పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/124

వికీసోర్స్ నుండి
ఈ పుట అచ్చుదిద్దబడ్డది

       ప్రవణం. నిర్వణః—వనాన్నిర్గత ఇత్యర్థః, వనస్యాంతః అంతర్వ
ణం, శరాణాం వనం శరవణం, ఇక్షూనాం వనం ఇక్షువణం, ప్లక్షవణం,
ఆద్రువణం, కార్ష్యవణం, ఖదిరవణం, పీయూక్షావణం.
       కొన్నిచోట్ల వన శబ్దము (నకారమునకు) ణత్వము వికల్పము.

‘విభాషౌషధి వనస్పతిభ్యః'


       దూర్వావణం- దూర్వావనం. శిరీషవణం-శిరీషవనం.
       కొన్నిచోట్ల రాదు. దేవదారువనం, సిందువారవనం. పానశబ్దమునకు
సమాసము చేత దేశమర్థమై తోచునపుడు ణత్వము నిత్యము.

'పానం దేశే. '


       సురాపాణాః ప్రాగ్దేశీయాః. క్షీరపాణాః ఉశీనరదేశీయాః.
       పానశబ్దముకు పానపాత్రము, పానము సేయుట అర్థమగునపుడు
ణత్వం వికల్పము. వీరపాణం-వీరపానం-త్రాగుట-గిన్నెయును. గిరి,
చక్ర, నితంబ — ఈ శబ్దములందు వికల్పము. గిరినదీ—గిరిణదీ. చక్రనితంబా—
చక్రణితంబా. ప్రాణి వహించియున్నపుడు వాహన శబ్దమునకు నిత్యం. ఇక్షు
వాహణం. ఉపసర్గలకు పరమైయున్నపుడు ధామ నకారముకు నిత్యం. ప్రణయం,
పరిణయం, నిర్ణయం. కొన్నిచోట్ల ఉవసర్గకు పరమైయున్న 'ని' అను ఉప
సర్గకు నిత్యము. ప్రణిపాతః, ప్రణిధానం. కొన్నిచోట్ల వికల్పము. ప్రణి
భవనం. ప్రనిభవనం.200

       ఈ ప్రకారముగా (ణత్వము) నిత్యమైన పదములు, వికల్పమైన పదములు
మరియును గలవు. త్రినయన, త్రినేత్ర పదములు వికల్పముననైనా ణత్వములు
(గలవి) కావు. అప్పకవిగారు ణత్వమని యేయాకరమునుబట్టి వ్రాసిరో
తెలియదు. శాబ్దికులు ణత్వ మంగీకరించలేదు.201

       'త్రినయన' పదము ణత్వము (గలది) అగుగాక, ఆ కాశీఖండమెందే
సీసపద్యమున్ను, రుక్మాంగద చరిత్రము (నందలి) ఉత్పలమాలయున్ను,
పారిజాతాపహరణము (నందలి) మత్తేభమున్ను (చూడవలసినది.) ఈ గ్రంథ