ళాల పదని
(గత సంచిక తరువాయి...)
-వాచస్పతి బనకళ
16/0) ర౦౦౧౫౧|౬ 2౯౫ 107602
నాలుగో అధ్యాయం
తెలుగులో క్రియాకల్చ్పన సాధనాలు
తెలుగువాది పూర్వీకులు క్రియాకల్చన చేసిన విధానం :
మన ప్రాభీన తెలుగుపూర్వీకులు రెండక్షరాల నామవాచకాలకీ, విశేషణాలకీ కొన్ని (ప్రత్యయాలు చేర్చడం ద్వారా వాటిని (క్రియాధాతువులుగా మార్చారు. మనం ఇప్పటికీ వాటిని వాడుతూనే ఉన్నాం. ప్రతి మూడక్షరాల తెలుగు క్రియాధాతువూ ఇలా ఏర్పడినదే. వారు చేర్చిన ప్రత్యయాలు (ఏయు, చు, ఇంచు, ఇల్లు మొ. “యూ చేతిన పదాలు కొన్ని :
పులి = పులుపు; పులియు = పులుపుగా అగుట
తది = చెమ్మ తడియు = చెమ్మగా అగుట
తద = ఆలస్యం; తదయు = ఆలస్యం చేయ్యు తడవు = సేపు, కాలవ్యవధి (ఇంత తదవు మొ.)
తెలి = తెలుపు తెలియు = తెలుపుగా అగుట
విరి = పువ్వు; విరియు = పువ్వులా విచ్చుకానుట మెఅ = ప్రకాశము మెఅయు = ప్రకాశవంతమగుట (1) “చు చేతీన పదాలు కొన్ని :
మొల = కింద; మొలచు = కింద నుంచి వచ్చు
నెజ =నేర్సు; నెఅచు- నేర్చు = అభ్యసించుట
వెణ = భయం; వెజఖచు = భయపడుట (-వెజపు)
చె = బంధనం; చెజచు = బంధించి అనుభవించుట
తల = మెదడున్న శరీరభాగము; తలచు = తలతో వనిచేయుట
వల = (ప్రేమ,జృంగారభావము; వలచు = శృంగారపరముగా గేమించు కల = అలజడద్సి కలంచు = అలజడి కలిగించు (కలంత)
ల
ల = అాయి; మలచు = అాతి మీద పనీచేయు పొద = శరీరం (రూపాంతరం = పొడలు -* ఒదలు)
పొడచు = శదీరములోకి దించుట
కోణ = పదునైన పక్క పన్ను; కోజచు- కజచు = పంటితో పట్టుకానుట
నడ = కదలిక (నదపీనుంగు = కదిలే శవరం్యి నతచు = కాళ్ళతో కదులుట
తెణ = అడ్డుగా కట్టిన గుడ్డ; తెలచు = అడ్జుగా కట్టినవాటిని తీయుట
ముడి = పొడవు-వెడల్పులను తగ్గించుట) ముడుచు = సంకోచింవజేయుట నీల = నేల నీలచు = నేలపై ఉండు
| తెలుగుజాతి పత్రిక అవ్మునుడి ఆ మార్చి-2021 |
(1) “గూ చేతిన పదాలు కొన్ని :
కల = అలజడి; కలంగు = అలజడికి లోనగు (కలంత/లంక)
నవి = సూక్ష్మం, కృృశించుట; నలుగు = ముడతలు పడి కృశించుట (నలంత = జబ్బు)
వెలి = తెలుప; వెలుంగు = తన పరిసరాల్ని తెల్లగా చేయుట
మొఖ = చప్పుడు మొఅంగు = (కుళ్ళు చప్పుడు చేయుట మైయు/[మోగు = చప్పుడు చేయుట
కౌజ్టు = పై భాగం) కొతుగు - గొజుగు = పై భాగాన్ని తొలగించు; గొజగ = గాఅగబడ్జవాడు, శివభక్తుడు (ఈల గొతీగించుకున్నవారు) (కొజితి మరన్‌ (మాన్‌ -కొత్తిమెర = ఆకుల పై భాగాలు కోసుగా ఉన్న మొక్క) (7) “కు చేతిన పదాలు కొన్ని :
కోఖ = పదునైన పక్క పన్ను కోణకు - కొజకు = పంటితో (గ్రుచ్చు
వెద = విత్తనం వెదకు = విత్తనాలు ఏరడం
పల్లు = పన్ను; పలుకు = ఉచ్చరించుట
కుణు = కింద/చిన్న కుటుకు -* కూర్ము - కులుకు = పడుకొనుట కుఖుంకు = క్రుంకు = సూర్యుడు అస్తమించుట కుఖుంగు = క్రుంగు = మనీషి తగ్గిపోవుట ఇవి కాక రెండక్షరాల విశేషణాల (౬0601౪69)కి “ఇల్లుక్‌ ఇంచుక్‌ చేర్చి క్రియాధాతువుల (/610-100)ని నిష్పాదించారు -
సన్న + ఇల్లుక్‌ = సన్నగిల్లు ఏవ = అసహ్యం (ఇప్పుడు యావ అంటున్నారు); ఏవ: *,:ఇతిచుక్‌ = ఏవగితచు
ఈ చర్చ ఎందుకు చేశామంటే ఇంగ్లీషులో లాగా తెలుగులో కూడా ఏ నామవాచకాన్నెనా క్రియాపదంగా మార్చి వాడుకునే సౌలభ్యం ఉందని తెల్పదానికే! సౌలభ్యాలకేం, ఎన్నో ఉన్నాయి సిద్ధాన్నంలా! కాని వినియోగించుకునేవారే కఖువయ్యారు. ఒకవేళ వినీియోగించినా చెవులకేదో కొత్తగా వినిపిస్తోందనీ వాదడం మానేస్తున్నారు. ఇలాంటి భాషాఖేషజూల నుంచి బయటపడి స్వేచ్చగా, నిర్మాహమాటంగా తెలుగుపదాల్ని ప్రయోగించే మంచిరోజులు రావాలని ఆశిద్దాం.
మనం 8 రకాల పదాల్ని కల్పించాల్సి ఉందనీ ఇదివజణకు అనుకున్నాం. వాటిల్లో మొదటి విభాగం క్రియాధాతువులు. ఏ భాషలోనైనా ప్రాథమికక్రియలు కొన్నే ఉంటాయి. మిగతా క్రియలన్నీ నావమువాచకాల (౧04౧9)నీ, విశేషణాల్నీ (26601౪69) రూపాంతరించగా ఏర్పడ్డవై ఉంటాయి. ఇలా క్రియల్ని కల్పించడానికి తెలుగు అందిస్తున్న సౌకర్యాల గుతించి మనం ఇప్పుడు చర్చిస్తున్నాం.
తెలుగులో క్రియా ధాతువులు అంతమయ్యే విధానాన్ని ముందు
