కావ్యాలంకారచూడామణి/అష్టమోల్లాసము
అష్టమోల్లాసము
ఛందస్సు
భ జ స య ర త మ న గ ల
U।। ।U। ।।U ।UU U।U UU। UUU ।।। U ।
గలము లగము
U। ।U
(గలమునకు హగణమనియు, లగమునకు వగణమనియు
నామాంతరములు.)
| క. | శ్రీవిశ్వేశ్వర విశ్వ, క్ష్మావల్లభవంద్యపాదకమల కమలభూ | 1 |
13. అతిజగతీచ్ఛందఃపాదంబు త్రయోదశాక్షరంబు—
అందుఁ బ్రహర్షిణీవృత్తము (మ-న-జ-ర-గ-8 యతి.)
| | ప్రావీణ్యపదయొనరం బ్రహర్షిణిం దాఁ- గావించున్ మనజరగ వ్రజంబుధాత్రిన్ | |
రుచిరవృత్తము (మ-త-య-స-గ 8 యతి.)
| | క్రమంబుతో జభసజగమ్ము లిమ్ముగా-నమర్పఁగా రుచిరసమాహ్వయం బగున్. | |
మత్తమయూరము (స-స-ర-స-లగ-9 యతి.)
| | సంబోధార్థంబై విలసన్మత్తమయూరా | |
మంజుభాషిణి (స-జ-స-జ-గ-9 యతి.)
| | సలయంబు గాఁగ సజసంబుతో జగం-బులు మంజుభాషిణికిఁ బొంగు నందమై | |
జలదము (భ-ర-స-భ-గురు-10 యతి.)
| | ఈభరవంబుల న్భగురు లెక్కుచు నిం-పై భజియించె నేని జలదాహ్వయ మౌ. | |
ప్రభాతము (న-జ-జ-ర-గ-8 యతి.)
| | మొదల నజారగము ల్ప్రభాతసంజ్ఞం-బొదవఁగఁ జేయు నపూర్వకల్పనోక్తిన్. | |
14. శక్వరీచ్ఛందఃపాదంబు చతుర్దశాక్షరంబు
అందు వసంతతిలకవృత్తము (త-భ-జ-జ-గ-గ-8 యతి.)
| | స్థాపించినం దభజజంబు చళుక్య విశ్వ-క్ష్మాపా వసంతతిలకం బగు గానియుక్తిన్. | |
అపరాజితవృత్తము (న-వ-ర-స-ల-గ-9 యతి.)
| | ననరసలగముల్ దనర్చిన సత్కృతిం-దనరఁగ నపరాజితంబు కవిస్తుతిన్. | |
వనమయూరము (భ-జ-స-న-గగ-9 యతి.)
| | నందయతితో భజననప్రజగగం బిం-పొంది చదువ న్వనమయూర మగు ధాత్రిన్. | |
సుందరము (భ-భ-ర-స-లగ-9 యతి.)
| | భారసపంబుల నొప్పుఁ పద్మజవిశ్రమం- బారఁగ సుందరవృత్తమై బుధవర్ణ్యమై. | |
ప్రహరణకలితము (న-న-భ-న-లగ-8 యతి.)
| | ప్రహరణకలితంబయి ననభనవల్ -బహువిధయతులం బ్రథఁ జెలు వడరున్. | |
భూనుతము. (ర-న-న-భ-గగ-10 యతి.)
| | అందమై రసనభతతి నంది గగంబుల్-పొందఁగాఁ బదగతిఁ గని భూమత మయ్యెన్. | |
15. అతిశక్వరీచ్ఛందఃపాదంబు పంచదశాక్షరంబు
అందు మణిగణనికరవృత్తము (న-న-న-స-9 యతి.)
| | పరసత నననన సగణము లెసఁగం-గరియతిఁ గని మణిగణనికర మగున్. | |
మాలినీవృత్తము (న-న-మ-య-య-8 యతి.)
| | కరటివిరతి నామక్రాంతయాయుక్తితోడన్ | |
సుకేసరము (న-జ-భ-జ-ర-10 యతి.)
