ్వండేని ముదముతోనతని - వదనంబు శివునకుఁగుదురు దా ననఁగఁ
బాయక బసవనిఁ బ్రస్తుతించినను - బాయుట సోద్యమే భవబంధనములు
బసవండు కేవల భక్తుఁడే తలఁప - నసమాక్షుఁడారూపమై నిల్చెఁగాక
బసవఁడు వసుధపైఁ బ్రభవించునంత - బసవని నరుఁడని పలుకంగఁదగునె?
హరుఁడు [42]నిరాకారుఁ డైనచో బసవఁ - డరయంగ సాకా[43]రుఁడై చరియించు
హరుఁడు సాకా[44]రుఁడై యలరుట సూచి - శరణుఁడై బసవండు సందు లేకుండు
శరణుఁడై బసవండు సందు సేకొన్నఁ - బరమభక్తి స్థితి బసవన్న గొలుచు
భక్తుఁడై లింగంబు ప్రకృతి సేకొన్న - వ్యక్తిగా బసవన్న వరవుడు సేయుఁ
బరమాత్మరూప మా బసవఁడే యెఱుఁగుఁ - బరమేశుఁ డెఱుఁగు నా బసవనిరూపు
సాలోక్యసామీప్యసారూప్యపదవు - లోలిని బొంద సాయుజ్యంబుఁజెంద
వచ్చుఁగాకిల బసవస్వామి గాఁగ - వచ్చునే [45]పెఱపెఱవారలకెల్లఁ
బ్రమథాగ్రగణ్యుండు బసవఁడీశునకు - సమశీలభక్తుండు జంగమంబులకు
లింగదేవునకు ననుంగు బసవఁడు - జంగమకోటికి సడిసన్నదాసి;[46]
యెక్కంగ వాహనం బీ[47]శుకు బసవఁ;- డెక్క సింహాసనం బీశుభక్తులకుఁ
గాలకంధరు కరవాలు బసవఁడు; - శీలం[48]బు భక్తుల చేతియద్దంబు;
బసవని నేరి కౌఁబ్రస్తుతి సేయ - [49]వసమె [50]యెవ్వరికైన బసవని నెఱుఁగ
సంపన్నుఁడై లింగజంగమంబందుఁ - బొంపిరిగొని పువ్వుఁగంపునై యుండుఁ
గావున బసవని గణుతింపరామి - దేవాసురులకైనఁ దెల్లమై యుండు;
నెన్నంగ వేడ్కకాఁడెఱుఁగునే దోస- మన్నట్లు గాక యాహవణి గీర్తింప
నిదియుఁ గోటికిఁబడగెత్తినవానిఁ - బదివేల కాఁపవై [51]బ్రదుకు మన్నట్టు
లాపరంజ్యోతిస్స్వరూపంబునకును - దీపకంభంబు లెత్తించినయట్లు
భవనిర్మితములైన పత్రపుష్పములు - భవునకుఁ దగ సమర్పణ సేయునట్లు
గాక కీర్తిం[52]పఁగా నాకుఁ దరంబె - ప్రాకటంబుగ భక్తబండారి[53] చరిత?
మైనను [54]లోకహితార్ధంబు గాఁగ - నా నేర్చుకొలఁది వర్ణన సేయువాఁడ
నవరసరసికత [55]భువినిఁ బేరుగొన్న - శివకవిప్రవరులచిత్తంబు లలర
నిప్పాట నితరులఁ జెప్పెడి దేమి - తప్పనఁదారులు దడఁబడఁబలికి
వెలసినచదువులు [56]వీటిఁబోరిత్త - పొలిసిపోయిరి తమపురులు [57]దూలఁగను
మృడుమహత్త్వముఁగానమిని బొంకులనఁగఁ - బడుఁ “గవయఃకింనపశ్యంతి” యనుట
యనుచుఁ గుకవుల గీటునఁ బుచ్చి పేర్చి - వినుతింతుఁ [58]దత్కథావిధ మెట్టులనిన:
ప్రథమాశ్వాసము
కథారంభము
[59]శ్రీకీర్తిసంచితాంచితవరభక్తి - సాకార! వినమితామాత్య సంగాఖ్య!
శ్రీరజితాచలశృంగంబునందు - మారారి యుమయును [60]మానిత క్రీడఁ
దగిలినసుఖ[61]సత్కథావినోదమున - సొగయుచు నున్నెడ శుద్ధశివైక
మానసు [62]లగు నుపమన్యుఁడు భృంగి - యానందికేశ్వరుఁ డాదిగాఁ గల్గు
ప్రమథులు గొలువంగఁ బరిమితంబైన - సమయోచిత మెఱింగి చనుదెంచి ప్రీతి
నారదుఁడు కైలాసమున కేఁగుట
నారదుండను మునినాయకోత్తముఁడు- భూరిసర్వాంగముల్ భువిఁబొందమ్రొక్కి
ముకుళితహస్తుఁడై మ్రొక్కుచు మఱియు- సకలలోకాలోకచరితంబు లెల్ల
విన్నవింపఁగ నున్న [63]కన్నెర్గి శివుఁడు- వెన్నెలగలకంట [64]వీక్షింపుచున్న
యవసరోచితమున నంబికాదేవి - శివుననుమతమునఁజేసన్నఁబిలిచి
“పోయివచ్చినకార్యములు విన్నపంబు- సేయు [65]మీ వున్నట్లు శివునకు” ననిన
నమ్మునీశ్వరుఁడు మహాలింగదేవు- సమ్ముఖుఁడై కరాబ్జమ్ములు [66]మొగిచి
నారదుఁడు శివునకు భూలోకవృత్తాంత మెఱిఁగించుట
“సకలలోకాలోకచరితంబు లెల్లఁ - బ్రకటితభక్తి నెప్పటియట్ల పరగు
నరలోకమున నుమానాథ! మీ భక్తి - చరితమేమియును విస్పష్టంబు గాదు.
తవిలి శివాచార[67]తత్పరులగుట - భవులతోఁ గొందఱు పలుకకున్నారు
లోకప్రపంచంబులోఁ గొందఱుండి - లోక[68]బోధకు లోను గాకున్నవారు
మఱికొందఱానందమగ్నులై తమ్ము- మఱచి లోకములకు [69]మఱపడ్డవారు
ఉన్నతసద్భక్తియుక్తులై కొంద - ఱున్నారు తమతమయొడళులు డాఁచి
యిది కారణముగాఁగ నీశ! మీ భక్తి - తుద మొదలిది యనఁ దోఁప దెవ్వరికి
నందు దృష్టప్రత్యయంబులవలన - సందియంబులు దక్కి సద్భక్తియుక్తి
సుస్థిరలీల లింగస్థలజంగ - మస్థల తత్ప్రసాదస్థలంబులను
సంపన్నులై జగజ్జనులెల్ల భక్తి - సొంపునఁ జుబ్బనఁజూఱలఁ దేల
నీవ ప్రసన్నుండవై వచ్చిలోక - పావనంబుగ భక్తిఁబాలింపవలయు”
శివుఁడు పార్వతితో నందికేశ్వరుని వృత్తాంతము చెప్పుట
[70]నని విన్నవించిన నద్దేవదేవుఁ - డనురాగచిత్తుఁడై యతనికిట్లనియె
“నందికేశ్వరునకు నాకునొక్కింత- సందు లేకునికి నిస్సందేహ మగుట
నీతనిఁ బుత్తెంతు నితనిచేఁబరమ- పూతమై లోకంబు [71]బోధంబు వడయు”
ననవుడు గిరిరాజతనయ ప్రాణేశుఁ - గనుఁగొని ముకుళితకరకంజ యగుచు
“నందికేశ్వరునకు నాకు నొక్కింత - సందు లేకునికి నిస్సందేహ మనుట
[72]భక్తైకతనుఁడవై పలికిన విధమొ? - వ్యక్తిగా నతఁడు నీవై యున్నవిధమొ
యానతి [73]యి"మ్మని యంబిక యడుగ- నా నారదుడు విన నభవుఁడిట్లనియె
"అగునగు నట్టిద యంబుజనేత్రి[74] - తగుఁదగు భక్తైకతనుఁడ నట్లగుదుఁ
జెప్పెద వినుము విశేష [75]మింకొకటి - దప్పదే నతఁడన తర్కించి చూడ
నేమికారణ మనియెదవేని వినుము - తామరసానన! తత్కథాయుక్తి
శిలాదుని తపస్సు
యాది ననేకయుగాదులనాఁడు - నాదరికమున శిలాదుఁ [76]డనంగఁ
దాపసముఖ్యుండు దపమొనరించె- శ్రీ పర్వతంబు నైరృత్యభాగమునఁ
గందమూలాదులు గాలియు నీరు- నిందురశ్ములును [77]దినేశరశ్ములును
నాహారముగఁ ద్రికోట్యబ్దముల్ సలిపి - సాహసంబున మరి శతకోటియేఁడు
లావంతశిల తనకాహారముగను - భావించి ఘోరతపంబర్థిఁ జేయ
నతనికిఁ బ్రత్యక్షమై యేము నిలిచి - మతి నిష్ట మెయ్యది మమువేఁడుమనిన
నత్తఱి నతఁడు సాష్టాంగుఁడై మ్రొక్కి - చిత్తంబులోఁ బ్రీతి సిగు[78]రొత్తి నిగుడ
“సర్వజ్ఞ! పశుపతి! శంకర! శర్వ!- సర్వలోకేశ్వర! శాశ్వత![79] సాంబ!
అవధారు వేదవేదాంతావగమ్య! - అవధారు విన్నపంబాశ్రితసులభ!
శ్రీ మన్మహా[80]దేవ! శివలింగమూర్తి! - యేమిటఁగొఱత యేస్వామి! [81]మీ కృపను
నైనను నాకొక్కయభిమతంబైన - దాని వేఁడెద మహాదాని! యీక్షణమ
నీయట్టివానిని నిజభక్తజనప- రాయత్త! [82]సుతుఁగా దయామతి నొసఁగు”
మనవుడు నతనికి నభిమతార్థంబు - నొనరింప [83]నున్నంత వనజాక్షి! వినవె!
