అభ్యయించాలి..
1 “చు తో అంతమయ్యే రెండు అక్షరాల క్రియాధాతువులు. ఉదా :- కాచు, గీచు, చాచు, తోచు, దాచు, దోచు, పాచు, రాచు, వాచు, వీచు, వేచు మొదలైనవి.
2. అనుస్వార పూర్వకమైన (సున్న ముందు గల) *చూతో అంతమయ్యే రెందు అక్షరాల క్రియాధాతువులు. ఉదా :- దంచు, దించు, తెంచు, మించు, ఉంచు, ఎంచు, పంచు, వంచు మొదలైనవి.
౩. ద్విరుక్త (వత్తు) “చు తో అంతమయ్యే రెండు అక్షరాల క్రియాధాచువులు. ఉదా :- తెచ్చు, గుచ్చు, నచ్చు, నొచ్చు, పుచ్చు మొదలైనవి.
శత “చుో తో అంతమయ్యే మూదు అక్షరాల క్రియాధాతువులు. ఉదా :- నడచు, ఒలుచు, పొడుచు, విడచు మొదలైనవి.
ర్‌. “ఇంచుక్‌ ప్రత్యయంతో అంతమయ్యే అచ్చజెలుగు క్రియాధాచువులు. ఉదా :- గుటించు[(౬604/9655118), ఆకళించు(అభఖ!4౧), సవరించు (ఇం౪౧6), సవదరించు(6649వెబదలైనవి.
& “ఇంచుక ప్రత్యయంతో అంతమయ్యే (ప్రేరణార్థక క్రియా ధాతువులు. ఉదా :- చేయించు (ోచేయు” కు (ప్రేరణార్థకం); కదిలించు (కదులు”కు (ప్రేరణార్థకం) మొదలైనవి.
7 “అఇంచుక్‌ ప్రత్యయంతో అంతమయ్యే తత్సమ (సంస్కృత/ ప్రాకృత) క్రియా ధాతువులు (ఇవి లెక్కకు మిక్కిలిగా ఉన్నాయి) : ఉదా :- ధరించు, బోధించు, సంహరించు మొదలైనవి.
8&*యుూ తో అంతమయ్యే రెందు అక్షరాల క్రియాధాతువులు. ఉదా :- ఏయు, కాయు, కోయు, కూయు, దాయు, తీయు (తివియు), తోయు, మోయు, మైయు, వేయు మొదలైనవి.
యు జో అంతమయ్యే మూదు అక్షరాల క్రియాధాచువులు. ఉదా :- తడియు, వడియు, జడియు, అలియు, తెలియు, పులియు, ఉమియు, విరియు మొదలైనవి.
10. “ను తో అంతమయ్యే క్రియాధాచువులు. ఉదా :- తిను, కను, విను, మను, అను, చను, కాను మొదలైనవి.
11. సామాన్య క్రియాధాతువులు ఉదా :- సాగు, వెళ్ళు, అదురు వదులు, పగులు, మిగులు వెుదలైనవి.
12. వీశేష క్రియాధాచువులు (9602 ౪౭౧౦9) ఉదా :- ఉండు, పోవు, చూచు, అగు, వచ్చు, ఇచ్చు, చచ్చు, తెచ్చు మొదలైనవి.
18. కొన్నిసార్లు ఉనికిలో అప్పటికే ఉన్న రెండక్షరాల క్రియాధాతువులకి మళ్లీ కు, గు ఇత్యాది ప్రత్యయాల్ని అదనంగా చేర్చి కొత్త ధాతువుల్ని నిష్పాదించడం జథీిగింది. ఉదా:
ఉబ్బు + కు = ఉబుక్కు అద్దు + కు + అదుకు/ అతుకు;
మెత్తు + కు = మెదుగ్సు ఒత్తు + గు = ఒదుగ్సు ఎత్తు +గు = ఎదుగు మొ
తెలుగుజాతి పత్రిక అువ్మునుడి ఆ మార్చి-2021 |
మళజొక విషయం :- తెలుగులో క్రియలు రెండు విధాలుగా ఉంటాయి. 1. సకర్మక క్రియలు (1209146 ౪౪09) 2. అకర్మక క్రియలు (1114091146 ౪౪09). సూడ్రం-1. సకర్శక క్రియలకి మాత్రమే చివణ “ఇంచుక్‌” ప్రత్యయం వస్తుంది.
