పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/149

వికీసోర్స్ నుండి
ఈ పుట అచ్చుదిద్దబడ్డది
ఇక్కడ మాత్రము వర్గయతులేమి? కకారముకు కకారముంటే ప్రాణియతి యేమిః నాలిగింటిలో నరలేక నిలిచిన అని తమరే స్పష్టముచేసిరి. ప్రాణియతులని పేరుమాత్రమే గొప్పకాని, విశేషము లేదు. (ఇక) ఋజుయతులనగా, యకార హకారములకు వ్రాసినారు. ఇవియును, అంత్యోష్మయతులు-అనగా, శవర్ణ షకారములకు వ్రాసినారు, ఇవియును 'సరసయతు'లని సుప్రసిద్ధము లైయున్నవి. (మఱి) ఏకతరయతులనగా, రేపముకు రేఫము ఱఆకారముకు అకారము ఏకతరయతులని వ్రాసినారు. ఈ రెండును, య-ల-వ ఈ మూడు ఏ యక్షరమున కాయక్షరము యెక్కటి యతియని పండిత పామర సాధారణమైన యతి. అటువంటిదానికి, రేఫమునకు రేఫము. ఱకారమునకు ఱకారము ఏకతరయతి యనుటయు, య-ల-వ —ఈ మూడక్షరములు ఏయక్షరమున కాయక్షరము యతియగునపుడు ఏ యతో నలుబదొకటి యతులలో చెప్పకపోవుటకు వారి సామర్థ్య మేమనుకోవలెః (ఇక) ప్రత్యేకయతులనగా— 14
గీ.

అరయ శార్జంబు హరిచేతి యది యనంగ
దివ్యచాపంబు శూలి చేతిది యనంగ...'

15
అని వ్రాసినారు. మొదటి (చరణమున) స్వరయతి. రెండవ (చరణమున) వర్గయతి. (మఱి) భిన్నయతు లనగా—
"గీ.

ఎదను లచ్చిని హరి ధరియించె ననఁగ
రిపుల నెల్లన బోర హరించె ననఁగ...'

16
(అని వ్రాసినారు.) మొదటి చరణమున) సరసయతి. రెండవ (చరణమున) ఎక్కటియతి (కావున) ఇటువలె క్రొత్తపేరు లుంచుటకు పనిలేదు. ఈసప్తవిధములు నామనిర్దేశములు మాత్రమే క్రొత్తగాని, దశవిధయతులతో సుప్రసిద్ధములై పండితపామరసాధారణముగా నందఱు నెఱింగినవవును. (ఇక) మవర్ణ విరామము :—17
సీ.

మర్దిత దైత్య సంయమి మనోబ్జాదిత్య
             మహితమేఘాభ సంరక్షితేభ
మాయా ప్రవృత్తి సంలబ్ధ నిర్మల కీర్తి
             మణిహార సురవశంవద విహార