తెలుగుమెఱుఁగులు
93
అధ్వానము
హరవిలాసమున రతివిలాపములో------
"న-న్నతిదు:ఖాన్విత డించిపోవఁ దగునా
యధ్వానపుం బట్టునన్"
అని కలదు. 'అధ్వానము--అమార్గము' అని శబ్దరత్నాకరకారు, లనిరి. 'అరణ్యము' అని కర్ణాటనిఘంటుకారులనిరి. ఈ యర్ధము లెట్లు వచ్చినవో వారు లక్ష్యము లుదాహరింప లేదు. కర్ణాట పంపభారతమున 'అధ్వానపదపరిశ్రాంత' అనియున్నది. తన్ముద్రాపకులు 'అధ్వానము మార్గము' అని యర్ధము వ్రాసిరి. అది సంస్కృత సమాసమున నున్నది. శ్వ- శ్వాస శబ్దములవలె అధ్వ-అధ్వాన శబ్దములు సంస్కృతమునే కలవేమో! అధ్వశబ్దము తత్సమ మనుకొన్న శ్రీసాథ ప్రయోగమునకు సాధుత్వము, నర్ధము నిర్భాధము లగునుగానీ కర్ణాటప్రయోగము రక్షితముగాదు. తెనుఁగున 'అధ్వాన్నము శత్రుమధ్యము' అని నానుడి యున్నది. త్రోవలో వంటచేసికొని తినుట. శత్రువు లప్పుడు చుట్టిముట్టియుండుట దాని కర్ధము. కాని సంస్కృతమున 'అధ్వాంతశాత్రవః = మార్గసీమారిపు: ' అని ప్రయోగమును, అర్ధమును వాచస్పత్యాది నిఘంటువులలోఁ గాననగును. తెలుఁగునఁగల 'తలపొలము' పదమున కీ 'యధ్వాంత' పదము సరియయిన సంస్కృతము.
“సాదు రేఁగేనేని
న్విను తలపొలమునన కాని నిలువదు సుమ్మీ"
అన్న తిక్కన్న ప్రయోగమునకు 'సాధువయిన పసరము చెలరేఁగినదా