| | నజభజరేఫలం గదియ వచ్చి దిగ్యతిన్- సుజనమతి న్సుకేసరము శోభితం బగున్ | |
మణిభూషణము (ర-న-భ-భ-ర-10 యతి.)
| | విశ్వభూప మణిభూషణవృత్త మనం జనున్-శశ్వదుక్తరనభారదిశాయతిఁ గూడినన్. | |
మనోజ్ఞము (న-జ-బ-భ-ర-9 యతి.)
| | వరుస మనోజ్ఞ మనంగ వచ్చు నజాభర - స్థిరగతిఁ బంకజభూయతిం బ్రతిపన్నమై. | |
16. అష్టిచ్ఛందఃపాదంబు షోడశాక్షరంబు
అందుఁ బద్మకవృత్తము (న-భ-జ-జ-జ-గ-11 యతి.)
| | నభజజద్వయగకార సనాతనవిశ్రుతిం- బ్రభవమై పరఁగు సత్కృతిఁ బద్మవృత్తమై | |
ప్రియకాంతావృత్తము (న-య-న-య-స-గ-10 యతి.)
| | నయనయయుక్తిం దగ సగణంబున్ గురువొందున్ | |
చంద్రశ్రీ (య-మ-న-స-ర-గ-11 యతి.)
| | అగుం జంద్రశ్రీ దాహారవిరమణాయత్తమైనం | |
మేదిని (న-జ-భ-జ-ర-గ-10 యతి.)
| | నజభజరేఫగంబునఁ దనర్చు మేదినీవృ-త్తజనికి మూలమై దిగుదితస్థవిశ్రమంబై. | |
17. అత్యష్టిచ్ఛందఃపాదంబు సప్తదశాక్షరంబు
అందు శిఖరిణీవృత్తము (య-మ-న-స-భ లగ-12 యతి.)
| | వివస్వద్విశ్రాంతిన్యమనసభవావిష్కృతగతిం | |
పృథివీవృత్తము (జ-స-జ-స-య-వ-12 యతి.)
| | జసంబులు జసంబులున్ యపనిషక్తరూపంబులై | |
హరిణి (న-స-మ-ర-స-వ-11 యతి.)
| | హరిణి యనువృత్తం బయ్యెన్ శంకరాత్త యతప్రథన్ | |
మందాక్రాంతము (మ-భ-న-త-త-గగ-11 యతి.)
| | పొందందంబై మభనతతగా భూషితంబై తనర్పన్ | |
త్వరితపదగతి (న-న-న-న-న-గగ-11 యతి.)
| | త్వరితపదగతి యనఁగఁ దగుననననాగా- విరచితయు దశమయతి విలసితయు నైనన్. | |
నర్కుటము (న-జ-భ-జ-జ-వ-10 యతి.)
| | నజభజముల్ జనంబులఁ దనర్చిన నర్కుటక - ప్రజనన మొప్పు దిగ్యతిని రాజకులాబ్ధి శశీ. | |
18. ధృతిచ్ఛందఃపాదం బష్టాదశాక్షరంబు
అందుఁ గుసుమితలతావేల్లితావృత్తము (మ-త-న-య-య-య-11 యతి.)
| | స్వశ్రేయస్సిద్ధిన్ మతనయయయవ్యాప్తిచేఁ జర్మవాసో | |
మత్తకోకిలవృత్తము (ర-స-జ-జ-భ-ర-10 యతి.)
| | మత్తశోకిలవృత్త మై దశమప్రవర్తితవిశ్రమా | |
19. అతిధృతిచ్ఛందఃపాదం బేకోనవింశత్యక్షరంబు
అందు శార్దూలవిక్రీడితవృత్తము (మ-స-జ-స-త-త-గ-12 యతి.)
| | సంబంధించి దినేశవిశ్రమముతో శార్దూలవిక్రీడితా | |
మేఘవిస్ఫూర్జితవృత్తము (య-మ-న-స-ర-ర-గ-12 యతి.)
| | మృదువ్వస్తార్ధంబై దినకరయతి న్మేఘవిస్ఫూర్జితాఖ్యం | |
చంద్రకళ (ర-స-స-త-జ-జ-గ-10 యతి.)
