ఆది పర్వము - అధ్యాయము - 57
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (ఆది పర్వము - అధ్యాయము - 57) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [వ]
రాజొపరిచరొ నామ ధర్మనిత్యొ మహీపతిః
బభూవ మృగయాం గన్తుం స కథా చిథ ధృతవ్రతః
2 స చేథివిషయం రమ్యం వసుః పౌరవనన్థనః
ఇన్థ్రొపథేశాజ జగ్రాహ గరహణీయం మహీపతిః
3 తమ ఆశ్రమే నయస్తశస్త్రం నివసన్తం తపొ రతిమ
థేవః సాక్షాత సవయం వజ్రీ సముపాయాన మహీపతిమ
4 ఇన్థ్రత్వమ అర్హొ రాజాయం తపసేత్య అనుచిన్త్య వై
తం సాన్త్వేన నృపం సాక్షాత తపసః సంన్యవర్తయత
5 [ఈన్థ్ర]
న సంకీర్యేత ధర్మొ ఽయం పృదివ్యాం పృదివీపతే
తం పాహి ధర్మొ హి ధృతః కృత్స్నం ధారయతే జగత
6 లొక్యం ధర్మం పాలయ తవం నిత్యయుక్తః సమాహితః
ధర్మయుక్తస తతొ లొకాన పుణ్యాన ఆప్స్యసి శాశ్వతాన
7 థివిష్ఠస్య భువిష్ఠస తవం సఖా భూత్వా మమ పరియః
ఊధః పృదివ్యా యొ థేశస తమ ఆవస నరాధిప
8 పశవ్యశ చైవ పుణ్యశ చ సుస్దిరొ ధనధాన్యవాన
సవారక్ష్యశ చైవ సౌమ్యశ చ భొగ్యైర భూమిగుణైర వృతః
9 అత్య అన్యాన ఏష థేశొ హి ధనరత్నాథిభిర యుతః
వసు పూర్ణా చ వసుధా వస చేథిషు చేథిప
10 ధర్మశీలా జనపథాః సుసంతొషాశ చ సాధవః
న చ మిద్యా పరలాపొ ఽతర సవైరేష్వ అపి కుతొ ఽనయదా
11 న చ పిత్రా విభజ్యన్తే నరా గురుహితే రతాః
యుఞ్జతే ధురి నొ గాశ చ కృశాః సంధుక్షయన్తి చ
12 సర్వే వర్ణాః సవధర్మస్దాః సథా చేథిషు మానథ
న తే ఽసత్య అవిథితం కిం చిత తరిషు లొకేషు యథ భవేత
13 థేవొపభొగ్యం థివ్యం చ ఆకాశే సఫాటికం మహత
ఆకాశగం తవాం మథ్థత్తం విమానమ ఉపపత్స్యతే
14 తవమ ఏకః సర్వమర్త్యేషు విమానవరమ ఆస్దితః
చరిష్యస్య ఉపరిస్దొ వై థేవొ విగ్రహవాన ఇవ
15 థథామి తే వైజయన్తీం మాలామ అమ్లాన పఙ్కజామ
ధారయిష్యతి సంగ్రామే యా తవాం శస్త్రైర అవిక్షతమ
16 లక్షణం చైతథ ఏవేహ భవితా తే నరాధిప
ఇన్థ్ర మాలేతి విఖ్యాతం ధన్యమ అప్రతిమం మహత
17 [వ]
యష్టిం చ వైణవీం తస్మై థథౌ వృత్రనిషూథనః
ఇష్టప్రథానమ ఉథ్థిశ్య శిష్టానాం పరిపాలినీమ
18 తస్యాః శక్రస్య పూజార్దం భూమౌ భూమిపతిస తథా
