సూర్యవర్మ కథ
285
శ్లో॥ మజ్ఞత్వంభసి యాతువేరుశిఖరం శత్రూన్‌ జయత్వాహవె
వాణిజ్యం కృషి సేవనాది సకలా విద్యాఃకలాః శిక్షతాం
ఆకాశం విపులం ప్రయాతు ఖగవత్కృత్వా ప్రయత్నం పరం
నాభావ్యం భవతీహ భాగ్యవశతో భావన్యనాశఃకుతః॥
సముద్రమున మునిఁగినను మేరుశిఖర మెక్కినను శత్రువుల జయించినను వర్తకము జేసినను వ్యవసాయరతుండై నను సర్వవిద్యలు నభ్యసించినను బక్షివలె నాకాశ ములో నెగిరినను రానియర్థంబు లభింపనేరదు. పూర్వపుణ్యము మంచిదేయైనచో అడవిలోనున్న బ్రయత్నమేమియుఁ జేయకపోయినను దైవము నోటి కందిచ్చును. ఇందులకు నాచరిత్రమే దృష్టాంతము వినుండు.
నేనీ వజ్రదత్తుని కుమారుండ. ఆయన జెప్పిన వడుపున జంగమదేవర వరంబునం జనియించితిని. యౌవన మదంబునఁ దండ్రి చెప్పిన చొప్పునఁ జేయక యాజంగమదేవరం దిరస్కరించి శాపగ్రస్తుండనై ముష్టియెత్తుకొనుచు దేశాటనము చేయుచుంటిని. అట్లున్నను నా చంద్రగుఁప్తుడు కనిష్ఠపుత్రిని నిరతిని నాకిచ్చి పెండ్లి చేసెను. చూచితిరా. దైవమహిమ.
నేనా నిరుతి మొగము నిరతి నామొగము జూచి యెరుంగము. నేను దోడి యల్లుఁడని బావయనియుఁ జెప్పికొనుటతప్పు గానెంచిమా యిద్దరిని నాబుద్ధిమంతు లిద్దరు నొక యర్దరాత్రంబునఁ బరిజనులచే నూరు దాటించి యడవిలో విడిపింపఁజేసిరి. అప్పుడు మే మొకరి నొకరు బలకరించుకొనలేదు. నాకు మతిపోవుటచే వెఱ్రివాఁడుం వలె నా అబలవెంటఁ బోవుచుంటిని.
పోవ౦బోవ దన్మహారణ్యములో నొక పర్వతప్రాంతమునఁ ఛండవేగుఁడను భూతరాజు వసియించుఁ చోటికిఁ భగవంతుఁడు లాగికొనిపోయెను మేమాచెట్టుఁక్రిందఁ బండుకొనియుండగా నాభూతదంపతులువచ్చి రాతిపైఁ గూర్చుండి యాహారము దొరకక పరితపించుచు నీ సురసకథ జెప్పికొనిరఁట.
పిశాచభాష గుర్తుతెరింగిన విరతి వారి పరిదేవనమువిని తన్నుఁ భక్షింపుమని వారియెదుటికిఁ బోయి కోరినది. ఆభూతదంపతు లామెమాటవిని వెరగుపడుచు నీవెవ్వ తెవు? ఇచ్చటి కెట్లువచ్చితివని అడిగిరి. విరతి జరిగిన తనవృత్తాంతమంతయు జెప్పినది భూతపత్నికిఁ జాలదయగలిగినది దాపుననే చెట్టుక్రింద నిద్రించుచున్న నాయొద్దకు వచ్చి యాభూతకాంత నావృత్తాంత మడిగి తెలిసికొని జాలి జెంది మాకత్యం తైశ్వర్యము గలిగింపుమని తనభర్తం బ్రార్ధించినది.
అప్పుడా భూతరాజుసూర్యవర్మకుదేవవర్మకు జరుగుచున్న రాత్రియుద్దములో సేనలతో గూడ రాజుల బెక్కండ్ర రూపుమాపి సూర్యవర్మం జంపి తత్క ళేబరముల గుదెలగావైచి తన నెలవునకుం దీసికొని యారాత్రి భుజింపుచుండెను.
చంద్రగుప్తుని కుమారుఁడు కుశుని నల్లుడుసుకుమారుని నొకేలంకెవైచి యొక