| | వ్యక్తరీతి రసాతజజగ్రాయత్తగకారనిరూఢిచే | |
తరలము (ధ్రువకోకిల) (న-భ-ర-స-జ-జ-గ-11 యతి.)
| | నభరసంబులు జాగవర్గము వచ్చి యీశ్వరవిశ్రమ | |
భూతిలకము (భ-భ-ర-స-జ-జ-గ-11 యతి.)
| | భూతిలకం బగు భారసంబులఁ బొంది జాగము లుండినన్ | |
20. కృతిచ్ఛందఃపాదంబు వింశత్యక్షరంబు
అందు మత్తేభవిక్రీడితవృత్తము (స-భ-ర-న-మ-య-వ-13 యతి.)
| | మనమారం బదుమూఁట విశ్రమముగా మత్తేభవిక్రీడితా | |
ఉత్పలమాలావృత్తము (భ-ర-న-భ-భ-ర-లగ-9 యతి.)
| | పద్మజయుగ్యతిన్ భరనభారలగంబులఁ జెంది సన్మనః | |
అంబురుహము (భ-భ-భ-భ-ర-స-వ-12 యతి.)
| | భానభరంబులపై సభ లొందుచు భానువిశ్రమయక్తమై | |
ఖచరప్లుతము (న-భ-భ-మ-స-న-వ-11 యతి.)
| | నభభముల్ మసనంబు లగాప్తి న్నాగవిభూషణయుగ్యతిన్ | |
21. ప్రకృతిచ్ఛందఃపాదం బేకవింశత్యక్షరంబు
అందు స్రగ్ధరావృత్తము (మ-ర-భ-న-య-య-య-7-7 యతులు.)
| | క్ష్మాభృద్భూభృద్యతిన్శ్రీమరభనమయయయామాత్రమై యాదిమాద్య | |
చంపకమాలావృత్తము (న-జ-భ-జ-జ-జ-ర-10 యతి.)
| | నజభజజారవర్గము దనర్చి దిశాయతి నర్థయుక్తమై | |
లాటీవిటము (స-స-స-స-మ-త-య-12 యతి.)
| | సససా మతయంబులు భానుయతి న్సాకంబై లాణీవిటవృత్తం | |
వనమంజరి (న-జ-జ-జ-జ-భ-ర-13 యతి.)
| | తనర నజాజజభాగ్భరకారయుతత్రయోదశయుగ్యతన్ | |
మణిమాల (స-జ-స-జ-స-జ-స-10 యతి.)
| | వరుసన్ సజత్రితయము న్బ్రసక్తసగణంబుతోడ నొనరం | |
22. ఆకృతిచ్ఛందఃపాదంబు ద్వావింశత్యక్షరంబు
అందు మహాస్రగ్ధరావృత్తము (స-త-త-న-స-ర-ర-గ-8-7 యతులు.)
| | సకలశ్రీవిశ్వభూపా సతతనసరరాసక్తమై యగ్రగాప్తిం | |
భద్రిణీవృత్తము (భ-ర-న-ర-న-ర-న-గ-11 యతి.)
| | భాదిరనత్రయంబు గురుయుక్తమై గిరిశవిశ్రమప్రకటమై | |
మానిని (భ-భ-భ-భ-భ-భ-భ-గ-6-6- యతులు.)
| | కామిని సప్తభకారము లౌల గకారమునై పరికల్పితమై | |
తురగవల్గిత(న-న-న-న-స-జ-జ-గ-14 యతి.)
| | మెఱయు ననననసజజగములను మేలుగా రచియించినన్ | |
23. వికృతిచ్ఛందఃపాదంబు త్రయోవింశత్యక్షరంబు
అం దశ్వలలితవృత్తము (న-జ-భ-జ-భ-జ-భ-లగ-12 యతి.)
| | నజభజము ల్భజంబులకు వచ్చి భస్థలగయుక్తమై రవియతిం | |
కవిరాజవిరాజివృత్తము (న-జ-జ-జ-జ-జ-వ-8-7-7 యతులు.)