పరవేశం కారయామ ఆస గతే సంవత్సరే తథా
19 తతః పరభృతి చాథ్యాపి యష్ట్యాః కషితిప సత్తమైః
పరవేశః కరియతే రాజన యదా తేన పరవర్తితః
20 అపరే థయుస తదా చాస్యాః కరియతే ఉచ్ఛ్రయొ నృపైః
అలంకృతాయాః పిటకైర గన్ధైర మాల్యైశ చ భూషణైః
మాల్యథామ పరిక్షిప్తా విధివత కరియతే ఽపి చ
21 భగవాన పూజ్యతే చాత్ర హాస్యరూపేణ శంకరః
సవయమ ఏవ గృహీతేన వసొః పరీత్యా మహాత్మనః
22 ఏతాం పూజాం మహేన్థ్రస తు థృష్ట్వా థేవకృతాం శుభామ
వసునా రాజముఖ్యేన పరీతిమాన అబ్రవీథ విభుః
23 యే పూజయిష్యన్తి నరా రాజానశ చ మహం మమ
కారయిష్యన్తి చ ముథా యదా చేథిపతిర నృపః
24 తేషాం శరీర విజయశ చైవ సరాష్ట్రాణాం భవిష్యతి
తదా సఫీతొ జనపథొ ముథితశ చ భవిష్యతి
25 ఏవం మహాత్మనా తేన మహేన్థ్రేణ నరాధిప
వసుః పరీత్యా మఘవతా మహారాజొ ఽభిసత్కృతః
26 ఉత్సవం కారయిష్యన్తి సథా శక్రస్య యే నరాః
భూమిథానాథిభిర థానైర యదా పూతా భవన్తి వై
వరథానమహాయజ్ఞైస తదా శక్రొత్సవేన తే
27 సంపూజితొ మఘవతా వసుశ చేథిపతిస తథా
పాలయామ ఆస ధర్మేణ చేథిస్దః పృదివీమ ఇమామ
ఇన్థ్ర పరీత్యా భూమిపతిశ చకారేన్థ్ర మహం వసుః
28 పుత్రాశ చాస్య మహావీర్యాః పఞ్చాసన్న అమితౌజసః
నానా రాజ్యేషు చ సుతాన స సమ్రాడ అభ్యషేచయత
29 మహారదొ మగధ రాడ విశ్రుతొ యొ బృహథ్రదః
పరత్యగ్రహః కుశామ్బశ చ యమ ఆహుర మణివాహనమ
మచ ఛిల్లశ చ యథుశ చైవ రాజన్యశ చాపరాజితః
30 ఏతే తస్య సుతా రాజన రాజర్షేర భూరి తేజసః
నయవేశయన నామభిః సవైస తే థేశాంశ చ పురాణి చ
వాసవాః పఞ్చ రాజానః పృదగ వంశాశ చ శాశ్వతాః
31 వసన్తమ ఇన్థ్ర పరాసాథే ఆకాశే సఫాటికే చ తమ
ఉపతస్దుర మహాత్మానం గన్ధర్వాప్సరసొ నృపమ
రాజొపరిచరేత్య ఏవం నామ తస్యాద విశ్రుతమ
32 పురొపవాహినీం తస్య నథీం శుక్తిమతీం గిరిః
అరౌత్సీచ చేతనా యుక్తః కామాత కొలాహలః కిల
33 గిరిం కొలాహలం తం తు పథా వసుర అతాడయత
నిశ్చక్రామ నథీ తేన పరహార వివరేణ సా
34 తస్యాం నథ్యామ అజనయన మిదునం పర్వతః సవయమ
తస్మాథ విమొక్షణాత పరీతా నథీ రాజ్ఞే నయవేథయత
35 యః పుమాన అభవత తత్ర తం స రాజర్షిసత్తమః
