విజ్ఞానకోశము - 3
గోలకొండ పట్టణము
వ్యక్తులపేర ప్రసిద్ధినొందినవి. ఉదా: మీరుజుమ్లామొహల్లా, మాదన్న మొహల్లా. కొన్ని వీథులు, ప్రాంతములు
'కమా'ను లనబడు చుండెను. హబ్షీకమాన్ మున్నగునవిట్టివే. ఈ సంప్రదాయము నేటికిని హైదరాబాదులో
నిలచియున్నది. చార్‌కమాన్, మఛ్లీకమాన్, అను వాటి పేర చార్‌మీనారు వద్దగల ప్రాంతమును వ్యవహరించు
చున్నారు. మరి కొన్ని ప్రాంతములందు హవుజులుండుట వలన అవి హవుజులపేర ప్రసిద్ధినొందినవి. ఉదా : కటోరా హవుజు.
గోలకొండలోగల రాజసౌధములు మహలులని వ్యవహారమును గాంచినవి. మంత్రులనివాస గృహములు,
రాజాధికారుల సౌధములు, రాయబారులకు, విదేశాగంతకులకు తగిన విశ్రాంతి మందిరములు, సైనికులకు తగిన
వసతి సౌకర్యములు అన్నియు — ఇందుకలవు. రాజ ప్రాసాదములకు సమీపముననే సైనికుల వసతులు
కల్పింపబడినవి. తుపాకిగుండ్లు, యుద్ధ పరికరములు కల భవనము లీ ప్రాంతమునగలవు.
గోలకొండ దుర్గమునకు దాదాపు 87 బురుజులును, 8 ప్రధాన ద్వారములును కలవు. ఇట్టి ప్రధాన ద్వారములను 'దర్వాజాలు' అనుచుండిరి. బంజారాదర్వాజా, ఫత్తేదర్వాజా వాటిలో ముఖ్యమైనవి. మొన్నటి వరకును హైదరాబాదు నగరమును ఆవరించిన కోటలకు ప్రధాన ద్వారములు నాలుగు దిక్కులం దుండినవి. ప్రయాణ సౌకర్యముల దృష్టితో నగరమును విస్తృత పరచుటకై ప్రభుత్వమువారు ఇటీవల ఢిల్లీ దర్వాజా, లాల్ దర్వాజా, గౌలీపురము దర్వాజ అనువాటిని పడగొట్టించిరి. పురాతత్త్వశాఖవారు చరిత్రప్రసిద్ధ మయిన ఫత్తే దర్వాజాను చారిత్రక ప్రాధాన్యముగల కట్టడమని గుర్తించి భద్రముగ కాపాడినారు..
సామాన్య గృహము లన్నియు, ప్రాగ్దక్షిణోత్తర దిశలందుండ, రాజసౌధములు పడమటి దిశయందు నిర్మితము లైనవి. సామాన్య గృహముల విషయము తెలియదు కాని, రాజసౌధముల శిథిలముల వలనను, చెక్కు చెదరని కోటగోడల వలనను, నాటి సౌధనిర్మాణ పద్దతియు, ఇంజనీర్లు సమకూర్చిన సౌకర్యములును తేటపడు చున్నవి. కోటలోని సౌధములు మూడేసి, నాలుగేసి, ఐదేసి అంతస్తులు కలవిగా నున్నవి. ఈ మందిరముల పైభాగమున నేటి రూఫ్ గార్డెన్సు (Roof Gardens) వంటి చిన్న తోటలు కలవు. భవనములందు విశాలమైన గదులు కలవు. స్నానము చేయుటకు, భోజనము చేయుటకు, విశ్రాంతినొందుటకు ప్రత్యేకముగ గదులు నిర్మింప బడినవి. ఎంత ఎత్తైన ప్రదేశమునకైనను, మట్టి గొట్టములద్వారా, నీటి నందించుటకు సౌకర్యములు కల్పింప బడినవి.
సౌధ ప్రాంతములందు చక్కని ఉద్యానవనములు, ద్రాక్షవనములు, జలాశయములు, దుర్గ తటాకములు కలవు. కటోరాహవుజునుండి భూగర్భమున మందిరము
చిత్రము - 125
పటము - 4
ఇబ్రహీం కుతుబ్‌షా సమాధి
473
