పుట:కుమారసంభవము.pdf/45

వికీసోర్స్ నుండి
ఈ పుట అచ్చుదిద్దబడ్డది

తృతీయాశ్వాసము

35


చ్చెరువుగ నింద్రనీలరుచి చీకటిలో రమియింతు రొప్పున
త్యురుతరలీలతో బయల నుండియు నెవ్వరుఁ గానకుండఁగన్.

258


మ॥

సరసచ్ఛత్రమహీరుహావళి నిజచ్ఛత్రాళిగా వచ్చుఖే
చరరాజున్యులు బాలపల్లవలసచ్ఛత్రావళిం బొల్చునా
మరుఁ గ్రీడింతురు లీల జంగమలతామధ్యంబునం గ్రాలుత
ద్వరకాంతరు వరలక్ష్మి చెన్నుఱరు నా వర్తింతు రం దిమ్ములన్.[1]

259


మ॥

కలయం గిన్నరగీతిఁ గూడ మృదురేఖం బాడుమత్తాళిసం
కులముల్ గింపురుషాంగనాతతి యెలుంగుల్ వించు భావించు మా
టెలుఁగుల్ నింపుగ నిచ్చుకోవిలలు దేవేంద్రాంగనామంజుభా
షలతోడం దగుమాఱుమాట లెలమిన్ సంధించుఁ జిల్కల్ మొగిన్.

260


సీ॥

ఉరుతమపటలంబునున్కిప ట్టిది యని నెఱి నిర్లు గొనునింద్రనీలరుచులు
బున్నమవెన్నెలప్రోదిప ట్టిది యని కాంతంబు లగుశశికాంతరుచులు
వెలుఁగొందురేయెండవీడుఁబ ట్టిది యని రాజితం బగుపద్మరాగరుచులు
క్రొక్కారుమెఱుఁగులయిక్కప ట్టిది యని తారముక్తాహారతరలరుచులు
బ్రచురమాధవోోద్యానంబుపసిమి కెల్ల । నాటప ట్టిది యని గరుడాండరుచులు
మెచ్చి చూచుచు వేమఱుఁ బిచ్చలింతు । రమరకన్యక లతులహిమాచలమున.[2]

261


వ॥

అని వర్ణింపదగినవర్ణనలం గడచి సకలసుగుణమణిగణంబులు నిజఘనమణిగణం
బులతో బన్నసరంబులై వెలుంగునజాండకరండపూరితకర్పూరపాలీశలాకయుం

  1. ఛత్రవృక్షమునుగుఱించి: "ఛత్రివద్దండపత్రాయానాలిచానచోన్నతా । సుక్షీరాఛత్రి
    ణీనామారసబంధకరీమతా” అనిమంథానభైరవతంత్రము. ఇది 64 దివ్యౌషధులలో
    నొకటి “ఛత్రిణీ త్రివిధాప్రోక్తా వృక్షకందలతాల్మికా । రసబంధే ఛత్రవృక్షోలతాకందే
    రసాయనే” ఖండకాపాలికతంత్రము.
  2. రేయెండ = ఈ రెండలు, బాలాతపము. రేయెండయను పదమునకు వెన్నెలయను
    నర్థమున నాకుఁ బ్రామాణిక కవిప్రయోగములు చిక్కవయ్యె. కాశీఖండమున “ఒకదీవిఁ
    దొలుసంజ....నుదయించు మఱుసంజ యొండుదీవి । నొకదీవి నిండుచంద్రికలు
    మిన్నులువ్రాఁకు నొకదీవి రేయెండ యుబ్బికాయు.” ఆ-1 లోనున్నది. ఇందు రేయెండ
    నిండుచంద్రికకు విరోధముగా నాతపార్థమున నుపయోగింపబడినది. ఈరు అనుపద
    ము వర్ణప్లుతియను విధిచే, రే। యనియగును. ఎలఁదీగె | లేఁదీగె. ఇత్యాదులు.
    ఈ రెండు రేయెండ రూపాంతరములు.