అంతటఁ బోవక యాశిలాదుండు - నెంతయు భక్తితో నిలఁజాఁగి మ్రొక్కి
“యభిమతంబగు పుత్రునర్థినిత్రేని - యభవ! [84]నీ [85]భక్తియం దణుమాత్రమైనఁ
దక్కున [86]గలిగినఁదల [87]ద్రుంచివైతు - నక్కుమారునకు నీ వడ్డమైయున్న
నట్టేనిఁగొడుకు నిమ్మటు గానినాఁడు - [88]నెట్టణ నేనొల్ల నీ యిచ్చువరము”
శివుఁడు శిలాదునకు వరమొసఁగుట
నంచు విన్నప మాచరించుడు నతని- సంచితభక్తికి సంప్రీతిఁ బొంది
యాదిసృష్టికి మున్ననాదియై పరగు - నాదిమదీయాంశమగు వృషభంబు
ధర్మరూపమనఁ గృతయుగంబునందు - ధర్మంబు నాల్గుపాదంబుల నడచు
రమణతోఁద్రేతాయుగమునను ధర్మ - మమరఁగ మూఁడు పాదములను నడచు
జగములో ద్వాపరయుగ[89]మందుఁ బాద- యుగమున ధర్మనియుక్తిమై నడచుఁ
బొనరుచుఁ గలియుగంబున నొక్కపాద- మునను జరించు [90]ధర్మనిరూఢి వెలయఁ
దగిలి యిమ్మాడ్కిని ధర్మస్వరూప - [91]మగుట లోకహితార్థుఁ డగు నట్లుఁగాక
పూని ద్వితీయశంభుం డనుపేరఁ- దా నిత్యుఁడై పరమానందలీల
మాకు వాహనమై ప్రమథ ముఖ్యుఁడయ్యు - గోకులపతియయ్యు శ్రీకరమహిమ
వెలసిన యయ్యాదివృషభేంద్రుఁజూచి - "నలి శిలాదునకును నందీశుఁ డనఁగఁ
బుట్టుము; నీవొండెఁ బుట్టంగవలయు - నట్టుగా కేనొండెఁ బుట్టంగవలయు
రూపించి ధర్మస్వరూపులై మహిమ- నేపారుప్రమథగణేంద్రులందెల్ల
మక్కువ పెక్కువ [92]మద్భక్తియుక్తి - యెక్కు[93]వగాఁగ నీ కిచ్చినవాఁడఁ
గాన మిక్కిలిభక్తి గలయట్టిపుత్రుఁ- గాని శిలాదుండు దా నొల్ల ననియె
నిచ్చినవరమింక నేఁదప్పనేర -నచ్చెరువంద మా [94]యనుమతిఁజేసి
పుట్టు ద్వితీయ[95]శంభుండనఁబుడమి - "నట్టిద [96]కా” కని యానందలీలఁ
నందికేశ్వరుని యవతారము
బుట్టె నయోనిసంభూతుఁడై యతని- కిట్టలంబుగ నందికేశ్వరుఁ డనఁగఁ
బుట్టఁగఁ దోడనె పుట్టె మద్భక్తి - పుట్టక యటమున్న పుట్టె మచ్చింత
పరమతత్త్వామృతం [97]బయ చన్నుఁబాలు- గురుపదధ్యానవిస్ఫురణయ వెన్న
వేదాంతసూక్తుల వెడ [98]దొక్కుఁబల్కు - లాదిశివాచారమదియ వర్తనము
గాను మదీయాంఘ్రికమలంబు లాత్మ - లో ని[99]డుకొని భక్తిలోలత్వ మెసఁగ
బలువిడిఁబాఱునేఱుల నట్టనడుమఁ - జలికాలమెల్లఁ బుక్కిలిబంటి నిలిచి
యేకపాదాంగుష్ఠమిలమీఁద మోపి - యాకసంబునకు ముఖాంబుజ మొగ్గి
వర్షంబు [100]భోరన [101]వఱుగొని కురియ - హర్షంబుతోడ నల్లాడక నిలిచి
మేదినిఁదలమోపి మీఁదికి రెండు - పాదంబు[102]లను నెత్తి పంచాగ్నినడుమఁ
దలఁచిన డెందంబు దాపంబుఁ బొందఁ - బలికిన నొరెల్లఁబటపటఁబగులఁ
జూచినఱెప్పలు సుఱచుఱఁగమర - నేచినయెండల నెడపక నిలిచి
భువియు వడంక నంభోనిధులింక - రవిశశుల్ గ్రుంకఁగూర్మంబు దలంక
దిక్కరీంద్రులు ద్రుంగ దిక్కులు గ్రుంగ - నక్కులాద్రులుస్రగ్గ నహిపతి మ్రొగ్గ
దిక్పతుల్ బెదర నద్దివియెల్లనుదర - వాక్పతి యదర నధ్వరములు సెదర
హరితల్లడిల్ల బ్రహ్మాండముల్ డొల్ల - ధరనుల్కములు (లును?) డుల్ల సురలుభీతిల్ల
నపరిమితంబైన యతివీర ఘోర - తపమాచరించెఁజిత్రము చిత్రమనఁగ;
నంత భయభ్రాంతులై యజాచ్యుతులు - సంతాపచిత్తులై సకలదేవతలు
గ్రక్కున మాయున్నకడకు నేతెంచి - మ్రొక్కి సాష్టాంగులై మోడ్పుఁగేలమర
“దేవ! దేవేశ్వర! దేవతారాధ్య! - దేవచూడామణి! దేవాధిదేవ!
పరమభట్టారక! పరమస్వత్రంత్ర! - పరమేశ! పరమాత్మ! పరమ! పరుండ!
శంకర! పంకజసంభవాద్యమర - శంకర! దురితభయంకర! యభవ!
యక్షయ! సర్వజ్ఞ! యఖిలలోకైక - రక్షక! దక్షమఖక్షయ!దక్ష!
యని మమ్ముఁ గీర్తింప నచ్యుతాదులను - గనుఁగొని యేమును గన్నుల నవ్వి
“యింత సంతాపింప [103]నేటికి మీకు - భ్రాంతిఁ బొందిన [104]వెఱ్ఱిపశుజీవులార!
[105]నందీశ్వరుఁడు సేయునవ్యతపంబు - చందంబు సూచియో శంకించి రాక
చీరికిఁ గైకొన్నె శ్రీప! నీ పదవి - కోరునే బ్రహ్మ! నీ [106]కొండుకపదవి
ఓరి దేవేంద్ర! నీ [107]యొడఁబడుపదవి - [108]పే రతఁ డెఱుఁగునే పెక్కు లేమిటికిఁ
ననుఁగాని యాతండు నాపదంబైన - మనమునఁ దలఁపడు [109]మా భక్తులాన”
యనుచుఁ బ్రసన్నుండనై యేను వారి - మనముల దిగులెల్ల మాన్పంగఁ దలఁచి
యందఱుఁ గొలిచిరా నచటికిఁబోయి - నందికేశ్వరుడాయ ముందట నున్న
నతఁడంతరంగంబునందు నన్ గాంచు - గత దేటతెల్లయై కానవచ్చుటయు
నప్పుడచ్చెరువుఁబ్రహర్షంబు భక్తి - ముప్పిరి గొని మనంబున నుల్లసిల్ల
సాష్టాంగమెఱఁగి మదంఘ్రికంజములు- హృష్ణుఁడైనెన్నుదురిఱయంగ మ్రొక్కి
యానంద బాష్పపూర్ణాస్యుఁడై కలయ- మేనురోమాంచ సమ్మిళితమై తనర
గద్గదకంఠుఁడై కరములు మొగిచి- తద్గతచిత్తుడై తాఁబ్రస్తుతింప
“మెచ్చితి వరము నీ కిచ్చితి వేఁడు - మిచ్చ యెయ్యది నందికేశ్వర!” యనిన
దరహాస[110]కాంతి వక్త్రమునఁ [111]దుల్కాడ - నరుదొంద మాకు నిట్లని విన్నవించెఁ
“బెన్నిధి యుండగమన్నడుగుదురె? - ని న్నొండు వేఁడెడు [112]నిర్గుణి గలఁడె?
పదవులు గిదవులు పనిలేదు నీదు- సదమలభక్తిఁ బ్రసాదింపు [113]దేవ?”
యనిన గాఢాలింగనావలి నతని- తనువు నా తనువునఁ బెనఁగొల్పి యంత
“భవదీయగాత్ర సంస్పర్శన సుఖము - నవక మెక్కఁగ వాహనం బగు మిట్లు
ఆది మదీయవాహనమవు నీవు- వేదాంతనుత! మహావృషభేంద్ర!” యనుచుఁ
బ్రమథేంద్రపదవికిఁబట్టంబు గట్టి- యమితసర్వజ్ఞత్వమప్పుడిచ్చుడును
నంతట శ్రీధరుఁడంతట నజుఁడు- నంతట దేవేంద్రుఁడంతట సురలు
[114]ధరఁజాఁగఁబడి మ్రొక్కి కరములు మొగిచి- శరణంచు నందికేశ్వరునిఁ గీర్తింప
నతఁడు దయామతి నల్లన నగచు- నతగులౌ సురలను నరవిరికంటఁ
జూచె భయంపడు సురలుఁ దొల్లింటి- యేచిన భీతివోఁజూచినయట్లు
శ్రీగిరినైరృత్యభాగంబు పుణ్య - భాగ మా క్షేత్రంబు పరమపావనము
నందికేశ్వరుని పుణ్యతపంబుచేఁత - 'నందిమండల' మను నామంబుఁదాల్చె
నచ్చట వర్తించునఖిల జీవులకు - నిచ్చితి నపవర్గమిందీవరాక్షి!
దొరకొను నందికేశ్వరుచరితంబు- విరచించువారికి విన్నవారికిని
నచలితబుద్ధి దృష్టాదృష్టసిద్ధి - ప్రచురవచశ్శుద్ధి భక్తిసమృద్ధి
యిట్టిద కావున నీ నందికేశుఁ -డెట్టున్న నేన కా [115]కేల యొండొకఁడె?”
యని యానతిచ్చుడు నఖిలాండపతికి- ననురాగమున జగదంబ కేల్మొగిచి
యన్నందికేశు నందంద చూచుచును - మన్నన దైవాఱ మఱియు నిట్లనియె
“ఈ నిరహంకార మీ సదాచార - మీ నిరంతరభక్తి యీ ప్రభుశక్తి
యీ సిద్ధపాండిత్య మీ నిత్య [116]సత్య - మీ సుకుమారత్వ మీ యాత్మతత్త్వ
మీ శుద్ధచారిత్ర మీ పుణ్యగోత్ర - మీ శుభాంచితమూర్తి యీ లసత్కీర్తి
యేరికిఁగల్గునే యెన్నిభంగులను - గారవింపఁగ నీవు గానివారలకు
నిన్ను [117]ధరింపంగ నీకె కాకొరుల - కెన్నంగ శక్యమే యీశ! [118]సర్వేశ!
అట్టిద కాక నీ యంశంబు గాని - యట్టివాఁడింత నీ [119]కనుగులం బగునె!”
యనుచున్న గిరిరాజతనయ వాక్యములు - విని ముదితాత్ముఁడై విశ్వేశ్వరుండు
నారదుదెసఁజూచి "నందికేశ్వరుని - గౌరవమహిమ విఖ్యాతిని వింటె”
యనుచు నానందీశు నధికదయార్ద్ర - వనధిఁ [120]దేల్చుచుఁ గనుఁగొనుచున్న యెడను
నెంతయు భయము నొక్కింతయుఁజూపు - నెంతయు సిగ్గు నొక్కింతయు ముదముఁ
దనకు భూషణములై తనరారుచుండ - గనుఁగవ హర్షాశ్రుకణములు దొరుగ
సులభరోమాంచకంచుకితాంగుఁ డగుచు - దలఁపున డెందంబు దటతట [121]నదర
మస్తకవిన్యస్తహస్తుఁడై తన్నుఁ - బ్రస్తుతింపుచు నున్నప్రభు నందికేశుఁ
గనుసన్నఁ జేసన్నఁ గదియంగఁ బిలిచి - తన నిర్మలప్రసాదముఁగృపచేసి
నెయ్యంబుఁగరుణయు నిండి వెల్విరియ - నయ్యంబికాధవుఁడతనికిట్లనియె.
