విజ్ఞానకోశము - 3
గంధకము
చిత్రము - 74
ఎ
పటము - 1
వజ్రాకృతిగంధకము పట్టక గంధకము
చిత్రము - 75
బి
పటము- 2
పట్టకగంధకము
చిత్రము - 76
సి
పటము - 3
సాగుడుగంధకము
మూస (Crucible) యందు గంధకమును నెమ్మదిగా కరగించి, గంధకపు పై భాగము గట్టిపడువరకు చల్లార్చి, గట్టిపడిన పై భాగమును గాజుకడ్డీతో రంధ్రము చేసి, అడుగుభాగముననున్న ద్రవమును మరియొకపాత్రలో పోసినయెడల, మూసలో సూదులవలె తేజోవంతములైన స్ఫటికములు కనపడును. ఇదియే పట్టక గంధకము పట్టకపు గంధకము మైనపురంగు గలిగి పెళుసుగా నుండును. దీని ద్రవీభవనస్థానము 120°C. కర్బనద్విగంధకిద మునందు ఇది బాగుగా కరగును; నీటియందు కరగదు.
సాగుడు గంధకము: గంధకమును వేడి చేయగా నేర్పడు పదార్థమును ఇంకను వేడిచేసి చన్నీటిలో పోసినచో జిగురువంటి సాగెడు పదార్థ మేర్పడును. ఇదియే సాగుడు గంధకము (Plastic Sulphur). ఇది గోధుమ రంగుగల ఘన పదార్థము. ఇది నీటియందును ద్వికర్బన గంధకిదమునందును కరగును.
గంధకపు పాలు: ఇది ఘనపదార్థముకాదు. నీటిలో గంధకము తెల్లని పాలవలెనుండును. ఈ ద్రావణమును వడబోసినయెడల అది వడపోత కాగితములో (Filter) నిలువక, దానిలోనుండి క్రిందికి ప్రవహించును. దీనినే ప్రతిస్పాటిక ద్రావణము (Colloidal Solution) అని అందురు.
గంధక లక్షణములు: గంధకము చక్కని లేతపసుపురంగు స్పటికాకృతిగలిగి చూడముచ్చటగా ఉండును. దీనికి ఒకవిధమైన వాసనగలదు. గంధకమును వేడిచేసినపుడు కలుగు మార్పులు గమనింపదగినవి. మొదట 114°C (సెంటిగ్రేడు) వద్ద గంధకము కరగి పసుపు వర్ణము గల పలుచని ద్రవమగును. వేడి హెచ్చినకొలది వర్ణము ముదిరి చిక్కని ద్రవరూపము దాల్చును. 250°C వద్ద బాగుగా గట్టిపడును. ఇంకను వేడి హెచ్చించిన కొలది; తిరుగ పలుచబడ నారంభించును. 440°C వద్ద మరగి నారింజపండు రంగుగల ఆవిరిగా మారును.
గంధకము గాలిలో మండినపుడు ఘాటైన గంథకద్వి ఆమ్లజనిద (Sulphur-dioxide) వాయువుగా మారును. రాగి, వెండి, ఇనుము మొదలగు ధాతువులు, ఈ గంధక ద్విఆమ్లజనిదముతో ప్రతిక్రియ చెంది సల్ఫైటులుగ నేర్పడును. గంధకము ఉదజనివంటి ఉపధాతువులతో (Non-metals) కూడ సంయోగము చెందును. ఉదజనితో ఉదజగంధకిదము (Hydrogen Sulphide), కర్బనముతో కర్బన ద్విగంధకిదము (Carbondisulphide) ఏర్పడును.
గంధకముయొక్క ఉపయోగము లెన్ని యో కలవు. వీనిలో మొట్టమొదటిది మరియు ముఖ్యమైనది, ఇది గంధకికామ్ల పరిశ్రమలో వాడబడుటయే. గంధకము నుండి తయారైన గంధకికామ్లము స్వచ్ఛముగానుండును. తుపాకిమందు, టపాకాయలు. అగ్గిపుల్లలు తయారుచేయుటకు గంధకము ముఖ్యమైనది. తుపాకి మందులో నూటికి 10వ భాగము గంధకము కలదు. రబ్బరు పరిశ్రమలోను, కర్బనద్విగంధకిదము తయారుచేయుటలోను, ఎఱువుల పరిశ్రమలలోను గంధకము ఉపయోగపడుచున్నది. మందులలో గంధకపుమలాము (Sulphur Ointment) చర్మవ్యాధులకు వాడుదురు. అచ్చులు పోయుటకును, దిమ్మెలు చేయుటకును, కాగితపు పరిశ్రమలలో కూడ గంధకము పనికివచ్చును. గంధకపు (Compounds) సంయోగపదార్థము లెన్నియో ప్రయోగశాలలలో వాడబడుచున్నవి.
గంధకముయొక్క సంయోగ పదార్దములు: ఆమ్లజని సంయోగకములు (Oxygen Compounds), గంధ
221
