పుట:Sukavi-Manoranjanamu.pdf/110

వికీసోర్స్ నుండి
ఈ పుట అచ్చుదిద్దబడ్డది


వ.

హేలా శబ్దమునకు తద్భవము 'ఏల'. అది కుఱుచకాకు చే(యగా),
హ్రస్వముగా బలుకగా "ఎల" అయినది. ఊచు నెల కనుక 'ఉయ్యెల'
హృదయ శబ్దమునకు తద్భవము "ఎద" ఆయెను. దానికి పైనుండేది
గనుక వక్రసమాసమున “పయ్యెద" ఆయెను. "ఎత్తు" అనగా
దక్షిణ దేశీయముగా దండలకు పేరు. దాని జడ్డలను తేల బలికితే 'ఎతు'
లాయెను, తాయి అనగా తల్లి. ఆ తాయి శిశువులకు శరీరరక్షణగా
గట్టినవి ఎతులు గనుక “తాయెతులు". అటుగనుక, శబ్దాదినున్న
అచ్చులుగాని హల్లులుగావు. సంధిచేతను లఘు యకారము లైనవి,
ఇవి మూడును ప్రత్యేక పదములుగాని యేకపదములుగావు. దీనిని
దెలియక ముద్దరాజు రామన “కవిలోకసంజీవని" యందు చెప్పికొనిన
పద్యము—

135


గీ.

"తాయెతులు నుయ్యెలయుఁ బయ్యెదయును దక్కఁ
గలుగ దెత్వంబు మధ్య యకారమునకు
తుదినిఁ గ్రియఁ దక్క నెత్వంబు గదియ, దాది
నత్వ మొందదు దెనుఁగున నబ్జనాభ!" (2-185, 186, 187)

136

       అని వ్రాసినారు. ఈ వ్రాసిన గ్రంథములో నొక పదమైనా తాము
నిర్ణయించిన మూడు పదములకు పదద్వయ విభాగమును నిలువ బట్టెడు
సూత్రములు మొదలైనవి లేవు. సరికదా, ఊచు ఎల = ఉయ్యెల అయినందున
కేలాగు ద్విత్వయకారము సిద్దమాయెనో? తాయి యెతులు = తాయెతులు అని
యిక్కడ ద్విత్వము లేకపోవుటకు కారణ మేమో? తోచినటుల వ్రాయవలసిన
దౌను. అసందర్భములో నసందర్భము సంభవించినది. నుడువుల నడుమను
కడను యాకెందును తలకట్టు తక్క నేత్వంబు లేదని సిద్ధాంతము చేసినందుకు
తదర్థమై యింత ప్రయాస పడితే, పాండిత్య గురుత్వ మనుకున్నారు.

ఇందుకు

అథర్వణ గ్రంధే తు, పోయెద నిత్యాదౌ-
'భావి క్రియాసు యస్య స్యా దెత్వమేవ ప్రయోగతః'
ఇతి భావిక్రియావ్యవహారేణ ఎత్వం విహితం. పయ్యెద ఇత్యాది నుగతస్యాపి