రాక్షస వివాహము
“అంకిలి సెప్పలేదు చతురంగబలంబుతోడ నెల్లి ఓ పంకజనాభ. నీవు శిశుపాల జరాసుతులన్ జయించి నా వంకకు వచ్చి రాక్షస వివాహమునకు భవదీయశౌర్యమే యుంకువసేసి, కృష్ణ! పురుషోత్తమ! చేకొని పొమ్ము వచ్చెదన్" అని శ్రీకృష్ణుని ప్రేరేపించి రుక్మిణీదేవి కృష్ణుని ధర్మపత్ని అయినది. పురుషోత్తముడు ఆమెను ప్రియపత్నిగా చేసుకొన్నాడు. రాక్షస వివాహాలకు కన్యను బలాత్కరించి ఎత్తుకోపోవటం ప్రధాన లక్షణం. దీనికి ఆమె అంగీకారం ఉండి ఉండవచ్చును. లేదా ఉండకపోనూ వచ్చును. పురాతన కాలంలో అన్ని దేశాలలోనూ అన్ని జాతుల్లోనూ, నేడు అనేక అనాగరక జాతుల్లోనూ ఈ రాక్షస వివాహ విధానం ఆచరణలో ఉన్నట్లు తెలుస్తున్నది. అష్టవిధ వివాహాలలో రాక్షస వివాహం ఒకటిగా ధర్మశాస్త్రకర్తలు అంగీకరించారు. అష్టవిధ వివాహాలలో మొదటి నాలుగూ ధర్మ్యాలనీ, తదుపరి నాలుగూ వ్యూఢాలనీ చెప్పి "పూర్వః పూర్వః ప్రధానం స్యా ద్వివాహో ధర్మసంస్థితేః, పూర్వాభావే తతః కార్య యోయ ఉత్తర ఉత్తర, వ్యూఢానాంహి వివాహానా మనురాగః ఫల యతః, మధ్యమోపిహి సద్యోగో గాంధర్వస్తేన పూజితః" (వాత్స్యాయన సూత్రములు వివాహ యోగాధ్యాయము. (3.) (5.28,29) మన పూర్వులు వాటిలో మంచి చెడ్డలను నిరూపించారు. ఎనిమిది వివాహాలలోనూ తొల్లిటి తొల్లిటివి ప్రధానమైనవనీ, అటువంటి బ్రాహ్మాదులైన పూర్వ వివాహాలు లభించనప్పుడు ఉత్తరోత్తరాదులైన గాంధర్వాదులు యోగ్యాచరణాలనీ అభిప్రాయమిచ్చారు. ఈ విధంగా రాక్షస వివాహాన్ని ద్వితీయ పక్షాలైన వ్యూఢా వివాహాలలోనూ అధమమైనదానినిగానే మన పూర్వులు పరిగణించారు.
ప్రపంచ వివాహ చరిత్రను పరిశీలిస్తే అన్ని జాతులకూ ఇది ఒకానొక సమయంలో ఒక వివాహ విధానంగా ఉన్నట్లు తెలుస్తున్నది. మెక్లినస్ అనే శాస్త్రజ్ఞుడు “నాగరకజాతుల్లో భార్యను పొందటానికి ఇది ఒక్కటే క్రమమైన విధానం' అని చెపుతున్నాడు. ఇతని అభిప్రాయంతో సాంఘిక శాస్త్రవేత్తలు ఏకీభవించారు.
'కుటుంబోత్పత్తి పరిణామము' అనే గ్రంథంలో ఏంజెల్సు మహాశయుడు రాక్షస వివాహాన్ని గురించి 'మానవజాతి ఏక గామిత్వం (Monogany) వరకు పరిణమిస్తున్న
________________________________________________________________________________________
సంస్కృతి
257
