| | నాగాభ్రచంద్రికాధ్యాయో యోగాధ్యాయో౽ర్థదాయకః | |
అని యామళాష్టకతంత్రమున నున్నది.
అర్థశాస్త్ర మనునామముతోనే వీనిలో రాజనీతి ప్రధానముగాఁ జెప్పఁబడియె. శుక్ర బృహస్పతి విశాలాక్ష బాహుదంత భీష్మోద్ధప చాణక్య ప్రభృతులు విస్తరముగా రచించిన రాజనీతిశాస్త్రములలోఁ జాణక్యునికౌటిలీయముమాత్రమే మన కిప్పుడు లభించుచున్నది. బార్హస్పత్యసూత్రము లని యిటీవల ముద్రిత మైనదియు లఘుచాణక్యసూత్రము లనుగ్రంథమును సారరహితములు నాధునికములు నని మా యభిప్రాయము. బార్హస్పత్యనీతిసార మనియుఁ జాణక్యుని కౌటిలీయమునకుఁ గామందక నీతిసార మనియు గ్రంథములు గలవు.
కౌటిలీయము[1] కేవలము రాజనీతిని దెలుపును. ఇది పదునైదధికరణములుగా 180 అధ్యాయములలో రాజవిద్యావినయగృహాత్మరక్షణములును, అధ్యక్షులవిధానమును (దుర్గము, పట్టణములు, కప్పము, సుంకము, కోశము, శాసనము, గోవులు, గజాశ్వములు, భోజనశాల ముద్ర మొదలగువిషయములపై నధికారు లధ్యక్షులు). వ్యవహారస్వరూపమును దత్పరిష్కారమును, రాజ్యములో నుండునంతశ్శత్రుశోధనము, సేవకాదిపరిపాలనవిధి, ప్రజాసంపత్తును, దేహసంపత్తును, ప్రజాపురుషసేనామిత్రరక్షణవ్యసనము, దండ్రయాత్రాక్రమము, యుద్ధప్రకారము, సంఘవిధియు, బలవజ్జయోపాయక్రమము, దుర్గలాభోపాయము, ఇంద్రజాలమాయాక్రమములును వరుసగా వివరింపఁబడినవి.
- ↑ ఇది "కౌటలీయ" మని వ్రాఁతప్రతులలో గలదు.