శివుఁడు నందికేశ్వరుని మర్త్యమున బసవేశ్వరుఁడుగా జనింపఁ బంపుట
“ఇది శ్రుతిస్మృతిమూలమిది ధర్మశీల - మిది విమలాచార మిది [122]తత్త్వసార
మిది సుమహత్త(హాత)త్వమిది కృతార్థత్వ - మిది యాదిపథమని విదితంబుగాఁగ
నీ కతంబునన నిర్ణీతమై భక్తి - లోకంబునందవలోకింపఁబడియెఁ
బ్రమథాధిపతులకుఁ బార్వతీసతికి - విమలమదీయతత్త్వముఁ బ్రబోధించు
తెఱఁగునకంటెను దెల్లంబుగాఁగ - నెఱిఁగించితిమి [123]నీకు నెక్కుడుఁ గూర్మి
నట్టిద; సర్వజ్ఞుఁ డనుపేరు నీకు - [124]నిట్టట్టునా వలదెల్లచోఁజెల్లుఁ
గాన యామర్త్యలోకమ్మున కరిగి - పూని ద్వితీయశంభుండన మహిమ
వ్యక్తిగా లోకహితార్థంబు సకల - భక్తహితార్థంబు పరమార్థముగను
మా వినోదార్థంబు మర్త్యంబుఁ బరమ - పావనంబుగఁ జేయు బసవఁడన్పేర”
నావుడుఁ [125]గేల్మోడ్చి నందికేశ్వరుఁడు - దా విన్నపము చేసె దేవదేవునకు
“మీ యాజ్ఞఁదలమోచి [126]మెయికొని పనులు - సేయుదు నన్నింత సెప్పంగనేల?
[127]మర్త్యలోకమునకు మఱి వేఱె యొకఁడు - గర్త యున్నాఁడె లోకత్రయవరద!
ఇందున్న నేమి? నా కందున్న నేమి? - యెందున్న నేమి? నీయందు నా యునికి.”
అని విన్నవించిన యా నందికేశు - వినయోక్తులకు జగద్విభుఁడిట్టులనియె,
“గురులింగమూర్తిజేకొని వచ్చియేన - పరమతత్త్వార్థతత్పరుఁజేయువాఁడఁ
బ్రాణలింగంబనై భ్రాజిల్లి నీదు - ప్రాణాంగముల నొడఁబడి యుండువాఁడ
రూఢిగా జంగమరూపంబుఁ దాల్చి- వేడుక [128]నినుఁగూడి విహరించువాఁడఁ
దను మనోధనములు [129]దారవోకుండఁ - [130]దనుఁ జేర్చికొనువాఁడ ననఁగి పెనంగి
నా ప్రాణములకుఁ బ్రాణంబగుచున్న - నా ప్రమథులకుఁ బ్రాణంబగు నీకు
నాకును సందొక్కనాఁడు లేకునికి - నీకుఁ దెల్లముగాదె లోకపావనుఁడ!”
అని యూఱడిలఁ బల్కునాశంకరునకుఁ - దనువెల్లఁ జేతులై తా మ్రొక్కి నిలిచి
“విన్నపంబేఁ బనివినియెద” ననుచు - నన్నందికేశుండు సాష్టాంగమెఱఁగి
ప్రమథసన్నిహితుఁడై భ్రాజిల్లు శివుని - నమిత తేజోమూర్తి నాత్మలో నిలిపి
నరలోకమల్లదె నా నింతనంత - నరుదెంచె రయమున; నంత నిక్కడను
గురుతరంబైన శ్రీగిరిపశ్చిమమున - నరనుతం బగుచుఁ గర్ణాటదేశ మనఁ
గడు నొప్పునందుఁ బ్రఖ్యాతసద్భక్తి - సడి [131]సన్నహింగుళేశ్వర[132]భాగవాటి
యను నగ్రహారంబునందు విఖ్యాతి - మనుచుండు మండెఁగ మాదిరా జనఁగ;
నతని పరమసాధ్వి యతివ మాదాంబ - సతతశివాచార సంపన్నధన్య
కొత్తడి [133]నెల్లను గొండొక్క వెద్ద - యుత్తమురాలు ధర్మోపేతగాత్రి
యెల్లవారలకంటె మొల్లంబునందు - నల్లవో యనుజీవనంబునఁ బొదలి
కొడుకులు లేమికిఁ గడు [134]దుఃఖి యగుచు - వెడనోము [135]లన్నియు వేసర నోమి
యాద్యులు వొత్తంబులందెల్ల వెదకి - "హృద్యంబుగా నందికేశ్వరునోము
కామ్యార్థసిద్ధికిఁగారణం"బనుచు - సమ్యగ్వ్రతస్థితి సతికిఁజెప్పుటయు
నమ్మహాత్ములు సెప్పినట్లుగా గుడికి - నిమ్ములఁజని నందికేశ్వరుఁజూచి
సర్వాంగములు ధర సంధిల్ల మ్రొక్కి - 'సర్వజ్ఞ! నందికేశ్వర! దయాంభోధి!'
యంచుఁబ్రస్తుతి చేసి యతిభక్తి మ్రొక్కి - యంచితవ్రతచర్యలాచరింపుచును
నిమ్ముల సోమవార మ్మాదిగాఁగఁ - దొమ్మిదిదినములుత్సుకవృత్తి నోఁచి
మఱునాఁడు నందిని మజ్జనంబార్చి - గుఱుతైన చందనకుసుమంబు లిచ్చి
మెత్తనివస్త్రముల్ మెయినండఁ [136]గప్పి - యుత్తమాభరణంబు లురుగజ్జియలును
నందెలు [137]గంటలు నలవడఁగూర్చి - పొందుగాఁ బసిఁడికొమ్ములు [138]గొరిజియలు
వెట్టి ఫాలంబునఁబట్టంబు వెలయఁ - గట్టి నందికి నలంకారంబు సేసి
యక్షతధూపదీపాదులొనర్చి - యక్షణంబున బంచభక్ష్యముల్ [139]కుడిపి
పులగంబు ముందటఁ [140]జబ్రోవగాఁ బోసి - పులకండమును నెయ్యిఁ గలపి యర్పించి
పరమమాహేశ్వర[141]ప్రతతికి నెల్ల - బరిణామ మంద సపర్యలు సేసి
“నందీశ! [142]నందీశ! నవనందినాథ! - ఇందుకళాధరు నెక్కుడుఁగుఱ్ఱ!
నా యన్న! నా తండ్రి! నా యాలఱేఁడ! - నీ యట్టి సద్భక్తు నీ యట్టిపుత్త్రు
ఖ్యాతిగా నొక్కనిఁ గరుణించితేనిఁ - బ్రీతి యెలర్ప నీ పేరిడుదాన”
ననుడు నప్పుడు మాదమాంబకు నంది - జనులెల్ల నెఱుఁగఁ [143]బ్రసాదంబు వెట్ట
నక్కున మోమున నా ప్రసాదంబు - మక్కువ నెక్కొల్పి మఱి మౌళిఁదాల్చి
మ్రొక్కి నిజావాసమునకు నేతెంచె - నెక్కుడు శుభచేష్ట లెదురుకొనంగ
నంత నెప్పటికంటె ననురాగరసము - వింత వేడుక వుట్టి వెలఁదియుఁ బతియు
లీల వర్తిల్ల; మున్భూలోకమునకు - బాలేందు శేఖరుపనుపునఁ జేసి
వచ్చిన నందికేశ్వరుఁడాత్మలోన - నచ్చెరువంది తా నరుదెంచుపనికి
ననుగుణంబుగఁ దన్నుఁ దనయునిఁగాఁగ - వనజాక్షి [144]నోమె నేమని చెప్పవచ్చు.
దలఁచిన కార్యంబు దలకూడె ననుచు - వెలఁదిగర్భమునఁ బ్రవేశింపఁ దడవ
మగువకంతట నెల మసలెఁ దోడ్తోన - తగగర్భచిహ్నముల్ [145]దా నంకురించె
నమృతాం[146]శుఁడగుపుత్రుఁడతివగర్భమున - నమరియుండుట [147]నొక్కొ యాఁకలిగాదు
జలజాక్షి కడుపున సద్భక్తిరుచికుఁ - డలరుటనో రుచులరుచులై తోఁచె;
బాండురాంగునిమూర్తి పడఁతిగర్భమున - నుండుటనో [148]వెలరొందె మైదీఁగె
పడఁతిశీలపుఁజూలు భవిపాకములకు - నొడఁబడకునికినో యోకిళ్లు పుట్టెఁ
గ్రాలుచు సుతునిరాకకు నోరు దెఱచు - లీలనో సతికావులింతలు పుట్టె
శివమూర్తి దనకు లోనవుటనో తవిలె - శివయోగనిద్ర నాఁ జెలువకు నిద్ర
కాలకంధరుమూర్తి గడుపున నునికి - నో లలితాంగి చన్మొనలు [149]నల్పెక్కెఁ
బెనుపుగ శివమూర్తి వనితగర్భమునఁ - దనరనో నడుము పేదఱిమి వోనాడె
యోగీంద్రహంసుఁ డయ్యువిదగర్భమున - రాగిల్లుటనొ నడ వేగంబు వదలె
ననఁగ మానినిగర్భ మంతకంతకును - నినుపారి తనుపారి [150]పెనుపారి పొదలి
నవమాసములు నిండ నందీశమూర్తి - నవకమై కడుపులోనన [151]మవ్వమొందె
జనని గర్భావాసమను గుహాంతరమ - తన సమాధికి సుఖస్థానమై పరగ
సిద్ధపద్మాసనాసీనత నతివి - శుద్ధాత్ముఁడై భూతశుద్ధికిఁ జొచ్చెఁ
గడవ నూకుచు నుదకముఁ బాఱఁజల్లి - యడర నెబ్బంగినో యగ్ని దా నేర్చె
బూది దా రాఁజదు పొగయదు తాను - నూదండు ముట్టించె నొక్కదీపంబు
నొప్పుదీపమునఁ దా నున్నయిల్లెల్లఁ - గప్పుగాలకయుండఁగాల్చె లోపలన
“యిలఁగాలు మోపండు నిట్టిబిడ్డండుఁ - గలఁడమ్మ!” యనుచు శత్రులును మిత్రులును
దమతమ పట్లను దా రుండు నోడి - భ్రమితులైకనుకనిఁ బాఱుచునుండ
నచ్చుగాఁ దాఁ జౌదళాబ్జంబుఁ గడచి - వచ్చి త్రికూటంబు వసుధపై నిలిచి
సచ్చరిత్రత సుప్తసర్పంబుఁ జోఁపి - క్రచ్చఱ షడ్దళకమలంబు నొంది
కర మర్ధి దశదళకమలంబుఁ బొంది - పరగ ద్వాదశదళపద్మంబుఁజెంది
షోడశదళపద్మసురుచిరసౌఖ్య - [152]కేలీవిలోలుఁడై [153]యోలలాడుచును
దాఁటి యాద్విదళపద్మంబునఁ దన్ను - [154]నాఁటించి సచ్చిదానందంబు నూని
చనునధోముఖమగు షట్కమలములు - మునుకొని యిట్లూర్ధ్వముఖములై తనర
నిశ్చలకోదండ నిజగతి నున్న - పశ్చిమనాళ[155]సంభవమైనయట్టి
నాదంబునకుఁ జొక్కి నగముపై మ్రొక్కి - మోదంబునకుఁజిక్కి ముందఱ నిక్కి
సరినూర్ధ్వముఖసహస్రదళాంబుజాత - మరయ నధోముఖమై మించి వెలుఁగ
దివ్యుఁడై షోడ[156]శాంత వ్యోమచంద్ర - భవ్యసుధాపానపారవశ్యమున
నాతతంబుగఁ బరంజ్యోతిస్స్వరూప - మై తన వెలుఁగ వెల్గై వెల్గుచుండ
బలువు ఱా ప్రతిమగర్భంబులోపలను - వెలిఁగెడు దీపంబు విధమును బోలెఁ
బాండురాంగంబైన పడఁతిగర్భమునఁ - [157]బోఁడిగా వెలుగుచుఁ బుత్త్రుఁడీ క్రియను
దగిలి శివధ్యానతత్పరత్వమున - మొగిఁదల్లికడుపులో [158]మూఁడేఁడులున్న
సుతభరాక్రాంతయై మతి శ్రమంబంది - సతి దొంటి నందికేశ్వరుగుడికేఁగి
“నోములు గీములు వేములఁగలిపి - నీ మర్వుసొచ్చితి [159]నిఖిలలోకేశ
మఱుఁగుసొచ్చినయట్ల మన్నించి నన్ను - మెఱయింపు సుతునీగి మేలయ్యె నేఁడు
పున్నెంబు సేసిన పొలఁతు[160]లు నెలల - నెన్నఁ దొమ్మిది మోచి కున్నలం గండ్రు
అల్లన మూఁడేఁడులయ్యె [161]నన్నింత - [162]యల్లటపెట్టెదో[163]యన్న! నే నెఱుఁగ
దుర్భరంబైన యీయర్భకు [164]వలని - గర్భంబు కర్కటిగర్భంబు వోలె
నరయంగ నీయిచ్చు [165]వరములు సాలు [166]నెర(రి?)వు మాన్పింపవే యేమియు నొల్ల
నన్నెంత కెత్తుకోనున్నదో కాక - యెన్నఁడు విందుమే యిట్టిగర్భముల!"
