ప్ర థ మా శ్వా స ము.
107
యువునాటంకపఱుచుటయే స్వరూపముగాఁ గల ప్రాణాయామమును (లేక, ప్రాణా
యామమని పిలుపఁబడుచున్న యోగమును,) అందున్ = ఆయోగమునందు, స్వభా...
చేతన్ - స్వభావనియత = మనుజులకుస్వాభావికముగా దైవముచే నియమింపఁబడి
యున్న, రేచక = వాయువును వెలుపలికివదలుట (నిశ్వాసము), పూరక = వాయువును
లోనికిఁ బీల్చుట (ఉచ్ఛ్వాసము); కుంభక = వాయువునులోపలనిలుపుకొనుట (ఇది
యుచ్ఛ్వాస, నిశ్శ్వాసములకునడుమనుండుస్థితి), (ఊర్ధ్వకుంభకము అధఃకుంభకము
ఈరెండునుకుంభకములలోని భేదములు) వీనియొక్క విక్రమంబుల చేతన్ = వరుసలచే,
ఏక . . .నంబు - ఏకవింశతిసహస్రషట్ఛతాధికసంఖ్య = ఇరువదియొక్క వేయునాఱు
సూఱుసంఖ్యగల, ఆజపామంత్రానుష్ఠానంబు అజపాగాయత్రీ మంత్రమును అను
ష్ఠించుట (స్వభావసిద్ధములైన రేచక, పూరక, కుంభకములు, అనఁగా:నిశ్వాసోచ్ఛ్వా
సములు. స్వస్థుఁ డగు వానికి దినమున కిరువదియొక్క వేల నాఱునూఱుమాఱులు తిరు
గుచుండును. ఇవి “హంస” అను మంత్రమును జపించుచున్నవి యని యోగి భావిం
పవలయును. హంసమంత్రమునకు “అహం సః = నేనే బ్రహ్మను” అని యర్థము. ఈమంత్రమునకే
అజపామంత్రమని పేరు, పైఁ జెప్పినవిధముగా భావించుటయే అజపామం
త్రానుష్ఠానము. ఇదియే మంత్రయోగ మని తెలిసికొనవలయును.) మంత్ర యోగంబు =
మంత్రయోగమనఁబడును [ఇదియే ప్రాకృత (స్వాభావిక) ప్రాణాయామయోగము,]
ప్రతి . . . బుగాన్ - ప్రతిదివస = ప్రతిదినమునందును, అభ్యస్త = అలవాటు చేయఁబ
డిన, రేచకాది= రేచకము మొదలగు, త్రివిధ = మూఁడు విధములైన, అనిలసంయమన
పూర్వకంబుగాన్ = వాయునిరోధములే ప్రధానముగా (అనఁగాః వాయువునునిరో
ధించుటవలన), ప్రాణవృత్తియందు = ప్రాణవాయువు చేయునట్టి కార్యమునందు,
అపానంబును = ఆపానవాయువును, అపానవృత్తియందున్ = అపానవాయువు చేయు
నట్టి కార్యమందు, ప్రాణంబును = ప్రాణవాయవును, (నాసికయందును గుదమునం
దును జనించువాయువులు ప్రాణాపానములు, యోగమువలన వానిస్థానములను
మార్చుటయే లయయోగము.) లయంబు గావించుట = లీనమగునట్లు చేయుఁటయే,
లయయోగంబు = లయయోగ మని చెప్పబడును. [ఇడియే వైకృత (అస్వాభానిక )
ప్రాణాయామయోగము] మూలబంధోడ్యాణబంధజాలంధరబంధపూర్వకంబుగాన్ =
మూలబంధము, ఉడ్యాణబంధము జాలంధర బంధము అను బంధముల మూలమున,
రేచకపూరకంబులన్ = నిశ్వాసోచ్ఛ్వాసములను, ఉడిగించి = నశింపఁజేసి, ప్రాణాపా
నంబులన్ - ప్రాణ = నిశ్వాసరూపమగు ప్రాణవాయువును, అపానఁబులన్ = ఉచ్ఛ్వా
సరూప మగునపానవాయువును, రెంటిన్ = ఈరెంటిని, రేయింబగలొక్క చందంబునన్ =
రాత్రింబగలు నొక్కటేవిధముగనే, కుంభించుట = లోపలవాయువును
స్తంభించుట, హఠయోగంబు = హఠయోగమని చెప్పబడును. (ఇదియే కేవలకుంభక