వసుర వసు పరథశ చక్రే సేనాపతిమ అరింథమమ
చకార పత్నీం కన్యాం తు థయితాం గిరికాం నృపః
36 వసొః పత్నీ తు గిరికా కామాత కాలే నయవేథయత
ఋతుకాలమ అనుప్రాప్తం సనాతా పుంసవనే శుచిః
37 తథ అహః పితరశ చైనమ ఊచుర జహి మృగాన ఇతి
తం రాజసత్తమం పరీతాస తథా మతిమతాం వరమ
38 స పితౄణాం నియొగం తమ అవ్యతిక్రమ్య పార్దివః
చచార మృగయాం కామీ గిరికామ ఏవ సంస్మరన
అతీవ రూపసంపన్నాం సాక్షాచ ఛరియమ ఇవాపరామ
39 తస్య రేతః పరచస్కన్థ చరతొ రుచిరే వనే
సకన్న మాత్రం చ తథ రేతొ వృక్షపత్రేణ భూమిపః
40 పరతిజగ్రాహ మిద్యా మే న సకంథేథ రేత ఇత్య ఉత
ఋతుశ చ తస్యా పత్న్యా మే న మొఘః సయాథ ఇతి పరభుః
41 సంచిన్త్యైవం తథా రాజా విచార్య చ పునః పునః
అమొఘత్వం చ విజ్ఞాయ రేతసొ రాజసత్తమః
42 శుక్రప్రస్దాపనే కాలం మహిష్యాః పరసమీక్ష్య సః
అభిమన్త్ర్యాద తచ ఛుక్రమ ఆరాత తిష్ఠన్తమ ఆశుగమ
సూక్ష్మధర్మార్దతత్త్వజ్ఞొ జఞాత్వా శయేనం తతొ ఽబరవీత
43 మత్ప్రియార్దమ ఇథం సౌమ్య శుక్రం మమ గృహం నయ
గిరికాయాః పరయచ్ఛాశు తస్యా హయ ఆర్తవమ అథ్య వై
44 గృహీత్వా తత తథా శయేనస తూర్ణమ ఉత్పత్య వేగవాన
జవం పరమమ ఆస్దాయ పరథుథ్రావ విహంగమః
45 తమ అపశ్యథ అదాయాన్తం శయేనం శయేనస తదాపరః
అభ్యథ్రవచ చ తం సథ్యొ థృష్ట్వైవామిష శఙ్కయా
46 తుణ్డయుథ్ధమ అదాకాశే తావ ఉభౌ సంప్రచక్రతుః
యుధ్యతొర అపతథ రేతస తచ చాపి యమునామ్భసి
47 తత్రాథ్రికేతి విఖ్యాతా బరహ్మశాపాథ వరాప్సరాః
మీనభావమ అనుప్రాప్తా బభూవ యమునా చరీ
48 శయేనపాథపరిభ్రష్టం తథ వీర్యమ అద వాసవమ
జగ్రాహ తరసొపేత్య సాథ్రికా మత్స్యరూపిణీ
49 కథా చిథ అద మత్సీం తాం బబన్ధుర మత్స్యజీవినః
మాసే చ థశమే పరాప్తే తథా భరతసత్తమ
ఉజ్జహ్నుర ఉథరాత తస్యాః సత్రీపుమాంసం చ మానుషమ
50 ఆశ్చర్యభూతం మత్వా తథ రాజ్ఞస తే పరత్యవేథయన
కాయే మత్స్యా ఇమౌ రాజన సంభూతౌ మానుషావ ఇతి
51 తయొః పుమాంసం జగ్రాహ రాజొపరిచరస తథా
స మత్స్యొ నామ రాజాసీథ ధార్మికః సత్యసంగరః
52 సాప్సరా ముక్తశాపా చ కషణేన సమపథ్యత
పురొక్తా యా భగవతా తిర్యగ్యొనిగతా శుభే
