పుట:అమ్మనుడి మార్చి 2021.pdf/30

వికీసోర్స్ నుండి
ఈ పుట అచ్చుదిద్దబడ్డది

అధ్యయించాలి..

1. “చు" తో అంతమయ్యే రెండు అక్షరాల క్రియాధాతువులు. ఉదా :- కాచు, గీచు, చాచు, తోచు, దాచు, దోచు, పాచు, రాచు, వాచు, వీచు, వేచు మొదలైనవి.

2. అనుస్వార పూర్వకమైన (సున్న ముందు గల) "చు" తో అంతమయ్యే రెండు అక్షరాల క్రియాధాతువులు. ఉదా :- దంచు, దించు, తెంచు, మించు, ఉంచు, ఎంచు, పంచు, వంచు మొదలైనవి.

౩. ద్విరుక్త (వత్తు) “చు" తో అంతమయ్యే రెండు అక్షరాల క్రియాధాతువులు. ఉదా :- తెచ్చు, గుచ్చు, నచ్చు, నొచ్చు, పుచ్చు మొదలైనవి.

4. “చు" తో అంతమయ్యే మూడు అక్షరాల క్రియాధాతువులు. ఉదా :- నడచు, ఒలుచు, పొడుచు, విడచు మొదలైనవి.

5. “ఇంచుక్‌ " ప్రత్యయంతో అంతమయ్యే అచ్చతెలుగు క్రియాధాతువులు. ఉదా :- గుఱించు(addressing), ఆకళించు(explain), సవరించు (amend), సవదరించు(edit) మొదలైనవి.

6. “ఇంచుక్ " ప్రత్యయంతో అంతమయ్యే ప్రేరణార్థక క్రియాధాతువులు. ఉదా :- చేయించు ("చేయు” కు ప్రేరణార్థకం); కదిలించు ("కదులు”కు ప్రేరణార్థకం) మొదలైనవి.

7. “ఇంచుక్‌ " ప్రత్యయంతో అంతమయ్యే తత్సమ (సంస్కృత/ప్రాకృత) క్రియా ధాతువులు (ఇవి లెక్కకు మిక్కిలిగా ఉన్నాయి) : ఉదా :- ధరించు, బోధించు, సంహరించు మొదలైనవి.

8. "యు" తో అంతమయ్యే రెండు అక్షరాల క్రియాధాతువులు. ఉదా :- ఏయు, కాయు, కోయు, కూయు, దాయు, తీయు (తివియు), తోయు, మోయు, మైయు, వేయు మొదలైనవి.

9. "యు" తొ అంతమయ్యే మూడు అక్షరాల క్రియాధాతువులు. ఉదా :- తడియు, వడియు, జడియు, అలియు, తెలియు, పులియు, ఉమియు, విరియు మొదలైనవి.

10. “ను" తో అంతమయ్యే క్రియాధాతువులు. ఉదా :- తిను, కను, విను, మను, అను, చను, కొను మొదలైనవి.

'11. సామాన్య క్రియాధాతువులూ ఉదా :- సాగు, వెళ్ళు, అదురు వదులు, పగులు, మిగులు మొదలైనవి.

12. విశేష క్రియాధాతువులు (special verbs) ఉదా :- ఉండు, పోవు, చూచు, అగు, వచ్చు, ఇచ్చు, చచ్చు, తెచ్చు మొదలైనవి.

13. కొన్నిసార్లు ఉనికిలో అప్పటికే ఉన్న రెండక్షరాల క్రియాధాతువులకి మళ్లీ కు, గు ఇత్యాది ప్రత్యయాల్ని అదనంగా చేర్చి కొత్త ధాతువుల్ని నిష్పాదించడం జరిగింది. ఉదా:

ఉబ్బు + కు = ఉబుకు; అద్దు + కు + అదుకు/ అతుకు;
మెత్తు + కు = మెదుగు; ఒత్తు + గు = ఒదుగు; ఎత్తు +గు= ఎదుగు మొ


మఱోక విషయం :- తెలుగులో క్రియలు రెండు విధాలుగా ఉంటాయి. 1. సకర్మక క్రియలు (transitie erbs) 2. అకర్మక క్రియలు (intransitie erbs). సూత్రం-1. సకర్శక క్రియలకి మాత్రమే చివఱ “ఇంచుక్‌” ప్రత్యయం వస్తుంది.