అంటే చేయడాన్ని ఇంచుక్‌ సూచిస్తుంది.
ఉదా :- ధరించు- ఆయన కిరీటం ధరించాడు. (ఇక్కడ ధరించు అనే క్రియకు కిరిటం కర్మ కనుక ఇది కర్మ గలిగిన సకర్మక ధాతువు) సూత్రం-2. అకర్శక క్రియలకి చివణ “ఇల్లుక్‌ “వస్తుంది.
అంటే, కావడాన్ని ఇల్లుక్‌ సూచిస్తుంది.
ఉదా :- ఆమె అతని హృదయేశ్వరిగా విరాజిల్లింది. (ఈ వాక్యానికి కర్మ లేదు కనుక “విరాజిల్లు” అకర్మక ధాతువు)
ఈ మార్గంలో కల్పించదగిన కొన్ని పదాలు :
సన్నగిల్లు = సన్నగించు (సన్నగా అయ్యేలా చేయు); పరిథవించు = పరిధథవిల్లుు తొందతించు = తాందథిల్లు మొదలైనవి.
“ఇంచుక్‌, ఇల్లుక్‌' లని సమయోచితంగా పదాలకు చేర్చడం ద్వారా అంతులేనన్ని కొత్త క్రియాధాతువుల కల్పనకి తెలుగు భాష అవకాశమిస్తోంది. రెండూ ముఖ్యమైనవే. “ఇల్లుక్‌ చేర్చు తెలుగు నుడికారానికి స్వాభావికం కాని కర్మార్థక (02919 ౪౦౦9) ప్రయోగాల అవశ్యకచని గణనీయంగా తగ్గిస్తుంది.
1. ఉదా (వరిత వాడుక - గంఢ166 69486) - ఆ వేగుతో అతను హెచ్చటిల్లాడు = హెచ్చణించబడ్డాడు - మేలుకున్నాడు (116 గ్రం1 జఆ1 4% 16 ౧)
2. ఉదా (నీషప్పన్న వాడుక - 001196 ౮౪౭86) :- థవిష్యత్తులో వంద దాలర్ల లోవలే కంవ్యూటర్లు అందుబాటిల్లుతాంి. (అందుబాటులోకి వస్తాయి = దొజుకుతాయి. (0౮109 ౧౦8 60416 ౧6 2006966 2006953116 ౭1 691 $ 100)
ఇక్కడ కొన్నీ నియమాలు ప్రవర్తిస్తాయి. మనం కల్పించే పదాల 'శావ్యతని బట్టి వాటిని పాటించడమో మానుకోవదమో చెయ్యొచ్చు.
3. ఉర్దూ పదాలకు “ఇంచుక్‌/ఇల్లుక్‌” చేర్చడానికి ముందు ఆ పదాల చివర 'ఆయ్‌” చేజుతుంది. ఉదా :- ఉద్‌ (ఎగరడం) - ఉద్‌ + ఆయ్‌ = ఉదాయ్‌ + ఇంచుక్‌ = ఉదాయించు (1 6ఆఅజుు) బనా (తయారు చెయ్యదం) - బనా + య్‌ = బనాయ్‌ + ఇంచుక్‌ = బనాయించు (10 *1జ09 2 0/గ౧౫౫ 601౬|్రఅ)
అభ్యాసకార్యములు
|. రెండక్షరాల నామధాతువుల్ని క్రియాధాతువులుగా మార్చడం ఆ వ్యాకరణకార్య సూచనలు (82%౧4 ౧1౧౫)
(అ) ప్రత్యయాల్ని చేర్చేముందు రెండో అక్షరం ద్విత్వమైతే ఆ ద్విత్వాన్నీ తొలగించాలి.
(ఇ) ఆ అక్షరం కచటతపల్లో ఒకటైతే దాన్నీ గసడదవలుగా మాత్చాలి.
(ఉ) అది ఏ అచ్చును కలిగి ఉన్నప్పటికీ అంతిమంగా దాన్నీ అకారసహితం చేయాలి.
- పెచ్చు= (విశే.) హెచ్చు, అదనం; పెచ్చు + పు =
ళ్గు
[్‌ా
