కామకళానిధి/ద్వితీయాశ్వాసము
కామకళానిధి
ద్వితీయాశ్వాసము
| క. | శ్రీరమాచంద్రపదప | |
| వ. | అవధరింపుము నాయికానాయకరత్నంబు | |
| సీ. | చల్లనిచామనచాయ శరీరంబు | |
| | కూడి క్రీడింపవలయు నిక్కోమలాంగి | |
| వ. | పైత్యప్రకృతి లక్షణ మెట్లనిన. | |
| సీ. | గౌరవర్ణము మేనుఁ కనుఁగవ కొనలును | |
| వ. | వాతప్రకృతి లక్షణ మెట్లనిన. | |
| సీ. | అతినీలవర్ణమునైన ధూసరవర్ణ | |
| | కర్ణముల్ ముఖమును గళమును పొడవులు | |
| గీ. | పాణిపాదంబు లెర్రని పద్మ మటుల | |
| సీ. | కంఠంబు చెక్కులు కర్ణంబు నాసిక | |
| | కలిగి కడుమట్టురూపమై వెలయునడక | |
| గీ. | చాలనిర్దయురాలు దుస్సాధ్య పతికి | |
| వ. | ఇవ్విధంబున మొదలు గామినులు నాల్గువిధంబులు | |
| | బైత్యప్రకృతియు హరిణీప్రమాణంబు గల్గియుండు. హస్తినీ | |
| గీ. | ఇంక సామాన్యధర్మంబు లేర్పరింతు | |
| సీ. | పదియాఱువర్షముల్ పరగిన సతి బాల | |
| | బాల కమరును భూషణవస్త్రములును | |
| క. | ఆలాపంబుల మిక్కిలి | |
| క. | చూళీదత్తుని మతమున | |
| సీ. | యౌవనంబు ప్రసూతి యందాక ననికొంద | |
| | నందికేశుని మతమైన నాయికలకు | |
| గీ. | మేను పొడవయి కృశమయి మెరసెనేని | |
| గీ. | మేను లావును బొట్టియు మెరపువన్నె | |
| సీ. | పయనంబు నడచి తా బడలిన కోమలి | |
| | తొల్త నవసంగమముఁ జేయుతోయజాక్షి | |
| గీ. | ఇఁక బ్రమోదవిధంబుల నేర్పరింతు | |
| వ. | అదియు నైసర్గికప్రీతియు వైషయికప్రీతియు నను | |
| గీ. | దంపతుల కొకరొకరికిఁ దానె పొడమి | |
| గీ. | పువులు సొమ్ములు గంధంబు భోజనంబు | |
| గీ. | ఆటపాటల మెచ్చుట వేఁటలందు | |
| | లాలనము సేయఁదగుఁ బ్రీతి లక్షణజ్ఞు | |
| వ. | ఇక విరక్తి లక్షణమును జెప్పెదను. | |
| క. | కనుఁగొనదు పతికి నుత్తర | |
| వ. | ఈవిరక్తికి హేతువు లెఱింగించెద. | |
| సీ. | అతిలోభమున భోగ మనుభవింపక యున్న | |
| సీ. | పొరుగింటికి దరుచు పోవనిచ్చినయేని | |
| క. | తొలుదొల్తఁ గలయునప్పుడు | |
| క. | చెలికిన్ ద్విగుణితభోజన | |
| వ. | ఇఁక దేశధర్మంబు లెఱింగించెద. | |
| క. | చిత్రాలంకారములు ప | |
| గీ. | బాహ్యసంభోగమునఁ బ్రీతిఁ బడయుఁ దడవు | |
| గీ. | చాల నాలింగనమ్ముల సంతసించు | |
| గీ. | చాల మృదుదేహమును దురాచారనిరతి | |
| గీ. | మరునిగృహమున నేవేళ దురదగల్గి | |
| | ముల సహించి రతమ్మున ముదముఁ జెందుఁ | |
| వ. | ఆడుమళయాళంపుస్త్రీలకును నిదియే లక్షణము. | |
| గీ. | చిరునగవు చక్కఁదనము సంక్షేపవచన | |
| గీ. | పువులవంటిమేను వివిధములౌ క్రూర | |
| గీ. | ప్రేమ మిక్కిలి గలయది విగతలజ్జ | |
| క. | అనురాగము సొగసును గల | |
| క. | తనదోషము దాచును పర | |
| గీ. | నేర్పుగలయది శుభవేషనియతి గలది | |
| గీ. | బహువిధములైన భోగము ల్పరగ రతిని | |
| గీ. | సతతసంభోగచతుర లజ్జాసమేత | |
| గీ. | మెత్తనైనమేను మిగులసాహసమును | |
| వ. | మలయసౌవీరదేశకాంతలకును నిదియలక్షణము. | |
| గీ. | దుష్టమతులు మిగులధూర్తులు కోపనల్ | |
| గీ. | మిగుల కొంచము సురతంబు మేను వెగటు | |
| వ. | పర్వతప్రాంతముల నుండువారికి నిదియ లక్షణము. | |
| సీ. | శుక్లపక్షమునందు నుదతుల కెల్లను | |
| | కృష్ణపక్షంబున నెడమపార్శ్వంబున | |
| సీ. | అష్టమితిథియందు నట కుచంబున | |
| | గ్రమము గాఁగఁ జంద్రకళ యవరోహించు | |
