అంతర్జాతీయ న్యాయము (సార్వజనికము) మము పూర్తిగా రద్దుచేసినది. ప్రత్యేక వ్యక్తులు కూడ అంతర్జాతీయ న్యాయము ననుసరించి నిర్వర్తింపవలసిన కొన్ని హక్కులును, ఆవశ్యక కార్యములును కలవను విశ్వాసమును యుద్ధాపరాధములను గూర్చిన భావన కలిగించినది. ఐక్యరాజ్య సమితిచే ఆమోదింపబడిన రీతిగా మానవుని హక్కుల యొక్క ప్రతిపాదనము ఈ విశ్వాస మును ఇంకను ఎక్కువగా బలపరచినది. అందుచే ఈ ఆధునిక పరిణామములనుబట్టి అంతర్జాతీయ న్యాయ శాస్త్రము తిరిగి యిట్లు నిర్వచింప బడవలసియున్నది. ఎట్లనగా:- చాలవరకు రాష్ట్రజనులు మనస్సాక్షిగా తమకు అవ్యచర ణీయము లని భావించునట్టియు, పరస్పర అలవాటు ప్రకారము ఒక రాష్ట్రమువారు అన్య రాష్ట్రీయుల పట్ల అనుసరించునట్టియు న్యాయసూత్రముల యొక్క సముదాయమే అంతర్జాతీయ న్యాయము. అయినను దానియందు అంతర్జాతీయ సంస్థల యొక్క యు లేక వ్యవస్థల యొక్కయు ప్రవృత్తులకును, వాటి అన్యోన్య సంబంధములకును చెందిన నియమములుగూడ ఇందులో చేరియున్న వి. మరియు ప్రత్యేకవ్యక్తులకును, ఇతరరాష్ట్రీ యులకును సంబంధించి, వారికి కొన్ని హక్కులను, ధర్మ ములను విధించెడి న్యాయశాస్త్ర నియమములు గూడ ఇందులో చేరియున్నవి. ఆంతర్జాతీయ న్యాయశాస్త్రముయొక్క ఉద్దేశము:- శాంతి కాలములోగాని, యుద్ధ కాలములోగాని, అంతర్జాతీయ సమాజములోని న్యాయపరిపాలన (Rule of Law) సూత్రమును వర్తింపజేయుట "సార్వజనికమగు అంత ర్జాతీయ న్యాయము” యొక్క ప్రధానోద్దేశ మై యున్నది. సార్వజనికమగు అంతర్జాతీయ న్యాయ శాస్త్రము యొక్క నియమములు తరచుగా శాంతి సమయమందే గాక, యుద్ధమువంటి అసాధారణ పరిస్థి తులయందును తటస్థ స్థితియందునుగూడ అలవాటును బట్టి అనుసరింపబడుచున్నవి. అంతర్జాతీయ న్యాయశాస్త్రముయొక్క ఉత్పత్తి వికా నములు :- అంతర్జాతీయ న్యాయము యొక్క నియమ ములు మానవ నాగరికత యొక్క ఉదయకాలమునుండి ఉద్భవించియున్నవి. రాజదూత, లేక రాయబారులను రక్షించు నియమములు, యుద్ధధర్మములు, ప్రాదేశిక ఆధి 46 పత్య నియమములు మున్నగు సూత్రములు ప్రాచీన గ్రీసునందలి రోమన్ విజయమునకు పూర్వయుగ ముల నుండియును, ప్రాచీన భారతమునందలి పురాణ యుగము నుండియును అనుసరింపబడుచున్నట్లు తెలియు చున్నది. అతి ప్రాచీన కాలపునాటి అంతర్జాతీయ న్యాయ శాస్త్రముకంటె భిన్న మైన ఆధునిక కాలపు అంత ర్జాతీయ న్యాయశాస్త్రము గడచిన నాలుగు, ఐదు శతాబ్దముల సుండిమాత్రమే క్రమపరిణామమును పొందినది. దీనికి నేటి యూరపు దేశము నందలి క్రైస్తవ నాగరికతతో గాఢమైన అనుబంధము కలదు అందుచేత అంత ర్జాతీయ న్యాయశాస్త్ర నియమములలో పెక్కులు పాశ్చాత్య దేశముల యొక్క జాతీయ సర్వాధిపత్యము, ప్రాదేశిక పూర్ణత, రాష్ట్ర స్వాతంత్ర్యము మున్నగు భావముల ప్రభావమునకు లోనై యుండుటలో ఆశ్చర్యములేదు. రోమన్ సామ్రాజ్యము విచ్ఛిన్నమై, యూరపులో స్వతంత్ర రాష్ట్రములు బయలు దేరిన కాలమునుండియు నేటి అంతర్జాతీయ న్యాయశాస్త్రము యొక్క చరిత్ర ప్రారంభమగు చున్నది. అంతర్జాతీయ న్యాయశాస్త్రము నకు రోమనులు గావించిన పుష్టి మిక్కిలి స్వల్పమైనది. ఏ మనగా రోము సామ్రాజ్యరాష్ట్రము గనుక, దానితో సమాన ప్రతిపత్తిగల ఎట్టిసంబంధము వృద్ధిపొందుటకు అవ కాళములేదు. ఐనను, చాల కాలముత ర్వాత, అంతర్జాతీయ వ్యవహారముల యొక్షయు, కార్యకలాపములయొ క్త్రయు విషమ సమస్యలతో గూడిన పరిస్థితులకు మాయోపాయ ముచే దాటుటకు అంతర్జాతీయ న్యాయశాస్త్రజ్ఞులు రోమను న్యాయము యొక్క సూత్రముల సహాయము నర్థించి వాటిని స్వేచ్ఛగా ఉపయోగించుచుండెడివారు. మధ్య యూరపులోను, అంతకంటే ఎక్కువగా ఇటలీ లోను, చిన్నచిన్న స్వతంత్ర రాజ్యములు పెంపుగాంచు టతో, ఒక దానితో నొకటి రాజ్యతంత్ర సంబంధము లేర్ప రచుకొనుటకు రాష్ట్రములకు అవసరము కలిగెను. అందుచే రాయబారులను పరస్పరము మార్చుకొన్నట వారిని నియోగించుట, వారిని స్వీకరించుట, వారికి తగు మర్యాద నొసగుట, వారికి రక్షణమొసగుట మున్నగు నియమములును, న్యాయశాస్త్రోక్తమయిన యుద్ధము నకును తాటస్థ్యమునకును సంబంధించిన మరికొన్ని