మానుషౌ జనయిత్వా తవం శాపమొక్షమ అవాప్స్యసి
53 తతః సా జనయిత్వా తౌ విశస్తా మత్స్యఘాతినా
సంత్యజ్య మత్స్యరూపం సా థివ్యం రూపమ అవాప్య చ
సిథ్ధర్షిచారణపదం జగామాద వరాప్సరాః
54 యా కన్యా థుహితా తస్యా మత్స్యా మత్స్యసగన్ధినీ
రాజ్ఞా థత్తాద థాశాయ ఇయం తవ భవత్వ ఇతి
రూపసత్త్వసమాయుక్తా సర్వైః సముథితా గుణైః
55 సా తు సత్యవతీ నామ మత్స్యఘాత్య అభిసంశ్రయాత
ఆసీన మత్స్యసగన్ధైవ కం చిత కాలం శుచిస్మితా
56 శుశ్రూషార్దం పితుర నావం తాం తు వాహయతీం జలే
తీర్దయాత్రాం పరిక్రామన్న అపశ్యథ వై పరాశరః
57 అతీవ రూపసంపన్నాం సిథ్ధానామ అపి కాఙ్క్షితామ
థృష్ట్వైవ చ స తాన ధీమాంశ చకమే చారుథర్శనామ
విథ్వాంస తాం వాసవీం కన్యాం కార్యవాన మునిపుంగవః
58 సాబ్రవీత పశ్య భగవన పారావారే ఋషీన సదితాన
ఆవయొర థృశ్యతొర ఏభిః కదం ను సయాం సమాగమః
59 ఏవం తయొక్తొ భగవాన నీహారమ అసృజత పరభుః
యేన థేశః స సర్వస తు తమొ భూత ఇవాభవత
60 థృష్ట్వా సృష్టం తు నీహారం తతస తం పరమర్షిణా
విస్మితా చాబ్రవీత కన్యా వరీడితా చ మనస్వినీ
61 విథ్ధి మాం భగవన కన్యాం సథా పితృవశానుగామ
తవత సంయొగాచ చ థుష్యేత కన్యా భావొ మమానఘ
62 కన్యాత్వే థూషితే చాపి కదం శక్ష్యే థవిజొత్తమ
గన్తుం గృహం గృహే చాహం ధీమన న సదాతుమ ఉత్సహే
ఏతత సంచిన్త్య భగవన విధత్స్వ యథ అనన్తరమ
63 ఏవమ ఉక్తవతీం తాం తు పరీతిమాన ఋషిసత్తమః
ఉవాచ మత్ప్రియం కృత్వా కన్యైవ తవం భవిష్యసి
64 వృణీష్వ చ వరం భీరు యం తవమ ఇచ్ఛసి భామిని
వృదా హిన పరసాథొ మే భూతపూర్వః శుచిస్మితే
65 ఏవమ ఉక్తా వరం వవ్రే గాత్రసౌగన్ధ్యమ ఉత్తమమ
స చాస్యై భగవాన పరాథాన మనసః కాఙ్క్షితం పరభుః
66 తతొ లబ్ధవరా పరీతా సత్రీభావగుణభూషితా
జగామ సహ సంసర్గమ ఋషిణాథ్భుత కర్మణా
67 తేన గన్ధవతీత్య ఏవ నామాస్యాః పరదితం భువి
తతొ యొజనగన్ధేతి తస్యా నామ పరిశ్రుతమ
68 పరాశరొ ఽపి భగవాఞ జగామ సవం నివేశనమ
ఇతి సత్యవతీ హృష్టా లబ్ధ్వా వరమ అనుత్తమమ
69 పరాశరేణ సంయుక్తా సథ్యొ గర్భం సుషావ సా
జజ్ఞే చ యమునా థవీపే పారాశర్యః సవీర్యవాన
70 స మాతరమ ఉపస్దాయ తపస్య ఏవ మనొ థధే