| సీ. | ముంగురు ల్దువ్విన మొనసి ఫాలమ్మున | |
| గీ. | పడతి జానుగ్రుల్భపాదంబులను నంఘ్రి | |
| సీ. | ఏకార మైకార మీకార మాకార | |
| | యరవిందమాదియౌ నస్త్రపంచకమున | |
| వ. | ఆ సిద్ధమంత్రంబు దనకన్నులను, వింటియందును | |
| | ణాదులతోఁ దత్తత్తిథులఁ దత్తత్స్థానంబుననే చాలుఁ గళో | |
| క. | శిరమును బాదము దక్షిణ | |
| గీ. | శుక్లపక్షమందు సొరిదిగాఁ బాడ్యమి | |
| గీ. | అగ్నికణములట్ల ధ్యానంబు గావించి | |
| వ. | ఇంక వాత్స్యాయనమతం బెఱింగించెద. | |
| సీ. | పద్మినీజాతికిఁ బాడ్యమి విదియయుఁ | |
| మ. | బిగిగాఁ గంఠముఁ గౌఁగలించికొని నాభి న్బ్రక్కలఁ జెక్కులన్ | |
| చ. | విదియను పద్మినీసతిని వేమరు మోవిని దంతపంక్తిచే | |
| శా. | నిండారం బిగగౌఁగిలించి కుచముల్ నెమ్మిం బిగంబట్టి మే | |
| చ. | మోవిరసంబు గ్రోలి కుచముల్ గడుగట్టిగ బట్టి చన్మొనన్ | |
| | దూవుచు గద్దుపూని మదిమెచ్చుగ విహ్వలభావమందు.... | |
| వ. | ఇంకఁ జిత్తినీజాతికిఁ జంద్రకళల్ దెచ్చు మార్గము. | |
| గీ. | అధరమాని కంఠ మాలింగనముఁ జేసి | |
| చ. | కర మొకచేత.........................................జేరిచి యాపయో | |
| మ. | స్తనమధ్యంముల నూబుకాండముల బృష్ఠంబందుఁ కర్ణంబులన్ | |
| | వనజాక్షాస్త్రుగృహంబునన్ బిఱుఁదులన్ వామాఖ్యహస్తంబులన్ | |
| చ. | కడుబిగియారఁ గౌఁగిటను గ్రమ్మి రదమ్ముల మోవి నొక్కి యిం | |
| వ. | శంఖినికిఁ జంద్రకళ గల్గెడు మార్గము. | |
| చ. | చెలి తనుఁ గౌఁగలించి వికసింప మనం బధరంబు నొక్కఁగాఁ | |
| గీ. | కంఠహృదయకర్ణగండభాగంబుల | |
| గీ. | నఖము లుంచి మదనునగరమ్ముచుట్టును | |
| వ. | ఇఁక హస్తినికిఁ జంద్రకళ దెచ్చెడి మార్గము. | |
| చ. | మదనునియింటి కుచ్చరతమార్గము బేడిదఁ జాపి పైని నిం | |
| క. | చనుగవ ముద్దిడి చంకల | |
| శా. | నానాలింగనచుంబనంబులను విన్నాణంబునం జూపి పెం | |
| క. | తనపై ననురాగము గల | |
| | యనువులు కొరగావనుచును | |
| గీ. | హరియు శ్రీనాధుఁ డాదియౌ సరసమతుల | |
| గీ. | మదనమందిరమున మృదువయి తామర | |
| గీ. | ముడుతపడినరీతి ముట్టిన మృదువయి | |
| క. | మదనగృహద్వారమునకు | |
| గీ. | అర్ధచంద్రనాడి యందురు దా | |
| | దాని కూర్ధ్వమందుఁ దగ నువ్వుపువులీల | |
| గీ. | మన్మథఛత్రమున నొప్పు మదజలంబు | |
| గీ. | అదియు సంకుమడిమ యట్లసచ్ఛిద్రమై | |
| గీ. | దానిచుట్టును గ్రిమితతి గదవసించు | |
| గీ. | దానిపై లింగ మెనసినయేని వ్రణము | |
| క. | కరికర................ | |
| సీ. | అంగుష్ఠము కనిష్ఠ యని రెండుగాకను | |
| వ. | ఫణిభోగమునకు లక్షణ మెట్టిదనిన. | |
| గీ. | పాముపడగరీతిఁ బంచాంగుళులు గూర్చి | |
| | నడుగుముట్టనుంచ నది ఫణిభోగంబు | |
| వ. | ఈహస్తంబు హస్తినీజాతివారి కమరియుండు మఱియును. | |
| క. | తర్జనీమాత్ర మంగజాగారసీమ | |
| క. | అంగుష్ఠము తర్జునియును | |
| వ. | ఈయర్ధేందుహస్తంబుఁ బడబాజాతినాతులకుఁ దగి | |
| క. | రాధానందన వితరణ | |
| | రాధానందన సంభృత | |
| పృథ్వీ. | దహళకురుకొంకణద్రవిడలాటఖోటాంగదం | |
గద్య. ఇతి శ్రీ గురుచరణారవిందమిళిందాయమానమానస
నెల్లూరి వీరరాఘవామాత్యతనూభవ సూరమాంబా
కుమార సంస్కృతాంధ్రసాహిత్యలక్షణ
సార్వభౌమ శివరామనామప్రణీతంబైన
కామకళానిధియను కామశాస్త్రంబున
ద్వితీయాశ్వాసము.