ననుచుఁ దా నచ్చోట నచ్చోట నిలిచి - తనువు శ్రమంపడఁదనయింటి కరిగి
పాన్పుపై [167]నుస్సని పరితాపమంది - తన్పుగా నార్ద్రచందనవారిఁదోఁగి
నెవమునఁ గనుమూసి నిద్రఁ [168]బొందుడును - సువిదకుఁగలవోలె నుక్షవల్లభుఁడు
జంగమలింగవేషంబొప్పఁదాల్చి - యంగన [169]కిట్లని యానతి యిచ్చె
“నీ మనస్తాపంబు నీవగ మాన్పఁ - గా [170]మించి వచ్చితిఁగమలాయతాక్షి!
“నీ కడ్పులో నున్న యాకుమారుండు - లోకపావనమూర్తిగాక కేవలుండె?
యాదివృషభము శిలాదునికొడుక; - యాదేవదేవుని యానతిఁజేసి
భక్తహితార్ధమై ప్రభవించు నీకు - వ్యక్తిగాఁ జెప్పితి వగవకుమింకఁ
బుట్టెడుఁ బుత్రుండు; పుట్టఁగఁదడవ - పెట్టుమా బసవఁడ న్పేరు పెంపార”
నని యానతిచ్చిన నంత మేల్కాంచి - కనువిచ్చి [171]చూచుచుఁగాన కెవ్వరిని
“ఈతఁడు మన నందికేశుండు దాన - [172]యేతెంచెఁ గానోపు నింతయు నిజము
బ్రదికితి; నా జన్మఫలమెల్ల నేఁడు - తుదముట్టె" ననుచు సంతోషాబ్ధిఁదేలి
చెలులుఁ జుట్టములు నచ్చెరువంది వినఁగఁ - గల తెఱఁగంతయుఁ [173]గడువేడ్కఁ దెలిపి
యున్నెడఁ గోమలియుదరంబులోన - నున్న మహాత్మునిహృన్నలినంబు
దానయై వెలిఁగెడు తత్పరంజ్యోతి - వానిఁ బ్రబోధించి “వచ్చినపనులు
మఱచితే” యనవుడునెఱిఁగి సద్భక్తి [174]యఱ(ఱు?)కువ గాకుండ సాష్టాంగమెఱఁగి
ప్రీతిఁ బుత్త్రుఁడు మోడ్పుఁజేతులతోడ - నా తల్లిగర్భంబునందుదయించె;
నర్ధోదయమునంద యతనిలో నున్న - యర్ధేందుమౌళి [175]గుప్తాకృతిఁ దాల్చి
యంగంబుపైఁ గడు సాంగంబుగాఁగ - లింగసాహిత్యంబు లీల నొనర్చె.
“వచ్చిన త్రోవ యెవ్వరుఁ గానకుండ - నెచ్చోట నుండియో యేతెంచెఁ దపసి
యిది యే [176]మొకో!” యని యింటివారెల్లఁ - బదరుచు నంత విభ్రాంతులైచూడ
ముడిచిన మడుపుఁగెంజడముడినడుమ - మృడుని చందంబులు వెడవెడ దోఁపఁ
గట్టిన వెలిపొత్తి కచ్చడంబెందుఁ - బుట్టనిరుద్రాక్షభూషణంబులును
రాగికుండలములు రత్నకంబ[177]ళియు - యోగదండంబునునొకచేత [178]గొడుగు
బూదిబొక్కసమును బొలుపారుమేని - బూదిపై నొప్పు త్రిపుండ్ర రేఖలును
దళతళమను మెర్గుపలువరుసయును - గలయ నొత్తిన [179]వాలుగడ్డంబుఁదనరఁ
దపసులరా జొక్కతపసిచందమున - నపుడు మాదాంబకు ననురాగమెసఁగ
“నిల్లకప్పడిసంగమేశ్వరంబందు - నెల్లప్పుడును నున్కి యెట్టులంటేని
యేను గూడలి సంగమేశ్వరు పేర - కాన యాగుడిలోనఁ గదలకుండుదును
నా కొడుకొక్క జన్మమున నితండు - లోకహితార్ధమై నీకుదయించెఁ
గాన వచ్చితిఁ జూడఁగా నీ భవమున - కేన చూ గురుఁడ నింకిటమీఁదటికిని
నీనందనునకు లింగానర్పితంబు - [180]లాన సుమీ యించుకంతైనఁ గుడుప”
ననుచు నదృశ్యుఁడై యరిగె నతండు - మనసిజహరుఁడు [181]దాఁజనఁగ నంతటను
బాలార్కకోటుల ప్రభలు గీడ్పఱచు - బాలుని తేజంబు [182]వర్వుటఁ జేసి
సూచీముఖంబైనఁ జొనుపంగరాని - యేచినతిమిరంబు నెల్లమానవుల
యజ్ఞానతిమిరంబు నావంతలేక - విజ్ఞానమయుఁగని వేగంబ పాయ
వేగక వేగినవిధమైనఁజూచి - రాగిల్లె నిఖిలంబు రవి [183]పాఁగె ముడిగె
జననియు జనకుండు సత్పుత్త్రుఁజూచి - యనురాగరసవార్ధి మునిఁగి యాడుచును
భక్తులఁ బిలువంగఁబనిచి యిర్వురును - భక్తిఁ బ్రణామ [184]మేర్పడ నాచరించి
యిమ్ముల సింహాసనమ్మిడి తత్‌క్ష - ణమ్మ విభూతి వీడ్యమ్ములర్పించి
పాదోదకంబులు వట్టిమైఁగడిగి - బూది ఫాలంబునఁబూసి పైఁజల్లి
పంచమహావాద్యపటలంబులులియ - నంచితాగణ్యపుణ్యాత్ముఁదత్సుతుని
బసవ నామంబిడి పతియును సతియు - నెసక మెక్కఁగ నున్న యెడఁ గుమారుండు
వెనుకఁజీకటి యుండఁదన కేటితేజ - మనుగతి దీపంబుఁగనుఁగొని నవ్వు
సన్నుతలింగప్రసాదమగ్నతన - యున్నట్లు చనుగుడ్చు [185]నూరక యుండు
శివసుఖామృతమును జేఁగ్రుమ్మరించి - చని [186]సూచుమాడ్కి హస్తములారగించు
శివపదధ్యాననిశ్చేష్టితావస్థఁ - దవులుచందంబునఁ దా వెఱఁగందు
బిలిబిలి సంసారమిలఁ [187]బాఱఁదోలి - [188]చెలఁగి యాడెడుగతిఁజేతులాడించు
మాయాప్రపంచంబు దాయంగనీక - పాయఁదన్నెడు రీతిఁబాదంబులార్చు
వడి మెయిఁదన పూనివచ్చినపనులు - దడవయ్యె ననుచు నుల్కెడుభంగి నులుకు
భవుఁ [189]బాడ నానందబాష్పంబు లొలుకు - పవిది నేడుచుఁగనుఁగవ నశ్రులొలుక
భవబాధలకు నగపడి మొఱవెట్టు - భవులకుయ్యాలించుభాతి నాలించు
నొడయలయడుగులఁ [190]బడి మొఱల్వెట్టు - వడువునఁ బుడమిపైఁ బడి బోరగిల్లు
నిల [191]మఱపడ్డ నిర్మలశివభక్తి - తలయెత్తువడువునఁ దాఁ దలయెత్తు
నరుదొందఁ బద్మాసనాసీనవృత్తిఁ - బొరి నభ్యసించుపొల్పునఁ గూరుచుండుఁ
బూని ద్వితీయశంభుండను నంది - నే నను భావన నిలఁ [192]దోఁగియాడు
నా వీరమాహేశ్వరాచార మెల్లఁ - బ్రోవయి నిల్చినపోల్కి నిల్చుండుఁ
గడఁకతో నాది మార్గము దప్పకుండ - నడుగిడులీలఁ [193]దప్పడుగులు వెట్టు
మలహరుఁ బేర్కొనుమాత్ర గద్గదము - లలరుకైవడి [194]దొక్కుఁబలుకులు పలుకు
బల్లిదు ల్మాశివభక్తులే యనుచుఁ - గ్రేళ్లువాఱుచు నాడుక్రియఁబాఱి యాడు
నంత [195]వినోదంపుటాటప్రాయమున - సంతతంబును శివార్చన మాచరించు
బుద్ధు లెఱుంగు లేఁబురులుప్రాయమున - సిద్ధంబు భక్తుల శివునిగాఁ దలఁచు
సర్వజ్ఞుఁడైన వృషభమూర్తిగాన - సర్వవిద్యలు సహజంబపాటిల్ల
గతభక్తియుక్తుఁడై గర్భాష్టమమున - సుతునుపనయనంబు శుభముహూర్తమునఁ
జేయుదునని తద్దఁ జిడిముడిపడఁగ, - నా యెడ బసవఁడిట్లని దండ్రికిని:-
బసవేశ్వరుఁడు వడుగు వలదని తండ్రితో వాదించుట
"వడుగని యిది యేమి గడియించె దీవు - జడుఁడ వెట్లయితివీశ్వరునిఁ గొల్చియును
బరమాత్ముగురునిగాఁ బడసి దుర్నరుల - గురులని తలఁచుట నరకంబు గాదె?
