గాని, ప్రాణసంధిలేనిది. ప్రకృతి ప్రత్యయములు కాని పదద్వయముకు వచ్చిన సమాసము గాదు. కావున టకారోపరి ఆకారము లేదు. స్వరము చెల్లదు. 'బదరోనామఋషిః, శకటోనామ ఋషిః' బదరశబ్దమును నడాదిగణమందు పాణిన్యాచార్యులవారు పఠించుటవలన ఫక్ప్రత్యయము గాని, సమాసము కాదని శాబ్దికులు వ్యవహరించుచున్నారు. కాత్యాయన, వాత్స్యాయన శబ్దములున్ను, గర్గాది యఞంతములైన 'కాత్య, వాత్స్య' శబ్దములమీద యఞ్ ఞోశ్చే'తి సూత్రవిహిత ఫక్ ప్రత్యయాంతములు. శాకటాయన శబ్దమువలె 'యస్యేతి' లోపము గాని, ప్రాణసంధిలేదు. పదద్వయముగాదు. యకార మున్నందున (కాత్యాయన, వాత్స్యాయన శబ్దములకు) అకార హకార యకారములు చెల్లును. సంయుక్తయతి (యగును) గాని, నిత్యసమాస యతిగాదు.
ఈ నిత్యసమాసములందే అప్పకవిగారు. "కుమారవ దాచరితా శక్తిః కుమారాయిత శక్తిః, కుమారాయితతయా శక్త్యా శాలత ఇతి కుమారాయిత శక్తిశాలీ, కుమారసమాన పరాక్రమవా నిత్యర్థః. భద్రవ దాచరితా మూర్తిర్యస్య తత్ భద్రాయితమూర్తి, శోభనమూర్తి మదితియావత్. అయసి క్యఙ్ ప్రత్యయాంతః'- అది గానఁ గొంద ఱారెండుశబ్దములమీఁదను 'ఆకారము లున్నవి. నిత్యసమాసము' లని భ్రమింతురు. శబ్దసూత్రమువలన వానికే దీర్ఘములు వచ్చినవి గాని యందులో సత్తులు లేవు" అని వ్రాసిరి. (మరి) శాకటాయనాది శబ్దములందు మాత్రము అత్తులు ఎక్కడనుంచి వచ్చె ననుకొనిరో తెలియదు.202
'ఆపోశన' శబ్దమునకు స్వరమున్నదిగాని, 'అప్ అశనం = అబశనం' అని యుండవలెను. 'ఆపోశన మని యెటువలె నిష్పన్నమాయెనో వ్రాయలేదు. కొందఱు— 'అపాం సమూహో ఆపం, ఆపస్య అశనఁ, గూఢోత్మావత్ వర్ణవికృతి' యని వ్రాసినారు కాని, 'గూఢోత్మా' అని పఠితము గాని, అకృతిగణము గాని కాదు కావున, నది బాగులేదు. ఆప్ఛబ్దము సకారాంతము, స్త్రీ లింగము, నిత్యబహువచనమని యందఱు నెఱుంగుదురు 'ఆపః, ఆపసీ, ఆపాంసి' అని సకారాంతమున్ను, నపుంసకలింగమున్ను, మూడు వచనములు గలవని ద్విరూపకోశమందు నున్నదిగాన, 'ఆపసాం అశనం ఆపోశనం'- ఇది సమాసము. 'ఆపః, ఆపసి, ఆపాంసి; అప్నః, అప్నసి, అప్నాంసి' అనిన్ని కలదు.203