(బాలకవి శరణ్యము-94పుట)
దినాలు-(2–7)
వేదాలు-(2-7)
దండాలు-(2–43)
ఇవి వ్యావహారికరూపములే యైనను వీనికి గ్రాంథికభాషాసూత్ర మున్నది.
"లులనలు పరంబులగు నపు డొకానొకచో ముగాగమునకు లోపంబును దత్పూర్వస్వరంబునకు దీర్ఘంబును విభాషనగు
వజ్రాలు, వజ్రాలను, వజ్రాన, పగడాలు, పగడాలను, పగడాన ఒకానొకచోట ననుటచే నీకార్యంబునకు ప్రయోగవైరళ్యము సూచింపబడియె."
(తత్సమ 43సూ)
నన్నయలో నిట్టివి లేవు గాని, శివకవుల కృతులయందును తిక్కన, ఎఱ్ఱన, శ్రీనాథాదులం దిట్టివి గలవు. కాని అవి చాలా విరళము. అందునకే ప్రయోగవైరళ్యము చెప్పబడినది.
వ్యావహారికభాషాప్రవర్తకులైన కీ.శే. గిడుగు రామమూర్తి పంతులుగారు పై ప్రబోధచంద్రోదయప్రయోగములను బాలకవిశరణ్యమున నుదాహరించినారు. కీ.శే. మల్లాది సూర్యనారాయణ శాస్త్రులుగారు, తమ ఆంధ్రభాషానుశాసనమున 'ప్రయోగ విశేషములు' అను శీర్షికలో పైప్రయోగములను సంగ్రహించియున్నారు.
తత్సమపద ప్రయోగములు
1. అంబులు (5-15) అంబువులు — ఉత్త్వలోపము
2. ప్రౌఢిమ-చతురామ్నాయ ప్రౌఢిమ (1-10)
ప్రౌఢిశబ్ధమునకు "ఇమనిచ్" ప్రత్యయము రాదని వామనోక్తి (సర్వంకషవ్యాఖ్య 372పుట) కాని శ్రీనాథకవి ననుసరించి యీకవులు 'ప్రౌఢిమ' అనివాడినారు.
3. బృసి-బృసీనివిష్టులై (2-8)