| | కలయఁగ నేకనకారషడుక్తజకారవకారనికాయనిర | |
24. సంకృతిచ్ఛందఃపాదంబు చతుర్వింశత్యక్షరంబు
అందు సరసిజవృత్తము (మ-త-య-న-న-న-న-స-10-9 యతులు.)
| | చాళుక్యక్ష్మాపాలవరేణ్యాశ్రయమతయనననినయయుతనవసల్ | |
క్రౌంచపదవృత్తము (భ-మ-స-భ-న-న-న-య-10-8 యతి.)
| | ప్రాంచితతేజఃకుంచితవైరీభమసభనననయపరిచితరీతిన్ | |
25. అభికృతిచ్ఛందఃపాదంబు పంచవింశత్యక్షరంబు
అందు సింధురవృత్తము (న-న-న-న-స-భ-భ-భ-గ-10 యతి.)
| | క్రమమున నననన సభభభగగణ కాంతిదినాధిపవిశ్రమ మై | |
భాస్కరవిలసితవృత్తము (భ-న-జ-య-భ-న-న-స-గ-12 యతి.)
| | సారసహితయతి సంగతవృత్తి న్సంచిరిభనజయభననసగంబుల్ | |
26. ఉత్కృతిచ్ఛందఃపాదంబు షడ్వింశత్యక్షరంబు
భుజంగవిజృంభితవృత్తము (మ-మ-త-న-న-న-ర-స-వ-7-10 యతి.)
| | ధీవైదగ్ధ్యశ్రీవిక్రాంతాదిగిభదశమపదనిరతిన్ భుజంగవిజృంభితం | |
మంగళమహాశ్రీవృత్తము (భ-జ-స-న-భ-జ-స-న-గగ-8-8 యతి.)
| | శ్రీనిలయవిశ్వనృపశేఖరకృతిస్తుతివశీకరణమంగళమహాశ్రీ | |
| క. | క్రమమున నిరువదియాఱై, యమరిన ఛందంబులందు నందంబులుగా | 2 |
| క. | ఆలాగు గాక యుద్ధుర, మాలావృత్తములు నాఁగ మంజులతాలా | 3 |
అందుఁ జత్వారింశన్మాత్రాగర్భితపాదంబు త్రింశదక్షరంబు
లయగ్రాహి (భ-జ-స-న-భ-జ-స-న-భ-య-8 పైఁ బ్రాసయతి)
| | పంబినయతిన్ భజసనంబులఁ బునర్భజస, నంబుల భయంబుల కదంబము లయగ్రా | |
అట్ల చత్వారింశన్మాత్రాగర్భితపాదంబు చతుస్త్రీంశదక్షరంబు
లయవిభాతి యనువృత్తము (న-న-న-న-న-న-న-న-న-న-స-గ)
| | నసననసనాకలితనసననసగంబుల వి, లసితతరపాదములఁ బొసఁగు నలువ్రాలం | |
అట్ల చత్వారింశన్మాత్రాగర్భితపాదంబు సప్తత్రింశదక్షరంబు
లయహారి యనువృత్తము (న-న-న-న-న-న-న-న-న-న-న-స-గ-10పైఁ బ్రాసయతి.)
| | పదునొకఁడు నగణములఁ బొదలి సగణము గురువు | |
అట్ల చత్వారింశన్మాత్రాగర్భితపాదంబు చతుస్త్రింశదక్షరంబు
త్రిభంగి యనువృత్తము (న-న-న-న-న-న-స-స-భ-మ-స-గ.)
