పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/293

వికీసోర్స్ నుండి
ఈ పుట అచ్చుదిద్దబడ్డది


గీ.

ఏక మాత్ర హ్రస్వ మినుమడించిన దీర్ఘ
మయ్యే మూఁడు మాత్రలైనఁ బ్లుతము
భీతి శోకతర్క గీత దూరాహ్వాన
సంశయార్థములను జరుగుఁ బ్లుతము.

254
అని చెప్పినారు కాని, అనాదిగా దూరాహ్వాన, సంగీత, రోదన, సంశయములు - నాలుగు విధములు ప్లుతయతులని సుప్రసిద్ధిగా నున్నవి. కాకుస్వరయతులు-ప్లుతయతులు — కనక, సువర్ణ శబ్దములవలె శబ్దభేదమేవాని అర్ధభేదము లేనటుల నెవరును చెప్పలేదు. భీతి, తర్కములు రెండు మాత్రము కాకుస్వరయతులు, ప్లుతయతులు నాలుగు కన్నను (భిన్నముగా) కనుపించుచున్నవి. మరికొందఱు లాక్షణికులు శోక, భయ, సంశయ. ప్రశ్న – ఈ యర్థములందు కాకుప్లుతయతులన్నారు. ప్లుతయతులయిన రోదన, సంశయములు కాకుస్వరయతులందు వ్రాసుట పొరపాటు. సకలలాక్షణికాభిప్రాయము కనుగొనగా, భయ, తర్క, పశ్న- ఈ మూడు విధములు మాత్రము ప్లుతయతులు నాలుగు విధముల కన్నను (భిన్నముగా) కనుపించుచున్నవి; కాని వారు వ్రాసిన లక్ష్యములు పరిశీలించితే వారిమతము (నని) యనుసరించవు. 255
కాకు స్వరయతు లనేకవిధములు కనుపించుచున్నవి. ఇరవై అయిదు విధములకు లక్ష్యములు కనుపించినవి. అవి తెలియపరుచుచున్నాము— 256
సీ.

కాకుస్వరంబు లనేక విధంబులు
             దలప, నమిత నిబోధనములందు
వ్యంగ్య నిందా నిశ్చయ వ్యర్థతా క్షేప
             ణానంది తోద్ధతత్వానునయము
లందు ప్రశ్న ప్రార్థ నాశ్చర్య పరిహాస
             తర్క బోధకతానుతాపములను
వ్యాజస్తుతి విచార ప్రాగల్భ్య భీతి శం
             కాంగీకరణ కృతులందు పృచ్ఛ
శ్లాఘలను జెందు సుకవి కావ్యౌఘములను
హల్లులకు నచ్చులకు మేర్వహార్యచాప!
చక్రధరరోపపరిహృతసకలతాప!
ఢక్కికోద్దీప! శ్రీకుక్కుటస్వరూప!

257