రుక్మిణికథ.
47
పాంచాలకధితచతుష్టష్టి కళలు.
1 స్పృష్టక విద్ధక ఉద్ఘృష్టక పీడనక లతావేష్టిత వృక్షాధిరూఢ తిలతండుల క్షీరనీరములు (8)
2 నిమితక స్ఫురితక ఘట్టితక సమ తిర్యక్ ఉద్భ్రాంత పీడిత అవపీడితకములు. (8)
3 ఛురితక అర్ధచంద్రిక మండల లేఖా వ్యాఘ్రనఖ మయూర పదక శశప్లుతక ఉత్పలాపత్రకములు. (8)
4 గూఢక; ఉచ్ఛూనక, బిందు, బిందుమాలా, ప్రవాళమణి, మణిమాలా, ఖండాభ్రక, వరాహచర్వితములు (8)
5 ఉత్ఫుల్లక, జృంభితక, ఇంద్రాణిక, సంపుటక, పీడితక, వేష్టితక, బాడబక, భుగ్నకములు (8)
6 సీత్కృత, హీందృత, స్తనిత, కూజిత, రుదిత, మూత్కృత, ధూత్కృత, ఫూత్కృతములు (8)
7 కీల, కర్తరి, విద్ధ, సందంశికాదిభేదములు. (8)
8 మంధనమాల:- అవమర్దన, పీడితక, నిర్ఘాత వరహఘాత, వృషాఖాత, చటక, విలసిత, సంపుటములు (8)
ఈ యరువదినాల్గుకళలు పాంచాలకధితములై యొప్పుచున్నవి. ఇవియన్నియు బ్రాయికముగ స్త్రీలు(గ్రహింపఁదగియున్నవి వినుము.
శ్లో॥ యోగజ్ఞా రాజపుత్రీచ మహామాత్ర సుతా తథా
సహస్రాంతః పురమపిన్వవ శెకురుతే పతిం॥
శ్లో॥ కలానాం గ్రహణాదేవ సౌభాగ్యముపజాయ తే
దేశకాలౌ త్వంవే క్ష్యా సాం ప్రయోగస్సంభవేన్నవా॥
అని చతుష్టష్టి కళాబేధంబుల తెరం గెఱింగించుటయు రాజపుత్రి చారుమతిని మిక్కిలి కొనియాడుచుఁ దల్లక్షణంబు లన్నియు విమర్శించుచుండెను. (అని యెఱింగించి)