| | లలిననననననములు ససభమములు నతిసన యుక్తిఁ, జరింపం బ్రసరింపం బాటివహింపం | |
మఱియు ననియతపాదంబు - దండకము
| | కృతినాది నసహంబు లొండెం దకారంబు లొండెం బ్రకల్పించి యామీఁద నెల్లం దకార | |
మఱియు నీవృత్తములు స్వస్థానార్థసమవృత్తములుఁ బరస్థానార్థసమవృత్తంబులు నన రెండుతెఱంగు లయ్యె నది యెట్లనిన:
| క. | ఛందోవృత్తంబుల సమ, సందర్భము లీడుపడఁగ సముచితనికట | 4 |
| క. | స్వస్థానార్థసమములుఁ బ, రస్థానార్ధసమములు రచనలచే న | 5 |
| గీ. | మొదలిపాదంబు మూఁడవయదియు పరుపఁ, దద్ద్వితీయచతుర్ధపాదములు నట్ల | 6 |
నారీప్లుతవృత్తము
| | దానోదారశ్రమతా గానియుక్తిం, గానంగఁదాజస్థగగప్రసక్తిన్ | 7 |
రతిప్రియవృత్తము
| | ఖ్యాతశ్రీమనజరగంబాలుండఁగాఁ ద, ద్గతంబులై జభసజగంబు లొందఁగా | 8 |
అజితప్రతాపవృత్తము
| | సజసాగణావలిఁ బ్రసన్ననభా, గ్రజరపంక్తి నభిరామరూపమై | 9 |
| గీ. | వలయుఛందంబు పాదంబుఁ దొలుత నిలిపి, యౌలఛందంబుపాదంబు నౌల నిలిపి | 10 |
అందు మనోహరవృత్తము
| | చాళుక్యనృపాల తజావములం, గలయన్ససపాపరికల్పితమై | |
కోమలవృత్తము
| | సలలితరీతి నజాయగణంబుల్, చళుక్యభూప జభసజస్థగస్థితిన్ | 11 |
| క. | ఏకచ్ఛందోవృత్తా, నీకంబులు రెండు రెండు నిలుపుదు రిష్ట | 12 |
అందు అంగజాస్త్ర మనువృత్తము
| | దానబలేంద్రోదారభమంబుల్, పూనిసగాప్తిం బొంపిరివోవన్ | 13 |
వారాంగి యనువృత్తము
| | చళుక్యవంశాజతజల్ గగంబుల్, చెలంగి యర్థంబునఁ జెంది రీతిం | 14 |
నదీప్రఘోష మనువృత్తము
| | భారరము ల్మొగిఁ బ్రాగుపేతంబులై, చరించుచుండం జతజస్థరేఫలం | 15 |
| క. | అందముగ నుపక్రాంత, చ్ఛందఃపాదంబు లౌల సాగెడు నికట | 16 |
అందు శ్రీరమణ మనువృత్తము
| | ఆరభమవ్యాయత్తసగవ్యా, పారము నాదిమపాదము సెందన్ | 17 |
శరభక్రీడావృత్తము
| | చతుర్వర్ణాధారాయమనసరగవ్యాప్తినాద్య | 18 |
సర్వపరస్థానవిషమవృత్తంబులలో వీణారచన యనువృత్తము
| | చాణక్యనయజ్ఞాతయసస్థసగంబుల్, వీణారచన కొందు భువిందససానంబుల్ | 19 |
| క. | ఛందఃప్రస్తారక్రమ, సందృష్టం బైన వృత్తసంఘములో నొ | 20 |
ఇది వివిధవిషమవృత్తలక్షణము
| క. | మాత్రాగణరచనలకుం, బాత్రములై నెగడి యంధ్రభాషాకవితా | 21 |
| క. | అందున గందంబులు నా, నందంబులు భజసనలగగాఖ్యలచే వా | 22 |
| క. | ఆదిమవర్ణము వళి నిడు, పై దొరికినఁ గుఱుచయైన నట్టుల తత్త | 23 |
| క. | నిడుదలగు పాదములకును, వడి నాలవగణము మొదల వలయు నిలుప నె | 24 |
| క. | ఇందుపుర బాణనగముల, కందువ జగణంబు నిలుపఁగాఁ గా దెపుడుం | 25 |