గతపూర్వజన్మసంస్కారుఁడై పిదప - వితతద్విజత్వంబు పతితంబు గాదె?
నిర్మలగురుకృపాన్వీతజన్మునకుఁ - గర్మజన్మంబు దుష్కర్మంబు గాదె?
యగ్గురుపాదంబులర్చించు నతని - కగ్గిలో హవి వేల్చుటది దప్పుగాదె?
మలహరాత్మకమగుమంత్రంబుఁ [196]గఱచి – పలుమంత్రములు [197]గొనఁబాపంబుగాదె?
శూలి భక్తులకెత్తుకేలది త్రాటి - మాలల కెత్తుట [198]మఱి తప్పుగాదె?
కర్మపాశంబులొక్కటఁదెగు నీల్గి - [199]కర్మంబుత్రాళ్లు దాఁగట్టుకోఁదగునె?
రుద్రాక్షభసితాదిముద్రలు దాల్చి - క్షుద్రముద్రలు దాల్పఁగూడునే చెపుమ?
యీ రీతిఁద్రాటికి దూరమైయున్న - వీరమాహేశ్వరాచారదీక్షితుని
నిర్మితోభయకర్మనిర్మూలు నన్నుఁ - గర్మాబ్ది ముంచుట ధర్మమే నీకుఁ?
గచ్చఱఁగన్నులఁగానవు గాక - వచ్చునే బసవని వడుగుసేయంగ
బ్రహ్మశిరోహరుఁ బ్రమథైకవంశ్యు - బ్రహ్మ[200]వంశ్యుండని భావించె[201]దెట్లు?
జాతిగోత్రాతీతు సద్గురుజాతు - జాతిగోత్రక్రియాశ్రయుఁ [202]జేసె దెట్టు?
లకులస్థుఁడై యున్న యభవుని భక్తు - నికి నేకులం బని నిర్ణయించెదవు?
కావున నెన్నిమార్గములను వడుగు - గావింపఁగా రాదు కథ [203]లేమిచెప్ప”
ననవుడుఁదండ్రియిట్లనియెఁ బుత్త్రునికి - విన[204]వయ్య! బసవయ్య! విప్ర[205]మార్గంబు
నాగమవిధిఁ బదియా(దునా?) ఱుకర్మంబు - లాగర్భసంస్కార మాదిగాఁ గలవు
వానిలో నొకఁడైన నూన మౌనేని - కానేరఁడాతఁడగ్రకులోత్తముండు
అందు విరుద్ధ మెయ్యది రుద్రగణము - [206]నాందిముఖ్యం బుపనయనపూజకును
బనుగొనఁ బ్రణవంబు భర్గుఁడే దైవ - మనుటయు మంత్రంబు నట్లును గాక
పెట్టిన సూత్రముల్ భీమసర్పములు - పట్టినపాత్రంబు బ్రహ్మశిరంబు
పాలాశదండంబు పంకజోదరుని - కోలెమ్ము దలచుట్టు [207]కూఁకటుల్ జడలు
నఱితికృష్ణాజిన మది గజాజినము - వఱలు మేధావియే నెఱిభూతి గాఁగ
హరుఁడు భిక్షాటనమాచరింపఁగ - నరిగిన వేషమింపారఁదాల్చినను
నట్టైనఁగాని బ్రాహ్మణుఁడు గాఁడనిన - నిట్టు విరుద్ధమే యీశు భక్తునకు?
వడుగుచేసిన భక్తి వట్టి పాటగునె? - నొడువరితనమునఁ గడవ నాడెదవు
[208]పసిబిడ్డమాటలు పనియు లేదింక - మసలక చేయుమీ మా చెప్పినంత
యిట్టిచోద్యంబు లే మెఱుఁగ మేనాఁటఁ - బట్టి! మా కడుపునఁ బుట్టితికాక
‘ప్రాలు గల్గుసుపుత్రుఁ బడసితిమింక - మేలయ్యె’నని యేము లీల [209]నున్నెడను
బుట్టివాఁడ కులముపురులు వోనాడ - [210]నెట్టయ్య! తలఁచెదు పట్టి [211]మాయయ్య!
కులదీపకుఁడు పుట్టఁగులము వర్ధిల్లు - గులనాపకుఁడు పుట్టఁ గులమెల్ల [212]గ్రుంగుఁ
గులమునకెల్లను గుద్దలిఁగొంటి - [213]వెలిసేయరే నన్ను విప్రులు విన్న?
నిన్నుఁ జేపట్టి [214]యనీతిమై కులము - చెన్నఁటి! పోనాడి చెడనెట్లు వచ్చు?
యుక్తి సెప్పితిమిప్పు డొల్ల[215]వైతేని - భక్తియు నీవును బడ్డట్లు పడుము.”
అని నిష్ఠురోక్తుల నందంద పలుక - విని పొంగి బసవఁ డిట్లనియెఁ గోపమున
“బ్రాహ్మ్యంబు భక్తియుఁ [216]బలికెదుకూడ - బ్రాహ్మ్యంబు [217]వేఱెదర్శనమయియుండు
వేఱెదైవంబును వేఱె మంత్రంబు - వేఱె యాచార్యుండు వేఱె వేషంబు
ధ్యానంబు వేఱె బ్రాహ్మ్యక్రియల్వేఱె - మానుగా నాచార్యమార్గంబు వేఱె
కాదేని నగ్నిముఖము, బ్రహ్మశిరము, - నాదిరుద్రుడు శిఖ, హరి యుదరంబు
ప్రాణాదివాయువు ల్ప్రాణంబు, యోని - క్షోణి, దాశ్వేతంబు సూవె వర్ణంబు
నసమాక్షువిధమె గాయత్రి సాంఖ్యాయ - నసగోత్ర మిరువదినాల్గక్షరములు
దానికి మఱి త్రిపాదంబు షట్కుక్షి - పాన లొండును గావు పంచశీర్షంబు
నని చెప్పుఁగాదె మీయాజ్ఞికంబులును - వినుము దైవంబది వేఱౌనొ కాదొ?
కావున నిదియు సాంఖ్యాయనమతము - [218]దైవంబనంగలేదు తా బహురూపు
దాని కాచార్యుండు ధరఁగర్మజడుఁడు - దానికి మంత్రంబు దాను గాయత్రి
ప్రతిదినక్రియ కర్మబంధంబు వేష - మితరేతరము మోక్షహేతువే తలఁప?
నదికాక షడ్దర్శనాతీతమైన - మదనారిసద్భక్తిమార్గంబు వినుము
శ్రుతి "విశ్వతశ్చక్షుఋత” యంచుఁ బొగడు - స్తుతుల మీఱినయట్టి సూక్ష్మరూపంబు
[219]ఆదికి నాది నిత్యానందమూర్తి - శ్రీ దివ్యలింగమూర్తియ సుదైవంబు
నట్టి యీశ్వరునాత్మఁబట్టించి చేతఁ - బెట్టంగఁజాలిన పృథుదయామూర్తి
ప్రకటింప "నగురో రధిక” మనఁ బరగు - సకలస్వరూప మాసమయసద్గురుడు
మంత్రంబులకు రాజమంత్రమై వెలయు - మంత్రంబు దానికి మఱి షడక్షరియు
భవదూరమగు జటాభసితరుద్రాక్ష - సవిశేషమోక్షానుసారి వేషంబు
భువి జన్మపాపౌఘభూజకుఠార - మవిరళసత్క్రియాష్టాంగసద్భక్త
సందర్శనంబుల సకలపాపములు - డిందు మోక్షాంగన వొందుఁగావునను
నిది ఫలప్రాప్తి యింకిటమీఁద లింగ - పదసేవనోత్కృష్టభవ్యసౌఖ్యంబు
ఫలమిట్టిదని చెప్ప భావింప శ్రుతుల - తలమె జీవన్ముక్తి తత్త్వాత్మకంబు
కావున వేఱె మార్గంబుగాఁ జూడు - భావింప బ్రాహ్మ్యంబు భవునిభక్తియును
గలవండ్రు దర్శనంబులు నాఁగఁ గొన్ని - కలిసియుండునె మున్నొకండొకఁడందు
దర్శనంబులు గల్గఁ దలఁచి రేనియును - దర్శనంబది వేఱెతత్త్వరూపంబు
తలఁప నీశ్వరపదతల్లీయసౌఖ్య -ఫలకారణమె కర్మపాశబంధంబు
నిటుగాకయుభయము నేకమండ్రేని - యటుగాదువో నిటలాక్షుభక్తునకు
“ధర నన్యదేవతాస్మరణమాత్రమున - నిరువదెన్మిదిఁగోట్లు నరకంబు [220]లొందు”
నన శ్రుతు[221]లందును వినరె [222]బాపనికి - దినకరపావకదిక్పాలకులను
హరివిరించ్యాదుల నఖిలదేవతల - ధర మూఁడు సంధ్యలఁదాఁగొల్వవలయుఁ
గొలువక తక్కినఁ బొలిసె బ్రాహ్మ్యంబు - కొలిచెనేనియు భక్తి వొలిసెఁ గావునను
[223]బ్రాహ్మణుఁడేనియు భక్తుఁడెట్లగును? - [224]బ్రాహ్మణుఁడెట్లగు భక్తుఁడేనియును?
[225]మావిడిబీజంబు మహిమీఁద విత్తఁ [226]గా వే మగునె పెక్కుగథలేమి చెప్ప?
[227]సహజలింగైక్యనిష్ఠాయుక్తి భక్తి; - బహుదేవతాసేవ బ్రాహ్మణపథము;
కులసతియట్లు నిశ్చల యుక్తిభక్తి; - వెలయాలియట్టు లవ్విప్రమార్గంబు,
కాదేని నందిముఖ్యస్థితిఁ గొలిచి - యాదిదేవుఁడ [228]దైవమనుమంత్ర మెఱిఁగి
తా రుద్రవేషంబుఁ దాల్చెనేనియును - వారక యట్ల తా వర్తింపవలదె?
యిలువేలుపైన సర్వేశ్వరుఁ డుండఁ - బలువేలుపులఁగొల్వఁ [229]బాడియే చెపుమ?
కాన యిన్నియుఁ జెప్పఁగా బనిలేదు - దాన సందియమె గౌతముని దధీచి
వ్యాసుని [230]శాపంబు వహ్నిపాలైన - భూసురులకు భక్తి వొలుపొంద నగునె?