అంటే చేయడాన్ని ఇంచుక్‌ సూచిస్తుంది.

ఉదా :- ధరించు- ఆయన కిరీటం ధరించాడు. (ఇక్కడ ధరించు అనే క్రియకు కిరీటం కర్మ కనుక ఇది కర్మ గలిగిన సకర్మక ధాతువు) సూత్రం-2. అకర్శక క్రియలకి చివణ “ఇల్లుక్‌ “వస్తుంది.

అంటే, కావడాన్ని ఇల్లుక్‌ సూచిస్తుంది.

ఉదా :- ఆమె అతని హృదయేశ్వరిగా విరాజిల్లింది. (ఈ వాక్యానికి కర్మ లేదు కనుక “విరాజిల్లు” అకర్మక ధాతువు)

ఈ మార్గంలో కల్పించదగిన కొన్ని పదాలు :

సన్నగిల్లు = సన్నగించు (సన్నగా అయ్యేలా చేయు); పరిఢవించు= పరిఢవిల్లు తొందఱించు = తొందఱిల్లు మొదలైనవి.

“ఇంచుక్‌, ఇల్లుక్‌" లని సమయోచితంగా పదాలకు చేర్చడం ద్వారా అంతులేనన్ని కొత్త క్రియాధాతువుల కల్పనకి తెలుగు భాష అవకాశమిస్తోంది. రెండూ ముఖ్యమైనవే. “ఇల్లుక్‌" చేర్చు తెలుగు నుడికారానికి స్వాభావికం కాని కర్మార్థక (passie oice) ప్రయోగాల అవశ్యకతని గణనీయంగా తగ్గిస్తుంది.

1. ఉదా (సవరిత వాడుక - modified usage): - ఆ వేగుతో అతను హెచ్చఱిల్లాడు = హెచ్చఱించబడ్డాడు - మేలుకున్నాడు (He got alert with the mail)

2. ఉదా (నిష్పన్న వాడుక - Coined usage) :- భవిష్యత్తులో వంద డాలర్ల లోపలే కంప్యూటర్లు అందుబాటిల్లుతాయి. (అందుబాటులోకి వస్తాయి = దొఱుకుతాయి. (Future PCS could be accessed/accessible at just $ 100)

ఇక్కడ కొన్ని నియమాలు ప్రవర్తిస్తాయి. మనం కల్పించే పదాల శ్రావ్యతని బట్టి వాటిని పాటించడమో మానుకోవడమో చెయ్యొచ్చు.

3. ఉర్దూ పదాలకు “ఇంచుక్‌/ఇల్లుక్‌” చేర్చడానికి ముందు ఆ పదాల చివర 'ఆయ్‌” చేఱుతుంది. ఉదా :- ఉడ్ (ఎగరడం) - ఉడ్+ ఆయ్‌ = ఉడాయ్‌ + ఇంచుక్‌ = ఉడాయించు (to decamp) బనా(తయారు చెయ్యడం) - బనా + య్‌ = బనాయ్‌ + ఇంచుక్‌ =బనాయించు (to frame a criminal charges)

అభ్యాసకార్యములు

I. రెండక్షరాల నామధాతువుల్ని క్రియాధాతువులుగా మార్చడం- వ్యాకరణకార్య సూచనలు (grammar hints)

(అ) ప్రత్యయాల్ని చేర్చేముందు రెండో అక్షరం ద్విత్వమైతే ఆ ద్విత్వాన్ని తొలగించాలి.

(ఇ) ఆ అక్షరం కచటతపల్లో ఒకటైతే దాన్ని గసడదవలుగా మార్చాలి.

(ఉ) అది ఏ అచ్చును కలిగి ఉన్నప్పటికీ అంతిమంగా దాన్ని అకారసహితం చేయాలి.

ఉదా:- పెచ్చు= (విశే.) హెచ్చు, అదనం; పెచ్చు + పు = పెచ్చపు = పెచపు =పెసపు

తెలుగుజాతి పత్రిక అమ్మనుడి * మార్చి-2021

3