పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/151

వికీసోర్స్ నుండి
ఈ పుట అచ్చుదిద్దబడ్డది
ముకు) య ర ల వ శ ష స లకు కూడా యతి చెల్లుతున్నదనుటకంటే, కకారాది యిరువదైదు వర్ణములకున్ను చెల్లునంటే మిక్కిలియు బాగుండును. (నిజమునకు భీమకవిగారు)

'...సం, హర సుగుణాభిరాముఁడగు నైలము...'

అని సరసయతి రచించియుందురు. 'ఐలము' అనుచోట 'మైలము' అని వాడుక కలిగియుండవలె. 'లేములవాడ భీమకవి' అనియుంటే, 'వేములవాడ భీమకవి' అని వాడుక కలదు. ‘లేములవాడ' న్నందుకు :—
ఉ.

లేములవాడ భీము నవలీలఁగఁ జూచి కలింగగంగు 'ఈ
జామునగాదు ఱేపకడ సందడి దీరినవెన్క ర'మ్మనెన్
మో మటు చూచి పల్కె నిటు ముప్పదిరెండు దినాల మీఁదటన్
జాము తదర్థమందు తనసంపద శత్రులపాలు గావుతన్.

అని చాటుధార. కావున నొకరీతిగా నుంటే నొకరీతి వాడుక కలదు అయినా 'మైలము' అనే ఉండుగాక. నన్నయభట్టుగారు చెప్పినదేగాని, మిగిలినది అగ్రాహ్యమని తమరే చెప్పిరి. నన్నయభట్టుగారు అఖండయతి చెప్పితే దిద్దినారు. నన్నయభట్టుగారి లక్ష్యములేని మవర్ణ విరామము నిలిపినారు, ఆయనగారి స్వతంత్రపాండిత్యమహిమ అస్మదాదుల కవాచ్యము.
(ఇట్లు) నలుబదొకటిలోను నెనిమిది (యతిభేదములు) పోగా మిగిలిన ముప్పది మూడు యతులలో అభేదయతి (యందు) వబలకు, లళలకు, లడలకు— మూడువిధములు చెప్పినారు. లడలకు లక్ష్యమొకటియు నెవరిదియు లేనందున నదియును మంచిదికాదు. కాకుస్వరయతులు, ప్లుతయతులు నేకముచేసి ఆరువిధములు చెప్పినారు. కాకుస్వరయతులయొక్క, అభేదయతులయొక్క అంతర్భేదములు కలుపుకుంటే ముప్పది తొమ్మిది విధములు నిలిచినవి. (ఇక) ప్రకృత మనుసరించుతున్నాము. 22

యతిభేదములు

గీ.

అవనియందు స్వరప్రధాన వలులును ఋ
వలియు ఋత్వసంబంధ యతులును ఋత్వ
సామ్య లుప్తవిసర్గక శ్రాంతి వృద్ధి
వలు లనఁగ నాఱువిధముల వలన మీఱుఁ.

23