యురవడిచేసి భక్త్యుద్రేకములను - బరమార్ధ [231]మెడలంగఁ బలికె నా వలదు
ఇది శ్రుతిస్మృతి మూలమేకాని యొండు - పదక [232]వాదంబని భావింపఁజనదు
కర్మమార్గంబగుఁగాక బ్రాహ్మ్యంబు - నిర్మలశివభక్తి నిష్ఠితంబగునె?
ఇట్టి బ్రాహ్మణమార్గమిది దథ్యముగను - బట్టి యాడెదవేని వనియు లేదింకఁ
గాకులు వెంచిన కోకిలపిల్ల - [233]కాకులఁ బోలునే కావుకావనుచు
నెక్కడితల్లి మీ రెక్కడితండ్రి - ఎక్కడితోడు ధర్మేతరులార!
చెన్నయ్య మా తాత చేరమ తండ్రి - పిన్నయ కక్కయ్య బిడ్డ నే ననుచు
వేడుక సద్భక్తి విధి నుండువాఁడ - నేడుగడయు మాకు నిది నిక్కువంబు
మీయంత నుండుఁడు మీరును, నేను - నాయంత నుండెద వేయును నేల"?
బసవేశ్వరుని పెండ్లి
యనుచు సహోదరి యగు నాగమాంబ - యను దాను నచ్చోట నుండఁగాదనుచు
నరుదెంచె మఱి [234]పణిహారియింటికిని - నరులిది సోద్యమనంగ నంతటను
వడుగునకని మున్ను వచ్చినయతఁడు - పడఁతి మాదాంబకు భ్రాత సజ్జనుఁడు
పాండురాంగుని భక్తిపరుఁడు బిజ్జలుని - బండారి బలదేవదండనాయకుఁడు
“శివభక్తునకుఁ బెండ్లి సేయుదుఁగాని భవికి నీ” [235]ననుతొంటిబాసఁదలంచి
“ఇట్టిభక్తునకిప్పుడీక నా కూఁతు - నెట్టివానికి నిత్తు నింక నే” ననుచు
బసవకుమారునిపాలికిఁ బోయి - యెసక మెసఁగఁ గూఁతు నిచ్చి తా మ్రొక్కి
"నా బిడ్డఁ జేకొని నన్ను రక్షింప - వే బసవన్న! మాహేశ్వరతిలక!”
యనుచుఁ బ్రార్థన చేసి యా బసవయ్య - యనుమతంబునఁ బుర మభిరమ్యముగను
మకరతోరణములు మణితోరణములు - ముకురతోరణములు మును గట్టఁబనిచి
“గలయంగ వీథులఁ గస్తూరి యలుకుఁ - డెలమి ముక్తాఫలంబుల మ్రుగ్గులిడుడు
రండు భక్తులఁ బిలువుండు మీ రెదురు - [236]వొండు వేగమతోడి తెండు [237]తెండనుచు
నిట వచ్చునయ్యల కెదురు వచ్చుచును - నట వచ్చునయ్యలకర్థి మ్రొక్కుచును
సింహాసనస్థులఁ జేసి యాకర్మ - సంహారమూర్తుల చరణముల్గడిగి
యవిరళనవ్యపుష్పాంజలు లిచ్చి - ప్రవిమలధూపదీపంబులొనర్చి
యమ్మహాత్ములకు సాష్టాంగుఁడై యక్ష - ణమ్మ విభూతి వీడ్యమ్ములర్పించి
కోలాటమును బాత్రగొండ్లి పేరణియుఁ - గేళిక జోకయు లీల నటింపఁ
బాయక “చాఁగు! బళా!” యను శబ్ద - మాయతి నాకసం బంది ఘూర్ణిల్ల
నలిరేఁగి వేణువీణావాద్యవితతు - [238]లులియుచు లీలతో నొక్కట మ్రోయ
నానందగీతంబు లగ్గించువారు; - పూని శంకరగీతములు వాడువారు;
[239]జతిగీతములమీఁదఁ [240]జప్పట లిడుచు - [241]నతిశయశివభక్తి నాడెడువారు;
నాదిపురాతనాపాదితస్తుతులు - వేదార్థములుగాఁగ [242]వివరించువారు;
నెఱి శివమరులు [243]న గుఱిలేని వేడ్క - నఱిముఱి మిన్నంది యాడెడువారు;
మ్రొక్కి శివానందమునఁ దమ్ము మఱచి - నిక్కపుసుఖమున నిద్రించువారు;
నిఖిలమాహేశ్వరనికరంబు నిట్లు - సుఖలీలఁ గొలువున్నచో బసవయ్య
[244]యప్పాదజలముల నభిషిక్తుఁడగుచు - నొప్పుదివ్యాంబరయుగ్మంబు [245]సాతి
భసితంపునెఱపూఁత పలుచఁగాఁబూసి - నొసలఁ ద్రిపుండ్ర మొప్పెసఁగ ధరించి
మౌళిఁ బ్రసాదసుమంబులు దుఱిమి - పోలఁగ రుద్రాక్షభూషలు దాల్చి
సారమై లింగపసాయితం బనెడు - పేరను గల్గు కఠారంబు గట్టి
యానందబాష్పంబులలుఁగులు వాఱ - మేను రోమాంచ సమ్మిళితమై తనర
“బగుతులపాదుకాప్రతతులు నాకు - నగపడె” నంచు నందంద మ్రొక్కుచును
నొడయల కడుగులు వొడసూపనోడి - [246]మడఁచి వెన్కకుడాఁచి మహినప్పళించి
[247]యూరుల మోఁచేతులూఁది కేల్మొగిచి - వారక యొక్కింత వంగి యుప్పొంగి
తనతొంటి భావంబుఁ దాల్చినయట్టు - లనిమిషుఁడై కన్నులారఁ జూచుచును
భక్తిశృంగార మేర్పడఁ జూఱగొన్న - భక్తికళార్ణవు బసవయ్యఁ జూచి
“యిట్టి ధన్యుఁడ నౌదునే యిప్పు”డనుచు - దట్టుఁడు బలదేవదండనాయకుఁడు
తన కూఁతుఁ గామినీజనతిలకంబు - ననుపమశృంగారవనధి గంగాంబఁ
దోడ్తెచ్చి యట్ల భక్తులకు మ్రొక్కించి - యేడ్తెఱ శుభచేష్టలెదురుకొనంగ
శివభక్తవనితలు సేసలు [248]సల్ల - శివబలం [249]బగ్గలించిన ముహూర్తమున
వేదోక్తశివధర్మవిధి బసవనికి - గాదిలిసుతఁ బెండ్లి గావించె నంత
“నట్టిద కాదె మున్నాదిఁ [250]దలంపు - నిట్టట్ట నావల దిదియె పథంబు
హరునిభక్తులబలంబది లేమిఁగలిమి - హరివిరించులు ద్రుంగుదురు మందు రనినఁ
దక్కిన గ్రహచంద్రతారాబలముల - యెక్కువదక్కువలెన్న నేమిటికిఁ?
గరుణఁ జూచుటయ లగ్నంబు సేయుటయు - వరముహూర్తంబు దీవనయ బలంబు
గాన భక్తులకృప గలదు బసవని - కేనాఁట విందుమే యిట్టి పెండిండ్లు”
ననుచు లోకంబెల్ల నాశ్చర్యమంది - వినుతింపఁజొచ్చిరి వీరు వా రనక
అంత [251]భక్తాళికి నభిమతార్థములు - సంతుష్టిగాఁబరిచర్య లొనర్చి
సాష్టాంగుఁడై భువిఁజాఁగిలి మ్రొక్కి - శిష్టభక్తాళికిఁజేతులు మొగిచి
“యిల్లకప్పడి సంగమేశ్వరంబందుఁ – దెల్లంబు మా గురుదేవుఁడున్నాడు
చనియెద వారి శ్రీ చరణముల్ [252]గొలువఁ - గనియెద మిక్కిలి కరుణ మీ చేత”
ననుచు సోదరియును నాలును దానుఁ - జనియె నా బలదేవుఁడనుప వేగంబ
అప్పురి బసవఁడల్లంతటఁగాంచి - తప్పక గురుపదధ్యానాత్ముఁడగుచు
గురువున్నపురి దృష్టిగోచరంబైన - ధరఁజాఁగి మ్రొక్కుచు నరిగె నంతంతఁ
గన్నంత నుండి తాఁజన్నంతదవ్వు - నెన్న యోజనమాత్ర మెసఁగి మ్రొక్కుచును
'గుదురుగదా మున్ను గురుభక్తి శివున - కిది యెంతవద్ద దానితని వీక్షింప'
నని యెల్లవారలు నర్థిఁ గీర్తింపఁ - [253]జనఁ జొచ్చెఁ బురిగురుస్తవనంబుతోడ;
నప్పురిమహిమ దా నది యెట్టి దనినఁ - జెప్పఁగ నలవియే శేషునకైనఁ
బురియేఱులన్నియుఁ బుణ్యతీర్థములు - పరగంగ [254]గుహలెల్ల హరునివాసములు
గిరులన్నియును హేమగిరులు దలంపఁ - దరులెల్ల రుద్రాక్షతరువులు గలయ
వనములన్నియుఁ బుష్పవాటిక లచటి - గనులన్నియును భూతిగనులు [255]దెల్పార
[256]గొలఁకులన్నియు నొప్పు జలజాకరములు - కల గోవులన్నియుఁ గామధేనువులు
గోడెలన్నియు నందికుఱ్ఱ లాపురము - వాడలన్నియు రంగవల్లి వేదికలు
నరులెల్ల భక్తులు చిరజీవులెల్లఁ - బరికింపఁ గారణపురుషరూపములు
స్త్రీలెల్లఁ బరమపతివ్రతామణులు - నే లెల్ల [257]నవిముక్తనిధిసమానంబు
పలుకులెల్లను దత్త్వభాషలు జనుల - యులు వెల్ల గీతవాద్యోత్సవరవము
కల్లరి పతితుండు ఖలుఁడు దుర్జనుఁడు - ప్రల్లదుఁ డఱజాతి భక్తిహీనుండు
వికలుండుఁ గొండీఁడు వెదకిననైన - నొకఁడు కప్పడిసంగమేశ్వరంబందు
సడిసన్న కూడలిసంగమేశ్వరుని - గుడికేఁగి [258]తన్ను భక్తు లెదుర్కొనంగ
గుడిముందటను నిల్చిగురులింగమూర్తి - యడుగులకపుడు సాష్టాంగుఁడై మ్రొక్కి
వేదపురాణార్ధవిమలసూక్తులను - నాదంబు పూరించి నలిఁబ్రస్తుతింపఁ
సంగయదేవుఁడు బసవేశ్వరునకుఁ బ్రత్యక్షమగుట
దొల్లింటివేషంబుతో వచ్చి తేట - తెల్లగా సంగయదేవదేవుండు
గుడివెలిఁ బొడసూప గురులింగమూర్తిఁ - బొడఁగని బిట్టుల్కిపడి బసవండు
పెద్దయుఁ బ్రమదంబు [259]భీతియు భక్తి - దుద్దెక్కి తనలోనఁ [260]దొట్రుకొనంగ
నంతంత మఱియు సాష్టాంగుఁడై మ్రొక్కి - వింతవేడుక వెల్లివిరియ నగ్గురువు
చరణము లానందజలములఁ గడిగి - గురుపూజ తన్న కాఁగూడ నర్పించి
పడియున్న, నతిదయాభావామృతంబు - కడకంటఁ [261]గెడఁగూడఁగొడుకు లేనెత్తి
యందంద కౌఁగిట నప్పళింపంగ - ముందట మ్రొక్కుచు మోడ్పుఁగేలమర
నెలకొన్న తత్స్వర నేత్రాంగవిక్రి - యలు భూషణంబులై యాదట నున్న
బసవకుమారు సద్భక్తికి మెచ్చి - వెసఁబ్రసాదంబప్పుడొసఁగి యిట్లనియె;
“వచ్చినపోయినవారిచే నీదు - సచ్చరిత్రము విని సంతసిల్లుదుము
గతకాలవర్తనకంటె సద్భక్తి - మితిదప్పి నడవకు మీ బసవన్న!
