108
శ్రీ సీతారామాంజనేయసంవాదము
ప్రాణాయామయోగము,) ఇవిత్రివిధప్రాణాయామంబులు = ఈ చెప్పఁబడిన మంత్ర
లయ హఠయోగములే కేవలకుంభకము లని చెప్పఁబడిన మూఁడువిధములగు ప్రాణా
యోగములు, లేక యోగమునకు పూర్వాంగ మని చెప్పబడి ప్రాణాయామయోగ
ములువిషయంబులవలనన్ = శబ్దస్పర్శరూపరసగంధములనియెడు విషయములనుండి
(అనఁగా: అవిషయముల పైకిఁ బోనీక), ఇంద్రియంబులన్ = జ్ఞానేంద్రియములను
జ్ఞానేంద్రియముల సహాయము లేనిది కర్మేంద్రియములు సంచరింపవు కావున జ్ఞానేంద్రియ
ములను నిరోధించినచోఁ గర్మేంద్రియములు కూడ నిరుద్ధములగును.) మరలించుట =
త్రిప్పుట, ప్రత్యాహారంబు = ప్రత్యాహారమనఁబడును. (ఇదియోగముల కుత్తరాంగము
అని చెప్పఁబడినవానిలో మొదటిది.) సగుణ....నంబు - సగుణ = గుణములతో
కూడినట్టిగాని, నిర్గుణాత్మక = గుణములేనట్టిగాని స్వరూపముగల, వస్తు = పరమాత్మ
వస్తువును, చింతనంబు = మనసున భావించుట (విష్ణ్వాదిరూపములతోఁ గాని శుద్ధస్వ
రూపముతోఁ గాని ఆపరమాత్మను ధ్యానించుట,) ధ్యానంబు = ధ్యాన మనఁబడును,
మూలా...బుల౯ - మూలాధార = మూలాధారచక్రము, ఆది = మొదలగు, దేశంబునన్ = స్థలములయందు, చిత్తంబు = మనసును, అరికట్టుట = నిరోధించుట (లేక,
నిలుపుట,) ధారణయోగంబు = ధారణాయోగమనఁబడును. నిర్మల... వృత్తిన్ -
నిర్మల = పరిశుద్ధమైనట్టియు, నిశ్చల = చలింపనట్టియు, చిత్తవృత్తిన్ = మనోవ్యాపార
ముచేత, నిర్గుణత్వంబున్ = త్రిగుణశూన్యమైనపరబ్రహ్మభావమును, సంపాదించుట =
కలుగఁజేసికొనుట (అనఁగాః ధ్యానించువాఁడు ధ్యానము ధ్యానింపఁబడునది అను
భేదములు లేక యేకరూపముతో నిలుచుట,) సవి... గంబు - సవికల్ప = భేదసహితమైనది
యు, నిర్వికల్పాత్మక = భేదరహితమైనదియు (అనురూపములు గల,) సమాధియోగంబు =
సమాధియోగము అని చెప్పఁబడును. (సగుణపదార్ధమునుఁ గాని, నిర్గుణపదార్థమును గాని ధ్యానింప నారంభించినప్పుడు యోగచిత్తమునకు ధ్యాతృధ్యానధ్యేయభేదములును బాహ్యము లగు మఱికొన్నిభేదములను గూడఁ దోఁచుచుండును. కావున ప్రథమావస్థయం దీసమాధికి సవికల్పసమాధియనియు పైభేదము లన్నియు తోపకుండు నట్టి యంత్యావస్థయందు నిర్వికల్పసమాధియనియుఁ బేరని తెలిసికొనవలయును.) ఇట్లు = ఈవిధముగా; అష్టాంగంబులు = శమాదులగు నెనిమిదియవయవంబులును గలిగి, అభ్యాసయోగంబు = అభ్యాసయోగము,
ప్రకాశించున్ = ఒప్పుచుండును. అది = ఆ అభ్యాసయోగము, ఆపరిపక్వచిత్తులకున్ =
పరిశుద్ధము గాని మనసుగలవారికి,యోగ్యంబు = తగినది, అతిదుర్లభంబు = సాధించుటకు
మిగుల నశక్యమైనది. ఇది = ఈయభ్యాసయోగము, ఆణిమాద్యష్టైశ్వర్యంబులన్ = అణిమ మొదలైన యష్టసిద్ధులను, ఒసంగున్ = ఇచ్చును. ఆత్మజ్ఞానంబున్ = బ్రహ్మజ్ఞానమును, ప్రకటంబుగాఁజేయున్ = విస్తారముగాఁ జేయును (అనఁగా దృఢముఁ జేయును).