సమృతొ ఽహం థర్శయిష్యామి కృత్యేష్వ ఇతి చ సొ ఽబరవీత
71 ఏవం థవైపాయనొ జజ్ఞే సత్యవత్యాం పరాశరాత
థవీపే నయస్తః స యథ బాలస తస్మాథ థవైపాయనొ ఽభవత
72 పాథాపసారిణం ధర్మం విథ్వాన స తు యుగే యుగే
ఆయుః శక్తిం చ మర్త్యానాం యుగానుగమ అవేక్ష్య చ
73 బరహ్మణొ బరాహ్మణానాం చ తదానుగ్రహ కామ్యయా
వివ్యాస వేథాన యస్మాచ చ తస్మాథ వయాస ఇతి సమృతః
74 వేథాన అధ్యాపయామ ఆస మహాభారత పఞ్చమాన
సుమన్తుం జైమినిం పైలం శుకం చైవ సవమ ఆత్మజమ
75 పరభుర వరిష్ఠొ వరథొ వైశమ్పాయనమ ఏవ చ
సంహితాస తైః పృదక్త్వేన భారతస్య పరకాశితాః
76 తదా భీష్మః శాంతనవొ గఙ్గాయామ అమితథ్యుతిః
వసు వీర్యాత సమభవన మహావీర్యొ మహాయశాః
77 శూలే పరొతః పురాణర్షిర అచొరశ చొరశఙ్కయా
అణీ మాణ్డవ్య ఇతి వై విఖ్యాతః సుమహాయశాః
78 స ధర్మమ ఆహూయ పురా మహర్షిర ఇథమ ఉక్తవాన
ఇషీకయా మయా బాల్యాథ ఏకా విథ్ధా శకున్తికా
79 తత కిల్బిషం సమరే ధర్మనాన్యత పాపమ అహం సమరే
తన మే సహస్రసమితం కస్మాన నేహాజయత తపః
80 గరీయాన బరాహ్మణవధః సర్వభూతవధాథ యతః
తస్మాత తవం కిల్బిషాథ అస్మాచ ఛూథ్ర యొనౌ జనిష్యసి
81 తేన శాపేన ధర్మొ ఽపి శూథ్రయొనావ అజాయత
విథ్వాన విథుర రూపేణ ధార్మీ తనుర అకిల్బిషీ
82 సంజయొ మునికల్పస తు జజ్ఞే సూతొ గవల్గణాత
సూర్యాచ చ కున్తి కన్యాయాం జజ్ఞే కర్ణొ మహారదః
సహజం కవచం విభ్రత కుణ్డలొథ్థ్యొతితాననః
83 అనుగ్రహార్దం లొకానాం విష్ణుర లొకనమస్కృతః
వసుథేవాత తు థేవక్యాం పరాథుర్భూతొ మహాయశాః
84 అనాథి నిధనొ థేవః స కర్తా జగతః పరభుః
అవ్యక్తమ అక్షరం బరహ్మ పరధానం నిర్గుణాత్మకమ
85 ఆత్మానమ అవ్యయం చైవ పరకృతిం పరభవం పరమ
పురుషం విశ్వకర్మాణం సత్త్వయొగం ధరువాక్షరమ
86 అనన్తమ అచలం థేవం హంసం నారాయణం పరభుమ
ధాతారమ అజరం నిత్యం తమ ఆహుః పరమ అవ్యయమ
87 పురుషః స విభుః కర్తా సర్వభూతపితామహః
ధర్మసంవర్ధనార్దాయ పరజజ్ఞే ఽనధకవృష్ణిషు
88 అస్త్రజ్ఞౌ తు మహావీర్యౌ సర్వశస్త్రవిశారథౌ
సాత్యకిః కృతవర్మా చ నారాయణమ అనువ్రతౌ
సత్యకాథ ధృథికాచ చైవ జజ్ఞాతే ఽసత్రవిశారథౌ
