చైనాదేశము (చ) క్రూరముగ శిక్షించెను. మానసిక స్వాతంత్ర్యమే నిరంకు శత్వమునకు విరోధి అని వీరి యభిప్రాయము. కాని చైనా సారస్వతము పూర్తిగా నశింపలేదు, నిరంకుశత్వము శాశ్వతము కాలేదు. ఇట్టి చిన్ వంశము 'చైనా' పేరట చిరస్థాయి యైనది. క్రీ. పూ. 202 లో 'లియూచి' అను నాతడు చిన్ వంశ మును నిర్మూలించి, హాన్ వంశమును స్థాపించెను. వీరి రాజధాని సియాన్ అనునది. హాన్ వంశస్థుడైన వూటి అను నాతడు రోమను సామ్రాజ్యముతో తులతూగగల మహా సామ్రాజ్యమును స్థాపించెను. క్రీ.శ. 220 నాటికి హాన్ సామ్రాజ్యము వై, వు, షు అను రాజ్యములుగా విచ్ఛిన్నమైనది. చై నాచరిత్రలో ఇది మూడు రాజ్యముల యుగము . క్రీ. శ. 590 ప్రాంతమున సుయి వంశస్థులు చైనాను సమైక్యమొనర్చి, క్రీ.శ. 618 వరకును పరి పాలించిరి. ప్రాచీన నాగరికతా సంస్కృతులు: ప్రాచీన కాలము నుండియు చైనా ఆర్థిక సౌష్ఠవము కలదై యున్నది. అనాది పరిశ్రమ యగుటచే రైతులు వ్యవసాయములో ఆరి తేరిరి. వరిధాన్యముతోబాటు తేయాకు పంటకు చైనా ప్రసిద్ధి చెందినది. చౌ వంశస్థులు పంటకాలువలు త్రవ్వించి నీటిపారుదల సౌకర్యములను కలిగింపగా. షీ హుయాంగ్ భూస్వాముల నణచి రై తులకు మేలు చేకూర్చెను. ఇండియానుండి ముతక పంచదారను చేయుట నేర్చుకొని, చైనావారు చక్కెరను తయారు చేసిరి. పట్టు, పింగాణీ పరిశ్రమలకు చైనా పెట్టినది పేరు. పట్టు వస్త్రములు ఇండియాలో చీనాంబరములని ప్రసిద్ధి చెందినవి. ఈ పరిశ్రమకు టింగ్ చౌ నగరము కేంద్రము. ఈ యుగముననే, కాగితమును గూడ చైనా తయారు చేసెను. జపాను మొదలు రోము వరకును చైనా పట్టు బట్టలు ఎగుమతి యగుచుండెను. ఒక 'లో యాంగ్ 'లో నే 120 వ ర్తక శ్రేణు లుండెడివి. | మతప్రవక్తలు : గ్రీసు, పర్షియా, ఇండియా దేశము లలో వలెనే, చైనాలో కూడ క్రీ.పూ. 6వ శతాబ్ద మున గొప్ప సాంస్కృతికోద్యమము ప్రారంభ మైనది. సుప్రసిద్ధ మతప్రవక్తలు బయలుదేరి, శుష్కకర్మకాండ, మూఢవిశ్వాసములనుండి ప్రజల దృష్టిని ఆత్మ పరిశీలన, 746 సంగ్రహ ఆంధ్ర నైతిక ప్రవర్తనల వైపు మరలింప యత్నించిరి. చైనాలో ఈ ఉద్యమమునకు కన్ ఫ్ఫ్యూషియస్ (క్రీ. పూ. 551- 478) నాయకుడు. ఈతడు చైనాకు వేదవ్యాసునివంటి వాడు. 'లు' రాష్ట్రమున, చౌ పట్టణ వాసియైన షులి యాంగ్ హో అను నిరుపేదకు, కన్ఫ్యూషియస్ జన్మిం చెను. బాల్యమునందే, ప్రాచీన సారస్వతము నంతటిని పుక్కిటబట్టి మహావిద్వాంసుడని పేరు ప్రతిష్ఠలు సంపా దించెను. క్రమముగా కన్ఫ్యూషియస్కు పెక్కు మంది శిష్యులు ఏర్పడిరి. కొంతకాలము చుంగ్ టు మండలా ధ్యక్షుడుగాను, 'లు' రాష్ట్ర ప్రధానిగాను వ్యవహరించి, సంవత్సరములు, శేషించిన జీవితము పదునాలుగు దేశాటనమొనర్చుచు ధర్మబోధలో గడపెను. చిత్రము - 217 పటము - 2 చైనా ప్రాచీనశిల్పము, దేవతామూర్తులు
