గ్రంథాలయ సర్వస్వము సంకురించిన సంస్కార బీజములు గురుకులవాసమునందు సద్గురుప్రసాదలబ్ధ గానమువలన మొలకలెత్తి లోకానుభ వముచే వృక్ష మై మనః పీడనమువలన ఫలప్రదమై త్యాగశీ లమువలన పరిశుద్ధమై లోకోవతికి వినియోగపడుచున్న విచిత్ర సంస్కారము కుదిరిన మానవుని స్థిర సంకల్పము లు సంఘ హృదయమున సంచరించుచు నుద్వేగమున నూతన మార్గములను కల్పించుకొని లోకవ్యవస్థల నుజ్జీ వింపజేసి భావపరివర్తనమునకు దోడ్పడును. భరతవర్షమునందు గృహమును, బ్రహ్మచర్యాశ్రమ మును, ఆచార్యుడును సంస్కారమునకు మహానిలయము భరతవర్ష మునందు గృహస్థాశ్రమము సకల ధర్మా నుష్ఠానములకును మూలము. నిష్ఠుర బ్రహ్మచర్యమువలన చిత్తశుద్ధియు ఇద్రియ నిగ్రహముకు సంయమమును కలుగును. మనోసంయమమువలన సకల సంస్కారములు ను సిద్ధించుచున్నవి. ఆచార్యుడు ధర్మజ్ఞుడు, సత్క ర్మోపదేశకుడు. భారతధర్మమునందాచార్యుడు సర్వపూ జ్యుడు. లోక పరికల్పితములైన వ్యవస్థలందు భారతగృ హమద్వితీయము. గృహరాజ్యమునకు స్త్రీ రాజ్ఞ సంఘ తంత్రమును, రాజ్య తంత్రమును గృహపాలనమునందు నిబిడీకృతములు, భావిధర్మములును, భావ్యౌన్నత్యమును వర్తమాన స్త్రీ వర్గమునందు ప్రక్షిప్తము. మాతృగర్భమున శిశువునందు నాటుకొనిన సంస్కారాంకురములు స ద్గురూపదేశమువలనను, క్షణమువలనను క్రమవికాసము ను గాంచి ఫలప్రదములగుచుండును. నారదమునితతో పదేశముతో మాతృగర్భమునం దుద్భవించిన ప్రహ్లాదుని భక్తిసాగరము, పరమభాగవత కథా శ్రవణ, మనన, ధ్యా న, కీర్తనములవలన నుప్పొంగి జగత్తునంతను ముంచివేసె ను. కణ్వాశ్రమమునందు శకుంతల పొందిన చిత్త సంస్కా రము అమెను పతితిరస్కృతను గావింపలేకపోయెను, సత్యవంతుని ప్రణయామృతమును గ్రోలిన సావిత్రీ దేవి సేవావ్రతమునుబూని యమపాశములను భేదించి భర్తను పునర్జీవితునిజేసెను. చిత్త సంస్కారములేని యోగులు బ్రహ్మపదమునుండి పతితులగుచున్నారు. రాజులు, రా జ్యభ్రష్ఠులగుచున్నారు. జాతులు క్షీణించుచున్నవి. దే శములు నశించుచున్నవి. సంస్కారప్రభావముచే దుష్టు సాధువులగుచున్నారు. మూర్ఖులు పండితులగుచు లు S న్నారు. చండాలురు దేవత్వమును బొందుచున్నారు. శత్రువులు మిత్రులగుచున్నారు. అప్రత్యక్షము ప్రత్య ' ఈ మగుచున్నది. విషము అనుృతనుగుచున్నది. మా నవులు అరురత్వమును బొందుచున్నారు. లోకము ద్వే ష భావము లేక మంగళప్రదమగుచున్నది. మానవుల సక • లాభీష్ఠములు సిద్ధించి భూలోకము స్వర్గతుల్యమగు చున్నది. ల తమ సంతానమునకు ఉచితసంస్కారములను చేయు ట గృహస్థులకు పరమధర్మమని స్మృతులు విధించుచు న్నవి. తల్లిదండ్రుల సుశిక్షణమువలనను ఉత్తమవిద్యార్థ నమువలనను పిల్లల శక్తిసామర్ధ్యములు వికసించి ఉత్తము పౌరులై, ధర్మనిష్ఠులై జాతికలంకార ప్రాయులగుదురు. శిశుపోషణమును శిశుపాలనమును సంఘాభివృద్ధికి లక్ష్యు ము. అక్షరాభ్యాసము ఆర్యులషోడశ సంస్కారములలో నొకటి యగుటయే విద్యాప్రతిపత్తి స్మృతికర్తల ల క్యుమునందుం డెననుటకు ప్రబల తార్కాణము. మనదేశ మునందు ప్రాచీనకాలమున గురుపదము సర్వోత్కృ. ష్టము. ఆచార్యులు సర్వజనపూజ్యులు. వారు సంఘ మునకు ప్రాజాపత్యము వహించి తరతరములకును ఆరా ధన యోగ్యులైరి. రఘవంశగురువగు వశిష్ఠుని ఇతిహాస ము చిరస్మరణీయము. ప్రాచీనార్య సంఘమునందు గురు వర్యునకుగలస్థానము పృధివీపతి కైనను లేకుండెను. ఆస్థితి నేటికిని కొద్దిగానో గొప్పగనో కలదు; కాని చాలవరకు సంఘాకర్షణశక్తి ప్రస్తుతమాచార్యునినుండి మరలినది. ఆశక్తి మారుముఖము పెట్టినప్పటినుండియు గురు శిష్య వా త్సల్యము కృశించినది. ఒండొరులకుండవలసిన సమాన ప్రత్యయభావము పోయినది. ఆధునిక గురువునకు సంఘ మునందు లక్ష్యములేదు. సంఘలక్ష్యము లేని గురువగ్గ ము శిష్యకోటికి లాభప్రదము కాదని మనమిప్పుడే గ్రహించు చున్నాము. గురుశిష్యుల పరస్పరానురాగాభావమునకు మనదేశమునందు తరుచు విద్యార్ధులు కట్టుకట్టి విద్యాల యములకు పోకుండుటయే నిదర్శనము. గురువునకు శి ష్యవాత్సల్యమును, శిష్యునకు గురుభక్తియు నున్న యెడ పాట్నా విద్యార్థులకును విద్యాలయాధికారులకును భేద భావమంకురించినప్పుడు తిరిగి యుభయపకుములకు ను పొందు పొసగుటకు కొందరు మధ్యవర్తు లెందుకు