| క. | కందము నర్ధంబులతుద, నందినగురు వుడుపఁ బథ్య యగు నాఱవచోఁ | 26 |
| క. | క్రమమునఁ బథ్యార్యార్ధము, | 27 |
సీసపద్యలక్షణము
| క. | భావరసాలంకార, ప్రావిర్భూతాంధ్రకావ్యఫణితులకును ర | 28 |
| క. | నలనగసలభరతగణం, బులు నసహంబులుసు ననఁగఁ బొలుపగు సీసం | 29 |
| క. | ఒకగురువు రెండులఘువులు, నకలంకత సమమ కాన హనమలు దమలో | 30 |
| క. | అమరంగ విషమసీసము, సమసీసము లనఁగ రెండుచందము లందున్ | 31 |
| గీ. | హగణనగణంబు లేడు గుర్వంతమగుచు, విస్తరిల్లిన నుత్సాహవృత్త మయ్యె | 32 |
| ఉత్సాహము. | ఓసరించుఁ బజ్జ లజ్జ లుజ్జగించు రాజులన్ | 33 |
విషమసీసపద్యలక్షణము
| గీ. | వడి దనర్పఁ బ్రాసవైభవం బలరార, నిట్ల గణనిరూఢి నెసక మెసఁగఁ | 34 |
సమసీసపద్యలక్షణము
| గీ. | వెలయు సమసీసములు పంచవిధము లయ్యె, నరయ నవకలిసీసాహ్వయంబుఁ బ్రాస | 35 |
| క. | తనపాదంబులు నాలుగు, మొనసిన పైగీతి పదములు రెండును గా | 36 |
అవకలిసీసము
| క. | అలవడిసీసము పాదము, నలుతునకలు చేసి మూఁట నలనామగణం | 37 |
| సీ. | సామంబుచేఁ దుల్యభూమీశ్వరులు దనతోడ మిత్రతకు నఱ్ఱాడుచుండ | 38 |
ప్రాససీసము
| క. | సీసమునకు నాఱడుగులఁ, బ్రాసము లిడి యోలి సర్వపదఖండములన్ | 39 |
| సీ. | చక్రవాళాచల చంద్రకాంతములకు సంతార్ద్రత్వంబు జరపి జరపి | 40 |
అక్కిలిప్రాససీసము
| క. | తుదిగీతి నాలుగడుగులు, వదలక ప్రాసంబు నిలిపి వ ళ్లింపారం | 41 |
| సీ. | శ్రమయుక్తివిద్యల కందువ లెఱుఁగుచుఁ గవులనే ర్పారసి గారవించి | 42 |
వడిసీసము
| క. | ఏపాదమునకు నేవడి, యాపాదింపంగఁబడియె నది ఖండములం | 43 |
| సీ. | గ్రహదంష్ట్ర సోఁకని గ్రహరాజు ప్రియవధుకథనంబు నేర్చిన కల్పభూజ | 44 |
అక్కిలివడిసీసము
| గీ. | సీసఖండంబు వ ళ్లిట్లు చెప్పి గీత, ఖండవళి రెంటి కొక్కఁడుఁగా నొనర్ప | |
| క. | సీసములకు గీతులకుం, బ్రాసములును వళ్లుఁ గలయఁబడి కవితల ను | 45 |
గీతభేదములు
| గీ. | ప్రవళినాఁ బ్రసన్న పదినాఁగ గీతులు, సీసములను రెండు చెందుఁ దుదల | 46 |
| ఆ. | మూఁడునగణహగణములు రెండునలనామ, కములు హగణపంచకంబుఁ గూర్ప | 47 |
| గీ. | నగణ మొక్కండు మఱి నలనామకములు, రెండు నగణంబులును గుద రెండునాలు | 48 |
మేలనగీతి
| | గలము రెండునగణములును గలసి ప్రాస మెఱయు | 49 |
తరువోజ
| | నలనామకంబులు నగణాంతములుగ నాలుగంఘ్రులయందు నాలుగుఁ గూర్చి | 50 |
ఇంద్రాదిగణలక్షణము
| గీ. | ఓలి రెండు మూఁడు నాలుగు గురువుల, నెనగణము లినసురాధిపేందు | 51 |
సూర్యగణములు
U౹, ౹౹౹
ఇంద్రగణములు
౹౹౹౹, ౹౹౹U, ౹౹U౹, U౹౹, U౹U, UU౹
చంద్రగణములు