శూలి [262]భక్తాలి దుశ్శీలముల్ గన్న - మేలకాఁ గైకొను మీ బసవన్న!
శత్రులైనను లింగహితులై యున్న - మిత్రులకాఁ జూడు మీ బసవన్న!
పట్టినవ్రతములు ప్రాణంబుమీఁద - మెట్టిన విడువకు మీ బసవన్న!
వేఱుభక్తులజాతి వెదకకుండుటయె - మీఱినపథము సుమీ బసవన్న!
చిత్తజాంతకుభక్తిఁ జెడనాడుఖలుల - [263]మృత్యువుగతిఁ ద్రుంపు మీ బసవన్న!
వేదశాస్త్రార్థసంపాదితభక్తి - మేదిని [264]వెలయింపు మీ బసవన్న!
తిట్టిన, భక్తులు కొట్టినఁ, గాల - మెట్టిన, శరణను మీ బసవన్న!
యేఁ దప్పువట్టుదు నిలఁ బర స్త్రీల - మీఁదఁ గన్నార్పకు మీ బసవన్న!
సాధ్యమౌ భక్తప్రసాదేతరం బ - మేధ్యంబకాఁ జూడు మీ బసవన్న!
నిక్కంపుభక్తికి [265]నిర్వంచకంబు - మిక్కిలి గుణము సుమీ బసవన్న!
ఏ ప్రొద్దు జంగమం బేనకాఁజూడు - మీ ప్రసాదముఁ [266]గొను మీ బసవన్న!
నాలుక కింపుగా శూలిభక్తులను - మేలకా నుతియింపు మీ బసవన్న!
యేమైన వలసిన [267]యెడరైనఁదలఁపు - మీ మమ్ము మఱవకు మీ బసవన్న!
మోసపుచ్చు శివుండు బాసలేమఱకు - మీ సత్య మెడపకు మీ బసవన్న!
అని మృదుమధురాంచితాలాపములను - దనయుఁబ్రబోధించి తాఁగౌఁగిలించి
కొడుకుచే మ్రొక్కించుకొని గురుమూర్తి - గుడిఁజొచ్చి తొంటికైవడిన యున్నెడను
నందఱు నతివిస్మయాక్రాంతులగుచు - నిందుమౌళియ కాక యితఁడు మర్త్యుండె?
యెన్నఁడే గుడికడ [268]నీతపస్వీంద్రుఁ - గన్నవారెవ్వరుఁగలరయ్య! తొల్లి
బసవండు తనకెంత భక్తుఁడో కాక - యెసకంబుతో సంగమేశుండు దాన
వచ్చి తాపసిక్రియ మెచ్చి బోధించి - [269]చొచ్చె నగ్గుడియ తా నెచ్చనో(?) యణఁగె
అతికృతకృత్యులమౌదుమే యిట్లు - స్తుతియింపఁ గనుఁగొనఁజొప్పడె నేఁడు
[270]బాపురా! మాయన్న! బసవకుమార! - [271]బాపురా! మాతండ్రి! భక్తివర్ధనుడ!
నల్లవో! బసవన్న! నందీశమూర్తి! నల్లవో! బసవయ్య! ముల్లోక[272]వంద్య!
ఇట్టుండవలవదా పుట్టినఫలము - యెట్టును నున్నార మే మేమికొఱయుc?
దనయు నొప్పించి వస్త్రము సమర్పించి - వనిత నియోగించి జనకునిఁ ద్రుంచి
పడసిరాద్యులు దొల్లి బసవఁడిట్లిపుడు - పడయునే శివుకృప బట్టకబయల”
అని యెల్లవారును [273]నంకింపుచుండ - ననురాగచిత్తుఁడై యా బసవయ్య
కూడలి సంగయ్య గుడిమంటపమునఁ - గూడి భక్తావలి గొలు విచ్చియుండఁ
సారాంచితోక్తుల సంస్తుతింపుచును - బూరితంబుగ నాదపూజ సేయుచును
మూఁడుసంధ్యల గురుమూర్తిఁగొల్చుచును - [274]బోఁడిగాఁ బ్రొద్దులు వుచ్చుచునుండె
బసవ పురాణార్థపరిచయస్ఫీత! - బసవపురాణార్థపరిమళాఘ్రాత!
[275]బసవనామావళి పరమానురక్త! - బసవనామావళి పాటకాసక్త!
బసవపాదాంభోజ పరిమళభృంగ! - బసవపాదాంభోజభరితోత్తమాంగ!
బసవకారుణ్యసౌభాగ్యైకపాత్ర! - బసవకారుణ్యసంపత్కళా[276]మాత్ర!
బసవసన్నిహిత సద్భక్తాత్మసఖ్య! - బసవసన్నిహిత సద్భావనంగాఖ్య!
ఇది యసంఖ్యాతమాహేశ్వర దివ్య - పదపద్మసౌరభ భ్రమరాయమాణ
జంగమలింగప్రసాదోపభోగ - సంగత సుఖసుధాశరధినిమగ్న
సుకృతాత్మ పాలకురికి సోమనాథ - సుకవిప్రణీతమై శోభిల్లి తనరి
చరలింగ ఘన కరస్థలి విశ్వనాథ - వర కృపాంచితకవిత్వస్ఫూర్తిఁ బేర్చి
చను బసవపురాణ మనుకథయందు - ననుపమంబుగఁ బ్రథమాశ్వాసమయ్యె.
- ↑ వజ్ర
- ↑ నదేవుఁ దెల్లఁ
- ↑ కొన్ని శాసనములందును, వ్రాఁతలందును 'బసువ'పదము కలదు. బసవపురాణము పండితారాధ్యచరిత్రము మొదలగు గ్రంథముల వ్రాఁతప్రతులలో రెండురూపములును గానవచ్చుచున్నవి. కాని, సోమనాథుడీ బసవపురాణమునను బండితారాధ్యచరిత్రమునను యతిస్థలమున బసవపదమునే ప్రయోగించెను. “శరణోపకార బసవపురాణార్థ-వరభుక్తిముక్తిసంవర్ధన చరిత” (7వ యాశ్వాసము తుద. బసవపురాణము). “చరితంబులును శ్రీబసవపురాణంబు - చాతుర్య మొసఁగ బసవదండనాథు గీతంబు” (పండితా. అయిదవ ప్రకరణము. 61-62 పుటలు) ఈతఁడే సోమనాథభాష్యమున బసవ, బసువ, పదములు రెండును సాధువులే యనియుఁ జెప్పినాఁడు. “-వృషభస్య బసవనామకత్వం కస్మా త్కారణా దాసీదితి. వృకారస్య బకారాదేశో భవతి. వబయో రభేద ఇతి. 'శషోస్స' ఇతి సూత్రాత్ ష కారస్య సకారాదేశో భవతి. వః పవర్గతేతివారరుచ్య సూత్రాత్ బ (భ-అనియుండవలెను) కారస్య వకారాదేశో; భవతి, ఏతద్వృషభాక్షరతద్భవాత్ “బసవ” ఇతి నామ వక్ష్యతే. సాక్షాద్వృషభేశావతార ఇత్యర్థః. పశూన్ పాతీతి పశుపః, వృషభః, తత్పశుప (పే) త్యక్షరత్రయతద్భవాత్ బస(సు అని యుండవలెను) వ ఇత్యక్షరత్రయం సంభవతి”— సోమనాథభాష్యము రెండవపుట.
- ↑ లోన
- ↑ శ్రీమహాదేవుని
- ↑ నాశ్రమ
- ↑ దొల్కాడ
- ↑ వితధైశ్వర్య
- ↑ యుఁ బనుగొన
- ↑ ఓలిమై గ్రామ
- ↑ నసదృశంబవు కనున్నవడసి
- ↑ నిగమాంత
- ↑ ఈతఁడే యనుభవసారకృతిపతి.
- ↑ జిలిబిలి. వినుకలి సుఖము సిల్విలివోవునంత - పండి-4ప్రక.
- ↑ నట్లొక్క
- ↑ డును
- ↑ వెరవెఱుఁగించి, ఇట్లు కొన్ని చోట్లఁగలదు.
- ↑ ఇట్టిచోట్లఁగూడఁ గొన్నిప్రతులలో నర్ధానుస్వారము కానవచ్చును. కాని పెక్కుప్రతులలో లేకపోవుటచేతను, బూర్ణానుస్వారరూప మెక్కడను గానరాకుండటచేతను, దాని నిక్కడఁ జేర్పలేదు.
- ↑ బచరించు శక్తి
- ↑ వేద
- ↑ కనుగలం
- ↑ యనఁగఁ బరగువేదోక్తి
- ↑ జనా
- ↑ 'జంగమవర కుమారుండ' అని యొక ప్రతి
- ↑ బాప
- ↑ దేవుని
- ↑ స్థలము విశ్వేశు
- ↑ వడుగాము, వడుగామి
- ↑ వర్జితుఁడ
- ↑ నాఁగ
- ↑ ఈ ద్విపద కర్థమస్పష్టముగా నున్నది. 'సోలకు' అని యుండవలెనేమో!
- ↑ కంటెఁ
- ↑ ముల్ మెఱసి
- ↑ సకల
- ↑ లోని
- ↑ ననఁగ
- ↑ తప్పునా
- ↑ భాగ్యంబు లొందు
- ↑ బసలారు
- ↑ వేయేమి
- ↑ బిలనొక్క
- ↑ నిరాకారమైయున్న
- ↑ రమై
- ↑ రమై
- ↑ పేర్వేఱు, పెదపెద్ద
- ↑ దాసుఁడు-అనవలసినచోట నీతఁడు 'దాసి' యని ప్రయోగించుచు. “విష్ణుఁబాసి వ్యాసుఁడు శివుదాసి గాఁడె,” “నుతికి మెచ్చిచ్చెఁ గన్నులు గాళిదాసికి,” “నీదాసి నీలెంక నీడింగరీఁడ” చతుర్వేదసారసూక్తులు. “చెన్నారఁ గాళిదాసియు శివుచేతఁ గొన్న-(కాళిదాస కవినిగూర్చి) పండితారాధ్య4.ప్రకరణము 31పుట
- ↑ జెప్పు డీశ్వరునకెక్క
- ↑ పు
- ↑ బసవని నెవరికి నెఱుంగ
- ↑ రుమహిమ
- ↑ ప్రబలు
- ↑ తునా గానాఁ
- ↑ భక్త
- ↑ ని బేర్కొన్న
- ↑ దారలు (తప్పనదారులు?)
