పుట:ఆనందరంగరాట్ఛందము (కస్తూరి రంగయ).pdf/58

వికీసోర్స్ నుండి
ఈ పుట అచ్చుదిద్దబడ్డది
సాహిత్యచూడామణియందు —

"జీవయుక్తే ఘనం భాగ్యం వ్యాధి ర్వ్యాధియుతేషు చ,
జీవహీనేతు మరణమ్ ఇతి.

182


క.

సతచుక్కలు తగు నిర్జీ, వత మఱి పండ్రెండు జీవవంతంబులు వ్యా
ధితములు దొమ్మిది రవివిల, సితనక్షత్రంబుమొదలు శ్రీరంగనృపా.

183


తా.

సూర్యుఁ డేనక్షత్రమున నున్నాఁడో యదిమొద లేడునక్షత్రములు నిర్జీవము లనఁబడును. వానియందు సాహిత్యం బారంభింపరాదు. అవ్వలిపండ్రెండునక్షత్రములు సజీవము లనఁబడును. అవి మంచివి. తఱువాతినక్షత్రములు వ్యాధితములు
గనుక నవి కారావని తెలియనది.

ఇందుకు లక్ష్యము, అధర్వణచ్ఛందము
క.

కమలహితుఁ డున్ననక్ష, త్రము మొదలుగ నేడు దోషతమములు నడుమన్
బ్రమదప్రదములు పండ్రెం, డమరగ నశుభములు తొమ్మి దిడఁ బద్యాదిన్.

184

జీవపక్షమృతపక్షనక్షత్రములు

కవికంఠపాశమున

“రాహుభుక్తాని ఋక్షాణి జీవపక్షే త్రయోదశ,
చతుర్దశకభోజ్యాని మృతపక్షే ప్రకీర్తితాః."

185


గీ.

రాహు వసియించినట్టితారకము మొదలు, నవలిపదునాల్గు మృతము లౌ నతనిభుక్తి
కమర పదుమూఁడు జీవయుక్తములు శ్రీక, రంబు లవి యగు నానందరంగభూప!

186


తా.

రాహువు తలక్రిందుగా నక్షత్రములఁ జరించువాఁడు గనుక నాతఁడున్ననక్షత్రముమొదలు పదునాలుగునక్షత్ర ములు మృతనక్షత్రములు. కాన వానియందుఁ బ్రబంధాదిపద్య ముపక్రమించిన నశుభము. అతని భుక్తి కిమ్మైననక్షత్రములు పదుమూడు జీవనక్షత్రములు గనుక నవి మిక్కిలి శుభకరములని తెలియునది.

ఇందుకు లక్ష్యము, శ్రీధరచ్ఛందంబున
క.

విదితముగ రాహుభుక్తికి, నొదవినపదుమూఁడు జీవముక్తము లవియు
న్నదిమొదలు నెదుటితారలు పదునాలుగు మృతము లనఁగఁబడు నెల్లెడలన్.

187
కవిగజాంకుశమున
క.

పతి మృతుఁ డగుఁ బద్యాదిని, మృతనక్షత్రంబు లిడిన; మేదురసౌఖ్యా
న్వితుఁ డగు నమృతము లన న, ప్రతిమము లగుతారకములఁ బద్యాది నిడన్.

188


వ.

అని యున్నది గనుకఁ దెలియునది.

189