U౹UU, ౹౹౹UU, UU౹U, ౹౹U౹U, U౹౹U,౹౹౹౹U, UUU౹, ౹౹UU౹, U౹U౹, ౹౹౹U౹, UU౹౹, ౹౹U౹, U౹౹౹, ౹౹౹౹౹
[1]అక్కరలక్షణము
| వ. | ఇత్తెఱంగున రవీంద్రచంద్రాఖ్యగణంబులలోన సప్తగణకల్పనీయం బై మహాక్కరంబు, | 52 |
మహాక్కరం బెట్టిదనిన
| | వారిజాప్తుండు పంచేంద్రగణములు వనజారియును గూడి వెలయుచుండ | 53 |
మధ్యాక్కరం బెట్లనిన
| | వరుసతో దేవేంద్రసూర్యవజ్రిరవుల...... | 54 |
మధురాక్కరం బెట్లనిన
| | తరణివాసవత్రితయంబు ధవళభానుయుతి నొంద | 55 |
అంతరాక్కరం బెట్లనిన
| | కమలమిత్రుండు సురరాజగణయుగంబు, కమలశత్రునితోఁ జెంది కందళింప | 56 |
అల్పాక్కరం బెట్లనిన
| | సుమనఃపతియుగము సోముండును, నెమకంగఁ బ్రావళ్లు నిండిమీఱ | 57 |
షట్పది
| | సురపతులిరువురు సురపతులిద్దఱు, సురపయుగమ్ముతో సోముండును | 58 |
చౌపది
| | భసగానలములపైని గరంబు, న్నెసఁగఁగ మూఁడవయెడ విరమంబుం | 59 |
త్రిపది
| | త్రిపదికి నొకయంఘ్రి నింద్రులు నలువురు | 60 |
ద్విపది - మంజరి
| | శక్రత్రయంబును సవితృండుఁ బాద, విక్రీడితులు మృదుద్విపదికి నెపుడు | 61 |
షత్ప్రత్యయములు
| గీ. | నచ్చిప్రస్తారసంఖ్యా ననష్టములును, నౌల నుత్దిష్టలగకరణాధ్వములును | 62 |
ప్రస్తారము
| క. | గురుపంక్తి నిలిపి మొదటను, గురువునకుం గ్రింద లఘువుఁ గొని దానిపయిన్ | 63 |
సంఖ్యానము
| క. | గురుపంక్తి మొదలు రెండిడి, వరుసను రెట్టింపఁ దుదకు వచ్చిన సంఖ్యా | 64 |
నష్టము
| గీ. | అరసి వృత్తసంఖ్య నర్ధించుచో సరి, యైన లఘువు విషమ మైన గురువు | 65 |
ఉద్దిష్టము
| క. | వలసినవృత్తగణాలిమొ, దల నొక్కఁడు నిలిపి తుదకుఁ దగ రెట్టింపం | 66 |
లగకరణము
| క. | ఎక్కువ యొకఁడుగ వృత్తపు, టక్కరముల దొంతి పేర్చి యట మీఁదటికై | 67 |
| క. | ఆలెక్క లన్ని యెన్నిన, లోలత లఘువులును గురువులును గలిగెడు వృ | 68 |
అధ్వపక్రియ
| క. | వృత్తసంఖ్య నిడుపు వెడలుపు రెట్టించి, వాని నొక్కఁడొకఁడు వరుస నెన్న | 69 |
| శా. | అందంబై శ్రుతిమూలమై విలసదుద్యత్సర్వలోకాశ్రయా | 70 |
| శా. | కావ్యాలంకృతికల్పనక్షమకళాకల్యాణ కల్యాణ | 71 |
| క. | నిఘ్నాఖిలశోభన వృ, త్రఘ్నమహత్తరవిభూతి రంజితజంఘా | 72 |
| మాలిని. | స్తుతిహిమకరజూటా చూర్ణితద్విట్కిరీటా | 73 |
గద్యము
ఇది శ్రీమదుమారణచరణావిందవందన గోవిందామాత్యనందన
వివిధబుధవిధేయ విన్నకోట పెద్దయనామధేయవిరచితంబైన
కావ్యాలంకారచూడామణి యను నలంకారశాస్త్రంబు
నందు ఛందోగణజన్మశుభాశుభనిరూపణవివిధవళి
ప్రాసప్రపంచలక్షణ సమవృత్తజాతికల్పన
షట్ప్రత్యయదర్శనాదిసముద్దేశంబునం
దష్టమోల్లాసము.
—————