89 భరథ్వాజస్య చ సకన్నం థరొణ్యాం శుక్రమ అవర్ధత
మహర్షేర ఉగ్రతపసస తస్మాథ థరొణొ వయజాయత
90 గౌతమాన మిదునం జజ్ఞే శరస్తమ్బాచ ఛరథ్వతః
అశ్వత్దామ్నశ చ జననీ కృపశ చైవ మహాబలః
అశ్వత్దామా తతొ జజ్ఞే థరొణాథ అస్త్రభృతాం వరః
91 తదైవ ధృష్టథ్యుమ్నొ ఽపి సాక్షాథ అగ్నిసమథ్యుతిః
వైతానే కర్మణి తతే పావకాత సమజాయత
వీరొ థరొణ వినాశాయ ధనుషా సహ వీర్యవాన
92 తదైవ వేథ్యాం కృష్ణాపి జజ్ఞే తేజస్వినీ శుభా
విభ్రాజమానా వపుషా బిభ్రతీ రూపమ ఉత్తమమ
93 పరహ్రాథ శిష్యొ నగ్నజిత సుబలశ చాభవత తతః
తస్య పరజా ధర్మహన్త్రీ జజ్ఞే థేవ పరకొపనాత
94 గాన్ధారరాజపుత్రొ ఽభూచ ఛకునిః సౌబలస తదా
థుర్యొధనస్య మాతా చ జజ్ఞాతే ఽరదవిథావ ఉభౌ
95 కృష్ణథ్వైపాయనాజ జజ్ఞే ధృతరాష్ట్రొ జనేశ్వరః
కషేత్రే విచిత్రవీర్యస్య పాణ్డుశ చైవ మహాబలః
96 పాణ్డొస తు జజ్ఞిరే పఞ్చ పుత్రా థేవసమాః పృదక
థవయొః సత్రియొర గుణజ్యేష్ఠస తేషామ ఆసీథ యుధిష్ఠిరః
97 ధర్మాథ యుధిష్ఠిరొ జజ్ఞే మారుతాత తు వృకొథరః
ఇన్థ్రాథ ధనంజయః శరీమాన సర్వశస్త్రభృతాం వరః
98 జజ్ఞాతే రూపసంపన్నావ అశ్విభ్యాం తు యమావ ఉభౌ
నకులః సహథేవశ చ గురుశుశ్రూషణే రతౌ
99 తదా పుత్రశతం జజ్ఞే ధృతరాష్ట్రస్య ధీమతః
థుర్యొధనప్రభృతయొ యుయుత్సుః కరణస తదా
100 అభిమన్యుః సుభథ్రాయామ అర్జునాథ అభ్యజాయత
సవస్తీయొ వాసుథేవస్య పౌత్రః పాణ్డొర మహాత్మనః
101 పాణ్డవేభ్యొ ఽపి పఞ్చభ్యః కృష్ణాయాం పఞ్చ జజ్ఞిరే
కుమారా రూపసంపన్నాః సర్వశస్త్రవిశారథాః
102 పరతివిన్ధ్యొ యుధిష్ఠిరాత సుత సొమొ వృకొథరాత
అర్జునాచ ఛరుత కీర్తిస తు శతానీకస తు నాకులిః
103 తదైవ సహథేవాచ చ శరుతసేనః పరతాపవాన
హిడిమ్బాయాం చ భీమేన వనే జజ్ఞే ఘటొత్కచః
104 శిఖణ్డీ థరుపథాజ జజ్ఞే కన్యా పుత్రత్వమ ఆగతా
యాం యక్షః పురుషం చక్రే సదూణః పరియచికీర్షయా
105 కురూణాం విగ్రహే తస్మిన సమాగచ్ఛన బహూన్య అద
రాజ్ఞాం శతసహస్రాణి యొత్స్యమానాని సంయుగే
106 తేషామ అపరిమేయాని నామధేయాని సర్వశః
న శక్యం పరిసంఖ్యాతుం వర్షాణామ అయుతైర అపి
ఏతే తు కీర్తితా ముఖ్యా యైర ఆఖ్యానమ ఇథం తతమ