ఈ పుట అచ్చుదిద్దబడ్డది
19. నిత్యసమాసయతి
లక్షణము —
కాకునూరి అప్పకవి 'ఆంధ్రశబ్దచింతామణి' (3-135) యందు —
| గీ. | ఒక్క సమసనమున శబ్దయుగము గూడి | 199 |
అని నిత్యసమాసయతికి నఖండయతి యనిగూడా చెప్పినారు. స్వతస్సిద్ధమైన యఖండయతిని పరిహరించుటకు కాని వాటిని యఖండయతు లనుటకు వారి సామర్థ్య మవార్యము.200
అప్పకవి నిర్ణయించిన నిత్యసమాసయతులు
విశ్రామిత్ర
రాద్ధాంత
బాదరాయణ
పరాయణ
ఉత్తరాయణ
నాక
రామాయణ
లతాంత
శాకటాయన
పలాయన
వాతాయన
నాస్తి
స్వాంత
ప్రాంత
కాత్యాయన
సాంఖ్యాయన
ఆపోశన
మందార
ఏకాంత
నిశాంత
వాత్స్యాయన
బోధాయన
ద్వీప
నారికేల
సిద్ధాంత
ఉపాయన
రసాయన
దక్షిణాయన
అంతరీప
(వీనిలో) ద్వీప, అంతరీప ఈ రెండు ఆదేశయతులు. ప్రాంత, ఉపాయన - ఇవి ప్రాదియతులు. నాక, నాస్తి - ఇవి నసమాసయతులు. "అనాద్య నంతనూరు శబ్దములు మొదలైన నఞ్ సమాసముల కన్నింటికిని నిటువలెనే రెండునుం జెప్పవచ్చును." అని తమరే నఞ్ సమాసము లనిరి. ఇవి నఞ్ సమాసములు. పూర్వలాక్షణికులు నిర్ణయించినారు. బాదరాయణ, శాకటాయన పదములకు— 'బదరస్య గోత్రాపత్యం బాదరాయణః, శకటస్య గోత్రాపత్యం శకటాయనః' – అని వ్యుత్పత్తి, గోత్రార్థమందు నడాది గణప్రయుక్తమై ఫక్ ప్రత్యయము, ఆయనాదేశము. 'యస్యే'తి లోపముచేత టకారముకు లోపము