- ↑ వీటఁబో
- ↑ మాలఁగను
- ↑ నిక్కథవిధ
- ↑ పెక్కుప్రతులలో నీ ద్విపదము కానరాదు.
- ↑ మానవ
- ↑ 'సంకథా' అని యుండఁదగును.
- ↑ ఁడగు
- ↑ కన్నెర్గి యతని; కన్నెఱింగతని
- ↑ తత్సమధాతువులకుఁగూడ శత్రర్థమున 'నింపు' గలదు.
- ↑ నీవు
- ↑ మోడ్చి
- ↑ తత్పరత్వమున
- ↑ బాధకు
- ↑ మఱుపడ్డ
- ↑ యని
- ↑ బోధింపఁబడును
- ↑ భక్తవత్సలుఁడైన
- ↑ యిండని
- ↑ అంబుజనేత్రి యనుట పాణినీయముచొప్పున సరికాకున్నను, దెలుఁగున ననేకకవీశ్వరు లట్లే ప్రయోగించిరి.
- ↑ మిందొకటి
- ↑ డు నాఁగఁ; డనాఁగఁ
- ↑ దివసేంద్రురశ్ములును
- ↑ రారి
- ↑ రూప
- ↑ లింగశివదేవమాకు-నే
- ↑ నీ
- ↑ త్తుణ
- ↑ నున్నెడ
- ↑ మీ
- ↑ భక్తికి నణు
- ↑ యైనను
- ↑ దున్మి
- ↑ నెట్టన
- ↑ మున
- ↑ ధర్మువునన వెలసిత
- ↑ మగుచు
- ↑ మాభక్తి
- ↑ యెక్కుడు
- ↑ యానతిఁబోయి
- ↑ శంభుఁడవనఁ
- ↑ కాకంచునానంద
- ↑ ఇట్టి రూపము భారతమందున్నది “దరకొని తెగఁగాల్చునట్టిదయ యగుఁజుమ్మీ!” - ఉద్యోగ. ద్వీ-ఆ. ప 197.
- ↑ ద్రొ
- ↑ డి
- ↑ జోరన
- ↑ వలగొని
- ↑ లెత్తుక
- ↑ నేఁటికి
- ↑ యట్టి
- ↑ నందికేశ్వరుచేయు
- ↑ కొండొక
- ↑ యొడిఁబడు
- ↑ పే రాతఁ డడుగునే
- ↑ మా కన్నులాన మా భక్తులార
- ↑ లక్ష్మి
- ↑ దొ
- ↑ నిగ్గిండి
- ↑ నాకుఁన
- ↑ ధరణిఁ జాఁగిలి
- ↑ కెలమీనొఁడొకఁడె
- ↑ సత్త్వ
- ↑ భరింపంగ
- ↑ మహేశ
- ↑ కనుగలం
- ↑ ముంచుచు
- ↑ నుదర
- ↑ ధర్మ, పుణ్య
- ↑ నీక యెక్కుడుఁ
- ↑ నిట్టట్టనా
- ↑ గేల్మొగ్చి
- ↑ మేదినిఁబ
- ↑ ఇట్టిప్రాసముల నీ కవి పెక్కుచోట్లఁ బెట్టియున్నాఁడు.
- ↑ నీ తోడ
- ↑ దారువోకుండ
- ↑ నను
- ↑ సను
- ↑ భాగవాడ, భోగవాడ
- ↑ లోనెల్ల, లోపల
- ↑ ఈ కవి యిట్లు స్త్రీలింగ రూపముండవలసినపట్లఁ బుంరూపముకూడఁ బ్రయోగించును.
- ↑ లొగిఁ గొన్ని
- ↑ గట్టి
- ↑ మువ్వలు
- ↑ గొరిజెలును
- ↑ వెట్టి
- ↑ ప్రోక
- ↑ ప్రకరంబు కెల్ల
- ↑ నందన్న
- ↑ బ్రసాదించినంత
- ↑ నోఁచె
- ↑ మంకురించె
- ↑ గు
- ↑ నకో
- ↑ వెల్లనొందె
- ↑ గప్పారె
- ↑ నను
- ↑ చెల్వమొందె
- ↑ క్రీడా
- ↑ తేలనాడుచును
- ↑ 'నాటు' నిరనుస్వారముగా శబ్దరత్నాకరమందున్నది. వ. మీటుగలరథికులను నొక| నాటికి వేవురవధింతు నరుశరములు నో| నాటి పడవైచునంతకు| వేటాడెదఁ బ్రతిబలంబు వీరులనెల్లన్. భార. ఉద్యో. 4ఆశ్వా. ఈ పద్యమునుబట్టి శబ్దరత్నాకరకారులు నిరనుస్వారతను నిర్ణయించిరి. కాని దీనిఁబట్టియే సానుస్వారత సాధితమగుచున్నది. పయికందము నాల్గుచరణములందు ననుస్వారముండఁదగును. 'నాటు'లో ననుస్వారము కలదని పయిద్విపదప్రయోగము కూడఁ జెప్పుచున్నది. భీమఖండమం దీ క్రింది ప్రయోగముగూడ నున్నది. “నాఁటె మందారతరువులతోఁటలందు-” 4 ఆశ్వా.
- ↑ సంబంధమైనట్టి
- ↑ శాంతర్వ్యోమ
- ↑ ఈ కవి యిట్టిప్రాసము మఱికొన్నిచోట్లఁగూడఁ గూర్చినాఁడు.
- ↑ మూఁడేండ్లు మున్న
- ↑ నిఖిలంబు నెఱుఁగ
- ↑ తుకలెల్ల
- ↑ నన్నెంత
- ↑ యల్లడ
- ↑ యయ్య!
- ↑ వలన
- ↑ వరము పాలొడలి
- ↑ యెర(రి)పు
- ↑ నుహ్హని
- ↑ జెందంగ
- ↑ కప్పు డిట్లానతియిచ్చె
- ↑ ముందె; మదె
- ↑ చూచుడుఁ
- ↑ యేతెంచెఁ గాఁబోలు
- ↑ దెలియఁ జెప్పుచును
- ↑ యఱయు లేకుండంగ
- ↑ గుర్వా
- ↑ మకో!
- ↑ ళము
- ↑ గొడుగు
- ↑ డాల(?)
- ↑ లానచూ! యంచుకయైనఁ గుడ్సినను
- ↑ తా ననఁగ
- ↑ పరగుటఁ జేసి
- ↑ పాంగ్య, పాంక
- ↑ మొప్పఁగ
- ↑ చూరక
- ↑ యాను
- ↑ గూల, దూల
- ↑ చెలఁగి యాడుగతిఁ జేతులు విచ్చి యాడు
- ↑ జూడ
- ↑ బడమొదల్వెట్టు
- ↑ మర్వు(ఱు)
- ↑ దొంగి
- ↑ దట్టడుగులు(?)
- ↑ ద్రొక్కు
- ↑ వినోదంబులాట
- ↑ దలఁచి
- ↑ గానఁ
- ↑ మాలమి(ర్మి) గాదె
- ↑ కర్మంపుఁద్రాళ్లు
- ↑ వంశజుఁ
- ↑ చుటె; చితె
- ↑ జేయుటె, జూసితె
- ↑ లేల
- ↑ వన్న! బసవన్న!
- ↑ మార్గమున
- ↑ నందిముఖం
- ↑ కూఁకటల్
- ↑ 'పసుబిడ్డ' అని యితరగ్రంథములందున్నది.
- ↑ నుండంగఁ
- ↑ నెట్టన్న
- ↑ నాయన్న!
- ↑ గ్రుంగు
- ↑ వెలితి సేయరె ని(న)న్ను
- ↑ యీ నీతియుఁ గులము
- ↑ వేనియును
- ↑ బదరెదు
- ↑ వేద
- ↑ దైవమన్నది
- ↑ “అదిగాక మహిమదా నది యేమి చెప్ప” ఈ చరణ మొక ప్రతీలో నున్నది.
- ↑ లయ్యె
- ↑ లెందును
- ↑ బ్రాహ్మనికి
- ↑ బ్రాహ్మఁడేనియు వెండి
- ↑ బ్రాహ్మఁడెట్లగు మున్ను భక్తు
- ↑ మామిడివిత్తు దా మహిమీఁదవిత్త
- ↑ వేమగునే పెక్కువిధు లేల చెప్ప
- ↑ సహజైకలింగ
- ↑ దేవుఁడను
- ↑ బాపంబు గాదె, పాటియే చెపుమ
- ↑ శాపంపుటగ్గి
- ↑ మెఱుఁగక
- ↑ వాక్యం
- ↑ కాకులువోలెఁ దాగావుకావనునె! ఎ.
- ↑ హారునింటికిని
- ↑ నని
- ↑ కొండు
- ↑ లెం
- ↑ లొల
- ↑ జగతీతలము
- ↑ జప్పటు
- ↑ నగణిత
- ↑ వినుతించు; విరచించు
- ↑ లన
- ↑ యప్పాట
- ↑ సాఁతి
- ↑ మడిఁచి
- ↑ యూరువుమోఁచేత నూని
- ↑ వెట్ట
- ↑ బంగవించిన
- ↑ దిఁదలంప
- ↑ భక్తావళి కభి
- ↑ గొలిచి
- ↑ జనిచొచ్చెఁ
- ↑ గుళ్ళెల్ల
- ↑ వొల్పార
- ↑ కొలను
- ↑ నదిముక్తినిధి
- ↑ తనుభక్తు లెదురుకొనంగ
- ↑ బ్రీతియు
- ↑ దొట్రి, దొప్పి
- ↑ నొడఁ
- ↑ శాసను”, లాంఛనుల
- ↑ మిత్తిగవైత్రుం
- ↑ మెఱయింపుమీ
- ↑ నిర్వంచకతయె
- ↑ గుడ్వుమీ
- ↑ యెడలను
- ↑ తనరాజు
- ↑ చొచ్చియు ... నెచ్చటో?
- ↑ బాపురే
- ↑ బాపురే
- ↑ కీర్తి ఈ సమాసము నీతఁడు పెక్కుచోట్లఁ బ్రయోగించినాఁడు. "ముల్లోకనాథుని ముట్టంగఁగొలిచి” పండితా. ఇతరకవులుకూడ దీనిఁ బ్రయోగించిరి. “ముల్లోకవిభుండు సక్రి” ఓపిలిసిద్ధి శాసనము.
- ↑ వినుతింపుచుండ
- ↑ బోఁడిమిగాఁ బ్రొద్దువుచ్చును
- ↑ బసవాక్షరత్రయ
- ↑ మిత్ర