పుట:ప్రబోధచంద్రోదయము.pdf/30

వికీసోర్స్ నుండి
ఈ పుట అచ్చుదిద్దబడ్డది

ఇదిగాక దీనియందు మఱియొకవిశేషము గలదు. తైత్తరీయోపనిషత్తు (ఆనందవల్లి)

"తేయే శతం మానుషా ఆనందాః
సఏకో మనుష్య గంధర్వాణా మానందం"

అనుశ్రుత్యుక్తరీతిగ నుత్తరోత్తరశతగుణితనిరతిశయానందరూపుడగు పరబ్రహ్మ యొక్కనిది ద్యాసనమందు నెట్టి యానందభూయస్త్వము గలదో యట్టి యానందమంతయును మునుము న్నుపాసకుని బుద్ధి నారోహింపదు. కావున తొలుదొలుత నేదో సజాతీయమైన యొకయానందము నవలంబించి క్రమక్రమముగా దాని నుత్తరోత్తరాతిశయసంపన్నమగుదానిగా ననుసంధించిన యెడల కొస కభ్యాసపాటవము కుదిరి పూర్ణబ్రహ్మానందము బుద్ధ్యారూఢమగును.

నాటకమునం దభిజ్యమానమగు సజాతీయానంద మెట్టిదన:

“లోకేప్రమదాదిభిః కారణాదిభిః స్థాయ్యను మాన్నే భ్యాస పాటవతాం కావ్యేనాట్కేచ తైరేవ కారణ త్యాదిపది హారేణ విభావనాది వ్యాపార వత్తాద లౌకిక విభావాది శబ్ద వుపహార్యైర్మమై వెతే। శత్రోలేవైతె। తటస్యవేతె। నమమై వైతె। నశత్రోరేవైతె। నతటస్థస్యై। వైతఇతి సంబంధి విశేషస్వీకార పరిహార నియమానవసాయా త్సాసాధరణ్యేన ప్రతీతైరరభివ్యక్త స్సామ్మాజికానాంవాస నాత్మతయాస్థితస్థాయీ రత్యాదికోనియత ప్రమాతృగతత్వేన స్థితోపి సాధారణోపాయ బలాత్త్కత్కాల విగళిత ప్రతినియతప్రమాతృ గతత్వేన స్థితోపి సాధారణోపాయ బలాత్తత్కాల విగళిత నియత ప్రమాత్కృతా వశోన్మిషితవేద్యాంతర సంపర్కశూన్యాపరిమిత భావేనప్రమాత్రా సకలహృదయ సంవాదభాజా సాధారణ్వీనస్వాకార ఇవాభిన్నోపి గోచరీకృతశ్చర్య మాణతైకప్రాణో విభావాది జీవితాతభిఃపానకరసన్యాయేన చర్వ్యణః పురఇవ, పరిస్క్ఫురన్ హృదయమివ ప్రవిశనే సర్వాంగీణమివాలింగనన్యత్సర్వ మివతిరోదధత్ బ్రహ్మానందస్వాద మివాను భావయన్న లౌకిక చమత్కారకారీ శృంగారాది కోసరసః" కావ్యప్రకాశిక 4.ఉ అని మమ్మటాద్యాలంకారికులచే నిర్వచింపబడిన రసమే